|
2000
|
|
|
Egun hartako saioa berezia zen; ez zen, ohi bezala, telebistako platoan egingo, jauregi bateko patio gotiko karratuan baizik. Ikusleak
|
ezin
konta ahala bildu ziren estalpeko babes goxora, guzti guztiak mozorro ikusgarriekin jantziak, garaiko janzkiz eta soinekoz apainduak. Zazpi gonbidatuak izkina batean eseri ginen nola edo hala, geure txandaren zain.
|
|
|
Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa". ...bat; eta, jarraian, eta ni umilatzeko asmo huts hutsarekin, krokodrilo sugejalearen irudia egin zuen alegia, ke irudigintzan non plus ultra modura hartzen den artelana, bikain egin ere, aitor dut; esan beharrik ez dago keinu jostalari fribolo honekin ikusle den denak patrikaratu zituela, atzera, Otsotzarmendi jaunak, eta txaloz eskuak txikitu beharrean aritu zitzaizkiola guztiak, Deere izan ezik,
|
ezin
konta ahala minutuz. Zer egin nezakeen nik egoera nola zegoen ikusita?
|
|
|
Erdilunpetan gelditu ginenean, musika sentsual bat jarri zuten platoan, eta Edurtxo Caterpilarrek striptease bat iragarri zuen.
|
Ezin
konta ahala azafata atera ziren platora, eta aparteko fineziadun emankizuna eskaini ziguten guztioi, pikardia handikoa. Ikusleak hainbestean portatu ziren, txukun antzera, hainbat hitz zantar entzuteko zorigaitza izan bagenuen ere.
|
|
|
Gauzak, ordea, aldatu egin ziren franko atsedenaldi luzeak iraun zuen tartean, eta ez, ausaz, gure onerako. Mozorro aldaketa izan zen gauzarik ikusgarriena; onagroak putrearekin elkar trukea egin, salamandrak ardiarekin, ostrukak tximinoarekin...
|
ezin
konta ahala trukaketa izan zen ikusleen artean. Jolas huts gisa ulertu genuen hura guztia, xalo arriskurik gabea.
|
|
2001
|
|
|
Ubide luze bat da ibilbidea; ubide luze bat zeinari, lau puntu kardinaletatik, arteria gehiago biltzen baitzaizkio,
|
ezin
konta ahala zain, ezin konta ahala hatz.
|
|
|
Ubide luze bat da ibilbidea; ubide luze bat zeinari, lau puntu kardinaletatik, arteria gehiago biltzen baitzaizkio, ezin konta ahala zain,
|
ezin
konta ahala hatz.
|
|
|
Izakiak dira, noski, izandunak edo izatedunak edo nolanahi ere dela, eta izakiak ez ezik beste maila eta neurri bateko izakiak lehen aipatu ditugunen aldean. Eta euskaldunagoak, jakina,
|
ezin
konta ahala euskaldunek euskaldundu dituztenez gero.
|
|
|
Bada euskal literaturan aspaldidanik negar hari bat gero eta ugariago dariona. Negar hari honen aleak
|
ezin
konta ahala dira eta bat edo beste aukeratzea nahikoa izango dugu. Beste euskal libururik gehienak bezala behar adina irakurtzen ez den Domingo Agirreren Garoan, Joanes artzainaren begiak Urkiolan zaharreriak goibelduak dauzka.
|
|
|
Hasiera eman zaigunean, Piarres eta kontatzailea, garaia, lekua eta gainerakoak, kontaketa luza daiteke nahi adina kontakizuna poliki poliki, bideak eskaini ahala, taxutuaz. Horrelakoak dira, adibidez, Don Quijote, Pickwick Papers eta Manuscrito encontrado en Zaragoza (izena gaztelaniaz ematen diot ez baitakit zein hizkuntzatan, fran  tsesez?, izan zen idatzia) eta beste
|
ezin
konta ahala, Tormesko itsumutila, Gil Blas eta beste hainbeste. Tarteka, lerro nagusiaz saihesturik, bestelako ipuinak ere sar daitezke.
|
|
|
Askok deitoratu dute:
|
ezin
konta ahala, sendabide bila, beregana jotzen zuten eriek, adiskideek eta lagunek, bertatik ezagutu gabe maite eta miresten zutenek.
|
|
|
Laikoen hutsartean, beraz, eta hutsarte horren argira agertzen da betetasun osoan elizgizonen euskal lana, ez ordea berez beteegia zelako. Bat ez da bitan banatzen, zuri eta beltzetan, askotan baizik,
|
ezin
konta ahal diren grisen graduetan.
