|
2000
|
|
|
oztaago: nekezagoa, zailagoa;. Bainagueratuzangueureoneracotagache racoalizate andi au,
|
gauza
oneraco, cristinautzazuceneraco, Jaungoicuaondr etacogaixotuta, argalduta, macalduta, leenbaino oztaagoJaungoicuarentaerra zoiarenvidiai jarraitutendeutseela. Icas III, (20).
|
|
|
II, 139).//. Dendan zorra, compiterijanzorra, zapataricuanzorra, lecuguztietan zorra, areecpeguetacomoduriceztabeti modabarrijataezjagocanjantzija soinian? (Icas II,// 140). jantzia, soinekoa; (ondorendatorrenlehenadibideanhori esannahidueladirudi; bigarrenean, ordea, ezdagoargi; kanpokoitxura, ikusdaitekeena, gaztelaniazko, porteexterior, izandaiteke): . Bada,
|
gauza
jaquina da gurasotaumeascorenartecobaquechaarrac, asarriac, bidauacta, euracesan oidaveen legueez, impernucuenvitzitziaechiandirialapiestamadaricatubacgaiti. Gurasuacumiainaidaveenpiesteetantanaidaveenlagunaquingau taegunibil ten isteenezdeutseelaco.Tagura leuqueensoinaeguitenezdeutseelaco? (Euscal
|
|
|
Bostagarrenian: Esatendaorditudala, oñengañianzuzen juanezin dan tertcijoraataalboalbocaeguitera, ardauacecartendavenian.Ta baitaicustenditu ban
|
gauzac
, echiaceta arbolaceurecautanbalebilzleez, beguitandutenjacozanianbere (Esku, 291).
|
|
|
201 Cristauo Dtrina, ceñetan eracusten baitire gure fede sanduco
|
gauzaric
bearr enak, Iruña, 1802 (Astete Nafarroako euskaran). Hala ere bigarren liburua ez zen argitaratu askoz ere geroagora arte:
|
|
|
Engainuz
|
gauza
ásalduterajaubia ecarrita, noberaganatuten da inoren aciendia, edoerramientia, edolaboria.edojantcija, edobestegauza balijocoren bat (Icas II, 246).
|
|
|
[...]
|
gauza
chaarragoricesan, edo, eguitenezdaveela, ezdalapecatu (Euscalerrijetaco... 35)(, edo, komaartean...)
|
|
|
Pecatuez dan moduban, celanolgauleitequianesateraorduco, jaquin biar da: Cristinau bacochac daucanleguez, apartecoechuria, apartecoguenijua, ta apartecopenseeta moduba; alan dauqueelagueijeenac apartecogogua, bata
|
gauza
batian, tabestiabestiandivertiduteco, taolgueetaco (Euscal errijetaco... 27).
|
|
|
Azartutennas, gurasuac, esaten,
|
gauza
onascoezdeutsubelaceubeenumiac icutsi.Jaidomeequetancelanbaitmeciaentzutia (Icas I, 23).
|
|
|
...nagaztaepelagazgaldu davelaasco renondriatacleituba (Icas II, 213).// Basocosugatapristija venenotsubacoin duari verenuaezartendeutseenleguez, dantzarijacalbocuaribelaarrijanesaten deutsazan verbadesonestubac, veguiracunemaitiactaescucaloijac, sartutendeu tseelavijotzianpecatubarenverenua (Euscal errijetaco... 160).// Zoraquerijac, ton taquerijac, necedadiac, arriscuandicuac, peligruandicuac, beti
|
gauza
chaarr eracuac, vanidadezcuac, vijotzarenveenozcoillgarrijac, taoneenacberebape rre valijo ezdaveenacdirialadantzaac, dinoSantubacEuscal errijetaco.. (. 164).
|
|
|
Vitzitziagazgobait eguitenda (Icas I, 258).// atsecabamingochagoric, nai bagueminaagorictavitzi izatecogobaitgarrijagoric, beracnequezazidituban umiac, moduonetanzaartzan berari erantzutiabaino (Icas I,// Laster g 7serm.). obaitutendira alcarregazegoten (Icas III,// Ez bestegauza gaiti, ezbada gueuregenijuac, condecinoiac edonaturaleciacbeti senbaten, biar batenedo
|
gauza
baten, go 209). baiteguinbagaric, iraunecindavelacoEuscal errijetaco... (15).
