|
2007
|
|
|
Eta gauza bera egin dezagun itzulpenekin. Euskaratik beste hizkuntzetara itzulitako testuak ere sarigarri bihur ditzagun... edo jadanik ez du inork gogoan Mitxelenaren"
|
Gure
arbaso zaharren baratza" artikulu haren irakurketa?
|
|
2012
|
|
|
Ilunabarrean leihoak irekitzen nituen, aurreko ibaian lamiak kantatzen entzuteko. Egun batean lamia horiek gaztelura gonbidatu nituen, eta, mahai handi baten inguruan jarrita, lamiak
|
gure
arbaso zaharren, gure jainkoen, gure patriarka guztien berri ematen hasi ziren. Kontatu zidaten arbaso horiek egun batean etorriko zirela gugana, herri honi ukitu bat ematera, behin betikoz salba zedin.
|
|
2015
|
|
|
modutan egin dituzte historian zehar, baina hastapenean,
|
gure
arbaso zaharrek kontaketa
|
|
2017
|
|
|
Bestetara joan gabe, euskara gai zen orduko euskaldunen arteko batasun, atxikimendu eta elkartasun sentimenduak harilkatzeko eta ehuntzeko. Identitate etnikoaren leialtasun atxikimenduak sakonak ziren herritarren artean, ahozko kultura tradizional errotuari esker50 Orduko euskal identitate ereduarekin kartsuki identifikatzen ziren
|
gure
arbaso zaharrak. Partekatzen zuten ahozko kultura sozial euskalduna aski zuten euskaldun izateari zentzu betea emateko51 Baina gauzak errotik aldatu dira geroztik, eta gaurko Euskal Herrian ez du behar adinako ahalduntzerik erakusten euskaldun izateko jarrera eta praxi linguistiko etnikoak.
|
|
|
Hortik ateratzea, gizakion makurkeria omen da, Jainkoak emandako lehen hizkuntzatik urrundu ahala giza hizkuntzak kutsatu dituzten hoben, aje eta okerrak. ...iteke jainko hizkuntzan halakorik ez izatea, ziur ez duela halakorik, garbi, aratz eta gardena izanen baita zeruetako hizkera, baldin eta santuen artean elkar aditzeko hizkera beharrik badago; baina giza hizkuntzak berezkoa du nahasmendua eta ez denboraren emanak lizundua, giza izaerak ere beregan baitu makurra eta makula, orbaina eta hobena, sortze beretik ez bada, gutxien gutxienez aita betikoak
|
gure
arbaso zaharrak Edeneko baratzatik egotzi zituenetik. Honetaz gaur arte erreparatu gabe nintzen eta, hara, gogoetaren hariak eta ariak zertara ekarri nauen:
|
|
|
Azkar sumatu genuen ez geundela besteren etxean, lehenagotik sekula ikusi ez bagenuen ere.
|
Gure
arbaso zaharrenen bizitokia izan omen zen. Eta halaxe behar zuen.
|
|
2019
|
|
|
Hura entzuten ari nintzela, nire belarriek
|
gure
arbaso zaharren garai urrunetara eraman ninduten, eta antzinako Euskal Herri hartan, jentil, basajaun, lamina eta sorginen mundu magikoarekin egin nuen topo. Dardarizo batek nire gorputz osoa astindu zuen.
|
|
|
Euskaldunok mende luzeetan zehar, aldaketa paketa bat jasan dugun arren, euskaldun izaten jarraitzen dugu, eta hor euskarak, gure mintzairak ematen digun barne mezu horretan, hitz sakratuaren heredentzia genetiko horretan, gureganatzen dugu
|
gure
arbaso zaharrek ereindako sinesmen zahar eta berria, atzokoa eta gaurkoa, euskal sinesmen zaharra deitzen duguna.
|
|
|
|
Gure
arbaso zaharrak ehiztariak eta ibiltariak ziren. Lurraren seme alabak zirela uste zuten eta Amalurra gurtzen zuten.
|
|
|
Batzuk eguzkiaren mugimenduaz baliatu ziren, besteak berriz, ilargiarenaz. Azkenekoen artean
|
gure
arbaso zaharrak, garai bateko euskaldunak.
|
|
|
Gorputza hilkorra da, gogoa, berriz, hilezkorra.
|
Gure
arbaso zaharren ustetan, gorputza hiltzean, gogoa lotura guztietatik libratzen omen zen eta etxeko erleek gidaturik, ortzadarreko bidea hartzen zuten ilargira joateko. Ilargitik, berriz, gure gogoa lurrera itzultzen zen eta, beste izaki baten barruan sarturik, beste bizitza bati ekiten zion.
|
|
|
Eta naturaren eta izaki magikoen arteko identifikazio horretan oinarritzen zen gure kosmos ikuskera zaharra. Horrez gain, oso kontuan hartu behar dugu mundu magiko horren bidez
|
gure
arbaso zaharrek izakien (eta gizakien, prefosta!) hilkortasunaz, bizitza mugatuaz adierazpen konformista eta itxaropentsua bilatzen zutela. Beste modura esana, bizitza mugatuari sentidu bat xerkatzen zioten.
|
|
|
Lehen udaren garaipena da, uda etorri berriaren irabaztea, udaberriaren etorrera. Neguan lurra lokarturik dago, hartz totemikoa,
|
gure
arbaso zaharrek Paleolito Aroan leize zuloetan ezagutu zuten izaki miresgarria, lotan dago. Ama lurraren kolkoan lo, lurra bezalaxe; eta gizaki zaharrak hartzaren hibernazio edo neguloa imitatu zuen hotzaren eta iluntasunaren aurkako bizimodu latz hartan.
|
|
|
Hauxe da
|
gure
arbaso zaharrek denboraren neurketaz edo urteroko errepikaz egiten zuten hausnarketa, eta ematen zioten ibilbidea.
|
|
|
Arginuz, gaur egun, urrutiko bazterra. Antzinatean, trikuharri bat utzi ziguten inguru horretan
|
gure
arbaso zaharrek, Ataun, Bakaiku eta Iturmendiko mugek bat egiten duten gunean, hain zuzen ere.
|
|
2020
|
|
|
Egia da literaturaren testuingurua ere goitik behera aldatu dela; 1980ko garaian oso garrantzitsutzat jotzen zen gure literaturarako Shakespeare, Kafka eta mota desberdinetako kanpoko egileak euskaraz izatea, baina orain gurea kanpora ateratzea ere bada xedea, Koldo Mitxelenak
|
Gure
arbaso zaharren baratza artikuluan idatzi zuenaren haritik.
|