|
2000
|
|
|
Frantzian indarrean jarri zen prezioen liberalizazioa, baina azken unean atzera jo zuen bertako gobernuak. Erregaiekin gertatu den
|
gauza
bera gerta omen daiteke liburuekin ere: hasieran prezioak jaitsi ondoren epe ertainera garestitu egingo dira liburuak, oligopolioa sortu eta enpresa handiek erabakiko baitute prezioen politika.
|
|
2001
|
|
|
Gure artean ere
|
gauza
bera gertatzen da: zonalde erdaldunetako jende askok ez du euskararen komunitatearen berririk; eta hau ez da nire uste apala, hainbat ikerketatan agertu zaigun errealitatea baizik.
|
|
|
|
Gauza
bera gertatu zen Sokal en kasuan. 1996ko udaberrian, EEBBetako argitalpen postmoderno batean, Social Text aldizkarian," Transgreding the Boundaries:
|
|
2003
|
|
|
Hara, dirua, fama eta, argi dago, boterea ere onak dira, soilik gizabanakoak bere burua eta besteena administratzen dakien neurrian, morrontzarik gabe.
|
Gauza
bera gertatzen da taldeen kasuan. Hau da, inor mendean hartugabe eta inoren mendean sartu gabe.
|
|
|
Honela bada, ikastolak dirulaguntzak jasotzen ikusten ditugu, eta gero ikusten dugu nola gonbidatu behar izaten duten diru emailea euren festetara (Ibilaldia, Kilometroak, Nafarroa Oinez, Araba Euskaraz) egoera eskizofrenikoak sortuz hainbatetan. Eta
|
gauza
bera gertatzen da helduen euskalduntzean edo prentsan ere, herri aldizkari edo irratietan. Denak ekimen pribatuak dira, militantismo kopuru handiari esker sortuak, ideologia zehatza dute eta beren jarduera gauzatzeko independentzia aldarrikatu dute, ulertzekoa denez.
|
|
2004
|
|
|
|
Gauza
bera gertatzen da filmekin. Pelikula guztietan agertzen dira esanahiez betetako irudiak.
|
|
|
Nobelak kontatzen duena ordea ez da aldatzen formatu aldaketarekin. Film bat egiteko prozesuarekin
|
gauza
bera gertatzen da. Alderdi teknikoan gauzak aldatzen dira formatu bat edo bestea erabili, baina istorioa kontatzerako orduan formatuak ez du garrantz irik.
|
|
2005
|
|
|
|
Gauza
bera gertatu da Ratzingerrekin. Defendatzaile izendatu baino lehen idatzi zituen liburuak benetan bikainak dira.
|
|
|
Azken hamar urteotan batez beste%67 da jatorrizko liburuarentzat eta %33 itzulitako liburuarentzat. 2003an itzulpena batez besteko horren azpitik dabil, baina
|
gauza
bera gertatzen da bost urte atzera begiratzen badugu ere. Itzulpenak karga askoz astunagoa zuen 90eko hamarkadaren lehen aldian, %40tik gora ere dezentetan zebil delakoan nago. en eta.
|
|
2006
|
|
|
Jatorrizko eta itzulitako liburuen eboluzioaren aurreko bi grafikoak alderatuta ikusten dena da XXI. mende honen hasiera eta orain arte itzulitako liburuen multzoak etengabeko gorakada izan duela modu nabarmenean. Aitzitik, ez da
|
gauza
bera gertatzen euskal jatorriko liburuaren multzoarekin, azken hamarkadako urte batzuetan hazkunde motela izan baitu.
|
|
|
Arrazoi historikoak eta sozio-ekonomikoak direla medio, eskoletako etorkin populazioak hirigunetan pilatzeko joera du; eta horrela izanik, familia etorkinen banaketa ez da era orekatsuan ematen, hiri handien inguruan baizik. Euskal Herrian ere
|
gauza
bera gertatzen da, etorkinak hiri nagusietan pilatzen dira, Bilbo, Donostia eta Gasteizen. Beste hiri handietan ere berdin gertatzen da, Bartzelona eta Madrilen bezala (Broeder eta Mijares 2003).
