|
2000
|
|
|
—Bertzela erranen nizuke, baldin Jainkoaren etorkiko hitzez mintzatu izan bazintzaizkit, Jainkoak,
|
gauzen
eta izakien izendatzeko, paradisuan erabili zituen hitzez, zeren, nola Jainkoarenak baitziren, hala zeuden izanarekin lotuak, segur. Ordea, nork daki zein izan zen paradisuko lengoaia?
|
|
|
Izan ere, halakoa da bizitza: batzuetan, iragaiten dira gauak eta egunak, hilabeteak eta urteak, iragaiten dira haizeak eta kontra haizeak, eta badirudi ezen ez dela deus ere gertatzen; ordea, bertze batzuetan,
|
gauzak
eta gauzak gertatzen dira epe laburrean, guztiak baterat, denbora bera ere uholde batek hartua baletor bezala, nola gertatu baitzen aldi hartan.
|
|
|
Baina aitak, aldiz, halako espekulazioneetan ibili gabe, guztiz klar zituen
|
gauzak
eta, akabatu zuenean Pedro Huizik ni hainbertze liluratu ninduen marrazkia, ama eta aita Bartolome ere han berean genituela, erran zion:
|
|
|
—Ez nizun deus ebatsi —defendatu nuen neure burua— Inpentsan izan zen... Ez zinen atea irekitzeko
|
gauza
eta...
|
|
|
—Nahi bezala. Nolanahi ere, batzuetan, hobe izaten duk
|
gauzez
eta jendeez mutikotako itxuran oroitu.
|
|
2001
|
|
|
Hitz egiten hasi dela, memoria ere errekuperatzen ari dela, egin ere egiten dituela
|
gauzak
eta, beraz, pentsatu eta imajinatu ere egin dezakeela.
|
|
2003
|
|
|
Ez duzu usteko zuk, pertsona bakar batek, trenkonpainia osoak baino gehiago dakizunik. Gero esan zuen tren konpainiak ondo ikertzen dituela halako
|
gauzak
eta ingeniari bat behar zutela eta ni kontratatu nahi nindutela. Eta horrela hasi nintzen konpainiako beste ingeniariekin lanean, eta tren berri batzuk diseinatu nituen.
|
|
|
Heriotza batek argi bereziz argitzen ditu ezbeharraren aurreko eta ondoko uneak, hildakoak eman dituen azken pausoak, ukitu dituen
|
gauzak
eta egin dituen adierazpenak, azken orduko hitz edo imintzioek bizitza osoaren argibidea eman balezate bezala.
|
|
|
Editoreak azalpenak eskatu eta diskrezioa gomendatu zion, baina alferrik izan zen. Nire nobela bat eskuetan zuela, ilunabar batean literatura egiteak ez zirudiela hain zaila esan zidan, azken batean tik batzuk behin eta berriz errepikatu eta istorio batzuk elkarrekin ondo josteak ez zirudiela beste munduko
|
gauza
eta istorio horietako batzuk, gainera, bereak zirela eta nire pertsonaiek batzuetan berak esandakoak hitzez hitz errepikatzen zituztela esan zidan. " Nire baitan nobelak ditudala sentitzen dut eta zuk atera egiten dizkidazula", erantsi zuen amorru puntu batekin, nire nobela berria airean astinduz.
|
|
2004
|
|
|
Egia esateko, denborarik ere ez nuen izango, gau bat eta egun oso bat besterik ez bainuen pasatu berton. Eta nahiko kezkaturik nengoen gainera, Tel Avivetik Jerusalemerako bidean ikusi nituen
|
gauzengatik
eta taxilariak kontatu zidanagatik. Ramallahn zegoen amona, Jerusalemetik hogei kilometrora.
|
|
|
Argi dago hizkuntza ez dela sistema adierazle bakarra; baina hori bezain argi dago gainerako sistemak iristen ez diren egoeretaraino iristen dela bera. Gainera, bestelako sistemak bere baitan integratzeko ahalmena dauka,
|
gauzak
eta harremanak izendatzeko eta sailkatzeko duen gaitasunagatik. Horregatik, hizkuntzak gizatalde baten errealitatea indar bereziz moldatzen duela esan beharra dago, bere mugen eta baliabideen arabera burutzen baititugu geure bizitzaren gogoeta eta ekintza ugari?. 29
|
|
|
Auxe da nere ustez: kanpoko
|
gauzak
eta egiak, eta geure burutazioak nahastea. Eskizofrenia molde bat, agian.
|
|
|
Izan ere, konkistako arma da Lantza. Penduluak
|
gauzak
eta gizakiak maparen gainean aurkitzen dituen bezala, Lantzak mapak irudikatzen dituen itsaso, mendi edo hiriei bidaltzen die bere ahalmen suntsigarria. Eta, historiako dokumentuei kasu eginez gero, ahalmen horrek ez du mugarik.
|
|
|
Gure aitteri adurra egingo jakon erle
|
gauzarik
eta preguntau izan baneutsa. Bera zan a erlezale, eta etxean be erluntz pilla eukan, eta an ibiltzen zan a benetan eztitten eta erleak pikau be ez eben egiten.