|
|
|
basoasto batzucdirurijeela (Euscal errijetaco... 65).// Jaungoicuaameetandave nari,
|
gauza
guztiacerraztutenjacoz, gachaciu rriarren (Icas I, 59).
|
|
|
tidadiarencontracopecatumortaladirian
|
gauza
desonestubac, esateco, entzute co, tasentidutecoocasinoeurrecuacdiraEuscal errijetaco... (121).// Ez diraguztizquenduten: Begazezdiradeungaac, edopecatuzcuacEuscal errijetaco...
|
|
|
|
Gauza
jakinadenez, kontsonantehorienondoren/ b/,/ d/,/ g/ ahostunakegitekojoeradagoeuskaraz, zubererazizanezik, etaez/ p/,/ t/,/ k/ ahoskabeak.Hitz askotan, halaere, ezdajoeraorokorhoribetetzenetaalternantziakgertatzendira. Ikusdezagunhorretan nolajokatzenduengureidazleak:
|
|
|
¿ Bagobada
|
gauza
errazagoric, aubaño. Icas (I, 25).
|
|
|
tan (echetan/ aotan/
|
gauzatan
/ lecutan/ ordutan/ leguetan) Sing. an (luurrian/ plazaan/ echian/ errijan/ auzuan/ buruban)
|
|
|
(iru
|
gauza
gaiti/ novija gaiti/ Dan gaiti)
|
|
|
Taez dau aren ontasunaltubacgura, luurrecocinori
|
gauza
onetanicutu daguijon, bereaguindusantubaedoalizatiabagaric (Icas II, 233).
|
|
|
Batzubetanesatenjaco sacramentubaedocein
|
gauza
santuri, santubadalaco bestebagaric (Icas III, 5).
|
|
|
Orijuada, naiburdiniari, naizurari, naiarrijari, naibesteedocein
|
gauzari
|
|
|
Talapurretabacocha
|
gauza
guichijaizan arren, egunian egunianguaedo sarritacuadan leguez, alcarri dautsezlapurretachiquiareec (Icas II, 129).
|
|
|
–(...) goshereanic eta arratsera eguin bear dozuzan
|
gauzac
–(Escu Liburua, 5.
|
|
|
Adisquidepobriacintencinoiatadesiuaeuquiarren mesedeeguiteco,
|
gauza
andiric ezin leijo inori, cegazezdaucalaco (Esku66).
|
|
|
Guraso arro ascoc, umenzazpizortziurtecopecatubac, lotsagalduco querija actaverbaezainacvanidadezcontauoiditubee,
|
gauza
andibatzucbaliraleguezIcas().
|
|
|
|
Gauza
onicbadauca, Jangoicuariesquerracemon; bapereezpadauca, inori
|
|
|
|
Gauza
jaquina da, gentilac edoceinizateartuteneveena Jaungoicotzat
|
|
|
Ezeguijezuchacurraibota
|
gauza
santuba; ezdajoijaederracbotaberelauoinecuenarteraIcas III, (3).// Baitajudegubacjanbiareveenpazcuacobildotsgarbi jagazbere (Icas III, 191).// Baitanosgueratuzanbereguizonarenjanaritzatalta racosacramentusantubanIcas III, (194).// Ezdauleoquertubacveguijetanditu belabere; noncrinibusinaniterintortis.Ezdaarpeguijaberarijaz coloretutabere; nonfisco, autpigmentisvultu illito.Ezdabularracaguirijanber... Ezdairuntsi berecomuninoechaarragaz, ceubeccondenetacosentencija (Icas III, 236).
|
|
|
¿ Begaz, esangodozu, beti esanbiar dogueguija. Begaz, esanbiar ez dan
|
gauza
batinocitandutenbadeuscubere, esanbiar ¿ deutsagu? (Icas II, 179).
|
|
|
Bada, ceinera bateratabatiizan, ceinpuscacataascoriizan,
|
gauza
andija ostutecoustia edogoguadaucana, vorondatezlapurra da tapecatu mortalian dago (Icas II, 130).
|
|
|
beria, bai
|
gauza
on batzubetaraco, bai echeco oneraco ta bai eureen paltaac ezcu tetaco bere (Icas I, 169).
|
|
|
|
Gauza
onetan gurasuen eguinbiarra da, zazpi urte ditube neco, eracutsi dotri na santuba, edade atan izan leitequian onduen (Icas I, 194).
