|
2012
|
|
|
Junesek horrez artikülü hanitx izkiribatürik badü han eta hor, eüskaraz ala frantsesez. Hebenko lan honek hedadüra orokorrago bat badü, ene ustez,
|
gure
antzerti horren berri aski zabal eta osoki hartü nahi dügünentako egokia.
|
|
|
Puska horietzaz zer erran, hainbeste aipamen beitüe
|
gure
antzerkiaz idazten düenetan eta mintzatzen direnetan. Hérelleren arrazu horiek zer indar üken dezakee?
|
|
|
Itxüra hori begi llabürrez ikusten dü Hérellek; honen arabera,
|
gure
antzerkiaren mamia (historia, bizitzea...) aitzin perediküaren eta azken perediküaren
|
|
|
Ekeiak askitan bardinak balin badira, bazen ere besterik, Xiberoko antzerkian baizik antzeztürik ez zirenak.
|
Gure
antzerkia orano bizi beitügü, erran dezakegü gure egünetan aitzineko ekei üdürikorik ez dela biltzen. Hortan agertzen beita gure eskualdean badirela gero eta haboro ikertzeko eta hobetzeko nahia düenak.
|
|
|
Hortan agertzen beita gure eskualdean badirela gero eta haboro ikertzeko eta hobetzeko nahia düenak. Ez ote da pastoral zaharra xiberotarren gogo barnean ontsa sartürik dela. Bestalde,
|
gure
antzerkiaren berri zaharrik ez dügü. Hori aitzinagoko kültüra aho mihizkoa beitzen:
|
|
|
Ezin üka, arren, kültür alor zabal bat badügüla, ihori ere zorrik üken gabe. Alor hortarik behar lizate ote
|
gure
antzerki zaharra baztertü. Hori bürüz, honar genezake Hérelleren abürüpena, beste güziak ez ikusi eta?
|
|
|
Idazkiak ere araberakoak izan behar dü. Idazlariaren eskü dago
|
gure
antzerkia aitzina bizi dadin. Bestela laster bilaka leiteke ihakin, axaleko edo kanpoko emanaldi bat eskentüz.
|
|
|
Hortakoz, zonbaitek, Hérelleki batean, erran düe
|
gure
antzerkiaren ekeia ez daitekeala alegiazkoa baizik izan. Bena, azken urteetan, baztertürik izan dira holakoak eta idazleak nahi izan dira egiazko bizitzeari lotürik egon, bizitzearen gaüzer bai historiaren ikerlaneer hüilantik jarraikiz, eta bataren bai bestearen lanak barnatik orraztatüz.
|
|
|
Ordüan sortü da abertzaletarzüna eta handitüz doa. Horrengatik ikusten dü pastoraletan Eüskal Herriko geiak eta orozgain historia
|
gure
antzerti zaharrean antzeztürik direla, eta eskatzen dü ere izan ditean.
|
|
|
Horien emaileak jokülariak oro izan ditake, ez da ihorbaztertürik. Ez da
|
gure
antzerkian kür berezirik, Greziakoan bezala. Halere, artzainek beren puska kantatzen düe.
|
|
|
|
Gure
antzerkia, pastorala, aipatzen delarik, dantzer dagokionez, berehala Satan dantzak zaizgü gogoalatzen. Hala da gaitz bezainbat eder direla.
|
|
|
Egiaz hori dantza da. Oro har,
|
gure
antzertia oso osoa dantza bat dagola ez da düdarik.
|
|
|
Lehentxe erranak ikusi eta, jada ez da düdarik
|
gure
antzerkia zahar dela. Halerik ere beharrezkoa da zahar herexa zonbaiten aipatzea.
|
|
|
Bakoitxik ere baztertü gabe denek hartü behar düe. Horien osotarzünak dü
|
gure
antzerti zaharra moldatzen. Zonbait baizik ez bada begiratzen, beste zonbait baztertüz, antzertiaren arauak hausten dira eta jeia ez da haboro pastorala.
|
|
|
Lürra, zelüa eta ifernüa batetan bildürik beitira, giza izate goragokoan sartzen girela salatzen dü. Ordüan, hobeki agertzen da
|
gure
antzerkia honaren eta gaixtoaren güdüa dela, eta ez honen eta gaixtoen borroka baizik. Mündü hontako gertakarietarik abiatü eta, betikotarzüneala joiten dügü.