|
|
|
Esan bezala, deskribapenari buelta emanda eta, gure kasuan, euskaraz oinarrizko gaitasuna eskola bidez jaso duten baina gaztelaniaz errazago moldatzen diren milaka hiztunen kasuan (gero eta milakago),
|
gauza
bera gertatuko da seguruenik, baina alderantziz. Tira, eta" erdal elebidun" izan gabe ere, gainerako euskaldun guztioi edo gehien gehienoi gertatuko zaie gaur egun une, gai edo testuinguru jakin batean, erdarazko espresio, termino edo esaldi batek euskarazkoak eskaintzen ez dion" kolpea" eskaintzen diola, edota esaktamentian zerbaiti eman nahi dion tonua edo" zaporea" hobeto ematen diola erdararen bidez.
|
|
|
Olaziregik (2002), Oñederraren nobelaren inguruan, artifizio literario gutxikoa baina forma literario aldetik trinkoa zela esan zigun.
|
Gauza
bera gertatzen zaio Teresari, artifizio gutxi baina dudatu ezineko trinkotasuna duela, eta azken adibide gisa aukeratu dugun Ixiar Rozasen Edo zu edo ni (Erein, 2000) nobelako Grazianari beste horrenbeste gertatzen zaio. Laburtu bagenu, Grazianak aztertu ditugun beste hamaika pertsonaia femeninotatik ikasi egin duela esan genuke, eta, batez ere, Zergatik Panpoxeko ama edo Teresatik.
|
|
2007
|
|
|
Horrek ez du adierazi nahi, halabeharrez, euskal kultura idealizatuaren aurkako giroa zegoenik. Bizkaiko kasuan, bereziki, euskarak atzera egin bazuen ere, Bilbora etorri zen komunista baten esanetan, ez zen
|
gauza
bera gertatu folklorean, dantzei eta musikari zegokienez; izan ere txistua eta euskal dantzak nonahi ikusten ziren udako jaialdietan. Gauza bera gertatzen zen abertzaleek erabiltzen zituzten milrayas prakekin, euskal izenekin eta Athleticeko jokalarien euskalduntasunarekin.
|
|
|
Bizkaiko kasuan, bereziki, euskarak atzera egin bazuen ere, Bilbora etorri zen komunista baten esanetan, ez zen gauza bera gertatu folklorean, dantzei eta musikari zegokienez; izan ere txistua eta euskal dantzak nonahi ikusten ziren udako jaialdietan.
|
Gauza
bera gertatzen zen abertzaleek erabiltzen zituzten milrayas prakekin, euskal izenekin eta Athleticeko jokalarien euskalduntasunarekin.
|
|
|
Izan ere, terminologiaren atzean gauza asko egon daiteke eta zalantza dezente ere bai. Adibidez, soziolinguistikan aditu talde bati elebiduna izatea zer den galdetzen diogunean, erantzunak adituen kopurua bezainbat izango dira, eta beraz definizio komun batera iritsi eta onartu behar da; eta
|
gauza
bera gertatzen da proiektu guztiekin.
|
|
|
euskara hizkuntza zaila dela, txikitatik ikasi behar dena, e.a. Halako aurreiritziak apurtu behar dira. Aditza adibide argia izan daiteke, euskarazko aditz taula osoa pare bat orrialdetan sartzen da, ez da
|
gauza
bera gertatzen hizkuntza erromanikoetan non salbuespenak anitz diren.
|
|
2008
|
|
|
Minduta sentitu zen, itxuraz, berak ezagutzen ez zuen umore mota bat, beretzat egina ez zen umore mota bat bazegoela jakitean. Gizon askori ere
|
gauza
bera gertatzen zaie" emakumeen umorea" entzuten dutenean. Jakina, gizonezkoen umorea (eta arazoak, eta kezkak, eta desioak, eta asmoak...) unibertsala dela erakutsi baitzaigu, baina zer da umorea nork bere kontraesanei eta minei aurre egiteko tresna ez bada?