|
|
|
|
Gauzak
eta hitza, diferenteak dira. Nik zerbait nahi izan badut, nire hitza beti gauzen artean, ahalik eta gauzei berdinena izan zedila izan da.
|
|
|
|
gauza
eta gertakizunen
|
|
|
NIRE
|
GAUZAK
ETA JENDEAK
|
|
|
" Nire lurra, nire herria" k Hiru gizon bakarka gogoraraziko dio apika irakurleari. " Nire
|
gauzak
eta jendeak" Denbora galdu alderen jarraipena izan liteke; agian ez da bidegabekoa pentsatzea," Nire denborak eta bakardadeak" ekin batera, ez al duen halaber Elorri berpiztu gura eta, bide batez, gutxiegi erreparatu izan den Elorri tik Hiru gizon bakarka ra, etenak eten, bazegoen jarraipena, guri guztioi agerianago ipini. Aurreko obrekin loturak ebidenteak dira.
|
|
|
Nire
|
gauzak
eta jendeak
|
|
2007
|
|
|
–Beno, baina oso ongi esplikatzen ditu
|
gauzak
eta ni behintzat ongi konpontzen naiz.
|
|
|
Biziak (arimak) bakarrik atzematen du bizia (arima). Aldiz, natura behatu eta, izpirituak han ez du ikusten
|
gauzak
eta legeak baizik, hots, puskak, hariak, erlazioak, makinak, alegia izpirituaren beraren eraikuntzak.
|
|
2008
|
|
|
Gaurko antiojoak paratuta, are miopeago bilakatzen gara iraganarekiko. Eta pasa diren mendeetan
|
gauzak
eta jendeak nolakoak ziren erabateko ziurtasunez jakitea beti ezinezkoa bada, are zailago bihurtzen zaigu, gaurko irudia joandako garaietara sistematikoki proiektatzen dugunean.
|
|
|
Emakumeak elizaren eskubi aldean eseri ohi ziren, eta ezker aldean gizonezkoak. Joxe, larru
|
gauza
eta oinetako konpontzailea, txapela eserleku luze hartako kakoan utzita, buruari hazka ari zen bitartean, Martin Joxe, errotariaren seme zaharrena, presaka ibili eta sudur inguruko irina ondo kendu gabe ageri zen. Aurrean, lehenengo lerroan, don Federiko alkatea eseri zen, esku-makila lagun zuela.
|
|
2009
|
|
|
Ola haluzinatuta zegoen Carlarekin. Bai berak kontatzen zituen
|
gauzekin
eta baita emakumearekin ere.
|
|
|
Laburbilki, azpimarratzekoa honek dirudi guretzat:
|
gauzak
eta burmuina, burmuina eta gogamena (azken biok nola konjugatu problematikoa den arren), denak historia berbereko eta errealitate bakarreko elementu elkarlotuak eta elkarren menpekoak direla, ez kontrajarriak, errealitatea gizatiarra da, gizakia eboluzioaren emaitza da:
|
|
|
diferentzia ez da, baten munduan bestearenean ez dauden, gauzak? daudela (jainkoak edo Jainkoa halako gauza bat), baizik baten munduan
|
gauzek
eta gertakariek, bestearenean ez duten, zentzu, bat dutela.
|
|
|
(ez konfunditu, mesedez, erromantizismoarekin!): orain bertute handia errukia da berriro, ez errebeldia edo heroismoa;
|
gauzen
eta gizakiaren pietatea. Ingalaterratik G. Elioten, Errusiatik Tolstoiren, Italiatik D. Annunzioren eragina, espiritu (espiritualismo) berria Europa zabal osoan nagusiaraziz doaz.
|
|
|
Baina horrek denak analisi prozesua eskatzen du; hori, berriz, pertzepzio eta pentsaera mitikoaren egitura oinarrizkoaren kontrakoa da. Nolabait esateko, egoera askoz isurkorragoan eta orekagabeagoan aurkitzen da mundu mitikoa,
|
gauzen
eta propietateen, substantzien eta akzidenteen gure mundu teorikoa baino. Bien arteko aldea atzeman eta deskribatzeko esan dezakegu, karaktere fisionomikoak, ez objektiboak, atzematen dituela nagusienik mitoak.
|
|
|
–Barkatu atrebentzia, Justino, baina hiru
|
gauzen
eta uharte jendegabetuaren kontutxo hau, ez al da ergelkeria erraldoi bat. Edo beste era batera esanda:
|
|
|
Zergatik? Zergatik izaten zen denboraldi huts hori, zeinetan
|
gauzak
eta bizidunak arrotz eta gelatinaz eginak balira bezala agertzen ziren, beste errealitate berri batera igaro artean, non berriz ere gauzak eta bizidunak ezagun eta
|
|
|
Zergatik? Zergatik izaten zen denboraldi huts hori, zeinetan gauzak eta bizidunak arrotz eta gelatinaz eginak balira bezala agertzen ziren, beste errealitate berri batera igaro artean, non berriz ere
|
gauzak
eta bizidunak ezagun eta
|
|
|
Nahiz eta, aitortu gabe ere, Rosak argi ikusten duen. Beti izan du ikusmen hona halako
|
gauzetarako
eta, itsutzen hasi zenetik, findu egin zaio.