|
|
|
bidenabar aipatzen dudan ahuntz latina), esan dezakegu, juzgu gaiztorik egiteko gehiegizko beldurrik gabe, beharbada eri behatzac edo agotz lastoac eta ezbairik gabe igorri vidaldu aditzak nafar giputzen adimenak bide batez argitzeko sortuak izan direla. Erretorikaren eremuan sartzen dira, bestalde, eta zenbait adibide baizik ez dut aipatzen, neurri vidèac, erdarazko" medidas (para)", vide ta neurriren aldamenean, asmo gogoa, belztu itsusiac, gaitz oñace, ezcabi lepraz eta beste
|
ezin
konta ahala.
|
|
|
Gure artean sutan dauden
|
ezin
konta ahala istilu horiek (aldizkarietan dela, liburuetan dela, bazkunetan dela, ikastoletan dela, erlijio gaietan  dela, politikan dela) funtsezko belaunaldi borrokaren ageriko ezaugarriak besterik ez dira, ene ustez. Gure artean ditugunak bezainbeste  nonahi, edozein herrialdetan, ikusten direnak.
|
|
|
Ezin uka, gainera, egoki eta estutasunik gabe burutu duela Etxaidek. Oztopoak, eragozpenak
|
ezin
konta ahala aurkitu behar zituen bere bidean eta gehienetan ez zaio irudituko ere irakurleari leku hartan eragozpenik izan zitekeenik. Zenbait pasartetan euskal ordain hoberik aurkituko lukeela beste norbaitek?
|
|
|
Iturburua, hemen, Larramendi jesuita dugu(), andoaindarra jaiotzez. Artea utzi zuen5, inoiz" Ezina egina" itzuli izan ohi dutena, Diccionario trilingüe deritzan euskal hiztegia (euskara baita ezbairik gabe nagusi hiru hizkuntzetan), beste zenbait liburu, hil ondoan argitara zen CorografÃa de Guipúzcoa ospetsua, eta
|
ezin
konta ahala paper, orain Telletxea Idigorasi eskerrak irakur ditzakegunak, irakurriko ditugunak ez baldin badira. Â Berrien artean badira euskarazkoak ere, lehengo pusketa haiei eranstekoak:
|
|
|
ezta ni ere, egin diat edo eman diat esaten didatenetan. Eta le trajo bezalakoxeak dira le vió, te llevé eta horien gisako beste
|
ezin
konta ahala. Berdin esango dizu me compró un libro liburu saltzaileak eta liburua erosleagandik hartu duenak.
|
|
|
Hau egia delarik, ordea, eta egia delako hain justu, Â sortzen zaigu ezin askatuzko korapiloa. Han hemengo
|
ezin
konta ahala zirenok suntsitu ziren, desagertu, eta ez dute aspaldian indarrik; balio, historiagileentzat balio dute eta, onenean ere, testu argitaratzaileentzat gainera. Gureak, berriz, zutik gelditu ziren XVIII. mendea arte eta, izatekotan ere, sendotu egin ziren, argaldu beharrean.
|
|
|
Gure hizkuntza erabiltze aldetik (eta mila esker zuk uste duzun baino merezimendu gutxiagorekin, hobeak bazterturik, aitortzen didazun izenagatik), bada, zaude lasai, handiagorik: hitz neurtuz, lanbide horretan jardun duten guztiak eta prosaz, beste
|
ezin
konta ahalen artean, bestetan esan nuenez, Aita Villasante eta aski jorratua izan den liburu agertu berri aski baten egilea. Nork uka, nik behintzat ez?, gainera, izan dela euskalari sakonagorik eta jakintsuagorik?
|
|
2003
|
|
|
Fededun guztiek dotrina ondo ezagutzea komeni zela ohartu zirenetik, Trentoko garaitik, eta batez ere XVII. mendetik aurrera,
|
ezin
konta ahal katixima bertsio argitaratu ziren Europa katolikoan, tokian tokiko hizkuntzetan, eta baita euskaraz ere. Mende horren bigarren erdialdean hasi zen orokortzen umeei zuzendutako kristau ikasbidearen irakaskuntza igande arratsaldetan, edo horretarako sortzen ziren eskoletan.
|
|
2005
|
|
|
Hala, bada, handitzean mekanikari izango nintzela erabaki nuen, mekanikari ona. Adelaren etorrerak, baina, zerbait nahastu zidan barruan; hura ikusi, eta
|
ezin
konta ahala ahots hasi zitzaizkidan barrutik irten beharrean, ez eztarrian barna, baizik eta zuzenean bihotzetik, hantxe edukiak bainituen estu estu ezkutaturik, espetxe gogorrean, azpiraturik, haien kantua duintasun apur baten faltan itorik. Maistraren irribarreak, eztitasunez askatu zuen emeki emeki mesprezuaren tortika nire larruazaletik, eta bidea zabaldu zidan.
