|
2006
|
|
|
Harez geroztik, euskararen berreskurapenaren bidez euskara udalerri eta hiri handietara zabaltzen ari da bere eragina. Haatik
|
ezin
esan daiteke euskara egun kaletarren hizkuntza denik.
|
|
2007
|
|
|
Eginkizun hau ez dagokigu bakarrik euskaltegioi, baina gure arlo honetan,
|
ezin
diogu muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza eman behar diogu gure esku dagoen guztia eginez.
|
|
|
97tik 2006ra 3itarteko 4 neurketaldiak %10 arteko proportzioetan kokatu dira. Atzerakadarik egon denik
|
ezin
esan genezake, baina garbi ondoriozta genezake azken hamarkada honetan aurrerapen nabarmenik ere ez dela izan.
|
|
2008
|
|
|
Horiez gain, Eusko Jaurlaritzaren IKT inbentarioan2Euskarazko Testu Corpusa izeneko baliabidea ageri da, 25 milioi hitzekoa, eta ‘Euskarazko ahotsa sintetizatzeko eta ezagutzeko motorrak’ garatzeko bildu bide dena (uste dugu EJk Scansoft i esleitutako Aditu aplikazioaren garapenean erabili dela). Bestetik, nahiz eta, esan dugunez, lan honetan corpus eleaniztunen arloa ez dugun jorratuko,
|
ezin
esan gabe utzi Interneten euskarazko bi corpus eleaniztun kontsultagai daudela: LEGE bi corpusa (Deustuko Unibertsitatea) eta Eroski ren Consumer aldizkariaren españolgalego catalán euskara corpusa.
|
|
|
Nolanahi ere, goiko taulan kopuru handienetik txikienera aurkezten dugun hurrenkerak ez du hedabide horietako bakoitzaren arrakasta islatzen. Izan ere,
|
ezin
esan genezake hedabide mota bakoitzak daukan kontsumitzaile potentzialen kopurua berdina denik: batetik, idatzizkoek, irratiek eta telebistek ezaugarri ezberdinak dituzte eta ondorioz telebistak du publiko potentzial handiena, gero irratiak eta azkenik idatzizko prentsak.
|
|
2009
|
|
|
Azterketak erakutsi digu, ordea, hori praktikan ez zela horrela kasu guztietan. 27 bikoteetatik 7ren kasuan
|
ezin
esan ezaugarri hori" betetzen" zenik. Zazpi kasu horietan ez da eman aldaketa nabarmen edo erabateko bat harremanean gaztelaniazko ohituratik euskarazko ohiturara.
|
|
2010
|
|
|
Garai bateko kezka, hainbeste autogorroto sortu zituen hura, baina bertsio modernoan. Erdaraz batere ez dakitenik
|
ezin
esanen dute, baina haien seme alabek ongi ez dakitela iruditzen zaio guraso askori, eta horrek arazoak ekarriko dizkiela sentitzen dute. Euskararen pertzepzioa, alde horretatik, ez da hainbeste aldatu urteotan.
|
|
|
Seinale, dudarik ez dena, enpresa horren begietan euskara dela leitzarren hizkuntza nagusia eta haien gogoan eragiten gehien lagunduko liekeena. Herri galdeketa galdu egin zuten, baina
|
ezinen
diogu hori euskararen erabilerari leporatu, irabazi zutenak ere euskara hutsez jardun baitziren. Azpimarratu nahi duguna da, hain zuzen ere, herrian eragin nahi izan duen kanpoko eragile batek baloratu duela komunikaziorako hizkuntza beharrezkoa euskara dela.