|
|
|
Teofilo Mariak, izan ere, handiak egin zizkion Adari halako tratua ematerakoan, baina hitz handien izenean egin zuen hura: Fabrika, Familia, Eliza, Ordena eta Jainkoa gogoan; horregatik, beharbada, atzera egin beharrean, aurrera egin zuen, izebari zuzendua ziòn begirada gogorrari gogortasuna erantsiz; hala zeuden, bada,
|
gauzak
eta hala zeuden kontuak. Adak ez zuen negarrik ez hasperenik egiten jada, malkoak ere xukaturik?, Teofilo Mariak beste pauso bat ematea erabaki zuenean, izeba Ernestinari ere iritsi baitzitzaion, agian, besteengandik zerbait entzuteko ordua, zer arraio!
|
|
|
eta susmoa zuen ezen ez zegoela itzalik gabeko hitz handirik, zeren hitzik handienak ere. Jainkoa?, bere itzal izugarriak baitzituen, Jainkoaren izenean mila gerra izan ez ziren, bada, historian! ...n kontzeptuari buruzko eztabaidan isilik egotera zeramatenak, eta huraxe zen, ausaz, kontua, gizakirik gabe ez dagoela ez egiarik ez gezurrik ulertzerik, egia eta gezurra, kategorizazio guztien gainetik, gizakiaren baitan haragitzen baitira, azken batean, eta argi itzalen eremua baita, definizioz, gizakiaren haragia, ez argi hutsarena eta ez itzal hutsarena; izeba Ernestina, beraz, bizitzatik mila
|
gauza
eta beste hainbat apaingarri jaso ondoren, hitz handi asko ere bai tartean?, kentze eta soiltze prozesu etengabe batean bizi zen: bizitzaren memento hartan, egia esan, hitz handi gehienak bazter utziak zituen, eta geratzen zitzaizkionak letra txikiz idazten saiatzen zen; etika eta estetika bezalako hitzak ez ziren, beharbada, seguru ezetz?
|
|
|
Ahal zuen guztietan, tratuan atsegin izaten ahalegintzen zen Ernestina, tratuaren ertzak, zorrotzak bezain lakarrak izan zitezkeenak, leuntzen ahalegintzen zela? emakume hura oin punten gainean beti, bai bere
|
gauzetan
eta bai besteekiko harremanetan ere; Reginak berea esan orduko, baina, berehala erakutsi zion ertz puntaduna. Ernestinak Jainkoagan zuen uste osoa, baina heldu zen garaia, zeinean egitea eta ekitea baitzen Jainkoaren aurrean duin egoteko modu bakarra, ausaz, egin eta egon, egon eta egin?, buruaren mugimendu azkar batek ezezko baten forma eman ziona; keinu nabarmenari, berriz, hitzak jarraitu zitz...
|
|
|
zulo beltz guztiak berriro ere estaltzeko, baina, jakin mina ere berealdikoa zuelako? edo ulertu zuelako, besterik gabe, badagoela
|
gauzen
eta gertaeren garapenean puntu bat, zeinean ezinezkoa den, jokoan sartzera deliberatu zen:
|
|
|
Elizako organoaren notak ere iristen zitzaizkion tarteka, baina, ohi ez bezala?. Nik ez dakit nola den, baina organoaren musika entzun eta barruan halako indar bat nabaritzen dut, odola olatuka hasiko balitzait bezala? esan zion behin batean izeba Ernestinari?, Domingok ez zuen bere baitan bizi indarraren misterioaren bultzadarik sentitu; esan nahi baita hura bere burua engainatzeko modu bat besterik ez zela, begiratua helburuan finkatu arren, beste mila
|
gauza
eta beste mila kontu pasatu baitzitzaizkion gogotik. Domingok betileak gora eta behera higitzen zituen etengabe?, kontrolatu ezin zuèn irudien sekuentzia etengabean: elizarako bidean ikusitako zalgurdiak eta automobilak, elizara sartu baino lehenago ikusi zuèn eskalea, hiru banku aurrerago zuèn gizonaren buru soila, bola gazta bat zirudiena, Adaren ile txirikordak, Damasoren betaurreko lodiak, berriro zalgurdiak eta automobilak, eta berriro burusoila eta bola gazta?
|
|
|
–moztu zuen amak; une hartan, baina, Domingorekin betidanik bizi izan zuèn bikoiztasunak berriro hartu balu bezala, honela erantsi zuen Regina Aldasorok, semearen babesa eta bere printzipioak biltzen zituèn esaldi bakarrean?: Hartu zeure
|
gauzak
eta zoaz!
|
|
|
aurrekoek egina errepikatzera mugatzen dira karrota eta zaldia. Aldi berean
|
gauza
eta animalia ere baden gizakiak, aldiz, zabalik du etorkizuna, egiteko baitago, libre izatera kondenatua. Horrek bere burua asmatzeko aukera ematen dio, bizitza eta biologia gainditu egiten baititu proiektuak gauzatzeko ahalmenaren bidez. Gizatasuna, funtsean, geroa asmatzeko gaitasuna da; horrexek egiten gaitu libre, baina baita arriskutsu ere naturarentzat:
|
|
|
Teofilo Mariak, izan ere, handiak egin zizkion Adari halako tratua ematerakoan, baina hitz handien izenean egin zuen hura: Fabrika, Familia, Eliza, Ordena eta Jainkoa gogoan; horregatik, beharbada, atzera egin beharrean, aurrera egin zuen, izebari zuzendua ziòn begirada gogorrari gogortasuna erantsiz; hala zeuden, bada,
|
gauzak
eta hala zeuden kontuak –Adak ez zuen negarrik ez hasperenik egiten jada, malkoak ere xukaturik–, Teofilo Mariak beste pauso bat ematea erabaki zuenean... izeba Ernestinari ere iritsi baitzitzaion, agian, besteengandik zerbait entzuteko ordua, zer arraio!