|
|
2006
|
|
|
Eta hain gazteak ez direnek ere bai.
|
Ezin
konta ahala gizon dabiltza hortik Woody Allenen filmetako gizagaixoarena egiten nahigabe.
|
|
|
Kurten ekintzei buruz
|
ezin
konta ahal aieru eginez eta lastairako zimitz ugarien konpainian hartu ninduen loak.
|
|
2007
|
|
|
Iohan Apezaren lurraldean diren mirak
|
ezin
kondatuzkoak dira. Aberastasun anitz bada, iduritzen zaizkizunak baino aise handiagokoak.
|
|
2008
|
|
|
Horixe ez da ba gure gurutzea! Gertatu, momenturo ari direla, ustez behintzat,
|
ezin
konta ahala gauza gertatzen munduan, baina guri, edonori, ez zaigula ezer garrantzizkorik gertatzen.
|
|
|
Goitik erabaki" zentzuzkoak" iragartzen dituztelarik, egonezinak hartzen nau; gauza bat zentzuz egin baitaiteke, eta kontrakoa ere bai, eta baita bat eta bere kontrakoaren arteko
|
ezin
konta ahala ere, besteak beste. Zentzua diotenean errealitatea esan nahi dute koitadu goitituek, eta errealitateko gauza zentzugabeei arrazoia ematea izaten da haientzat zentzuzkoena.
|
|
2009
|
|
|
uholde baten antzekoa da telebista mundutik jadanik iritsi zaigun eta are neurri handiagoan iritsiko omen zaigun eskaintza.
|
Ezin
konta ahala telebista kate ditu eskura ikus entzuleak; betikoez gain, tokiko telebistak edo Internetekoak, era askotarikoak (orotarikoak, tematikoak, informaziokoak, eta abar) eta hainbat euskarritan eskuragarri jarriak (betiko telebistan, eskuko telefonoan edo ordenagailuan). Ikerketek diotenez, gainera, gero eta ordu gehiagoz ikusten omen da telebista.
|
|
|
Musikari berriro helduz, Felip Pedrell musikologo katalanak kanon europarrekiko oinarrizko desberdintasun horien berri ematen du Por nuestra música [12] obran, zera nabarmentzean: " Espainiako probintzia guztietan sortzen eta musika eskualde desberdinak eta bereziak eratzen dituzten
|
ezin
konta ahala melodia primitibo horien garrantzia izugarria da eta nabarmentzekoa. Horrek guztiak musika filologia bat behar luke, ez hizkuntzarena bezain zehatza, baina hura bezain interesgarria, ikasketa folklorikoen bide zuzen eta helburuetarako".
|
|
2010
|
|
|
Eguzkiaren estalkiak babestua, uhinen harparen erritmo monokordeak kulunkatua, Akiles loaldi sakonean amildu zen berehala. Sakona eta iluna, ametsean bera baitzen oraingoan
|
ezin
konta ahala dortokak erasotako biktima, zango besoetatik igotzen baitzitzaizkion, soinera iritsi eta soin osoan zehar ibili gero, uhartetxo mortu eta agorra balitz bezala. Eta guztien burua Tor tor zen, Akilesen bekokiaren talaiatik erasorako aginduak ematen.
|
|
|
Eta han, titan haserretuaren suminarekin, izotza kolpekatzen hasi zen, hausteko asmoz. Kolpeen burrunba urrutiraino heltzen zen,
|
ezin
konta ahala dortoka goseturen arreta erakarriz. Zauria irekitzea lortzen baldin bazuen, haiek ere zauritik zehar laster egingo zuten itsasoaren barrura.
|
|
|
" Urteak zenbat egun tu?/ Sorak kainbat zinta tu". Asko, erruz, ugari,
|
ezin
konta ahala, alegia.
|
|
|
Ez ote da bizidun handi eta ttiki bakoitzaz baliatzeko eta etekin ahalik eta handiena ateratzeko tentazioan erori? Amalur handi batu biziaren barne ahotsa ahaztu duenean, ez ote da egoera bakoitzaren eta pasadizo bakoitzerako
|
ezin
konta ahaleko arau eta lege mordoen morroi despistatu bilakatu. Ahots sakon horren faltan, ez ote da tontotu, gizarte mailen eta inguruko klase interesen esklabo?
