|
2022
|
|
|
Las tima! Ohar bat halere," Zer artikulu edo gai mota eskas edo falta dago Herrian" galderari, zenbaitzuk, jakin gabe zuberotarrak diren ala beste euskal lurralde batetakoak," Zuberoako berri
|
gehiago
" nahiko zutela diote.
|
|
|
Zuberoatik nola eskuratu berri
|
gehiago
–Antzu gelditu zen Paxkalin Aincyk eta nihaurk egin genuen entsegua.
|
|
|
Jakin 58 baitira. Eta hain zuzen ere, nire ustea da Atarratzeko" frantximantek" nolabait gaizki bizitzen dutela egoeraren bilakaera hori, hots euskaraz jakitea beraiek ez daukaten zerbait
|
gehiago
dela eta ohartze horrek diela min egiten.
|
|
|
Alabaina, nik uste dut gaur badela garaia eta aukera, alderantzizkoaz gog orarazteko, hau da euskaraz jakitea dela erdaldunek ez daukaten zerbait
|
gehiago
. Euskaraz jakiteak aukera eta ahalik ematen duela Euskal Telebistari begiratzeko eta ulertzeko, Hego Euskal Herrikoekin harremanak edukitzeko eta, egia baita ere zenbait kasutan, lanpostu baten lortzeko.
|
|
|
Euskararentzat giro hobetze horrek eragile bat baino
|
gehiago
izan du, hauen artean direlarik, nire ustez, azken udal bozetan abertzale andana zin ego tzi bilakatu izana, baita euskara herrialde baten garapenerako osagai izan dai tekeela ohartzea ere. Euskara esparru publikora zabaltzea izan da lehenengo urratsetatik bat Zuberoan zein Ipar Euskal Herriko beste eskualde gehienetan.
|
|
|
Orain, haatik,
|
gehiago
berantetsi ezin den borroka saila da gure hizkuntzaren ofizialtasuna eta honek deragitzan ondorio guztiak behingoz onar ditzan estatu frantziarrak. Euskara hizkuntza ofiziala bihurtzearekin, eskola publikoetan euskarazko irakaskuntza nahitaez onartu eta obratu dute irakasle eta gu rasoek.
|
|
|
Egoera zehazki aztertuz gero, erantzuna gazi gozoa dela erran daiteke eta, ziur asko, gozo baino nabarmen gaziagoa ere. Jakin en zenbaki berezi honetarako urtero egin ohi dudan aipamentxo honetan, aldi bakoitz edo, adierazi izan dut euskararen aldeko" giro on" horrek, dohakabez, argiune baino itzalalde
|
gehiago
dauzkala. Beste behin ere hotz eta motz esatearren, euskararen aldeko giro hori nabaritu daitekeenetik, gure hizkuntzaren eguneroko erabilera neurria beti eta gutxiagotuz joan da.
|
|
|
Alabaina, euskara idatzia —eta arauez idatzia denaz mintzo naiz— plazara agertzeak ondorio txarrik ere ez ote duenez eragin pentsatzen hasia naiz... Izan ere, aurretik adierazi izan dudan bezala, badirudi Zuberoan, Ipar Euskal Herri osoan bezala, euskara egiten ari dela idatzita ageri den hizkuntza bat... mintzatua den hizkuntza bat baino
|
gehiago
! Eskolan gutxi edo aski ikasia eta irakatsia den hizkuntza bat, etxean, karrikan, dendetan, egun eroko harremanetan mintzatua den hizkuntza bat baino gehiago.
|
|
|
Izan ere, aurretik adierazi izan dudan bezala, badirudi Zuberoan, Ipar Euskal Herri osoan bezala, euskara egiten ari dela idatzita ageri den hizkuntza bat... mintzatua den hizkuntza bat baino gehiago! Eskolan gutxi edo aski ikasia eta irakatsia den hizkuntza bat, etxean, karrikan, dendetan, egun eroko harremanetan mintzatua den hizkuntza bat baino
|
gehiago
. Hori gero eta nabarmenago egia bi hurtuko balitz, ondorioztatu beharra genuke eus kara idatziaren beti eta gehiago plazaratzeak ez duela jendartean halako eragin psikologiko onuragarri rik sortu eta hazi, uste izan zitekeen bezala... eta beharbada, aitzitik ere, eus kara mintzatuaren atzera egitea areagotu egin duela.