|
|
2011
|
|
|
3 gaztarora iristean euskara da neska mutil guztien edo gehienen mintzabide bakar edo nagusi; horren ondorioz euskal bikote-kideak eratzen dira eta euskaraz (euskara hutsez, ia erabat euskaraz) diharduen familia muin berria sorten dute, eta hurrengo belaunaldiaren L1, seme alaben ama hizkuntza, euskara izango dela segurtatzen duen etxe giroa eta lagunarte sendoa eraikitzen dute guztiek edo gehienek. euskarazko bizibide arruntaren gurpilak martxan dirau horrela, menderik mende egin izan duen moduan, beste mende laurden (edo heren) batez. hiru baldintza horiek betetzen dituen gizataldea, gainerakoan erdal munduarekin kontaktu zuzenean egon arren, diglosiazko egoeran bizi da. gutxi dira ordeaz, oro har, baldintza horiek betetzen dituzten euskaldunak172 Labur bilduz: ...k ez gara, oro har, diglosia giroan bizi. b) euskaldungo osoa hartu ordez erreferente moduan demagun, aldiz, arnasguneetako euskaldun jendea hartzen dugula aztergai. demagun posible dela hori kontzeptualki (hala uste dut, zeharo) eta demagun zehatz operatibizatzera iristen garela hiztun talde hori (ez da lan erosoa, baina eskuraezina ere ez). kasu honetan, arnasguneetako euskaldunen artean alegia,
|
ezin
esan liteke inolako diglosiarik ez dagoenik euskal jatortasun marka etnokulturalak eta speech behavior tradizionala ongien gorde dituen speech community edo hiztun talde konkretu horretan. hor badago, egon, behinolako euskal diglosiaren arrasto eta hondar ale ugari. ez eguren ek 1876an, gipuzkoa gehienaz ari zelarik, adierazten zuen hedadura mailako eta neurri graduko diglosia betea, baina bai ha... gurasoen (zer esanik ez aitona amonen) aldean harreman sare zabalak, herriz (eta, hainbatean, arnasguneesparruz) haraindikoak ditu gazte jende horrek, aski rol harreman fluido eta dibertsifikatuak, herrikoekin eta herriz kanpokoekin lehen ez bezalako" public familiarity" bat, bertako kontestu aski arruntetan
|
|
|
Tres forasters de Madrid delakoaz. orobat domènec Bernardó ren eta Bernat rieu ren 1977ko" diglòssia a Catalunya Nord" argiaz. eta hor dago, nola ez, rafael Lluis Ninyoles en 1969ko Conflicte lingü� stic valencià ezaguna. Leku eta aldi diferenteaz dihardutelarik horko hainbat azalpenek,
|
ezin
esan liteke (ez, behintzat, era zorrotzean)" diglosia bai/ ez" kontuan bat edo bat ez datozenik. Antzeko gaia aztergai duten kasuetan, aldiz, konparazioa egingarria da. konparazio hori behin baino gehiagotan egin delarik, emaitza ez da oro har baiezkoa izan127 ondorio praktikoetan ez datoz bat. desadostasunik handiena, berriro ere, badirudi Ninyoles en eta gainerakoen artean dagoela. esplikazioa argia da zenbaitentzat. guillermo rojo, konkretuki, honela mintzo da:
|
|
|
batetik, argazkiak bideoak bezain elementu egokiak direlako errealitatea geureganatu eta biltegiratzeko; bestetik, amerikarrak maisu izan ditugulako bideogintzan ere: ez zen ordurako egia, eta denborak are nabarmenago erakutsi du ikuspegi haren muga, argazkia bakarrik ateratzen zutenik soziolinguista amerikarrek. hizkuntzaren gizarte dimentsioa aztertzerakoan soziolinguista haiek egin duten bideberritzelana irakurri eta aintzakotzat hartu ez badugu gurea da errua, ez bide berritzaileena. hots, ezjakintasun handiz ez bada
|
ezin
esan liteke Charles A. Ferguson, Joshua A. Fishman eta konpainia azterbide estatiko deskriptibora mugatu izan direnik. Fishman enak130 dira, aitzitik, 1964ko" Language maintenance and language shift as a field of enquiry", geroztikako azterbide zinetiko dinamiko askoren iturburua, 1966ko Language Loyalty in the United States erraldoia eta 1985ko The Rise and Fall of the Ethnic Revival.
