|
2000
|
|
|
Zeren eta, ge hienbat, Gero n azaltzen diren anekdota bitxiak baitzizkigun irakurtzen eta diktatzen... edo jaun Marcelek berak euskararat traduzitu edo moldatu bertze hainbat, berak hango eta hemengo liburuetarik ikasiak. ...jaun Marcel ere isilpeko eta ezkutuko protestant bat zela edo izan zela, zeren katolikoa baitzen, baina bai gehiago sinesten zuela Jainko miserikordios bat Jain ko mendekos bat baino, eta sineste horrek gehiago bulkatzen zuela eskuaren luzatzerat, bertzeen eskuen hersteko, hatzaren luzatzerat baino, bertzeen seinalatzeko eta haien baztertzeko, nola luzatzen baitzuen gure aitak noiznahi den... eta
|
gure
amak ere bai, aldian behin.
|
|
|
Eta, etxeko kontuetarat berriro gatozela —zeren itzultzeko bidaian ez baitzen deus berezirik gertatu—, amak jakinarazi zigun ezen, artzapezpikuaren manuz, lekuz aldatu zutela apez don Frantzisko, Leraingo parrokiarat, eta apez don Laureano —zeina baitzen aita Bartolomeren lagun min bat, nortasun eskasekoa, uzkurra eta koldarra, harekin konparaturik— ekarri zutela Urbiainerat haren orde: anitzetan pentsatu izan dut geroztik, orduan pentsatu ez banuen ere, ezen zerikusi xuxena izan zutela hartan bai aita Bartolomek berak eta bai
|
gure
amak ere, zeren Urbiaingo jauregiko jaunak beti izan baitzuen Urbiaingo apez izendatze haietan parterik, gure arbasoak desterrutik Urbianerat itzuli zirenez geroztik, eta zeren aita Bartolomek bere asmoak baitzituen, hagitzez ere hobeki bete zitzakeenak don Laureano bezalako apez koldar batekin, zeina bere menerat eta bere erranetarat izan baitzezakeen, bere kasa zebilèn don Frantzisko bezalako ...
|
|
|
Eta heldu zen prozesionea Urkabeko Plazarat; jarri zen tribunan, ikuskizunaren presiditzen, erregeordea; jarri ziren ondoan bertze autoritate zibilak, baita Urbiaingo alkatea eta herri etxeko karguak ere; jarri ziren haien gibelean jaun inkisidorea eta inkisizioneko familiarrak, baita aita Bartolome eta
|
gure
ama ere; jarri zen jendea plazaren inguruan; lotu zuten osaba pikotarat, eta tribunaleko komisarioa aitzinatu zen, sententziaren irakurtzerat.
|
|
2002
|
|
|
Ama ere baserritarra zen, baina bi anaia kaputxinoak zituen eta osaba jesuita.
|
Gure
amak ere irakurri asko egiten zuen. Berak balio zuen ikasteko, baina ez zuen aukerarik izan, eta guri ikasketak ematen saiatu zen.
|
|
2005
|
|
|
–Ez nekien –bota nuen orduan–
|
Gure
amari ere bai.
|
|
|
Apaizaren dinamikak gazte zein zahar erakarri zituen.
|
Gure
ama ere apaizaren sotora joaten hasi zen, hortik pentsa. Gure etxean, egun batzuetan, lanetik etorritakoan, ez nuen afaririk topatzen, baina ez zidan batere axolarik, ama pozik ikusten bainuen hartan sartuta; gazteturik ikusten nuen, bizi gogoz beterik, nerabe bat bezala.
|
|
2006
|
|
|
Nik musika jartzen diot antzerkiari.
|
Gure
ama ere hor egoten da, eta presio handiak egin dizkit organoa ez uzteko. Behin esan zidan:
|
|
|
Izan ere, ibaiak gainezka egin omen zuen, zubiaren gainetik omen zetorren orain, eta herriaren alde batetik bestera pasatzerik ez.
|
Gure
amak ere hots egin zuen geroxeago, beldurtuta, gauza bera esateko. Ni aterpean nengoen ordea, eta gaitz erdi.
|
|
|
Gutxitan itzultzen naiz jaioterrira, baina egiten dudanean beti dago indarren bat gure aitaren etxera eramaten nauena; normalean nire ama izaten da indar hori. " Gure aitaren etxera" idatzi dut, baina" etxera" edo" gure etxera" luke, hala deitzen jarraitzen baitiogu denok, are
|
gure
amak ere, oraindik.
