|
2013
|
|
|
Teodosio katolizismo ortodoxoago baten defendatzaile sutsua zen. Hori dela eta, bere aurrekoek baino zorrotzago jokatu zuen, paganismoa ezabatzeko, eta, era berean, katolizismoa, kristau sinesmenen multzo soila baino
|
gehiago
, erlijio ofizial bihurtzeko. Bisigodoek tinko eutsi zieten euren sinesmen arriotarrei, eta horrek arazoak ekarri zituen bisigodoenganako harremanetan.
|
|
|
Formulen prozedurarekin konparatuta, cognitio deiturikoaren prozedura denboran zehar
|
gehiago
luzatzen zen. Mailarik txikieneko epaileek denbora asko ematen zuten, froga desberdinak biltzen eta gauzatzen.
|
|
|
Ikasketa juridikoek gainbehera izan zuten bitartean, pentsamendu teologikoa loratu egin zen; pentsamendu horren adierazgarri izan zen, hain justu ere, literatura patristikoa. Are
|
gehiago
, Tertulianok, Elizako lehenengo aitak, jurista moduan hasi zuen bere karrera, baina gero bertan behera utzi zuen ibilbide hori.
|
|
|
1,1, 5).. Hala eta guztiz ere, lanaren prestaketak aurrera egiten zuen neurrian, bertan behera geratu zen juristen idazkiak barruratzeko ideia; eta, are
|
gehiago
, bildumariei ahalbidetu zitzaien bildutako legeen testua laburtu eta aldatzea. Horrela, bildumariek agerraraz zezaketen benetan indarrean zegoen zuzenbidea.
|
|
|
Zehatz esateko, lana tituluetan dago bananduta, eta hamabi liburu barneratzen ditu. Zuzenbidearen berrikuspen orokor hori egiten zen bitartean, jurista klasikoen garaietatik konpondu gabe zeuden eztabaidetatik hainbat berriro bistaratu ziren, eta, are
|
gehiago
, eztabaida horiek euren konstituzioetan islatuta geratu ziren.
|
|
|
Gero, zatien serieak aurkeztu zituzten osoko bilkuretan, eta serie desberdinen hurrenkera titulu bakoitzaren arabera erabaki zen; egin eginean ere, zati esanguratsu batzuek bakarrik apurtu zuten hurrenkera hori, leku hobea izateko. Duela gutxiko ikerketek, testuen azterketa informatikoetan oinarritutakoek,
|
gehiago
zehaztu dituzte Bluhmeren ondorio horiek.
|
|
|
Hurbiletik ikusten dute juristek orduko hartan errenazimendu garaiko teologia morala. Hauen isla euskal autoreengan, hala nola Axularengan, gertalixkia baino
|
gehiago
da, Salamancako Unibertsitatearen ikasleen arteko euskal nazioa ere ahaztu gabe.
|
|
|
zuzenbideak ez zuen goi mailako garapenik izan, eta, horren ondorioz, zuzenbidearen zientzia Grezian hastapenetan baino ez zen geratu. Erromatarrek, aldiz, ez zuten arreta handirik jarri zuzenbidearen teoriaren gainean; are
|
gehiago
, zuzenbidearen filosofia, neurri handi batean, greziarrengandik bereganatu zuten. Erromatarren iritziz, hori baino askoz ere interesgarriagoa zen banakako jabetza zein erregelek gobernatzen zuten eta jabetzaren ondoriozko akzioak zein ziren aztertzea.
|
|
|
Familiakideen arteko harremanak gai pribatuak ziren, eta erkidegoak ez zuen horietan eskurik hartzen. Are
|
gehiago
, familiak trafiko juridiko ekonomikoan jardun zezan, familiaburuak zuen haren ordezkaritza. Familiaburu horri paterfamiliasdeitzen zitzaion, eta berak bateratzen zuen, gainera, familiaren jabegoa.
|
|
|
izeneko bildumak arreta handiarekin agintzen zuen honako hau: hartzekodunak berari zegokion zatia baino ezin zuen ebaki, eta, hori baino
|
gehiago
ebakiz gero, bere kreditua galtzen zuen. Bistan denez, hori aurrerakin bat besterik ez da, Shakespeareren Veneziako merkataria deiturikoan, Portziak Shylocken aurka azaldutakoari begira.
|
|
|
Pontifizeek esangurarik zabalenean, interpretatu? ahal zuten zuzenbidea, eta, are
|
gehiago
, erakunde berriak sor zitzaketen, aurreko zuzenbidean erakunde berri horiek ezezagunak izan arren.
