|
2002
|
|
|
1983an, Lertxundik Hamaseigarrenean, aidanez (Erein) argitaratu zuen, 1982ko Jon Mirande Saria eta Kritika Saria irabazi ondoren, eta zinemara eraman zen idazlearen beraren zuzendaritzapean. Orain arte hamaika edizio argitaratu dira liburuarenak,
|
gure
literatur historian gehien irakurri diren nobelen artean dago eta lan honek ekarri zion ospea euskal irakurleen artean. Apustu beldurgarri baten gorabeherak kontatzen dira eleberrian; bertan, protagonista lurrean etzan, taberna bateko barraren aurrean, arnasari helduz, eta diafragma dilatatuta duela lagun batek salto egiten dio barratik sabel gainera.
|
|
2003
|
|
|
errespetu osoz tratatu. Behin eta berriz eskertu nion, nik bakarrik ez,
|
gure
literaturaren historiak ere egunen batean eskertuko ziola esanez, eta, ni eskua bete orrirekin utziz, itzuli eta alde egin zuelarik ere, atzetik begira geratu nintzaion. Etorri bezala, iheskor, uzkur eta itzalgaizka ikusi nuen, bere poltsa beltz zimurra magalean estutuz, kalean barrena ezkutatzen, zorigaitzak emakume ederrenei ere eransten dien patetismo puntu horrekin.
|
|
2004
|
|
|
Egin zaizkion iruzkin gehien gehienak, ordea, linguistikoak dira; hizkuntzalariek egin dituzte lehen hurbilketak; ukatu ezina da dialektologian izango duen eragina… Aipatu zuten, halaber, ekarri oso inportantea izango dela literaturaren historiarentzat ere: idazlearen izaera zibil burgesa; gai askoren garaiko usadio literarioen usaina; testuaren datak
|
gure
literaturaren historiari eman diezaiokeen ikuspegi berria… Hala bedi: ez dakiola gerta Lazarragari Oihenarti eta gertatu zaiena:
|
|
2008
|
|
|
Alde batetik, nire ikasleen arreta bereganatzen jarraitzeko gaitzago izango dudala konturatu naiz. Nirekin ekarri nituen Axularren, Etxeberri Sarakoaren eta Txomin Agirreren testu batzuk ingelesera itzulita, eta
|
gure
literaturaren historiaren eskema txit argia buruan, baina ondo baino hobeto dakit nekez aurkituko dela hori baino gai aspergarriagorik mundu mailako kultur gaien artean. Horregatik, Ahaide Nagusien Gerren garaiko kantoreen hondarretatik zuzenean Etxeparerengana salto egin beharrean, Durango aldeko olerkari goliardo batzuen inguruko azalpen nahasi bat inprobisatu dut:
|
|
2010
|
|
|
Aldudera doa mediku 1905ean, eta sasoi horretan Eskualduna astekariarekin kolaboratzen hasi zen. Aldudeko medikua guztiz apartekoa da euskal letren Parnaso txikian, bera baita laiko bakarrenetariko bat
|
gure
literaturaren historiako elizgizonen segida kolorebakoan. Liburu bi plazaratu zituen, Buruxkak (1910) eta Beribilez (1931), zein baino zein pozoitsuagoak Villasanteren ustez.
|
|
|
Aldudera doa mediku 1905ean, eta sasoi horretan Eskualduna astekariarekin kolaboratzen hasi zen. Aldudeko medikua guztiz apartekoa da euskal letren Parnaso txikian, bera baita laiko bakarrenetariko bat
|
gure
literaturaren historiako elizgizonen segida kolorebakoan. Liburu bi plazaratu zituen, Buruxkak (1910) eta Beribilez (1931), zein baino zein pozoitsuagoak Villasanteren ustez.
|
|
|
sermoia objektu literariotzat hartu?
|
Gure
literaturaren historietan, dakigun bezala, halakotzat jotzen da ezinbestean. Lan honi ekiteko orduan, gure posizioa ere horixe izan da, objektu literariotzat hartzea sermoiak, biltzen dituelakoan Bronckart ek (1997:
|
|
|
Nork eta zerk ebazten du literaturtasuna? Sermoia objektu literario ote den zehaztea ez litzateke lan hutsala izango, bereziki
|
gure
literaturaren historian genus> ak duen toki eta garrantziagatik. Ez da hori, nolanahi ere, liburu honen egiteko lehena.
|
|
|
Etxepare medikua guztiz apartekoa da euskal letren Parnaso txikian, izan ere, bera izan zen laiko bakarretariko bat
|
gure
literaturaren historiako elizgizonen segida kolorebakoan. Liburu bi plazaratu zituen, Buruxkak (1910) eta Beribilez (1931), zein baino zein pozoitsuagoak Villasanteren ustez.
|
|
|
" Ez zaude zorretan, gizona.
|
Gure
literaturaren historia puska batekiko adeitasuna gutxienekoa da. Gabon".