|
|
2011
|
|
|
Inguruan hiru soldadu lerro zituen, hankak izterreraino lurrean sartuak zituztela eta elkarri katez lotuak zeudela, inola ere ihes egiterik izan ez zezaten. Hauen aurrean zaldun talde handia zegoen, ongi armaturik, eta ezker eskuin oinezko soldaduak,
|
ezin
konta ahala.
|
|
|
Enekok berehala hartu zuen hitza eta guztiz harrotuta bere burua goresten hasi zen. Bera han egon zela, ikaragarrizko kolpeak banatu zituela ezpataz,
|
ezin
konta ahala etsai akabatu zituela berak..., hau eta bestea.
|
|
2019
|
|
|
" Kretan
|
ezin
konta ahala giza talde bizi da, laurogeita hamar hiri daude, eta hizkuntza batzuk eta besteak nahasten dira bertan".
|
|
|
Larra, larre, larratz eta inguruko hitzak, zenbat ote dira gure herrian!
|
Ezin
konta ahalakoak bai! Ba, hortxe kokatu behar da Larrearen azkena, edo larrea azkenetan izaten deneko sasoia iritsi dela adierazten duen larrazken hitz polit udazkeneko hau ere.
|
|
2020
|
|
|
1 Eta udaberriko brisek haranean jotzen dutenean; udaberriko eguzkia ibaiaren ertzak aurreko urtetik estaltzen dituen belar idorraren gainean, eta aintziraren gainean, eta aintzirako bi beltxarga xurien gainean, distiratzen denean, eta bere lausenguekin lintzuretako lur harroan belar berria agerrarazten duenean..., nork uste izango du egun horietako batean, haran berde eta baketsu honetan gorderik daudela gure iraganeko gertaeren eta garai haietako mamu eta iratxoen historia? Ibaien ondotik, ibaien ertzetan barrena, zamalkatzen da jendea, eta
|
ezin
konta ahala bidexka ageri dira, alderik alde, bazter horietan, iraganeko zamariek banan banan, menderik mende, urratu zituzten bidexkak... eta haranaren gainetik hegaldatzen dira brisa freskoak, eguzkiaren argitan. Gisa horretako egunetan, iragana baino indartsuagoa da eguzkia.
|
|
2021
|
|
|
Sortua izan zenetik, milioika izan dira,
|
ezin
konta ahala, bideo-jokoan parte hartu duten emakumeak, eta gaur egun sektoreko joko nagusia da.
|
|
|
Saria ere baduen rol joko honetan, emakume batek bere barru barruko beldurrak gobernatu ditu,
|
ezin
konta ahala proba gainditu, bizia arriskatu eta bere maitasun harremana bera ere proban jarri, eta hori guztia irribarrea eta, ahal dela, buruko osasuna galdu gabe.
|
|
|
Protagonistak
|
ezin
konta ahala indartzaile izango ditu eskura, probak gainditzen lagunduko diotenak.
|
|
|
Kantetan, letrak atxikitzen ditut gogoan.
|
Ezin
konta ahala aldiz errepika ditzaket maite ditudan letrak. Haiekin batera doan motiboa ere errepikatzen dut, neure modura, neure marrakarekin; eta, horrela, marraka, zorion antzeko bat sumatzen dut.
|
|
|
Ohar koadernoa esaldien museo antzeko zerbait bihurtzen ari zen, denak kristalizatuak eta baltsamatuak baitziren, nekez baliatzeko modukoak.
|
Ezin
konta ahala aldiz saiatu nintzen ipuin batean edo bestean sartzen manta gorriak eta beltzak edo mahats mordoen gisako kizkurrak, baina behin ere lortu gabe. Beraz, ohar koadernoak ez zuen balio.
|
|
|
Baina, lanbide gisa, ez da berriketa.
|
Ezin
konta ahala arrisku dago aipatu ditudanez gain. Arrisku larriek mehatxatzen gaituzte atergabe orria idazten dugun istant berean.
|
|
|
Neguko goizetan, estazio eta kedar usain berezia du, kale eta etorbide guztietan barreiaturik; goizean goiz iritsiz gero, lainoaren grisez aurkituko dugu, berea duen usain horretan bildurik. Inoiz edo behin, lainoan zehar, eguzki ahula iragazten da, eta arrosaz eta lilaz tindatzen ditu elur metak eta landareen adar biluziak; kale eta etorbideetan, palekin kendu eta meta txikietan bildu dute elurra, baina lorategi publikoak geruza ukigabe eta bigun batek estaltzen ditu oraindik, hatz bateko lodiera duena aulki abandonatuetan eta iturrien ertzetan; zaldi heztegiko erlojua geldirik da,
|
ezin
konta ahala denboraz, hamaikak laurden gutxiago markatuz. Ibaiaren beste aldean muinoa goratzen da, hura ere elurrez zuritua baina han hemen sasi gorrixkaz zipriztindua; eta muinoaren gailurrean laranja koloreko eraikin bat gailentzen da, zirkulu formakoa, behiala Opera Nazionale Balilla izan zena.