|
|
|
Horrenbestez: 1) Identitatean erein gabe
|
ezin
diogu intimitateari eutsi, ez arnasguneetan eta ezta gainerakoetan ere; 2) Identitate autozentratuan ereindakook, ordea, intimitatean bizi ahal izanda bakarrik euskaraz, ez gara gustura bizi XXI. mendean: egungoa baino bidezidor zabalagoa behar dugu konpartimentazio sozio funtzionalean (K→B= K+ B eskeman den denok, bai!) ahalik eta garatuen bizitzeko gure identitate euskaldun eleaniztuna; 3) Ordainpeko autopista bakarrean ibili nahi ez badu gizateriak hiruzpalau belaunaldi barru, espabila gaitezen egungo di/ tri/ multi (poli) glosiko guztiok!, bizi bizirik jarrai dezagun etorri datorren hurrengo ziaboga aldi historikoan:
|
|
|
Bestelakoa ezin zitekeen kontuan hartzen badugu hiztun horien artean ia %40ak euskaraz erdipurdi dakiela hitz egiten. ez da zuzena. galdetzen den moduan, elkarrizketatuen erantzunak bideratu egiten dira eta, inkesten emaitzak interpretatzerakoan, iradokitzen da euskaldunen gehiengoak (%61) gaztelaniaz errazago eta erosoago hitz egiten duela. Adiera hertsian, ostera,
|
ezin
esan dezakegu halakorik. euskararen erabileraz esaten denaren gainean beste horrenbeste esan dezakegu. kontsideratzen bada, elebidunen proportzioa %61ekoa dela, inkestan egiten den moduan, itxaro daitekeen euskararen erabilera maila (soziala) %29 ingurukoa izango litzateke. kontsideratzen badugu, berriz, hiztun elebidunen proportzioa %37koa dela (zertxobait besterik ez dakitenak kenduta), orduan,... Familian, beti euskaraz %13, lanean/ ikastetxean, beti euskaraz %14 eta lagun artean beti euskaraz %9 egiten dutela. hau da, euskaraz BeTI egiten dutenaren proportzioa ausaz itxaro zitekeena edo handiagoa da. euskararen erabileraren problema ez dira euskaldunak erdaldunak baizik. euskaldunek, oro har, ahal dena eta gehiago egiten dute. erdaldunak dira euskararen erabilera tasa handiagoa izatea eragozten dutenak. l ohArrA
|
|
|
Iraunkortasunaren kontzeptua eta praktika 1992an sortu zen; Brundtland txostena izan zen abiapuntua, hain zuzen ere. Funtsean, txosten horrek esaten du
|
ezin
diogula hazkunde mugagabean oinarritutako egungo ekonomia ereduari eutsi; izan ere, eredu horrek izaki bizidunak desagerraraziko ditu. gizarte hedakorrak eta menderatzaileak ikuspegi unibertsaletik aztertu behar dira. hori garrantzitsua da; izan ere, mendeko taldeek, maiz, beren baitan ixteko joera dute; uste dute biktima bilakarazten dituen egoera ez dela beste inon gertatzen, eta ez dute kontua... Ikuspegi unibertsala garrantzitsua da teorizazioa egiteko; izan ere, helburua ez da hizkuntza komunitate jakin batentzako teoria sortzea, baizik eta teoria unibertsal bat sortzea.
|
|
2012
|
|
|
Eta igoera horrek halabeharrez izan du eragina euskararen kaleko presentzian. Beste hizkuntzak bezala biltzen diren datu horien azterketa azken bi neurketetan baino ez da egin, eta beraz,
|
ezin
esan aurretik zer nolakoa zen hizkuntza horien kaleko erabilera. Ikus dezagun bada 4 irudian, 2006tik 2011ra beste hizkuntzen erabileraren bilakaera zer nolakoa izan den.
|
|
|
" Ausartzen zara esatera" egun on, amona!". Gazteleraz
|
ezin
diozu esan" bueno d� as abuela". Ez zara ausartu ere egiten".
|
|
2014
|
|
|
Normala den edo ez;
|
ezin
esan. Baina ildo honetan, hizkuntza hegemoniaren atzapar luzea kokatuko nuke.
|
|
2015
|
|
|
Jakitun gara familia eremuan eragiteak berekin dituen zailtasunak eta mugak, oso eremu pribatu eta afektiboa denez gero. Baina, hala eta guztiz ere,
|
ezin
diogu bizkar eman bide emankorrak bilatzen saiatzeari. Hurrengo urteetarako erronka handia dugu bertan, eta ordu asko, irudimen ugari, eta jende andanaren ahaleginik onenak ditugu eremu honetan urrats esanguratsuak emango baditugu.
|
|
|
Hori gutxi balitz, auzo berrien agerpenek masifikazio eta gethizazioa areagotu zuten. Urte horietan
|
ezin
esan integraziorik egon zenik (bai, ordea, isolamendua eta marjinazioa), baina ez inork nahi ez zuelako, baizik eta auzo berriak aparte zeudelako bertakoen auzoetatik.
|
|
|
egun" arnasgune" deitzea egokiegia denik. Udalerri horiek arnasgune izatera iritsi ahal izango dira urte batzuk barru euren euskalduntasunean sakontzen badute, baina gaur egun
|
ezin
esan udalerri horietan euskara" etxeko jaun" denik.