|
|
|
Formulak eratortzen zuen iudexaren agintea, eta, beraz, iudexak formula horren arabera jardun behar zuen. Hala eginez gero, askatasun handia zuen prozesua zuzentzeko, eta, are
|
gehiago
, lagunen consiliumari iritzia eskatzeko, hori lagungarria bazen erabakia hartzeko orduan. Errepublikaren lehenengo garaietan, alderdiek euren buruen gaineko ordezkaritza zuten.
|
|
|
Inperioko gobernuaren jardunbidea halako gizonen mende geratu zen. Lehenengo, gudarosteko ofizialak eta Fiskoaren agenteak izan ziren; geroago, Erromako Senatuan sartu ziren; azkenean, kontsul bihurtu ziren, eta, are
|
gehiago
, mugetako probintzia militarrak gobernatu zituzten.
|
|
|
Juristen zuzenbideak, epealdi klasikoan, honako ezaugarri hauek zituen, labur labur adierazita: lehenengo eta behin, subjektu jakin batzuk, zuzenbidearen arloan zihardutenak, guztiz ohituta zeuden euren aitzindariek landutako kontzeptuak erabiltzeko, eta haien iritziak aipatzen zituzten, batik bat, horiekin ados zeudenean, eta, are
|
gehiago
, hori gertatzen ez zenean ere. Bigarrenik, subjektu horien inguruan esan daiteke zuzenbide pribatuaren gaineko ezaupide sakona baino ez zutela.
|
|
|
Iudexaren burutzapeko kasuak zein izan eta kasu horiei lotutako egitateak besterik ez zituen aztertzen iudexak. Eta abokatuek, zuzenbidearen gaineko ezaupideari baino
|
gehiago
, argumentazioan izandako trebetasunari ematen zioten lehentasuna. Zizeronek, garai hartako abokatu arrakastatsuak, juristei burla egiteko joera ezarri zuen, juristok beti lege txikikerietan sartuta zeudela ematen baitzuen.
|
|
|
Haatik, juristek hauxe uste zuten: zenbat eta zabalagoa izan formulazioa, orduan eta
|
gehiago
izango ziren hori aplikatzeko salbuespenak. Horrela, arriskua zen zuzenbidea zerbait zehaztugabe eta aurreikusezin bihurtzea.
|
|
|
Gainera, testamentugileak, bere testamentuan, bere jaraunsleak izendatzeaz gain, legatuak egin, puber ez ziren seme alabentzat tutoreak izendatu eta esklaboak askatu ahal zituen. Jakina denez, jabetza, gizabanakoaren inguruan baino
|
gehiago
, familiaren inguruan antolatzen zen. Hori kontuan hartuta, ez da harritzekoa zuzenbideak hain zabal arautzea heriotzaren ondoriozko oinordetza.
|
|
|
Gaioren aurreko juristek orduko ulertu zuten betebehar gehienen jatorria zela alderdiek aurretiaz egindako hitzarmena; hala ere, aitortu zuten betebehar horiek zuzenbidearen esparruan galdatzeko modukoak izan zitezen, hitzarmen hutsa baino
|
gehiago
behar zela. Horrela, betebehar gehienek osagai bera zuten:
|
|
|
212 urtean aldarrikatu zen. Aldarrikapen horren eragile nagusiak, eskuzabaltasunari lotutakoak baino
|
gehiago
, arrazoi fiskalak izan ziren. Izan ere, oinordetzaren gaineko zergak herritarren jarauntsia kargatzen zuen, eta, konstituzioaz geroztik, zerga hori pertsona gehiagori aplikatu ahal zitzaion.
|
|
|
Izan ere, oinordetzaren gaineko zergak herritarren jarauntsia kargatzen zuen, eta, konstituzioaz geroztik, zerga hori pertsona gehiagori aplikatu ahal zitzaion. Konstituzioaz geroztik ere, hainbat gizabanako, euren burua erromatar ikusten ez zutenak, eta, are
|
gehiago
, latina ez zekitenak, Erromako herritar bihurtu ziren, euren bizimodua zuzenbide zibilaren eskemetara egokituko zutelakoan.
|
|
|
Gatazka mota askotan, konponbide egokia izan zitekeen demandatuak diru kopuru zehatza ordaindu behar izatea; baina kasu guztietan hori ez zen posible. Errepublikaren azken aldietan, konponbideak eskatzen ziren, beste edozein lege akzio baino
|
gehiago
; eta, aldi horietan, pretoreak ez zeukan aukerarik halakoak iudexari bidaltzeko, bera arduratu behar baitzen zuzenean.