|
|
|
eta Amazonian! ⣠Agian jabetzen dira"
|
ezin
konta ahalako" aberastasun baten erdian bizi direla, eta ezin konta baliteke, zertarako zenbakiak? â Bai ederki esana, potxoli!
|
|
|
eta Amazonian! ⣠Agian jabetzen dira" ezin konta ahalako" aberastasun baten erdian bizi direla, eta
|
ezin
konta baliteke, zertarako zenbakiak? â Bai ederki esana, potxoli!
|
|
|
â³ Nola hil duten? Pozoiarekin, farmafiaren pozoiarekin, munduan beste asko eta asko bezala,
|
ezin
konta ahala bezala. â Eta... pixka bat... daturik ematerik edo ba al daukazu?
|
|
|
" Organismoa"," agentea"," eragilea": hori edozer esatea duk, ze hiru horiek ia edozertaz esaten ahal baitira, edo
|
ezin
konta ahala zerari buruz. â³ Orduan, biziaren bazterrean zerbaitek, biziaren aldirietako zerbaitek, bizia bera hondatuko luke, ezta?
|
|
|
Tira, ia dena.
|
Ezin
kontatuko zion arroketan LucÃarekin egin zuena. Beharrezkoa bakarrik esan zion, jakin behar zuena besterik ez.
|
|
|
Edonola ere, gizarteak Historian zehar asmatutako ezkontza ereduak
|
ezin
konta ahala dira. Mila eratan arautu dira umeen jabetza nahiz ondasunena, betiere alderrai samarra izaten den norbanakoaren sexualitatea zuzentzeko asmoz, gizatalde bakoitzaren iraupena bermatze aldera.
|
|
2022
|
|
|
Eta erotu egiten zunan orduan auzoa, amorruz eta ezinikusiz beterik. Eta, bistan dun,
|
ezin
konta ahala aldiz esan zionan ez igarotzeko, eta Udalari berari jakinarazi zionan egoera haren berri, zerbait egin zezan, hesi bat paratu eta mossoei deitu zien arte. Baina lur haietatik igarotzen segitu zinan Comesek.
|
|
|
Zera pentsatu du, guztiz zoriontsu sentitzen zarenean eta norbaitengana guztiz emana zaudenean baizik ez zarela izurik larriena sentitzeko gai. Seme alabak dituzularik, eta lepo gainean sointxo bero hauskor horiek eramaten ari zarelarik, eta maitatzeko duzun horrekin guztiarekin maite dituzularik, eta zeure nerbio mutur guztien, bizi osoan ahoskatu dituzun" ni" horien guztien, beldur zauden horretan, haiei ezbeharren bat gertatzeko aukerak
|
ezin
konta ahala direla ohartzen zarelarik. Edo ezbeharra zeuri gertatzeko aukerak.
|
|
|
|
Ezin
konta ahala nuen aberastasunetik
|
|
|
Hobe izango dugu hala ere inportanteenera itzuli, nire ahoko trafikora,
|
ezin
konta ahala buztan horiek haraxe hustu nahirik dabiltza urduri, gero berriz ere urduri egoteko, eta zuk ezin duzu jakin, zu zeu ere puta edo bezero ez bazaitugu behintzat, hori ere oso litekeena baita, zuk ezin duzu jakin zer den zure desioa piztea bilatzen duen desio bati aurre egin beharra, baita desio ez duzunean ere, hobeto esan, desiorik jada ez duzunean agortu egin zaizulako, zure klitoriak...
|
|
|
–Badakizu zenbat jende dagoen hemen, Pili?
|
Ezin
konta ahala arima!
|
|
|
negarrez, odoletan, etsaiaren ihesi, etxea atzean sutan utzita, haurrak bularraren kontra estutuz. Inork ez zuen sekula sinpatiaz pentsatu
|
ezin
konta ahala hildako haiengan... Haien ondorengoentzat ez zuten lepoa moztutako oilaskoek baino inportantzia handiagorik.