|
|
2016
|
|
|
datuek hala diote. Ez gaude iluntasunean, ez da erritmoa makaldu —
|
ezin
esan besterik adierazleen argitan—, baina hemen ez du balio pilotu automatikoa jartzeak. Gizarte aldaketen eta euskararen hazkundearen ondorioz, errealitatea aldatu egin da, erronka berriak ditugu.
|
|
|
Euskaldun jendeak hainbat mendez bere berea izanikako konpartimentazio soziofuntzionala, eguneroko jarduera arruntean (batez ere hitzezkoan154) euskarari leku zabala eta, bereziki, belaunez belauneko jarraipena segurtatzekoa aitortzen ziona, ahuldu egin da nabarmen eta, hainbat lekutan, desagertu egin da edota oraintxe desagertzen ari da.
|
Ezin
esan liteke, bestalde, azken gotorleku erreserba soziofuntzioal edota geoterritorial horietatik kanpora burua jasotzen ari denik euskara: ez jardungune jakinetan eta ez, bereziki, belaunez belauneko jarraipena segurta dezaketenetan.
|
|
2017
|
|
|
Turkia zen bisatu horien erantzule eta horietatik bi hizlari kurduak ziren; aukera ona, beraz, beraien berri izateko. Honetaz gain, aurkezpen batzuen kalitatea duda mudakoa izan zen, baina hizlari denek hautaketa prozesu itsu bat pasatu behar izan zuten3, beraz,
|
ezin
esan antolakuntzaren ardura izan zenik. Bestalde, eta aurkezpenetako gaiari dagokionez, hitzaldi batzuk hizkuntza gatazketatik apur bat urrun zeuden (batik bat" key note speaker" delakoenak) eta horrek kongresuaren xedea ahuldu zuen.
|
|
|
Horrek berekin dakar Gutuna jende artean zabaltzea, eztabaida sortzea, dokumentua aztertzea eta orokorrean gizarte osoari helaraztea. Hizkuntza politikez arduratzen den administrazioek
|
ezin
diote uko egin bere erantzukizunari, eta Gutunaren kasuan, estatu bakoitzak dauka azken hitza ardura horretan. Hori bereziki beharrezkoa
|
|
|
Hau errespetu falta handia baita. Hau da, ez boteredunak
|
ezin
dio boteredunari Tn hitz egin baizik eta Vn. Aldiz, helduek, boteredunek, Tn hitz egin diezaiokete gazteagoei.
|
|
2018
|
|
|
Baina, praktikan, egoera gutxiagotutik irteteko euskarak behar dituen ahalegin, denbora eta baliabide gehigarriak, osorik edo partzialki, lingua francaren batetan trebatzerantz bidera litezke euskararen kaltetan. Hala ere, lingua franca baten (edo gehiagoren) premiari
|
ezin
diogu muzin egin, eta giro euskaltzaleetan ere lehentasuna eta pisu handiagoa (denbora, baliabideak...) zeini eman behar zaion izan liteke edo dagoeneko badaarazo: euskarari ala lingua franca delakoari?
|
|
|
Euskalduntzeko moduak aipatu diskurtsoetan duen zentralitatea aintzat hartuz,
|
ezin
esan liteke bertso munduan gainditutako dikotomia denik euskaldun berrien eta euskaldun zaharren artekoa.
|
|
|
Ez da, ordea, eremua bera definitzen duen benetakotasun elementua desagertu. Eta euskalduntzeko moduak aipatu diskurtsoetan duen zentralitatea aintzat hartuz,
|
ezin
esan liteke bertso munduan gainditutako dikotomia denik euskaldun berrien eta euskaldun zaharren artekoa. Legitimaziorako bide diren ezaugarrien birdefinitze prozesua martxan egon arren.
|
|
2019
|
|
|
Edukien alorrean euskararen egoera mugatua bada ere, teknologiaren arloan
|
ezin
esan hobea denik. Gaur egun teknologiarekin dugun harremanean hizkuntza ezinbestekoa dugu:
|
|
|
Baina erabiltzaileak ez dira eroso sentitzen: erdara kontsumitzen jarraitzen dute, bertako produkzioa ona izan arren arrotza egiten zaie, atzerriko lanak euskaraz izan arren nahiago dituzte erdaraz kontsumitu, ohituraz erosoago sentitzen direlako. egoera horretan ere, euskal kulturgintza osasuntsu dagoela
|
ezin
esan, eskaintza ona da, eskaria ez hainbeste. zein da eskaintza oparo horren etorkizuna, ondorioa industriak markatuko du:
|
|
|
Baina normala ere bada: helburu" makro" horiek ezarrita, ezin da egiaztatu ez dakit zein ekintza mikrok izan duen eraginaren nondik norakoa ingurumari globalean.