|
|
2007
|
|
|
Bazekiat hark ere ez duela benetan sinesten; Suedian ez diagu-eta etsenplu beharrik horretarako, are gutxiago hemen. Denoi pasa zaiguk burutik noizbait; hiri, niri eta
|
gure
amari ere bai; hori jakina duk.
|
|
2008
|
|
|
HAIZEA. Horixe esaten din
|
gure
amak ere!
|
|
2009
|
|
|
Amen kaxoiak irekita egoten ziren eta mukizapiak izaten zituzten barruan. Gizonez gain
|
gure
ama ere sartzen zen bizartegira gizonen ileak jasotzeko erratza pasatzera, baina amaren aurrean ez zen gizonen kontuez hitz egiten, amari esaten zioten zu etxerako eta amak irribarre egin eta lurra garbigarbi uzten zuen.
|
|
|
Tak, tak, tak.
|
Gure
ama ere horrela ibiltzen zen. Beti kontatzen zidan sekula ez zuela lortu amamaren arrain zopa bezalakoa egitea, nahiz eta mila aldiz ikusi bere begien aurrean nola egiten zuen.
|
|
|
|
Gure
ama ere oso gazte ezkondu zen. Alaba eta semea izan ondoren, eta ume gehiago jaioko ez zirela uste zuenean, orduan jaio nintzen ni.
|
|
|
Familia gaituk ia! Niretzat anaia haiz eta
|
gure
amarentzat ere seme kuttuna.
|
|
2010
|
|
|
Gerra garaia zen Espainian, eta Frantziara eta Ingalaterrara ari ziren sasoi hartan haurrak bidaltzen. Horretan zen
|
gure
ama ere, ni Frantziara edo Ingalaterrara bidaltzekotan, baina aitak ezetz. Izan ere, gure aita… aita santua baino aita santu zaleagoa zen, Fidel baino Fidel zaleago, eta Marx baino marxistago.
|
|
|
Ikusten duzu, bada, Damaso, nola bizi izan genuen kontu hura kulpa handi bat bezala; ihes egin nahi izan genion munstroari, eta munstro beldurgarriago batek harrapatu gintuen;
|
gure
ama ere ez zen hartaz libratu, jakina; eta galderak etengabe datozkit, gaiak munduko galdera guztietarako ematen du-eta; umetokian munstro bat eraman izanak areagotu egin ote zion amari Ama Birjina, garbitasun orbangabearen sinboloa zena, inoiz agertzeko grina eta irrika?; eta gure aitak, zer??; itzalari ihes egin nahian ote zebilen hura ere, fabrika gotorlekutzat hartu zuèn garaian?; Domingo salbatzen da zerrendatik, maitatu ez ezik, miretsi ere egiten baitzuen Benjamin Maria, hitz egin dizut horretaz; eta izeba Ernestina?
|
|
|
Ikusten duzu, bada, Damaso, nola bizi izan genuen kontu hura kulpa handi bat bezala; ihes egin nahi izan genion munstroari, eta munstro beldurgarriago batek harrapatu gintuen;
|
gure
ama ere ez zen hartaz libratu, jakina; eta galderak etengabe datozkit, gaiak munduko galdera guztietarako ematen du-eta; umetokian munstro bat eraman izanak areagotu egin ote zion amari Ama Birjina —garbitasun orbangabearen sinboloa zena— inoiz agertzeko grina eta irrika?; eta gure aitak, zer...?; itzalari ihes egin nahian ote zebilen hura ere, fabrika gotorlekutzat hartu zuèn garaian?...
|
|
2011
|
|
|
Ez dakin nola nahi nion, Maitere... , bukatu dik negar jario; eta nagok, sarritan egin ohi dugun bezala, okerrekoagatik damutua dela
|
gure
ama ere.
|
|
2012
|
|
|
Erabat analfabetoa zen eta izugarrizko konplexuak zituen, soldadutzan, lantegian… izugarri gaizki pasatu baitzuen.
|
Gure
amarekin ere oso harreman txarra izan zuen. Bolada batez edanera emana ibili zen.
|
|
2013
|
|
|
Adinaren aginteak inposatuta, joan zen
|
gure
ama ere San Martin egoitzara. Egunaren hogeita lau orduetan sendagile arreta eta zaintza espezializatua eskain ziezaiokeen herriko zentro bakarrera.
|
|
|
Baina beti han, beti tente, etxe ondoko errekako ura, gaur turkesa eta bihar arrosa, produzitzen ari ziren paperaren kolorez tindatzen zuen fabrika kirasdun hartan. Bertan ezagutu zuen
|
gure
ama ere, Mila, biltegiko paketatze lanak bereziki emakumeek egiten zituzten garaian.