|
|
|
Errepublikaren azken garaietan, formulen sistemak eta gainerako konponbide osagarriek prestakuntza tekniko handia erdietsi zuten; are
|
gehiago
, beharrezko egin zen espezialistek aholkua ematea hori behar zutenei. Pretoreak, iudexak eta alderdien ordezkari moduan ziharduten abokatuek ez zeukaten heziketa juridikorik, eta, horren ondorioz, guztiek ere adituen laguntza behar zuten.
|
|
|
VI. mendetik XI.era bitarteko epealdian, Mendebaldeko Europan zuzenbide erromatarra ekartzen denean hizpidera, ulertzen da aipamena barbaroen kodeei buruzkoa dela, zehatzago esanda, bisigodoen zuzenbide erromatarrari buruzkoa. Lege testu horiek garai klasikoko zuzenbide erromatarra baino
|
gehiago
, V. mendeko «zuzenbide arrunta» adierazten dute. Egin eginean ere, zinezko mauka bihurtu ziren, bertatik arau juridikoak atera ahal zirelako, lege testu labur eta soilagoak osatzeko.
|
|
|
III eta IV. mendeetan, tokiko ohitura gero eta
|
gehiago
hedatu zen, eta, ondorenez, Inperioaren gobernuak bere burua behartuta ikusi zuen, ohitura lege gisa aitortzera, baina aitorpen hori kontrolatzera, batez ere, ohiturak, legea osatu beharrean, horrekin gatazkan sartzen zenerako. 319 urtean, Konstantino enperadoreak aitortu zuen ohituraren agintea eta horren erabilera luzea garrantzitsuak zirela eta ezin baztertuzkoak; baina, edozein kasutan ere, enperadoreak adierazi zuen ohitura baliozkoa izango zela, arrazoiaren eta zuzenbide idatziaren aurkakoa ez zen heinean (C. 8, 52 (53), 2).
|
|
|
Alabaina, jaraunsle ez zenari hautabidezko konponbidea eman ahal zion, jabetza eta edukitza eskuratzeko. Subjektuak jabetza gozatzen zuen edukitzaile gisa, jabe gisa baino
|
gehiago
. Ziur asko, erromatar askoren iritziz, hori bereizketa semantikoa besterik ez zen izango; baina oinarrizko jakite juridikoak zituztenentzat garrantzitsua zen.
|
|
|
Batzuek uste zuten antzinako zuzenbidea aztertuz gero, euren konstituzio arazoentzako irtenbideak aurkitu ahal izango zituztela. Zernahi gisaz, zenbat eta
|
gehiago
lotu zuzenbide erromatarra Erromako gizartearen inguruan ikusi zutenarekin, orduan eta argiago ulertu zuten zer nolako desberdintasunak zeuden euren XVI. mendeko gizartearen eta antzinako Erromako gizartearen artean. Hari berari segiz, euren buruari galdetu zioten ea egokia ote zen zuzenbide erromatarra eredutzat hartzea, orduko Frantziari begira.
|
|
|
Baldok baieztatu zuen iruzkingile ospetsuenak ados jartzen baziren doktrina jakin baten inguruan, iritzi horrek ohituraren balioa izango zuela. Are
|
gehiago
, Corpus iuriseko edozein testuk baino aginte handiagoa zuen iritzi horrek. Testuaren eta iruzkinaren arteko borrokaren azken gertakari horretan, glosagileek hasitako borrokaren azken gertakarian, alegia, iruzkina gailendu zen.
|
|
|
Zenbaitetan errege legeriak ekarri zuen mugimendu hori. Espainian, konparaziorako, gero eta
|
gehiago
erabili ziren Zazpi Partidak izeneko testua, toki bakoitzeko berezitasunei aurre egiteko. 1567an lege berrien bilduma agertu zen, Bilduma Berria izenez ezagutuko zena, bederatzi liburutan antolatuta, Justinianoren Kodeari ekinez.
|
|
|
Ez litzateke zuzena izango zuzenbide erromatarra eta ohiturazko zuzenbide germaniarra zeharo bereizita agertzen zirenik ulertzea. Kontrara, auzitegiek ahaleginak egin zituzten alderdiek euren erkidegoko ohiturazko arauak onar zitzaten, baina kasu berezietan beste tribu batzuen zuzenbidea, eta, are
|
gehiago
, zuzenbide erromatarra ere erabil zezaketen. VI. mendean, zuzenbide erromatarra erromatarren arteko arazoak konpontzeko erabiltzen zen oraindik, alegia, galiar erromatarren artekoak konpontzeko.