|
|
|
Ninia tapaki batean bilduta zeukan; Bernardek txapela ere bazeraman. Berari zegokionez, galtzerdirik gabe zihoan, oin hutsak txapin gorrietan sartuta, hortzak estutuz, beso batean ezin garraiaturik maletatxoa eta ninia, txiliorik egin gabe, baina larri, begiak biraka?; izuak hartutako jendaldean bidea irekiz egiten zuen aurrera, nora zihoan sumatu ere egin gabe, zeruan, bere parean, behin eta berriz pasatzen ziren bitartean
|
ezin
konta ahala hegazkin, izatez, hiru zebiltzan?, liztor burrunba madarikatu harekin.
|
|
|
Teknologia digitalaren genealogia zientifikoa ezagutu ondoren, hobeto uler dezakegu industrian eta gizartean eragin duen efektua, baita zergatik den gai mundu eta gizarte berri bat sortzeko ere.
|
Ezin
konta ahal dira mekanika kuantikoak, alde batetik, eta teknologia digitalak, bestetik, sortu dituzten asmakuntzak. Haiei esker sorturiko tresnak nonahi ditugu inguruan.
|
|
|
Horien aldean ni jaioberria naiz. Eta haizearekin, jakitearekin, eztularekin, zeruarekin, osasunarekin, otsoarekin, urarekin, boterearekin eta beste
|
ezin
konta ahala gauzarekin gogoratu eta ohartzen naiz, horien guztien aldean, ni jaioberria naizela, gu jaioberriak garela eta halaxe izango dela beti, erremedio gabe.
|
|
|
Besterik ez. Hori errealitatean jabetasunetik uler liteke (horretarako oinarri errealik baldin badago, jakina), baina orobat uler liteke beste
|
ezin
konta ahala tasu  netatik. Eta errealitatean jabetasuna dagoenean ere ez da baitezpada jabetasunetik ulertzen, aldi bakan batzuetan izan ezik; hots:
|
|
|
Nietzschek badu pasarte bat, bestalde, ospetsu bilakatu dena honezkero, zeinean imajinatzen duen deabru batek proposatzen diola bizitza amairik gabe bat bizitzea, baldin  tza batekin, hori bai, behin eta berriro hastea, orain artekoa bezala, detailerik txikiena aldatu ezinik: " Bizitza hau, orain bizi duzun bezala eta bizi izan duzun bezala, beste behin ere bizi duzu eta
|
ezin
konta ahala aldiz, eta ez da ezer berririk izango bertan, baizik eta oinaze eta plazer bakoitza eta pentsamendu eta hasperen bakoitza eta zure bizitzako txiki eta handi guztia zuregana itzuli da segida berean. Eta halaber armiarma hau eta ilargi argi hau zuhaitzen artean, eta orobat une hau".
|
|
|
Bestalde,
|
ezin
konta ahala dira beren borondate bakarra inposatu nahi duten nazio maioritarioen kasuak. Horien artean dago, jakina, gerrak irabazi ondoren sortutako estatu subiranoek bilatzen duten lurralde osotasunaren auzia, edo, adibidez, gatazka armatuen ondoko lurralde banaketarena.
|
|
|
Gu geu naturaren esku gaude,
|
ezin
konta ahala arrazoirengatik. Gailu elektronikoak ekoizteko meatzaritzaren menpe gaude.
|
|
2023
|
|
|
Eta beleak etortzen ziren gero, eta pikak, etxetxoriak, euliak, liztorrak eta erlastarrak, eta begiak hustu eta haragia jaten zieten, burezurrak agerian utzi arte. Ãngelak hebain hebain egiten bazuen ere, emateko eta saltzeko zituen horrelakoak,
|
ezin
konta ahala, urkatu edo plazaren erdian zaharoztatu ondoren, belarriak eta bizkarreko haragia kurrikaz erauzten eta, azkenik, zatika puskatzen zituzten gizonen gaineko istorioak. Bortxatzen ari ziren bitartean oihuka eta iraulka ihardukitzen zuten emakumeen gaineko kontaerak.
|
|
|
Honela esan zion morroiari," Gereziak nahi dituk?". Beroak eta gozoak ziren gereziak, eta
|
ezin
konta ahala, Jainkoaren dohain baten pareko. Beteak eta gorriak eta horiak, hainbeste non txoriek ezin mokokatu baitzituzten guztiak.
|
|
|
Nolatan ez maitemindu lehen bistadizoan? Francisco Espoz y Mina ren garaipen militarrak elezahar bihurtuak ziren arren, hark kale jantzi beltz xume bat hautatu zuen, jasoak zituen
|
ezin
konta ahala dominaz eta garaikurrez gabetua. Juana MarÃak, Juanita orduan, hamasei urte ere ez zeuzkan; etxean, heroiak frantsesen kontrako gerran bildutako garaipenak baino gehiago, askatasunaren alde erakutsitako konpromiso erabatekoa nabarmendu zuten.