|
|
|
Ahal zuen guztietan, tratuan atsegin izaten ahalegintzen zen Ernestina, tratuaren ertzak, zorrotzak bezain lakarrak izan zitezkeenak, leuntzen ahalegintzen zela... emakume hura oin punten gainean beti, bai bere
|
gauzetan
eta bai besteekiko harremanetan ere; Reginak berea esan orduko, baina, berehala erakutsi zion ertz puntaduna –Ernestinak Jainkoagan zuen uste osoa, baina heldu zen garaia, zeinean egitea eta ekitea baitzen Jainkoaren aurrean duin egoteko modu bakarra, ausaz, egin eta egon, egon eta egin–, buruaren mugimendu azkar batek ezezko baten forma eman ziona; keinu nabarmenari, berriz, hitzak jar...
|
|
|
" Bada, ni ez nago ados, eta nik nahi dudana egin duzue...!"; ez al zen gai hartan, gainera, don Zoilo etxeko autoritatea, eta ez al zioten anai arreba guztiek etxeko autoritateari gutxieneko errespetua zor? ...orduan– arnasa eman ziena, halako moldez, non, galderen arnasaldiarekin batera, kolpez ireki baitzitzaizkion zulo beltz guztiak burmuinetan; bai, bazekien aski zuela bere jarreraren eta bere borondatearen mugimendu soil bat –ezezko biribil bat, alegia– zulo beltz guztiak berriro ere estaltzeko, baina, jakin mina ere berealdikoa zuelako... edo ulertu zuelako, besterik gabe, badagoela
|
gauzen
eta gertaeren garapenean puntu bat, zeinean ezinezkoa den, jokoan sartzera deliberatu zen:
|
|
|
–moztu zuen amak; une hartan, baina, Domingorekin betidanik bizi izan zuèn bikoiztasunak berriro hartu balu bezala, honela erantsi zuen Regina Aldasorok, semearen babesa eta bere printzipioak biltzen zituèn esaldi bakarrean–: Hartu zeure
|
gauzak
eta zoaz!
|
|
|
esan nahi baita hantxe konta ziezaiokeela izebak egia –itzalik gabeko egia, maiuskulaz idatzia– Domingori, huraxe izan baitzitekeen abagunea, baina ez zuen ezertxo ere egin; izeba Ernestina, izan ere, bizitzaren joaneko bidean baino gehiago, itzulikoan zegoen... eta susmoa zuen ezen ez zegoela itzalik gabeko hitz handirik, zeren hitzik handienak ere –Jainkoa–, bere itzal izugarriak baitzituen, Jainkoaren izenean mila gerra izan ez ziren, bada, historian! ...n kontzeptuari buruzko eztabaidan isilik egotera zeramatenak, eta huraxe zen, ausaz, kontua, gizakirik gabe ez dagoela ez egiarik ez gezurrik ulertzerik, egia eta gezurra, kategorizazio guztien gainetik, gizakiaren baitan haragitzen baitira, azken batean, eta argi itzalen eremua baita, definizioz, gizakiaren haragia, ez argi hutsarena eta ez itzal hutsarena; izeba Ernestina, beraz, bizitzatik mila
|
gauza
eta beste hainbat apaingarri jaso ondoren –hitz handi asko ere bai tartean–, kentze eta soiltze prozesu etengabe batean bizi zen: bizitzaren memento hartan, egia esan, hitz handi gehienak bazter utziak zituen, eta geratzen zitzaizkionak letra txikiz idazten saiatzen zen; etika eta estetika bezalako hitzak ez ziren, beharbada –seguru ezetz– izeba Ernestinak egunero erabiltzen zituèn hitzak, haren etika eta estetika guztiak bi arautan laburbil bazitezkeen ere:
|
|
|
Hasi zituen, bada, apaizak ofizioak, ekin zioten eliztarrek Pange lingua kantatzeari, geratu zen Domingo ekisainduari begira, ohi bezala... baina, ohi ez bezala, borondatearekin inoiz baino gehiago ahalegindu arren, ez zuen ia ezer sentitu; berak, ordea, hegan egin nahi zuen, edo, hegan egin ezean, hegan egiten ariko balitz bezala, era hartan sentitu izan baitzuen Domingok bizpahiru bider Jainkoaren graziaren isuria, eta hain data gogoangarrian –zangoen osasuna jarri zuen jokoan, astebete eskas lehenago! – hura gutxienez merezi zuela irizten baitzion; hala, begiratua ekisainduaren ostia zurian kontzentratzen saiatzen zela... ezer ez! ...–" Nik ez dakit nola den, baina organoaren musika entzun eta barruan halako indar bat nabaritzen dut, odola olatuka hasiko balitzait bezala" esan zion behin batean izeba Ernestinari–, Domingok ez zuen bere baitan bizi indarraren misterioaren bultzadarik sentitu; esan nahi baita hura bere burua engainatzeko modu bat besterik ez zela, begiratua helburuan finkatu arren, beste mila
|
gauza
eta beste mila kontu pasatu baitzitzaizkion gogotik –Domingok betileak gora eta behera higitzen zituen etengabe–, kontrolatu ezin zuèn irudien sekuentzia etengabean: elizarako bidean ikusitako zalgurdiak eta automobilak, elizara sartu baino lehenago ikusi zuèn eskalea, hiru banku aurrerago zuèn gizonaren buru soila, bola gazta bat zirudiena, Adaren ile txirikordak, Damasoren betaurreko lodiak, berriro zalgurdiak eta automobilak, eta berriro burusoila eta bola gazta...