|
|
|
Hori gorabehera, alderdi batek bere zuzenbide pertsonalari uko egin eta beste zuzenbidea aukera zezakeen, beste alderdiaren adostasunarekin. Eginera hori gero eta
|
gehiago
zabaldu zen, agian transakzio batean erkidego desberdinetako pertsonek parte hartzen zutenean printzipio pertsonalistak eragindako arazoak saihesteko.
|
|
|
Ingalaterrako erreinu anglosaxoniarrek ez zuten lege agindu berezirik eman euren mendeko galiar erromatarrentzat. VII. mendean Erromak Ingalaterra ebanjelizatu ostean ere, elizak Ebanjelioa baino
|
gehiago
irakasten zuen. Jakin badakigu Tarsoko Teodoro Canterburyn sortutako eskolan hainbat gai irakasten zirela, zuzenbide erromatarra barne.
|
|
|
Dialektikaren teknika guztiak erabili zituzten testuen esangura zuzena erdiesteko. Euren aburuz, Justiniano enperadoreak onetsi zuen testu bakoitza, eta, are
|
gehiago
, testu bakoitzeko esaldi bakoitza; ondorenez, horiek guztiek aginte berbera zuten.
|
|
|
Bassianok zioenez, jendeak brokardo izenez ezagutzen zituen erregela horiek. Amaitzeko, eskolan bertan, edo, bestela arratsaldez, asti
|
gehiago
izanez gero, arazoaren gaineko eztabaida luzea hasi behar zen. Metodo horren bitartez, hasieran testu zehatzen gaineko eztabaidak egiten ziren, eta jarraian, eztabaida zabaltzen zen:
|
|
|
Azkenik, Irnerioren osteko mendean, 1220 eta 1240 bitartean, Accursiok, Azzoren dizipuluak, zuzenbide zibilaren eskolako kide guztiek, hots, glosagileek, sortutako glosa oro bildu zituen; bilduma hori erreferentzia lan bihurtu zen, Justinianoren testuei eginiko ohiko glossa, hain zuzen ere. 96.000 glosa inguru jaso zituen lan horrek, eta laster kendu zien lekua aurrekoei; are
|
gehiago
, lan hori kopiatu ez ezik, inprimatu ere egin zen beranduago, jatorrizko testuekin batera.
|
|
|
Ildo horretatik, quod omnes tangit debet ab omnibus approbari dioen printzipioa (guztiok ukitzen gaituena, guztiok onetsi behar dugu), esparru politikoan baten baino gehiagotan eztabaidatua izan dena, bat dator Liber sextusaren 29 arauarekin. Jatorriz, printzipio hori beste xedapen baten zatia zen; bertan, Justinianok azaltzen zuen apopiloak tutore bat baino
|
gehiago
izanez gero, horien guztien ahobateko adostasuna behar zela ondasunen baterako administrazioa azkentzeko (C.5, 59,5, 2). Kanonistentzat ez zen arraroa zuzenbide pribatuko jokaraua lehendabizi prozedurara ekartzea eta gero zuzenbide publikora.
|
|
|
ezkongai batengandik hasi, arbaso erkidea aurkitu eta beste ezkongaiarengana jaitsi behar zen. Zenbatze sistema horren ondorioz, zuzenbide kanonikoan zuzenbide zibilaren erregelen mende egongo liratekeenak baino lehengusu lehengusin
|
gehiago
sartzen ziren maila debekatuen barruan, eta halakoek aita santuaren lekapena behar zuten ezkondu ahal izateko. Lateranioren laugarren kontzilioak zehaztu zuen debekua laugarren mailaraino bakarrik heltzen zela.
|
|
|
Aurretik esan dugun moduan, elizaren auzitegietan erabilitako zuzenbide kanonikoa jorratzen zutenen heziketa, eskuarki, zuzenbide erromatarrean oinarritu zen, eta zuzenbide hori gero eta
|
gehiago
ikusten zen zuzenbide unibertsal antzo. Erromako Inperio Santuaren mugen barruan, uler zitekeen zuzenbide erromatarra aipatzea, hori inperioko zuzenbidea baitzen; hala ere, gero eta gehiago jotzen zen zuzenbide horretara, baina ez horren aginte formalaren ondorioz, ezpada teknikaren aldetik askoz hobea zelako, eta ager zitekeen edozein aurkariren gainetik zegoelako.