|
|
|
Horra zer esan zenidan, psikologo jauna, familiartekoek zure kontsultara ekarri ninduten lehen egunean. Harrezkero behin eta berriz errepikatu didazu lelo bera orain arte egin ditugun
|
ezin
konta ahala saiotan, baina, esaldia gogoan barru barruraino iltzatu badidazu ere, nire buru hau ez da sekula oso sendoa izan, eta tarteka zalantza sortzen zait. Nola baretu desosegua eragiten digun barne zauria?
|
|
|
Naturaren eta bizitzaren sorlekutzat zuten erreka; adiskide eta herrikideen hilerritzat, berriz, nik. Antónioren arrastoan nenbilela konturatu nintzen gure adin bertsuko
|
ezin
konta ahala portuges hil zirela erreka madarikatu hartan. Atsedenik gabe ikusmiratzen bainituen mugaldeko erregistroak, nire sorterriko migratzaile klandestinoen dozenaka heriotza agiri leitu nituen.
|
|
|
Hasieran harropuzkerietan ari zela uste nuen, psikologo jauna, nire tasquinhan behin baino gehiagotan entzun baitizkiet ordu txikitan horrelako" balentriak" gizon mozkorrei. Gainditu dituzten
|
ezin
konta ahal arrisku eta bataila kontatzen dituzte, eta esaten dutenetik erdia baino gehiago kendu behar izaten zaie. Baina egun hartan barran parean nuen morroia ez zen ahobero horietakoa, ez horixe.
|
|
|
Baina ai nire herriaren gainean hegan egiterik banu benetan... Etxekoandreak baimentzen dizkidan atsedenaldi laburretan, gogoa lausotzen didan lisaburdinaren eta tupinen lurrun artetik irten, eta duplexeko begiratokitik ikusmiran egoten naiz Faubourg Saint Honoréko kale, bulebar eta erakusleiho distiratsuetara, hiria apaintzen duten
|
ezin
konta ahala dorre eta kupuletara. Han ikusten ditut Eliseo Zelaietako Arc de Triomphe, Eiffel dorrea eta Louvre, bai eta Notre Dameko katedrala eta Sena ibaia ere, zeinaren ur emaritsu mantsoak erdibitzen baititu turistez betetako bateaux mouchesek utzi  tako uhara zuriak, eta batzuetan hainbeste emozionatzen naiz uraren mugimenduei begira, urak uharan sortzen dituen burbuilei begira, non parean Bidasoa erreka errebueltak eginez dakusadala iruditzen baitzait, nola egiten dituen Sena ibaiak Paristik ateratzean, eta orduan nire delirioetan duplexeko begiratokitik salto egin eta gogoa hegan joaten zait nire sorterri ttipira, eta Bidasoa errekako uretan murgiltzen naiz amets airetan, halako moldez non pena guztiak joaten baitzaizkit airean, azkenean nire ametsa bete eta Paristik betiko ihes egin dudalakoan, baina beharrak duplexeko sukaldera lotzen nau berriz, nola oin bilurrak hanketan eta lepoa zepoan dituen presoa ziega ilunera, eta, orduan, aita, nire buruari galdetzen diot ea zergatik abandonatu ninduzun ezleku honetan.
|
|
|
Jakina da elur malutak, han hemenka,
|
ezin
konta ahal izendapen hartzen dituela. Zeanurikoa xelebre samarra da:
|
|
|
Metaforaren ederra, zerutik erortzen den maluta oiloaren lumekin alderatzea!
|
Ezin
konta ahal metafora erabiltzen du euskal berbadunak. Artaundar batek, Gotzonen lagun minak, esan dio aro bidaiariari antzina baserrian txintxirriak ugari izaten zirela neguan.
|
|
|
Bere hartan jarraitzen du hego ekialdeko haizeak, eta beldur da ez ote den etzango eta haizegorri bihurtu. Senak diotso Aia alderantz abiatu behar duela, han,
|
ezin
konta ahal hitz eta esaera gordeta dauzkate berarentzat herritarrek. Kilometro gutxiko bidaiatxoa du aro bidaiariak.
|
|
|
Neka neka eginda dago aro bidaiaria
|
ezin
konta ahal kontu, istorio, berba eta esaera entzunda! Esker bero beroenak, bereziki Asier Sarasuari, bostekoak eta musu ugari elkarri eman eta kanpora irten da.