|
|
|
Eskolan gutxi edo aski ikasia eta irakatsia den hizkuntza bat, etxean, karrikan, dendetan, egun eroko harremanetan mintzatua den hizkuntza bat baino gehiago. Hori gero eta nabarmenago egia bi hurtuko balitz, ondorioztatu beharra genuke eus kara idatziaren beti eta
|
gehiago
plazaratzeak ez duela jendartean halako eragin psikologiko onuragarri rik sortu eta hazi, uste izan zitekeen bezala... eta beharbada, aitzitik ere, eus kara mintzatuaren atzera egitea areagotu egin duela. Ondorioztatze hori ateratzea larria litzateke, baina salbagarri ere izan daiteke euskararen sustatzaile eta garatzaile garenon artean kontzientzia hartze baten sorburua izango balitz, hau da, mintzaira bizidun bat, lehenik eta behin, mintzatzeko egina dela!
|
|
|
Eta gustatu! Ez nuen geroztik besterik
|
gehiago
egin!
|
|
|
hiztegi oso oso mugatua duela. Euskara estandarrak baliabidezko tresna bat baino
|
gehiago
izan luke, eta ez jendarte zehatz bati loturik egon. Damugarria da Nafarroako eskualde zonbai tetan bertako euskara bere berezitasunekin galtzea eta oraingo hiztunek batuaz baizik ez jakitea.
|
|
|
Anitz daude, etengabe idazten zuen. Lanetatik erdia baino
|
gehiago
oraindik argitaratzeko badirela erranen nuke. Horren erronka da euskarazko irakurleak izan daitezen, eta haz daitezen.
|
|
|
Aurretik irakurtzen zen
|
gehiago
, baina gero izan dira euskararen aurkako eraso horiek, eta transmisioaren etetea parte handi batean. Xiberotarrek euskara gehien irakurtzen dugu, hain zuzen ere, pastoraletan.
|
|
|
1980 inguruan bil akatu nintzen militante politiko eta, politikarekiko lehenbiziko lotura Mixel Labegue rierekin egin nuen, Enbatako sortzaileetarik bat izan baitzen Labe gue rie! Hark François Bayrourengana eraman ninduen eta, frantses zentrista haiekin egon nintzen sei hilabete, ez
|
gehiago
! Mixel Labegueriek ez ninduen Euskal Herrian erre nahi, eta Biarnora eraman ninduen.
|
|
|
Nerabea nintzen, atxilotu eta Iparretarrak erakunde armatuko kide izateagatik preso sartu zutenean. Geroztik, artean ezagutzen ez nuen kazetari haren izena gehiagotan entzun edo irakurri nuen, auzi
|
gehiago
izan zituelako, al di haietan, astekariko zuzendari gisa.
|
|
|
Autonomia xede politikoa da, eskakizun zerrenda bat beno
|
gehiago
da, ez da errebindikazio katalogo bat. Frantziak autonomia honartu du edo Europar Batasunarik (EB) ez da izanen.
|
|
|
Herrien Elkargoak ez du bitarteko politikorik, adibidez, euskararen al deko politika bultzatzeko. Lan egiten du, baina askoz
|
gehiago
behar da. Ale gia, giroa aldekoa da, baina aldi berean ohartzen gara euskara duela hogei urte baino kinka larriagoan dagoela.
|
|
|
Alta, joan den igandean, Ürrüstoiko errebote plazan antzeztu zen Abdelkader trajeriaren (pastoralaren izen zaharra) ikusle ko purua mila lagunetara mugatua zen, COVID gaitzarengatik hartutako osasun segurantza neurriei jarraitu beharrez. Mila ikusliar, eta seguraz ere apur bat
|
gehiago
, jende andana eskailera mailetan eserita baitzen; asko zirela ez da du darik, eta giroaren araberakoa izango zela pentsa daiteke.