|
|
|
Gertakizun horiek agerian uzten dute hizkuntza gutxituek oso gai sentikorra osatzen dutela Frantzian. Izan ere, Espainia nahiko aurreratua bada hizkuntza gutxituen ezagupenean, ez da
|
gauza
bera gertatzen Frantzian, non eskualde hizkuntzak jarraian estatu afera bilakatzen diren. Jarrera hori urrundik dator, hizkuntza gutxituak, izan dadila euskara, bretoiera, korsikera ala okzitaniera, frantsesaren etsai gisa ikusiak izan baitira, bere garapenerako oztopo balira bezala.
|
|
2009
|
|
|
Idazleak zur eta lur ikus dezake bere obra salgai, bere baimenik gabe, ordainetan deus jaso gabe. Editoreari
|
gauza
bera gerta dakioke, eta horrek ere ez luke deus kobratuko nahiz eta berak idazleari egina dion jada ordainketa. Liburu dendak ikusiko du berak dendan daukan liburu bera han dagoela, eta merkeago edo doan ez bada.
|
|
|
1984ko munduan bizi diren pertsonen kosmobisioan kritikarako lekurik ez dago, ez dago ezer txarra, hitza bera ere ez da existitzen.
|
Gauza
bera gertatzen zaigu gure" tabu" ekin. Kultura batzuetan, baita gurean ere, hitz batzuk esatea, edo izen batzuk aipatzea, tabu bat da, ezin dira esan, horrela tabua dena neurri batean desagerrarazi nahi da, existituko ez balitz bezala.
|
|
|
Hobeto bizitzeko bada ere?... Orwellen kasuan, gobernuak manipulatzen du irauteko eta jendea ondo bizi delako sentsazioa eduki dezan;
|
gauza
bera gertatzen da sekta anitzetan.
|
|
|
Eusko Jaurlaritza 1980an berrezarri zenean, eta Garaikoetxea lehendakari izendatu zutenean, hezkuntza eta kultura EAJren eskuetan egon zen (Pedro Miguel Etxenike eta Ramon Labaien hurrenez hurren), baina baita gobernu osoa ere, sailburu guzti guztiak EAJkoak zirelako, Garaikoetxea barne. Eta
|
gauza
bera gertatu zen Garaikoetxearen hurrengo legealdian: hezkuntza eta kultura jeltzaleena zen (Juan Urrutia eta Joseba Arregi hurrenez hurren), eta gobernu osoa zen kolorebakarra.
|
|
2010
|
|
|
2.483 liburu argitaratzeko 299 eragile, asko iruditzen zait niri. Gehiegi den esatera ez naiz ausartzen, liburua ateratzea horren erraza izanik, inguruko kulturetan ere
|
gauza
bera gertatzen baita. Eragile ugari izateak ez du esan nahi, besterik gabe, eskaintza aberasten denik.
|
|
|
ingelesaren zabalkuntza ona da munduko gizartearen komunikaziorako, mundua justuago egiten du eta, praktikan, lana bilatzeko ingelesa ezinbestekoa da.
|
Gauza
bera gertatzen da kronika ekonomikoekin, mezuak behin eta berriz errepikatzen dira horiek onar ditzagun: " laster dira pentsioak ordaindu"... eta horregatik etorkizunean 85 urte arte lan egin dugu.
|
|
2011
|
|
|
Oroit naiz egun batez erran niola aitari: " Ikusten ditut hemen ene Baigorriko adiskideak joanak direla,
|
gauza
bera gertatzen da ene eskolako lagunekin han, Mont de Marsanen. Beharbada joan dut nik ere bertze aldera".
|
|
2012
|
|
|
• Euskararen ezagutzak gora egin badu, ez da
|
gauza
bera gertatzen erabilerari dagokionez. Horrek agerian uzten ditu azken hamarkadetan gauzatu diren hizkuntza politiken gabeziak, eta, batik bat, azpimarratzen du lehentasuna hizkuntza gaitasunari eman zaiola, suposatuz ezagutzak erabilera eragingo zuela.