|
|
2013
|
|
|
Editorerik gabe, kate-begi posible asko galdu ditu
|
gure
literaturaren historiak...
|
|
|
Lerro hauekin, Andima Ibinagabeitiak liberatu egin zuen Emeterio Arresepoeta Emeterio Arrese xahartuaren damutik.
|
Gure
literaturaren historia tristea baldin bada, historia idatzi digutenaktristeak izan direlako da.
|
|
|
EMETERIO ARRESE ETA
|
GURE
LITERATURAREN HISTORIA TRISTEA
|
|
|
Katebegi galduen azken izarra Lazarragaren eskuizkribua izan da, hori bera ere literatura jasoaren eta herri literaturaren ezaugarriz hornitua (Cid, 2013). XIX. mendetik hona ugari izan dira
|
gure
literaturaren historian aurkituriko katebegiak, denak ere gogoangarriak, Lazarragarenak besteko distira erakutsi ez badute ere. Katebegi horietako batzuk ezustean azaldu dira, inork gutxik haien berri zekiela gure artean:
|
|
|
|
Gure inguruko
literaturen historien antzeko euskal literaturaren historia bat izan nahi bagenu ere, goragoko orrialdeetan esandakoaren arabera zera onartu genuke: historia horiek posizio hegemonikoetatik idatziak izan direla, alegia, Euskal Herri penintsularreko euskal literaturak oso berandu (eta orduan ere ez oposiziorik gabe) ezagutu duen posizio batetik.
|
|
|
Azkenik,
|
gure
literaturaren historia nazio estatu hegemonikoen literatur historien eredura idatzi nahi bagenu ere, agian gurearen antzeko subalternitate egoerak bizi izan dituzten kasuak bilatu genituzke. Britainia Handiko eta Espainiako urrezko aldiak aurrez aurre jartzean, Barbara Fuchsek honako ondorioa atera du:
|
|
2015
|
|
|
Bestetik, euskal literaturako bi lan garrantzitsu ditugu aipagai,
|
gure
literaturaren historiaren
|
|
2016
|
|
|
Nobedadea ez delako, berez, kalitatearen inolako bermea, eta, aldiz, horrela irakurle taldeak liburuen promozio makineriaren mende geratzeko arriskua areagotzen delako, besteak beste?. Hala jokatzeak, gainera,
|
gure
literaturaren historiako iragan hurbileko eta ez horren hurbileko bitxiak berreskuratzeko aukera kentzen digu, tamalgarria litzatekeena.
|
|
|
a) Nahiko argi dago Iruña Veleiako aurkikuntzak gezurrezkoak direla, baina are argiago dagoena zera da,
|
gure
literaturaren historiaren hasierak zerbait irudimentsuagoa merezi duela,, jan edan lo, horretatik haratago doana.
|
|
|
1 Hona hemen, batetik, bi artikulu, euskal literaturaz eta haren ezaugarriez mintzo zaizkigunak. Bestetik, euskal literaturako bi lan garrantzitsu ditugu aipagai,
|
gure
literaturaren historiaren ezaugarri horiexek azaltzeko eta ulertzeko balio dutenak. Identifika ezazu zein diren euskal literaturaren ezaugarri horiek, eta justifika itzazu adibideak emanez.
|
|
2021
|
|
|
Even Zoharren postulatuei jarraikiz, literatur errepertorioa osatzeko baliabidetzat dakusa López Gasenik itzulpena, eta itzulitako literaturak periferian egoteko joera duela onartzen badu ere, gurean zenbait itzulpenek posizio zentrala bete dutela ikusarazteko saioa egiten du: "
|
Gure
literaturaren historian, ordea, oso ohikoa da itzulpenak behin eta berriz agertzea gainontzeko testu literarioen ondoan, nahiz eta itzulpen horiek, askotan, literatur testuen itzulpenak ez izan. Itzultzaileak ere idazleen pare agertu ohi dira, eta halakotzat hartuak izan dira" (López Gaseni, 2010:
|
|
|
periodizazioa, belaunaldiak, mugimendu estetikoak, etb. Hala holaxe egokituak izan zaizkio
|
gure
literaturen historiari," euskal literatura" objektu zientifiko bezala ez baita batere ingelez edo frantses literaturaren neurri berekoa. Arazo horietatik zenbait konpontzen ari dira, batez ere azken mende laurdenean euskal literaturaren baitan izan diren aldaketa kantitatiboak baita ere kalitatiboak direla medio.
|
|
|
Bestaldetik," Gurea nola konda?" eman nuen azpititulu gisa. Hots, aztertu nahi nuen
|
gure
literaturaren historia nola kontatua izan zen XXI. mende hastapena arte. Beste gisa batez errateko, bilatu nuen zein izan ziren, euskal eremuan, literaturaren historialariek egin zituzten aukera historiografikoak.
|