|
ezin
diogu egotzi gure interbentzioari emaitzen arrakasta edo porrotaren protagonismoa, beste milaka faktore baitaude ekuazioan. Intuitzen dugu ekimenak onerako direla, baina kopuruaren bilakaera baizik ezin dugu ebaluatu, eta ebaluatzen ez dena ez dago hobetzerik.
|
|
|
|
Ezin
diogu egotzi gure interbentzioari emaitzen arrakasta edo porrotaren protagonismoa, beste milaka faktore baitaude ekuazioan.
|
|
2021
|
|
|
Ahozko erabilerak irakastea ez da soilik ikas irakaskuntzaren objektua ondo planifikatzea eta hizkuntzazko arloan hura lantzea, gelako komunikazioak askotariko gauzatze moduak izan baititzake. Zalantzarik gabe, garrantzizkoa da hori egitea eta ikasleek egindako aurrerapenak era ahalik eta objektiboenean neurtzea, ez dugu ukatuko, gainera, hurbilbide horrek aukera eskaintzen duela irakaskuntza objektua unean uneko helburuen arabera mugatzeko eta ahozko hizkuntzaren erabilera ezberdinak aintzat hartzeko, baina gurea bezalako eskola aniztunaren testuinguru batean
|
ezin
diogu itxi atea interakzioan gauzatzen diren berbazko ekintza komunikatiboak lantzeari eta garatzeari. Beharrezkoa da elkarrekintza egoerak aprobetxatzea eta egokiak eta aberatsak sortzea ikasleen ahozko adierazpen beharrei aurre egiteko eta haien garapenari ekarpena egiteko, eta finean, hizkuntza erabilera bere osotasunean lantzeko.
|
|
2022
|
|
|
Zentroetako profesionalei dagokionez, gure kasuan medikuen datuak eskuratu ditugu, eta taulan" elebidun" gisa ageri diren mediku horiek guztiak horrela izendatzeko kausa euskarazko B2 mailako ziurtagiri bat izatea denez, datu horietatik abiatuta
|
ezin
esan dezakegu profesional horiekin euskarazko arreta jasotzea bermatua dagoenik. Ez dago euskarazko arreta bermatuta dagoela adierazten duen ziurtagiri ofizialik, ziurtagiriek ez baitute erabilera bermatzen, baina elebiduntzat hartua izateko edo elebidun kontsideratzeko Euskarazko Gaitasun Agiria (EGA), C1, baino maila baxuagoa den ziurtagiri bat izatea ez da nahikoa, inolaz ere.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak euskara sustatzeko ematen dituen dirulaguntzetara, 1997tik, guztira 489 enpresa besterik ez da aurkeztu;" Bai Euskarari" ziurtagiriari dagokionez, 1.318 enpresak edo establezimenduk baino ez daukate; 2008an abian jarri zenetik, gutxi gorabehera 360 enpresak/ erakundek/ elkartek lortu dute Bikain Ziurtagiria; Euskal Autonomia Erkidegoko establezimenduetatik,% 1 baino ez da euskara plana lantzen ari, eta enpresa/ establezimenduetatik,% 7k (Euskalgintzakoak barne) baino ez dute erabaki euskara izatea zerbitzu edo lan hizkuntza (Eusko Jaurlaritza, 2019). 2008an, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen hizkuntza eskubideak aitortu zituzten dekretu bidez, eta zereginak ezarri zizkien jarduera eta enplegatu kopuru jakin batzuetako establezimenduei, baina
|
ezin
esan uzta oparorik jaso zenik: Dekretuaren betetze mailari buruz 2015ean egin zen azterketaren arabera, arauaren eraginpekoak ziren establezimenduen% 42k ez zuen ezagutzen Dekretua, eta% 22k baino ez zuen betetzen (Eusko Jaurlaritza, 2020).
|
|
2023
|
|
|
Ondorioztatu zuen, esate baterako, herria eta gizartea bezalako kontzeptuak marko kontzeptual ezberdinen baitan ulerkera ezberdina dutela. Euskal kulturgintzaren transmisioak
|
ezin
dio muzin egin afera horri gure ustez.
|