|
2000
|
|
|
Hilabeteetan zehar inmobilismo oso batekin topo egin behar izan dugu.
|
Ezin
beraz bake bide iraunkor bat atxeman.
|
|
|
Alde batetik, Gobernu Aretoak holako erabakia ezin duela hartu esan dugu, epaileok lanean ari garenean debekatua dugulako. Gobernu Aretoak
|
ezin die
bere funtzioetatik beste boterei ez zorionak ez gaitzespenik luzatu. De-sobedientzia zibila salatzeko ezin dira halako argudioak erabili, funtsean, indarkeria erabiltzen dutenek ez baitute inolako aitzakiarik behar.
|
|
|
Ohargarria da bere lagunen hainbat aipamen jasotzen dituen ipuin horretan esaten dena nabegantea izan nahi lukeen zuhaitz horrek, nahi lukeen moduan bidazti, peregrina edo nabigatzailea izaterik ez izatearen arrazoia bere sustrai sakon ikaragarriak direla. Sarrionandiaren obrak
|
ezin du
bere sustraien gatibotzatik ihes egin inolaz, eta ezinbertzean" arteztasunarekin" besarkatzen duela eguratsa.
|
|
|
Edozein ekonomiatan moneta merkantzien patroi numeriko hutsa da: ezein ekonomiak
|
ezin ditu
bere produktuak neurtu, monetaren bidez ez bada. Denbora luzeanuste izan da ezen balioen patroi bat bazegoela, berak beste objektuetan neurtzeaahalbidetuko lukeen balioa zeukana.
|
|
|
irakasle gehienak, kulturagabeak eta ezjakinak; bakar batzuk?, los más instruidos?? oso gauza gutxi irakasteko gai; hori gutxi ez bazen, dago Estatuak
|
ezin ziola
bere hezkuntza-sistemaren eraikitzeari heldu, baldin eta ez bazion irakasleriaren prestakuntzaren arazoari lehentasunik ematen, horixe baitzen funtsezko baldintza oinarrizko irakaskuntza herri osoari zabaldu ahal izateko gero. Irtenbidea. Escuelas Normales?
|
|
|
Rocíok barre etsi bat eskaini dit. " Bizitza normalean ez du hainbeste makilaje erabiltzen", esan dit, eta madarikazio bat bota du ozen, astean behin baino
|
ezin duelako
bere amarekin aurrez aurre egon, eta orduan ere denbora laburrez.
|
|
|
Eta don Luziok bertze ipuin luze bat kontatu zidan, zeinetik aski bainuke kontatzea nola Axularrek eskatu zion sakristauari, ipuinaren azken aldean, hil zezala mezerdian, ogia eta arnoa sagaratzeko mementuan, zeren Sarako erretoreak baitzekien orduko, halatan baizik
|
ezin
beregana zezakeela bere itzala, eta nola Axularrek eskatu eta solizitatu behar izan zion behin, bi aldiz eta hiru aldiz, sakristauak, finean, amore eman zezan eta hartarat ausart zedin.
|
|
|
Berehala Esther txaloka hasi da eta epaileak (L) oroitarazi behar izan dio herri epaimahaiaren partaidea dela eta epaia eman arte
|
ezin dituela
bere iritziak kanporatu.
|
|
|
Pozgarri da, halaber, epaileak ikasteko, ikertzeko eta aurrean dituen kontuetan sakontzeko premia horrek sekula ere jarraikoa bazter ez uztea, alegia, zenbait puntu haren arrazoimenaren pean ebaztekoak direla. Osterantzekoak, aldiz,
|
ezin
beraren nahiera edo borondatepean egon.
|
|
|
" Ederraren" esanahia" atsegina" dela baieztatzen duen tesi zehatzaren kontra esan zuen antzezlan jakin batera joateari ezetz esan geniezaiokeela hurrengo arrazoiagatik: "
|
Ezin dut
bere handitasuna jasan"; kasu honetan desatsegina da, atsegina izan beharrean. Esan zuen pentsa genezakeela benetan nahiago dugun musika-lan bat" ez" dela" deus", nahiago dugun beste baten alboan; eta" Lear Erregea" ikustera joateak ez duela erakusten inolaz ere halako esperientzia atsegina denik:
|
|
|
Esaldi hau bermatzeko baieztatu zuenez, psikoanalisia arrakastatsua da baldin eta pazientea analistak emandako azalpenarekin ados badago bakarrik. Esan zuen Fisikan ez dagoela ezer halakorik; eta pazienteak onartutakoa
|
ezin duela
bere barrearen zergatiari buruzko hipotesi bat izan, baizik eta soilik hura edo bestea zela bere barrea eragiten zuen arrazoia. Azaldu zuenez, ados dagoen pazienteak ez du arrazoi horretaz pentsatzen barre egiten ari den unean bertan, eta" subkontzienteki" horretaz pentsatzen ari zela esateak" ez du ezer esaten barre egiten ari zen unean gertatutakoari buruz".
|
|
2001
|
|
|
Orain arte azaldu dugun arazoaz landa, sektoreak
|
ezin du
bere merkatal gaitasun osoa garatu sanitate-araubide zaharkituak ezartzen dizkigun arauen hertsiengatik-berau 1984koa-, are gutxiago, orain dela zortzi urtetik, gaur egungo beharretarako eta kontsumitzaileek sektoreari egiten dioten eskaerarekin bat egiten duen lege bat adostua izaki. Lege hau berau, Madrileko Osasun Ministerioko kaxoi batean ahanztuta dago, nonbait.