|
|
2010
|
|
|
Zergatik fantasmen beldur izan, arrazoi logikoak fantasmen inexistentziara baninderaman? Geroztik, oina
|
gauzen
eta gertaeren errealitatean jartzen ahalegindu izan naiz, zuek ez bezala. Domingok fantasmetan sinesten zuen umetan, eta magian sinesten zuen beraz, ezerezak izu ikara inkontziente bat sorrarazten ziolako, beharbada; gero, anaitasun unibertsalaren lilurapean, idealista hutsa izan zen, arrazoi bertsuagatik, nik uste, gure gainetik dagoen ideala beti baita gure ezerezaren eta gure mugen estalgarri.
|
|
|
Hiltzera kondenatua!, oihukatzen zuten oinezkoek autorantz korrika.
|
Gauzen
eta nire artean ustez sartu zitzaidan hodeiaren artetik bi neskatxa sumatu nituen, begi gosez jarraitzen zidatenak. Tira, esan zuen gazteenak eskuak astinduz, sei aste barru izango da.
|
|
|
Mobilizazio nazionalkatolikoaren gurutzada hartan ez zegoen lekurik euskaldun itsutuendako. Mobilizazio honek
|
gauzak
eta pertsonak bere lekuan jartzen zituen. Hauxe izan zen apezpikuen bakea, ordena militar katolikoaren bakea:
|
|
|
–Bildu
|
gauzak
eta itxi maleta, agindu zion neskari, zeinak aurrenekoz ikaraturik zirudien.
|
|
|
Zergatik fantasmen beldur izan, arrazoi logikoak fantasmen inexistentziara baninderaman? Geroztik, oina
|
gauzen
eta gertaeren errealitatean jartzen ahalegindu izan naiz, zuek ez bezala. Domingok fantasmetan sinesten zuen umetan, eta magian sinesten zuen beraz, ezerezak izu ikara inkontziente bat sorrarazten ziolako, beharbada; gero, anaitasun unibertsalaren lilurapean, idealista hutsa izan zen, arrazoi bertsuagatik, nik uste, gure gainetik dagoen ideala beti baita gure ezerezaren eta gure mugen estalgarri.
|
|
2011
|
|
|
–Begira, liburu honetarako, esan zuen itzalaren bozak?, ez diat konprenitzen zergatik ez dituan gertaturiko
|
gauzak
eta mintzaturiko hizkuntza hartu, gertatu ez diren gauzak kontatu beharrean.
|
|
|
Bera ere horretan zebilela aspaldi batean:
|
gauzen
eta garaien aldakortasunari buruzko gogoetak egiten.
|
|
|
Ez dakit, baina neska horrek dauka indarra, Japonian ohiko uniformedun neskatoa, baina hanka hautsita eta makuluarekin, beste ikasle pila baten artean.
|
Gauza
eta pertsona batzuek zerbait berezia dute, hunkiarazteko gai diren aktoreen antzera?.
|
|
|
Goizaldean Irundik abiatzean, ez zukeen pentsatuko eguna hainbeste korapilatu zitekeenik azken kilometroetan. Baina egia esan, Frantziatik hilaren hogeita zortzian abiatu zirenetik, bata bestearekin nahasturik zebiltzan
|
gauzak
eta gertakariak, ore itsaskor eta trinkoan.
|
|
|
–Diogun, bada, hizkuntz aurreiritzien izaera arrazoimenaren desbideratze bat dela, eta hizkuntza edo hiztun batzuei buruzko balio juzguen itxura hartzen duena beti. Oro har, ezjakintasunak edo gaizkinahiaren senak ebatzitako erabakia izan ohi da; orobat, estereotipo manikeoen esanera dihardute aurreiritzi horiek, eta gurekin alderatuta diferenteak diren
|
gauzek
eta pertsonek ondoezaren sentimendua pizten dute gugan. Laburbilduz, hizkuntzaren gaineko aurreiritzia, xaloa nahiz gaiztoa?, azken funtsean, hizkuntza eta hiztun jakin batzuei egotzitako arrazismoaren adierazpide bat da?
|
|
|
–Nola ez da, ba, iritsiko? Guk egin behar duguna da orainaldian itxaron, gerora begira baina gaurtik, ez bihartik edo atzotik, baizik eta itxaron gauza futuroei, orainalditik gerora begira
|
gauzei
eta itxaronez, itxaropena bizi dugun unean berean jarrita, eta ez bihar etziko jolastokian edo, Xabin. Patzikok.