|
|
|
Bada, ardauacecartenbadauguizonanaiemacumia, edandaeguaniancer esanevanedo cereguinevanvijamoniangomutauezin danedura; besteetan eguinezoiditubanzoraquerijacedogaistoquerijaceguitera;
|
gauza
onactacha rrac bereburubagaztaerrazoiagazgarbitutaerabaguiezin ditubanduinara (Icas I, 272).
|
|
|
Ezdagoinor bere, neurecristinaubac, ainzororic, ainitsuric edoainnecijoric, ceinda,
|
gauza
batguztizona dana jaquin ezquero, ameetanezdavenic (Icas
|
|
|
Besteaorainsartuzaigunada; aditz jokatua+ arrenascoizanarrenceruraco deitubac, gui chi izangodiriala ereguretzatberriada.Hona FraiBartolomerenhurrenkeraetaegitura: ceruracuacEuscal errijetaco... (150).// Adisquidepobriacintencinoiatadesiuaeuquiarrenmesedeeguiteco,
|
gauza
andiricezinleijoinori, cegaz ezdaucalaco (Esku, 67).// Ta deungaacizanarrengurasuac, gurasuacdiraIcas(
|
|
|
|
Gauza
jaquina da, gentilacedocein izate artuteneveenaJaungoicotzat
|
|
|
Santo Tomasecdino[...]
|
gauza
jaquinadala, pecatudana (Euscal errijetaco...
|
|
|
da/
|
gauza
aguirija da/ ezin dudaanimini guinai/ sinistuevan/ ez diraacor dauco/ edoceinecdacus/ ceinegazeracutsievan/ eleisiarensinistutiada/ contubanjaustenbazara/ ixiliceuqui/ zucendacusgu/ eguijada... aditznagusidenean, berriz, na morfemaageridagehienetan.Esaterako, ondorengoadibidehone
|
|
|
//. Proximuarenondriabenetan maite dogunian,
|
gauza
asco asmaucodituguà jasoteco, bataezbada, bestia? (Icas II, 303).
|
|
|
bidao: biraoa; (blasfemija, maldecinoia eta bidauaBidauaezdaberez, ezblaspemija, ezmaldecinoia; ezbada bereiztu egiten ditu Bartolomek);, gachaenizena preminabagaricesatia. Bada, blaspemijacJaungoicuariedosantubai quendutendeutseeondria.Maldecinoiacnoberarenedoproximuarencontraesca tutendau tadesietan rdau
|
gauza
gacha? (Icas I, 148).
|
|
|
honetan);?
|
Gauza
deungabi eguin ditubee nire gentiac? (Icas II, 65).
|
|
|
erijo: jarioa, itogina;. Sinistubiardogu, cristinaubac,
|
gauza
ascotanpalte tandogula; sarrijaustengariala; gueurevijotcecogurarijetantagorputcecosenga rrijetan pecatubaren erijoascodaucaguzala? (Icas III, 225).
|
|
|
irago: ...esus Maitiacberegorputzsantubaniragocitubanbostllagaacedozaurijac. Icas III, (244).// (iz.) eroapena, egonarria, pazientzia;. Humildiagaiti dinobereartiangaistuac, simplebat dala.[...] Irago onecuatamansuagaiti, ardurabaguecuadala. Icas II, (223).// iragana, joandakodenbora;. Burutacinoiadan leguezguztiz arina, ainlaster ceru ban nai impernuban, etorquizuniannai iraguan, aguindubannai eragotzijan,
|
gauza
oniannai chaarriandavilena, inocbereguztiz esiricimini ezin leguijo burutacinoiariedopensamentubari. Icas II, (79).// (adj.) pasatutakoa, zaharra, erdi galdurikdagoena, baliotxikikoa;. Engainuzcotratubada, lenagocourtecoartoedo gariarindubata iragua, urte atacoona balitzleguezedourte atacuagaznaastau ta, esanbagaric, saldutia? (Icas II, 123).
|
|
|
isqui: gauzaarina, baliogutxikoa, txikia;? ¿ Ezdazoraquerijaandija, mun ducogauza onisquijenbillaibilitiataareenenvidijaeuquitia,
|
gauza
onguztieta tiandijenatagauza onguztiacberagazdaucazanJangooicuagueugazeuqui ezquero?? (Esku, 68).
|