|
|
|
Aurretik esan dugun moduan, elizaren auzitegietan erabilitako zuzenbide kanonikoa jorratzen zutenen heziketa, eskuarki, zuzenbide erromatarrean oinarritu zen, eta zuzenbide hori gero eta gehiago ikusten zen zuzenbide unibertsal antzo. Erromako Inperio Santuaren mugen barruan, uler zitekeen zuzenbide erromatarra aipatzea, hori inperioko zuzenbidea baitzen; hala ere, gero eta
|
gehiago
jotzen zen zuzenbide horretara, baina ez horren aginte formalaren ondorioz, ezpada teknikaren aldetik askoz hobea zelako, eta ager zitekeen edozein aurkariren gainetik zegoelako. Zuzenbide kanonikoarekin gertatu aldera, auzitegiek ez zuten aplikatu zuzenbide erromatarra bere horretan.
|
|
|
Hasieran, ahaleginak egin zituen nobleen pribilegioak mozteko, eta bai nobleok, bai udalerriek ulertu zuten testu hori gehiegi aldentzen zela zuzenbide tradizionaletik. Emeki emeki aintzatetsi ziren testuaren dohainak; berebat, epaileen lanbide kualifikazioa zenbat eta handiagoa izan, epaileek gero eta
|
gehiago
erabiltzen zituzten Zazpi Partidak.
|
|
|
Egia esan, horren lanaren zati handi bat aurrekoen aipamena baino ez zen izan; hala ere, Bartolok beti gehitzen zuen berea zen zerbait, aurreko eztabaiden iluntasunaren barrena zidor argiren bat aurkitu eta arazo bakoitzari irtenbidea eman nahian. Horren eraginari esker, zuzenbide zibilaren azterketa ez zen izan lehen bezain akademikoa, eguneroko arazo juridikoei erreparatzen zitzaielako
|
gehiago
. Bartolok eta horren jarraitzaileek eurek jaso bezala azaldu zituzten testuak, beraien helburu bakarra testuok zeuden zeudenean ulertaraztea baitzen.
|
|
|
Bolognan zuzenbidea irakasten zenean azpimarra gai akademikoetan jartzen zen, praktikan baino
|
gehiago
; hala ere, bertara joaten ziren ikasleen kezka ez zen beti ahalik eta gehien jakitea. Eraldaketa gregoriarrek eztabaida hagitz berriak piztu zituzten, eta halakoak ezin ziren beste barik indarrez konpondu, aurreko mendeetan egin ohi zen bezala.
|
|
|
1900 urtean Alemaniako Kode zibila indarrean jarri zenean, Europako estatu esanguratsuetan zuzenbide erromatarra ez zen
|
gehiago
aplikatu, ezta modu modernizatu batean ere. Salbuespen bakarra San Marinoko Errepublikan gertatu zen, bertan ezetza eman baitzitzaion Kode Zibilari, kodetu gabeko Ius commune izenekoa aplikatuz.
|
|
|
Salbuespen bakarra San Marinoko Errepublikan gertatu zen, bertan ezetza eman baitzitzaion Kode Zibilari, kodetu gabeko Ius commune izenekoa aplikatuz. Sistema juridiko kodetua zegoenean, zuzenbide zibil erromatarra ez zen
|
gehiago
aplikatu auzitegietan; hala ere, kodetu gabeko sistema juridikoetan, baten baino gehiagotan aipatzen dira zuzenbide zibileko testuak, printzipio juridiko orokorren adibide moduan.
|
|
|
Zernahi gisaz, praktikan zuzenbide erromatarraren inguruko aipamenak bazter utzi arren, Europako zuzenbide fakultateetan zuzenbide horrek lehen mailako lekua zuen ikasketa planetan; egin eginean ere, fakultate horietan zuzenbide erromatarra aurkeztu zen zuzenbide zibil kodetu modernoak azaldutako erakundeen oinarri moduan. Zuzenbide erromatarraren irakasleek, alabaina, ez zuten zertan lagundu indarreko zuzenbidearen garapenean, eta, horrexegatik, gaiak jorratzean, alde historikoa lehen baino
|
gehiago
landu zen. Oraingo xedea zen II. mendean eta III. mende hasieran gailurra jo zuen zuzenbide erromatar klasikoaren estatua berreraikitzea.