|
|
2013
|
|
|
eskolaren eraginak bere mugak baditu ere, eragin benetan handia du euskararen babesean eta erabileran, gotorleku moduko bat da eta bere emaitzak baikorrak dira bereziki adin gazteenetan; adin talde nagusiagoetan, gizartearen eraginez, txikiagoa da, baina hala ere garrantzitsua. Hori Euskal Herrian, eta Xavier Vilak jardunaldian aurkeztu zuen moduan, Katalunian katalanarentzat ere
|
gauza
bera gertatzen dela dirudi.J
|
|
|
|
Gauza
bera gerta daiteke erlijioarekin. Erlijioa gero eta anitzagoa delarik, gizakia konturatzen da erlijio ezberdinen esperientzia izan dezakeela.
|
|
|
Pertsona edadetuei larritasuna eta ikara sortarazi ohi die ezgaitasun eta bakardadearen mehatxuak. Bada,
|
gauza
bera gertatzen zaie istorio honetan zahar taldeko kideei. Ildo horretan, Martiña eta Eulali gaixotasunari aurre egiten ahalegintzen dira, hots, bakoitza bere gaitzekin borrokatzen.
|
|
|
Eztabaidak garrantzi handiegirik ez duela dirudi, epistemologian gertatzen den eztabaida, hitz bati bi definizio ematen zaizkiolarik. Mikel Zalbidek argi frogatu zuen moduan, diglosia kontzeptuaren kasuan
|
gauza
bera gertatzen da. Baina diglosiaren kasuan bezala, banaketaren atzean eztabaida aski pisuzkoagoa egon badago.
|
|
|
Ijitoaren astoaz esaten zen, jan gabe bizitzen ikasia zuenean hil zela gaixoa. Ez ahal zaigu
|
gauza
bera gertatuko! J
|
|
2014
|
|
|
Esate baterako, Lur/ Lurra biak emakumezkoentzako ematen dira, nahiz eta Elur bezala Lur ere rz amaitu, eta irizpide fonetikoen arabera, gizon izena lukeen.
|
Gauza
bera gertatzen da Itsaso, Izadi eta Lilirekin, amaierari erreparatuta gizonezkoenak lukete; emakumeentzakoak dira, ordea. Izendegiak izen horiei buruz ematen duen azalpenak jartzen gaitu arrastoan:
|
|
2015
|
|
|
Eta normalean, ba prekarietatean dagoenak... [...] Depende zer behar duzun[...] pertsona batek prestigio akademikoa behar badu bere ibilbide akademikoa jarraitzeko[...] Ibilbide akademikoak, planteatuta dagoen moduan[...] egiten duena da pertsonak oso frustratuta egotea, ze ez ditugu jorratzen nahi ditugun gaiak, edo ez dugu idazten nahi dugun hizkuntzan, edo ez ditugu benetan ekoizten interesgarriak diren gauzak[...] Eta euskararekin
|
gauza
bera gertatzen da, nik euskaraz argitaratzeko gogoa edukiko banu, ba inzentibo gutxi ditut euskaraz idazteko, hori argi dago (2 belaunaldia. Gizonezkoa, 40 urte, Gizarte Zientziak, ez du argitalpenik euskaraz).
|
|
2017
|
|
|
praktika, erreferentzia eta mundu ikuskera komunak bilatzen dira partaidetza antolatzeko, baina aldi berean ‘beste’ belaunaldi eta adin taldeekiko distantzia eraiki behar da, bestetasuna bilatu norberetasuna aurkitzeko. Ezaugarri objektibo eta subjektiboekin
|
gauza
bera gertatzen da: praktika eta ohitura sozio teknikoetan eraldaketak egitate objektiboa dira (Whatsapp, adibidez, Euskal Herriko historiaren puntu zehatz batean agertu zen eta historikoki zabaldu zen gure gizartean), baina aldaketa horiek ez datoz kanpotik emanda eguerdiko euria bezala; guk geuk hartu eta moldatu ditugu, geure egin.
|
|
|
Harro ere senti zaitezke. Eta
|
gauza
bera gertatzen zaio ultraeskuindar bati arrazista edo matxista esaten badiozu.