|
|
|
Enekok azaldu du, Bermeon legez, haizeen izendapenak ugari direla Mundakan: entzundako norusteko aixie edo beko aixiez gain,
|
ezin
konta ahal haize izen ezpaineratzen dituzte mundakarrek; esaterako, ipar berdie, haize nahikoa dagoenean, lesteko aixie edo lesta nordesta. Betiereko pellikada eta lipizta:
|
|
|
ipar arrakak, zirruak, ipar ekialdeko haizearen iragarleak, barra zurien antzekoak; zirruei berei irizteko, zirriñatuak; txanbolin odaiak, kumuluak izendatzeko, goi hodeiak, ipar mendebalaren iragarleak; odai erruak, hodei beltzak, euriaren adierazleak; galarren buruak, ninboak, haizeteak dakartzan hodei beltzak...
|
Ezin
konta ahal hodei mota, adimenaren begiak sorturikoak, herri iruditerian gordeak. Azkuek ere izendapen bitxi baten berri eman zuen, herri jakin batekoa ez dena, baina B (bizkaiera) eta G (gipuzkera) markak ezarri zizkiona, kaiman:
|
|
|
Erran nahi anitzetarikoa da aroaren herri lexikoan:
|
ezin
konta ahal eletan agertzen da.
|
|
|
Gaur egungo gazteek esaten duten moduan," super pozik" dago aro bidaiaria.
|
Ezin
konta ahal berba, hitz, solas eta ele bildu ditu dagoeneko. Pentsaezina zen bidaiaren hasieran horrelakoa.
|
|
|
Ez da hagitz egoera onean euskara herri horietan, baina aro bidaiariak uste du datu ezin interesgarriagoak erdiets litzakeela hango bizilagunen ahoetatik.
|
Ezin
konta ahaletan eginiko kudeaketa egin eta fite abiatu dira biak euskararen iparreko lurralderantz.
|
|
|
Nafarroako Pirinioetako ibarretan egiten du elur gehien Euskal Herrian, eta, jakina, aro bidaiariak pentsatzen du isla nabaria izanen duela lexikoan.
|
Ezin
konta ahal ele omen dauzkate aetzek: izotz (zuri) eta izotz beltza izendapenak arruntak dira hagitz Aezkoa osoan; elur maluta elur kopoa da; izotz burruntzia kandela edo izoz bela da, biak Euskal Herriko herri anitzetan adituak; elurroldean usu gertatzen dira mendi goietan:
|
|
|
txitxerra eta kaskabura; lehendabizikoa net hedaturik da ekialde osoan aldaera batzuk tarteko: zitzar, zitzer, tzitzor, txitxer, xixar, xitxer...
|
ezin
konta ahal aldaera! bigarrenaren lehen osagaia osoki zabaldurik dago Euskal Herri osoan:
|
|
|
edurbatuak. Bidaia honetan zehar,
|
ezin
konta ahal izendapen adituko ditu aro bidaiariak mendi edo muinoetan barrena izaten den elurroldea adierazteko. Txikiak izango ziren, seguru asko, baina aintzat hartu beharrekoak.
|
|
|
|
Ezin
konta ahal esaera eta berba galant dauzka Oñatik bere baitan. Aro bidaiariak hesitu behar du kontua, eta gogoa hartu du elurraren eta izotzaren gainean elizitatzeko.
|
|
|
erlijioaren eragina nabari da herri lexikoan; ondoko Arrazola herrixkan Aingeru burdi ere entzuten da.
|
Ezin
konta ahal izendapen bereganatzen ditu Hartz Nagusiak Euskal Herriko hizkeretan; Iparraldean herri batzuetan zazpi izarretan hautematen dituzte bi idi, gibeletik bi ohoin, itzaina zaintzen dutenak, haien otseina eta neskamea.
|
|
|
Aipatutakoa kontuan hartzen badugu, argi dago gailu edo tresna horrek
|
ezin
konta ahala eduki eskaintzen dizkigula, gure bizitzaren hutsune eta kontaktu eza bete ahal izateko. Ikaragarria, ezta?
|
|
|
|
Ezin
konta ahala buztinezko pegar egin ditu gizakiak ura gordetzeko, sabelak balira bezala. Bere buruaren sinboloa adierazten ari dela dirudi gizakitxoa.
|
|
|
Eta barne sen hori handik edo hemendik agertzen zaigunean, harri eta zur geratzen gara. Izadia oro da hizkuntza,
|
ezin
konta ahala hizkuntza. Hitzen bidez eta ekuazio matematikoen bidez, zerbait azaldu dezakegu hizkuntza horiei buruz, baina naturako indar eta izakiekin zuzenean mintzatzea beste zerbait da.
|