|
|
|
XX. mendean, Europako herri gehienek zuzenbide erromatarra aztertzen lagundu dute, baina eskolarik garrantzitsuenak Alemania eta Italian batu dira. Italiako unibertsitateetako zuzenbide fakultateek gai horren inguruko ehun katedra baino
|
gehiago
dituzte. Komunismoak lurra jo ostean Ekialdeko Europako herriak saiatu zirenean euren partaidetza berreskuratzen mendebaldeko kultura juridikoaren tradizioan, berriro ekin zioten zuzenbide erromatarraren azterketari, zuzenbide fakultateetako ikasketa planetan garrantzia handiagoa emanez.
|
|
|
1650ean Aboko unibertsitatean (Turku) irakaslea zen Michael Wexioniusek Suediako zuzenbide zibil erromatarra ikertzeko sarrera argitaratu zuen (Iuris civilis Sveco Romani); unibertsitate hori hasieran Finlandian zegoen, gero Suediaren zati bihurtzeko. Zernahi den ere, Holandako irakasleek garatu zuten nazio zuzenbidea beste inork baino
|
gehiago
, ikusi dugun moduan. Van Leeuwenek 1664an idatzitako liburua legeria erromatar holandarra izenarekin ezagutu zen, bietariko oinarriak zituelako, hala zuzenbide erromatarrarenak, nola Holandako iturrienak.
|
|
|
Herritar moduan, berriz, gizakia zein elkarteko kide izan eta elkarte horrek eratorritako eginbeharrak ere bazituen; elkartea izan zitekeen familia nahiz estatua bera. Familia harremanak ziren senar emazteei, guraso eta seme alabei edota ugazaba eta mendekoei lotutako guztiak (aurreindustriaren garaiko gizarte horretan, mendekoak familiatzat hartzen ziren, lan kontratu bateko subjektutzat baino
|
gehiago
).
|
|
|
testamentuak, testamenturik gabeko oinordetza eta fideikomisoa (fideicommisa). Arraroa badirudi ere, Domaten eskema Alemanian erabili zen Frantzian baino
|
gehiago
, Pandektistika eta Alemaniako Kode Zibilaren aurrekari bihurtuz.
|
|
|
Edonondik begira dakiola ere, bazirudien zuzenbide erromatarraren betiko eginkizuna, alegia, ideia juridikoen iturri izatea, kodeak aldarrikatzean amaitu zela; are
|
gehiago
, zuzenbidea kodetzeke zegoen tokietan ere, garrantzirik gabeko zuzenbide zaharkitu gisa ikusten zen. Garai horretan, J. W.
|
|
|
Gehienek Oxford eta Cambridgen ikasi zuten. Erromarekin zituen loturak apurtu zituenean errege Henrike VIII.ak zuzenbide kanonikoaren irakaskuntza formala deuseztatu zuen, baina praktikan, Ingalaterrako elizako auzitegiek berori aplikatu zuten ezkontza zein testamentu gaietan; are
|
gehiago
, erreformaren osteko doktrina kontinentala ere izan zuten kontuan. Beste alde batetik, zuzenbide zibilaren irakaskuntza indartu zen, Henrike VIII.ak hori hautatu zuelako Oxford eta Cambridgen ezarri zen Regius Chairsaren barruko gai bezala, Berpizkundeko beste gai batzuekin batera, hala nola, greziera, hebreera edota teologia protestantea; halako gaiak koroak aukeratu behar zituen, eta oraindik ere horrela egiten da.
|
|
|
Oraingoan, ordea, ulertzen zen harreman feudalen orduko egoerari hobeto egokitzen zitzaiola beste ideia hau: basailua da jabea, eta, horretara, jaunaren interesa lur zortasunekin lotzen da
|
gehiago
, lurraren gaineko bide zortasunarekin, adibidez. Analogia hori esanguratsua zen oso, lur zortasuna preskripzioaren bitartez azkendu ahal zelako.
|
|
|
Jurista erromatar holandarren artean berritzailerik handiena, beharbada, Ulrich Huber izan zen; arean ere, Huber Frisiakoa zen, eta ez Holandakoa, eta probintzia horretan beste batzuetan baino askoz
|
gehiago
jaso zen zuzenbide erromatarra. 1672 urtean argitaratu zuen De iure civitas III. lib. lanean estatuaren zuzenbidea sorrarazi zuen, gai erromatarretatik abiatuta buruen buruenik ere; zuzenbide horri «Zuzenbide publiko unibertsalaren jakintzagai berria» deitu zion.
|