|
|
|
Mündü hontako gertakarietarik abiatü eta, betikotarzüneala joiten dügü. Ororen gainetik
|
gure
antzerkian eskentü urdinen eta gorrien lür hontako honaren eta gaixtoaren arteko borroka mündü hau beno goragoko bat bilakatzen da. Antzezkide lürrekoen eta beste mündükoen eraginaz, müga betiko bat hartzen dü.
|
|
|
Badakigü üngürüka
|
gure
antzertiaren ezagügarri handi bat dela. Antzerkiosoan edireiten da, hatsarreko sartzean, ürrentzeko elkitzean, jelkaldietan.
|
|
|
Erraiten balin badügü
|
gure
antzerkiak ez düala dena erakusten, halere gure barneko izateala erakarten gütü, hau ere errealitate bat beita. Ikusgei güziak, orozgain güdüak, agertzen deigü zer den gizakiaren egiazko borroka.
|
|
|
|
Gure
antzerki hontan, makilak garrantzi handia badü. Hatsarretikürrentzealano, jokülariek beren esküan etxekitzen düe.
|
|
|
Erran dügün bezala,
|
gure
antzerkiak bere elestan bere bereztarzüna badü. Ezda hizlaxüz emana, bena bai izaritan ezarria.
|
|
|
Dantza, baboitxekoa eta alkarrekikoa,
|
gure
antzertiaren ezagügarri handienen bat dago, antzerki osoa dantza bat bezala ikus daitekeanaz geroz.
|
|
|
Ikusten dügün arabera,
|
gure
antzerkiak dantzari hanitx zor deio. Erran genezake errituzko dantza bat dagola pastoral osoa, hatsarretik ürrentzealano.
|
|
|
Jinkoa ez da
|
gure
antzerkiko antzezkide ikusten. Herriaren ere haren izena bera sakratürik dago.
|
|
|
|
Gure
antzerkian, makila, hatsarretik ürrentzealano erabilten bada, üdüri lüke baserritarren heldü zaiola. Prefosta txainküak süstengü bezala baliatzen dü.
|
|
|
Oroek ohidüra zaharren begiratzeko axola badüe, pastoralaren adereen zaintzekoa ere, berek aitzinekoetarik ikasi dütüenen xüxen beren ondokoer erakastekoa. Holatan
|
gure
antzerki zaharrak gizaldiz gizaldi ere jarraikiko dü.
|
|
2016
|
|
|
Baina irudi zait, edukien aldetik irekiagoa litekeen antzerki saila eskas dugula: salaketa eta sarkasmo alorrean gelditzen eta horretara mugatzen da
|
gure
antzerkia. «Pairatzen dugun errepresio multi sekularra» instant batentzat ahantziko lukeen antzerki mota batzuk imajina gintzazke, euskaldun euskaradunak izan aurretik nolabaiteko jende soilak bagina bezala! 434
|
|
|
Herrikoitasunaren ilusioa zaintzen du.
|
Gure
antzerkiaren lotura euskalduntasunarekin da, ez jendetasunarekin. Ez da gurean gai unibertsalik jorratzen, baizik eta errepresio puntu bati aldika ihardesten, antzerkiaren bidez. Oro har, kultura bere osotasunean, errepresioari unean uneko arrapostu baten emateko baliatzen dugu, ez ustezko errepresio goraipatu hori baino urrunago jendetasunaren bila abiatzeko.
|
|
|
Herrikoitasunaren ilusioa zaintzen du.
|
Gure
antzerkiaren lotura euskalduntasunarekin da, ez jendetasunarekin. Ez da gurean gai unibertsalik jorratzen, baizik eta errepresio puntu bati aldikal ihardesten, antzerkiaren bidez. kultura bere osotasunean, errepresioari uneanuneko arrapostu baten emateko baliatzen dugu, ez ustezko errepresio goraipatu hori baino urrunago jendetasunaren bila abiatzeko.511
|
|
|
... urte gehiegi izan dira
|
gure
antzerki idazleak ezer berririk sortu gabe izan direnak. Eta jakina orain antzerki bat inguratzeko denok badakigu nola ibili bear dan.
|
|
|
|
Gure
antzerkia da beste mintzairetako antzerkien maila berean ezarria. Ez da guttietsia eskuaraz delakotz, ez eta baitezpada goretsia...
|
|
|
Zer zentzu du eta zer balio du amateurra izateak?
|
Gure
antzerkia luzaz bizi izan baita, eta gehienbat instituzioetatik kanpo.
|