|
|
2012
|
|
|
Orduan ere izango lituzkek gustura egiteko
|
gauzak
eta haiek utzi beharra. Beti iltze gorituari heldu beharra.
|
|
|
zegoela, argi dago bi mutikoen hitzetatik, hots, haien oroitzapenetatik? jakin zitekeela, haiexek jaso baitzituzten
|
gauzak
eta eraman baitzituzten etxera, hirugarren pertsona batek ikusi gabe. Belarra ordea, eguraldi bero hezea denean bereziki (eta horrelakoxea zen hilketaren garaian), aise haziko da bi edo hiru hatz egun batean.
|
|
|
Baina egoera hori nolabait gainditu ondoren, etxeko
|
gauzak
eta bizilekua antolatu nituen, eta mahaia eta aulkia egin, dena ahal bezain dotore; orduan, egunkari bat idazten hasi nintzen, eta hemen duzu haren kopia, lehen aipatutako zenbait gorabehera hemen berriz azaltzen badira ere?, tintak iraun zuen bitartekoa, izan ere, hura amaitu zitzaidanean, bertan behera utzi behar izan bainuen.
|
|
|
Itsasora jausia nintzela konturatu nintzen orduan. Kaxa urgainean zegoen, baina nire gorputzaren, barruko
|
gauzen
eta goiko eta beheko lau ertzak sendotzeko jarritako burdin xafla zabalen pisuaz, ia metro eta erdi uretan murgilduta. Uste izan nuen orduan, orain bezalaxe, nire kaxarekin zihoan arranoari beste bizpahiruk jarraitu ziotela, eta jaregin beharrean aurkitu zela, harrapakina banatzea espero zuten besteengandik bere burua babestu ahal izateko.
|
|
2013
|
|
|
Nola azaldu behar genizun, ordea, etxea han zegoela baina inor ez zegoela han zure zain? Badaude eskutitzez esan ezin diren
|
gauzak
eta hori kategoria horretan zegoen.
|
|
|
Beraz, ez daki bere marinel zahar maitearen gorabeherak euskaratuak daudela. Eta, hori bezala, zenbat
|
gauza
eta berri ez ote dakizki Versusek. Baina ezjakintasun horrek ez dio nobela idazteko eragozpenik jartzen, aitzitik baizik:
|
|
|
Non zegoen jakin barik, noren etxean eta noiz jakin barik, are gehiago, bere
|
gauza
eta bere dokumentazioez axola handirik barik, berriz lokartu zen. Bizirik zegoen.
|
|
|
Lehenengo eta behin, azpimarratu behar da Harrotasuna eta aurrejuzguak en pertsonaien hizkera lehen mailako elementu deskribatzailea dela eta, sarritan, ekintzek eurek baino informazio gehiago ematen digula. Nobelan oso deskribapen gutxi ematen zaigu
|
gauzen
eta pertsonaien itxura fisikoaz, segurutik gizarte horretako distantzia sozialak mesfidantza eta beldurra zizkiolako hurbiltasun fisikoari. Aurretik esan dugun bezala, Austenen (eta beraz, Elizabeth Benneten) garaiko gizarteak oso tarte estua uzten zuen indibiduoen arteko komunikazio ireki eta zintzorako:
|
|
2014
|
|
|
Jauzi batez jarri zen zutik, eskuak gogor itxi, ziztu bizian eta zaratarik egin gabe ohearen bestaldera joan, eta maleta atera zuen azpitik. Komuneko
|
gauzak
eta aldatzeko arropa sartu zituen bertan. Jarraian, arropa kutxara hurbildu eta azpiko arropaz beteriko bi tiradera hustu zituen, eta udako soinekoak ere sartu zituen kutxan.
|
|
|
–Nola ba? Ez da
|
gauza
eta!
|
|
|
Demagun ia irakiten dagoen urez dutxatzea gustatzen zaiola. Demagun egunean bi
|
gauza
eta erdi galtzen dituela, edo ahazten. Barre egitean begiak ixten zaizkiola, ia ia.
|
|
|
Eta zer arraiotan datza estiloa? Zuzenean ezin adieraz bailiteke (bera ez baita gauza bat,
|
gauza
eta ekintza guztien karakterea baizik), García Morentek zeharkako hurbilketak entseatzen ditu. –Esa afinidad entre todos los hechos y momentos del pasado, del presente y del futuro, esa homogeneidad entre lo que fué, lo que es y lo que será, esa comunidad formal, no tiene realmente más que un nombre:
|
|
|
Zenbait jende ikasi askoak berak eldarnio primitibo eta uste arkaikoenekin jarraitzen baitu386 Filologiak ezin du atsedenik hartu bere egiteko kritikoa guztiengana zabaldu arte. Egiteko hori naturgandikoaren (erlijio historikoen) suntsiketarekin laburbil daiteke, h. d.,
|
gauzak
eta gertakariak zinez diren eta ageri diren horretan onestearekin, Natura Natura huts eta soil bezala ezagutzearekin. Helburu hori esesten dute natur zientziek eta filologiak eskuz esku387 Hori besterik ez da historiaren, kritikaren, filologiaren, razionalismoaren, zientziaren xedea:
|
|
2015
|
|
|
Taberna batean geratu gara, eta gero urtegi ondoko jatetxe batera joango gara. Nire kotxean, jakina, Ramon oraindik ere ez da gidatzeko
|
gauza
eta.