|
|
|
Politikari ez zaio umorea atsegin, ez dio grazia ikusten.
|
Gauza
bera gertatzen zaie erlijioei. Zenbat eta serioago hartu beren burua, are eta grazia gutxiago egiten die umoreak.
|
|
|
|
Gauza
bera gertatzen da kultur komunitate identitateekin: modernitatea, kapitalismoa ezin dira ulertu estatu nazioen eredua ulertu gabe.
|
|
2020
|
|
|
Ideologia definizioz oso nozio xaloa izan arren (zerbaiti buruz dugun ideien multzoa), hitza entzun eta zenbaitzuk azkura nabaritzen hasten dira. Eta
|
gauza
bera gertatzen da hizkuntza ideologiarekin, nahiz eta hizkuntza guztiek eta horien praktika sozialek, nahi ala ez, beti dakarten dimentsio ideologikoa. Norbaitek uste al du azken hamarkadetako euskararen indarberritze prozesua gertatuko zela hizkuntza berreskuratzearen aldeko ideologiarik gabe?
|
|
|
18). Eta ultimatum bati erantzunak ditugu Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Jakinek kaleraturiko XX. Mendeko Euskal Liburuen Katalogoa ren liburukiak; soziologoaren sinesmen gotorrari zor diogu, ostera, mendea gainditu eta gero ere katalogazioarekin eta horren azterketarekin jarraitu izana(" kirolzale askori gertatzen zaion
|
gauza
bera gertatzen zait nonbait, ezin abandonatu ‘ofizio/ afizio’ zaharra", 2000, in ibid.: 20).
|
|
2021
|
|
|
Esparru publikoko eztabaidatik eta ekimenetatik at zeuden.
|
Gauza
bera gertatu zen lagunen taldeetan ere. Elkarrizketetan askok aitortu duenez, gurasoen edo senideen artean ez zeuden iritzi politiko partekatuak, eta, gai politikoak solasean agertzen baziren, gatazka iturri izaten ziren.
|
|
2023
|
|
|
Sakoneko eraldaketaren aldekoek Kultura Birsortzaile eta Ekonomia Birsortzaile deritzon ikuspegiari heldu diote; hain zuzen, gero eta indartsuagoa da ikuspuntu hori, eta erro sakonak ditu.
|
Gauza
bera gertatu da Ekonomia Zirkularrean buru belarri diharduten pertsonekin; izan ere, Ellen MacArthur Fundazioak zehaztu duen eta orokorrean onartu den definizioaren arabera, ekonomia eredu hori berez da birsortzailea, diseinatuta dagoen moduagatik.5 Ikuspegi sakonago horiek ekodiseinua eta bizi zikloaren kudeaketa bateratzen dituzte: Michael Braungart eta William McDonoughek garatutako cradle to cradle (sehaskatik sehaskara) diseinu ereduak hala definitu zuen, baita Janine Benyusek garatutako biomimetismoak ere.6 Ikuspuntu horiek argi eta garbi aldentzen dira ‘hartu, egin, erabili, bota’ eredu tradizional eta linealetik, eta eredu zirkularrera gerturatzen dira:
|
|
|
Mugimendu horiek zabalak eta askotarikoak dira, baina feminismoaren laugarren olatuak biltzen ditu. Sare sozialek nahiz sareko aktibismoak ahalbidetu dute goraldi feminista hori(
|
gauza
bera gertatu zen Udaberri Arabiarrarekin, Errusiako Pussy Riot mugimenduarekin, Femen mugimenduarekin, #MeToo kanpainarekin eta, orain, Iranen, Emakumeak Bizitza Askatasuna iraultzarekin). Laugarren olatuko feministek zalantzan jarri nahi dute ‘emakumeen esperientzia’ bakar eta unibertsal bat dagoenik, eta injustizia eta desparekotasun sistematikoa seinalatu nahi dituzte.
|
|
|
3 Are, euskararen erabilera handia den eremuetan ere
|
gauza
bera gerta daitekeela ahaztu gabe, eremu orotan euskaraz bizitzea zaila baita.
|