|
|
|
alde batean aitaren bizartegia zegoen, eta han gizonak baino ez ziren sartzen, eta gizonen gauzei buruz hitz egiten zen[...] Orduan jakin nuen gizonen kontuak zirela barre algara altuegiak eta apustuak, ohorea eta tiradera bat giltzaz itxita, mesanotxean. Gizonez gain
|
gure
ama ere sartzen zen bizartegira gizonen ileak jasotzeko orratza pasatzera, baina amaren aurrean ez zen" gizonen kontuez" hitz egiten, amari esaten zioten" zu etxerako" eta amak irribarre egin eta lurra garbi garbi uzten zuen. Alde batean aitaren bizartegia zegoen eta, bestean, amaren janari denda txikia, aitak esaten zuen bezala," emakumeek ere beraien gauzez hitz egiteko" (57 or.).
|
|
|
Harrezkeroztik
|
gure
amak ere ez zuen hurbil ikusi nahi, eta ostatura etortzen zenean, gurasoek nahi baino maizago," Berriz ere hemen dugu lepaundi hori!" barren barrenetik ateratzen zitzaion amari. Niri grazia egiten zidan, ikusten ninduen aldiro zerbait erraten zidalako," Hi, Martintxo, oroitu niregatik haizela mundu honetan, e!".
|
|
2014
|
|
|
Berez bai, baina maistrak bazekien euskaraz, eta niri euskaraz egiten zidan.
|
Gure
amarekin ere hala egiten zuen. Hamabi bat lagun joaten ginen eskolara, inguruko herrietakoak denak.
|
|
|
Edonora joaten ziren izeba osabak alaba txikienarekin, are Miarritzeko kasinora. Ama alaba kanpoan gelditzen ziren, batzuetan
|
gure
ama ere bai eta han ibiltzen ziren bueltaka, osaba Luis atera arte. Beti irabazten omen zuen osabak.
|
|
|
Iruditzen zitzaidan desberdintasun gutxi zegoela haien ohituren eta gureen artean. Izeba Iñaxi ez zen etxekoandre hutsa,
|
gure
ama ere ez. Osabak itzultzaile lanak egiten zituen ingurukoentzat, gure aitak ere bai.
|
|
2015
|
|
|
|
Gure
ama ere pozik egoten da biak elkarrekin ikusten dituenean. Hala ere, ondotxo daki zein den elkarrizketaren bidea:
|
|
2016
|
|
|
Ea ba.
|
Gure
amak ere hala esaten zuen, platerean jarritakoa jan egin behar zela, beste batzuk goseak daudela eta.
|
|
|
–
|
Gure
amak ere denda batean egiten zuen lan ezkondu baino lehen, okindegi batean?, esan zuen Iratik. –Gure aita arrantzalea zen, eta arraunlari ona.
|
|
2017
|
|
|
»Igandea zen hori gertatutako eguna, eta, gauzak zer diren, ondoko igandean
|
gure
ama ere ateka berean izaki. Min handiak zituen harek ere, gaixoak, min handiak, eta oihuz ari zen, gure gaixo ama.
|
|
|
–
|
Gure
amak ere mamua nintzela uste zuen hasieran.
|
|
|
“Ez esan!
|
Gure
ama ere Lekunberrin jaioa eta hamalau urteak arte han bizitakoa da; errota zeukaten gure aitonek alogerean; gero Bilbora joan ziren bizitzera. Nire arreba hasi da orain herrira joaten”.
|
|
2019
|
|
|
Desorientatu egiten dira. Hori esaten zigun
|
gure
amak ere, aita gaixorik zegoenean, desorientatuta zegoela, ez gintuen ezagutzen. Hori bera gertatzen zaio oheko andreari, gaixorik dago, laurogei urtez egon da gaixorik; normala da beraz ahizpa ez ezagutzea, dena da normala ipuinean orain arte...
|
|
|
Gurea ez.
|
Gure
ama ere ez. Ama gaixoa, beti bakarrik, eta beti deus ere gabe.
|
|
2020
|
|
|
–
|
Gure
ama ere feriara etortzen zen lehen tratuarekin, karroan, hasi zitzaion behin, Mikelak ama sagar saltzera etortzen zela aipatu zionean?. Patata egiten genuen soroan, sail handietan.