|
|
|
Izurritea bizienean zegoelarik, 2020ko udaberrian, antolatzaileek urte batez atzeratzea beste irtenbiderik ez zuten izan. Are
|
gehiago
, urte horren amaieran eta aurtengoaren hasieran mustrakei edo trebaldiei ozta ozta be rrekin ziotelarik, horiek berriz eten behar izan zituzten, aktore batzuek gaitza harrapatu ondoren. Hala eta guztiz ere, saioak berrabiaturik, Battitta Berrogain errej entaren eta Sophie Larrandaburu kantari trebatzailearen aginduetara astean birritan bilduz, uztailaren amaierarako prest izatea lortu dute Abdelkader antzeztu dutenek.
|
|
|
uztailaren 30ean, 20:30etik haste, eta abuztuaren 1eko eta 8ko igandeetan, 15:30etik harat. Izurriak sortutako egoerari aurre egiteko neurriek beharturik, orduan ere mila ikus le baino
|
gehiago
da onartu. Hobe, beraz, urrundik etortzeko asmo tan direnek lekurik baden edo ez den berri hartzea, helbide elektroniko ho netara mezua bidalita:
|
|
|
Atarratzez mintzatzen hasia bainaiz, aurrera joko dut eta atarraztar askoren euskararekiko gutxiespenaz arituko naiz. Jarrera honen argibide bat
|
gehiago
izan dugu berrikitan, hain zuzen ere," saltegiak ere euskaraz" kanpainaren barruan, Atarratze eta Mauleko merkatari guztien ikusterat ibili garelarik, euskarari leku bat ematea onartuko zutenez jakin guraz. Mauleren kasua, laburki aipatzeko lehendabizi, aurrenez ongi genekiena egiaztatu da tamalez, hau da mauletar denda jabe oso gutxik (bizpahiruk) dakiela euskaraz eta, hortaz, kanpaina horretan esku hartzea ezinezkoa zaiela.
|
|
|
Hirugarren artikuluan, Herriaren ondoko asteko zenbakian, berriz pastorala aipatzen zuen, Abdelkader pastorala, jakinez Allandek pastoral denei buruz ar tikulu bat baino
|
gehiago
idazten zuela Berrian eta Herrian. Halaber egiten zuen mas karadekin.
|
|
|
Bigarren kapituluan, Eüskara: honetsirik bena halerik ere galbide gorrian!, Allandek berriz azpimarratzen zuen nola, euskara gero eta
|
gehiago
erakatsirik eta forma idatzian gero eta gehiago erabilirik ere, ahoz gutiago erabilia zela Zuberoan, zuberotarren ogena zela eta ez beste inorena ohartuz.
|
|
|
Bigarren kapituluan, Eüskara: honetsirik bena halerik ere galbide gorrian!, Allandek berriz azpimarratzen zuen nola, euskara gero eta gehiago erakatsirik eta forma idatzian gero eta
|
gehiago
erabilirik ere, ahoz gutiago erabilia zela Zuberoan, zuberotarren ogena zela eta ez beste inorena ohartuz.
|
|
|
Aitzinsolasean lauzpabost egia agerian ematen zi tuen: euskara bat baizik ez dela eta euskalki bat besteak baino
|
gehiago
edo ho be ez dela; hamar hitzetarik zortzi, bederatzi ez bada, berdinak direla Euskal Herri osoan, ahoskatze ezberdinak direlarik, eta beste hitzak ikasteko di rela; euskara batua beharrezkoa dela euskaldunen artean elgar ulertzeko; eus karazko prentsa irakurtzeko zailtasunak badirela baina ikasi behar zela, frantsesez irakurtzen ez jakitea harrigarria litzatekeelarik...
|
|
|
Lerro hauek idazterakoan, ez dakit zehatz mehatz zeri egin kasu
|
gehiago
. Allande Socarros adiskidea gogoan izatea eskatzen dit nire buruak; aldiz, haren figurak ezinbestean narama Zuberoako herrialde euskaldunera.
|
|
|
Ene aldi oroko erantzuna: " Ez baduk
|
gehiago
ahalketu nahi, heldu den astetik igorzkik berriak, aitzineko hutsentzat barkatua izanen haiz". Herriakoei, gustatzen zitzaizkigun haren berriak, gauza asko ikasten baigenuen.
|