|
|
|
Dela auto bat, dela bihotz xamur bat, dela eskailera baten mutur herdoilak jana, dela jopu edo termometro bat.
|
Gauzak
eta. Gauzak edo.
|
|
|
Kontatuko dizkizut akorduan ditudanak eta ahaztuan neuzkanak, eta oraindik biltzeko ditudan guztiak ere.
|
Gauzak
eta. Gauzak edo.
|
|
|
Orduko zirrara, umeen algarak, kalera ateratzeko gogoa eta beharra. Neskak, hartu zuen
|
gauzak
eta etxera, lasai eta isilik, aditu. Mari Carmen, zer esan dut?
|
|
|
esaten dituzun
|
gauzak
eta
|
|
|
Hala ere, bitxikeria horrek sinpatiaz ikusarazten dit Zumaiako mojatxoen kapilaua, hurbilago sentiarazten nolabait ere. Hortik aurrera, gustu txarrekoa ez ezik anatemak sortarazteko modukoa irudituko zaio irakurleari neure burua pentsaera elizkoi eta atzerakoiaren paradigma harekin kidetzea; baina, halaz guztiz, joandako guztiei?
|
gauza
eta jende, nostalgiaz beteriko begirada oparitzen diedan honetan, aitorpen apal hau behinik zor diot, denboraren ihes geldigaitz eta gupidagabearen aurrean antzeko oroimina nik baino lehenago sentitu zuen hari.
|
|
|
Nik, neure ibilera haluzinatu haietan; beste batzuek, bere bizimodu estuan; soziologoek, oharpen praktikoetan: Iñaki Larrañagak komentatu zidan 70eko hamarkada osoa markatu zuela itxiera hark; ez jendearen psikologian bakarrik (horretan, nabarituko dira oraindik gertakari haren aztarnak), baita eguneroko
|
gauzetan
eta ohituretan ere: don Iñakik zioenez, inguruko herrietan baino beranduago hasi omen ziren Itsasondoko gazteak kotxea edukitzen; ez kotxezaleak ez zirelako. Kaskagorrik Dodge Dart a erostean esango zukeen bezala?, modurik ez zeukatelako baizik.
|
|
|
–Hartuko al dituzu zure
|
gauzak
eta joan, mesedez??
|
|
|
Baina lasai egon, altxor hauek ez dira baliagarriak izango. Ezer gutxitarako balio duten
|
gauzen
eta gaien bilduma besterik ez.
|
|
|
Herrimina erabiltzen da gabetasun hori estaltzeko, eta ez dago gaizki? baina herrien, lekuen,
|
gauzen
eta pertsonenganako mina eduki daiteke eta gabezia gehiegi dira horiek guztiak herrimin bezalako hitz bakarrarekin estaltzeko.
|
|
|
11.a Echeco
|
gauzac
eta bere ondasunac alperric ez galtzea.
|
|
|
Ikusiko dok zelan aldatzen diren
|
gauzen
eta parajeen koloreak ederraren aldera (hasi haiz, ez dok?), zaratak musikaren menera, gogoetak zelan agertzen diren sekula baino argiago, sekula baino gozoago. Astirik ez dok edukiko aspertzeko, astirik ez alferrekorako.
|
|
|
Zergatik dauzkat gauzen edo gertaeren esperientziak? Zergatik ezin dut suposatu azaldu edo deskriba ditzakegun
|
gauzak
eta egoerak esperientzia kontzeptua erabili gabe azaldu edo deskriba ditzakegula. Gogamenaren aztertzaile multzo bat badago bere buruari epifenomenista deitzen diona.
|
|
|
Gauza asko iruditzen zaizkigu erabat naturalak. Gauzen ordena natural deituriko horretan ustez ongi egokitzen diren
|
gauzak
eta gertaerak izan daitezke. Platano bat hor dago, saltokiko apalategian; erosten dugu eta, nahi izanez gero, jan ere bai.
|
|
|
Ordurako moteldua zegoen: ez zen bakarrik janzteko
|
gauza
eta, ibili ere, makuluz lagunduta eta neurrian. Handik aste batzuetara hil zen.
|
|
|
Alanbike bat bailitzan, Espainiak azken mendean izandako era guztietako aginteen arrastoa gordetzen zuen bere baitan Leialtasunaren Plazako etxetzarrak, gerra garaian ere ez baitzen sekula itxi Burtsaren Etxea, beti
|
gauza
eta kalapita ororen gainetik egon izan balitz bezala diruaren garrantzia. Inon ez bezalako helburua neukan bertan, neure gose nagusia asetzeaz gain, sinbolikoki, beste hamaika gose txikiago baina egiazko ere aseko bainituen aldi berean Burtsaren leherketarekin.
|
|
|
Erabakitako elkarbizitza hartarako, hamaika gauza egin behar izan nuen, txintik ere atera gabe, eta guztien artean gogorrena, zalantzarik gabe, Hans Lauer terrorista hari atariko atea betiko ezin itxia. Esan liteke, gure etxean, hiru edo lau mila kilometrora zegoen batek agintzen zuela
|
gauza
eta gertaera guztietan.