|
|
2021
|
|
|
Nik, aukeran, gogokoen dudan pieza beti izan da Satieren Gymnopédieak, duda izpirik gabe, hain zuzen ere, Salaberri handiaren ilobak, Donostiara bere eskolak jasotzera nindoala, erakatsi zidana.
|
Gure
amari ere atsegin zitzaion Satie delakoa, frantsesa zen guztia gogoko zitzaionez, baina gorra baino gehiago, oso burugogorra zen, ez zuen Satie bezainbeste maite, ez behintzat Beethoven eta Chopin maite zituen heinean, azkeneko hau ere, nola ez, bera hain frantses zalea izanda, bera frantsesaren propiotzat zuena polito betetzen zuen-eta, musika arina, atsegina, liraina, ez ahaztu nire ama Bordeau... Satieren musika hotzegia, hitsegia, askotan ere astunegia zela zioen, bereak bezalako belarri finek ordea Beethoven eta Chopin nahiago zituzten.
|
|
|
Zorionez
|
gure
amak ere udaltzanei kontatutakoa sinestu edo sinestu gurago izan zuen, hau da, Hakimen dendara nindoala bertan utzitako bizikleta hartzeko ezertaz ezagutzen ez nuen tipo arraro horrekin topo egin nuela eta gero gerokoa. Nire arreba errukibera, aldiz, lehenago aurpegian marrazturik zuen irribarre zabala irri karkaila bilakatzekotan egon zen.
|
|
|
Purua ere piztu nuen, nahiz eta ez naizen erretzaile.
|
Gure
amak ere beste bat erre zuen, aitak ez dakit zertarako aspalditik ondo lehorrean gordeta zeukan Montecristo kaxa batetik aterata. Aitari ez zion grazia handirik egingo ama purua erretzen ikusteak, baina ez zuen zirkinik egin begiaren ertzarekin; pozik zegoen, antza, gure zahar zurruna.
|
|
|
Maddi zoratua zen artekatu zuen Xabik, Jasonek dirua bazuen, diruaren distira, diruaren kliska, noizbait etxeko andere aberats izateko ametsa zeukalako, neska gazte askoren moduan.
|
Gure
ama ere loriatua zen, gizongaia nor zen agertzera joan gintzaizkionean. Argazkia ikusi eta oroitzen naiz zein harro zen bere ahizparekin eta herriko lagunekin!
|
|
2022
|
|
|
Bere garaian EAJren mitinetara joaten omen zen lagun talde batekin, eta gure teoria da familia horren laguna egin zela, eta horregatik erabaki zuela anaiaren hezurrak panteoi horretan sartzea.
|
Gure
amak ere kontatzen du umetan entzun izan zuela Aspiuntza familiakoak bazkaltzera edo etorritakoak zirela errotara. Eta Aspiuntza familiakoek ere noizbait norbait etorri izana edo gogoan zuten, baina Jexux haien senideekin lurperatuta zegoenik ez.
|
|
|
Kontua da denbora pasatuz joan zela eta hemen jendeak ez zuela iritzia aldatzen guri buruz, ezta
|
gure
amak ere, hark niri kasurik ez eginez jarraitzen baitzuen ni zigortzen. Eta, denbora gutxi iraun zuela esan badut ere, izatez abuztu osoa eta irailaren parte bat iraun zuen, eta orain pentsatzen jarrita, hain denbora gutxi ere ez zen izan.
|
|
|
Etxe honetan denek irakurtzen zuten,
|
gure
amak ere bai. Liburu historikoa ugari zegoen.
|
|
2023
|
|
|
Tira, ez frankistek bakarrik, zeren, gure aitak ere, abertzale sutsua berau, noiznahi errepikatzen zian gure amaren aurrean emakumearen lekua etxea zaintzea eta umeak heztea zela.
|
Gure
ama ere ikuspegi horretakoa zuan, beti pentsatu izan dudan arren gurean ama zela prakak soinean zituena. Gaztetan, Goierri aldetik esku hutsik etorri zenean Bidaso bazterrera, Irun erdialdeko etxe batean neskame lanetan ibilia bazen ere, lana utzi zian aitarekin ezkondu eta haren familiaren baserrira aldatu zenean.
|
|
|
Ez zaitut nekatuko gorpua aberriratzeko eta Indiako Poliziarekin gauzak argitzeko egin behar izan genituen gestioen berri ematen. Arrate hil eta gutxira
|
gure
ama ere hil zen, ezin izan baitzuen alabaren galera gainditu. Horrekin bizitzen ohitu ginen aita, Matias eta hirurok, ezer galdetu gabe, ezer esan gabe.
|