|
|
|
Berari ezer esan gabe, eta gure elkarbizitza ez nahastearren, bazterrean laga nituen neure neureak nituen zenbait
|
gauza
eta ohitura. Horietako batzuk handiak eta maiteak ziren niretzat, esate baterako, arrantzurako zaletasuna.
|
|
|
Aski izango zen piromano ero bat nintzela aitortzearekin, edo antikapitalista sutsu bat. Poliziak bai baitaki ETAk ez duela sekula gezurrik esaten horrelako
|
gauzetan
eta aski izango zen hori gauzak hainbeste oker ez zitezen. Ez zegoen, ordea, atzera egiterik.
|
|
|
Horrelaxe suertatu ohi dira
|
gauzak
eta ezin besterik egin. Damianok ez zuen bere Dulce maitea taberna hartan aurkituko.
|
|
|
Baina Jainkoaren amorioarren! ez daitezela zeruko
|
gauzak
eta lurrekoak berriro nahas. (...) Ipar eta hegoaldeko euskaldunen artean idazkera bateratzeko, h letra hartzea gomendatu zuen Euskaltzaindiak.
|
|
|
bidez hainbat
|
gauza
eta kopuru adieraz daitezke. Piramidearen oinarrian ekoizleak
|
|
2016
|
|
|
Piztia,
|
gauza
eta
|
|
|
ERRUTINA berria bide onean zihoan, edo hala zirudien behintzat. Ni lanpetuta nengoen neure
|
gauzetan
eta ez zenidan deitzen elkartzeko; ondo zeunden eta behar ez ninduzun seinale. Telefonoz hitz egiten genuen noizbehinka eta mailez harremanetan mantentzen.
|
|
|
Esana dugun arren, berresan dezagun: orain guk esan eta idazten ditugun oinarrizko
|
gauza
eta kezka nagusiak ordurako onduak zeuzkan Txillardegik buruan. Ordurako jabeturik zegoen herri honen patua markatu dutenek nora ekarri gaituzten, eta espainiar eta frantses estatu etnoziden aurrean zer nolako jarrera txepelak agertzen dituzten gure abertzale kartsuenek.
|
|
|
Jakina, ez nion ohartarazi esaten ari zen guztia nekez zetorrela bat
|
gauzak
eta objektuak haiei ere itxaroten dien noraezeko heriotzatik eta, batez ere, Perottiren gordetzeko maniatik denbora apur batez bederen libratzeko edozein ahalegin egiteari zion higuin aitortuarekin. Irrikaz nahi nuen bere logelaz hitz egin ziezadan, lehenago «verboten», «privat» esan izanaz ahatz zedin.
|
|
|
Inor erditik kentzeko, beti da garbiago tiro bat buruan. Lehergailuekin hasita, ez dago jakiterik norainoko kalteak eragingo diren
|
gauzetan
eta lagunetan. Izua barreiatu bai, baina helburuan asmatu akaso ez.
|
|
|
Keinu argi bat egin dit, neuk ere jaso nitzan
|
gauzak
eta haren atzetik joan nendin sigi saga, ahuntzak gobernatu gura dituen txakur zuri beltzaren antzera:
|
|
|
Kontu praktikoez. Bularra emateaz, elikaduraz, erosi beharreko
|
gauzez
eta abar. Lehenago galderarik egin ez bazuen, Helenak zirrikiturik utzi ez ziolako izan zen, ia ziur.
|
|
|
Bigarren zutabea bigarren aldiaren inguruan idatzi nuen: bigarren aldiek eskaintzen dizkiguten aukera berrituez,
|
gauzei
eta egoerei buelta emateko gaitasunaz, eta aurrera egiteko kemenaz; bigarren zutabe horrek bezala hain zuzen ere. Hirugarren artikulua. Bi ezkero, hiru seguru?
|
|
|
Baina kontua larriagoa da, akaso, euskal nobela beltza delakoaren alorrean, zeinak gaiari lehentxeago baino gogo handiagoz heltzeko prest dagoela ematen baitu, zuzenean edo zeharka, Iñaki Irasizabal, Alberto Ladron Arana eta antzekoen azken lanek islatzen duten bezala, ikus Bizkartzainaren lehentasunak, Piztiaren begiak, Harrian mezua??. Orain arte, ordea, eta salbuespenak salbuespen, generoak saihestu ditu mota honetako crossoverrak, batez ere bere erregistro arrunt edo kontsumokoenean, nahiz eta
|
Gauzaren
eta polararen arteko gurutze bidea tentagarria bezain agerikoa izan, teorian behintzat; adibide adierazgarria, alde horretatik, Aingeru Epaltzaren Rock, n, roll bikaina litzateke, nobela bat zeinetan, egileak berak adierazi bezala, gatazkarekiko erreferentzia oro arbuiatzen baitzen, nolabaiteko interferentziak saiheste aldera. Gauza bera esan liteke komediaren erregistroaren inguruan, zeina, ziurrenik, erabiliagoa izango baita hemendik aurrera, gogoratu Woody Allenen ustezko ekuazioa:
|