|
|
|
Konfiantza maila jaitsi da, harremanak apurtu dira, eta ETAk ezin du inola ere lehen egin zuena errepikatu, hau da, alde bakarreko su-etena eman bere erabakiz eta gero su-etena bertan behera utzi alde bakarreko bertsioa azalduz. Alegia, ETAk
|
ezin du
bere aldetiko interpretazioak egin eta errugabe agertu mundu guztiaren aurrean. Beste su-eten posible bat gauzatzeko bere jarrera hori aldatu beharko du guztiz.
|
|
|
Nobela honetako protagonistaren antzera, erremediorik gabe ohetik mugi ezinik dagoen Malone beckettiarrak ezin du" ni" esan, baina, aldi berean,
|
ezin du
berataz ez den ezertaz hitz egin. Ene Jesuseko protagonistak ezin du istoriorik asmatu, azken batean, bere buruaz beste ezertaz ez baitu hitz egiten.
|
|
|
Ikasleak ikasten duenneurrian jarriko du praktikan eskuratzen duen gaitasun komunikatiboa; eta guk komunitate euskalduna aktibatuko dugu, ikasleei prozesua errazteko. Komunitatearenkontzeptua
|
ezin dugu
bere zentzurik zabalenean aplikatu, beste gauza batzuen artean, ikasleek egin beharrekoak prozesu pertsonalak direlako eta gizarte-proiekziorikinoiz eskuratzen ez dutelako. Hori dela eta, ingurune hurbila erabiltzen dugu.
|
|
|
(i) H-ren kanpo-errenta deusteztua da: Logikoa da hori, zeren inork
|
ezin baitie
bere hartzekodunei ordaindu eta horrela transferituriko errentari eutsi.
|
|
|
Nazioarteko harreman monetarioei dagokienez, transakzioak etxekotzat edo nazioartekotzat klasifika daitezke, nazio-moneten eta kanpo-moneten arteko bereizketaren arabera. Are gehiago, argi dago ezen, merkataritza-superabitik egon ezean, inongo herrialdek
|
ezin dituela
bere erreserba monetarioak gehitu.
|
|
|
Berak nahi zituzkeenak, ez ziren herri-kanta horiek.
|
Ezin
bera horrelakoak egiten hasi.
|
|
|
Bestetik, gizarte barrenean adierazpide eta komunikabide bezala jasotzeko zeregin politiko soziala. Biok elkarri hertsiki lotuak daude âdialektikoki, esaten omen da orainâ, inolako teoriak, bere indar hu  tsez,
|
ezin baitu
bere zoria aldarazi ez batera ez bestera, baina, halaz guztiz ere, gorde nahi den hizkuntzak, pilatu eta metatu ez baina, erabilerarako eragozpenak kenduko dizkion barne baldintza batzuk behar ditu.
|
|
|
borondatezko giza rte elebiduna. Etekinak begi-bistan daude (paradoxikoki, politikagintzan gertuago zegoen HB eta bere lelo autistalu rralde bat, hizkuntza bat
|
ezin zuten
bere gana tu).
|
|
|
Gure ezaguera objektiboa dela esateak zera baiesten du: objektua hor dagoela egon, den modukoa, nahiz eta guk
|
ezin
bere ezagutza osoa eta betea lortu. Zenbat eta ezagutza sakonagoa lortu, objektua osoago eta beteago bereganatzen dugula.
|
|
2002
|
|
|
Peru da eleberriaren protagonista-narratzailea, eta larri kezkatuta bizi da denboraren iragate geldiezinagatik. Heideggerrek baieztatutakoaren haritik, historian Peru
|
ezin da
bere existentziaren jabe izan, jakin baitaki bere bizitza finitutasunak markatuta dagoela (ik. Heideggerrek gizakiaz egiten duen baieztapena, hots, gizakia heriorako izakia dela).
|
|
|
Irritsetan murgildurik eta josirik bizioek zapalduta.
|
Ezin dute
beren baitara hurbildu. Inoiz ustegabeko barealdirik badator, itsaso sakonean bezala, haizetzaren ondoren gorabeherak izaten diren antzera, batean hona bestean hara, inoiz ez dute beren irritsetan atseden aldirik.
|
|
|
Auzitegi honek jar zezakeen doktrina oso kaltegarria zen kontsumitzaileen interesetarako. Horrela, laburtuz, judizialki ezartzen zen giza kontsumorako animalia bat hiltzeko baimena ematen duen administrazioa
|
ezin dela
bere buruaren kontra itzuli, eta, gero, nahiz eta frogatuta egon, kaltegarria den produktu bat eman zaiola adierazten zuela. Lehentasuna ematen zitzaion albaitaritza zerbitzuen jardun egokiaren presuntzioari, gero animaliei egindako analisien errealitatearen gainetik.
|
|
|
Adibidez, lapurreta bat jasateko aukerak areagotu egiten dira etxean alarmarik ez badago edo etxebizitzan baliozko objekturik gordetzen bada. Horrelako poliza baten titularrak
|
ezin du
beretzat galera ez den ezer ziurtatu, ez galdu duen ezer, ez eta bere balioa baino objektu gehiago aseguratu ere. Kontratuan kasu horietakoren bat sartzen bada, asegurua baliogabetzat jo daiteke.
|
|
|
Behin eta berriro pasatu zion abisua, kontuz ibiltzeko esan. Baina
|
ezin zion
bere barneko halabeharrari ihes egin. Alex droga bilakatu zitzaion.
|
|
|
Lau saihets hezur hautsi eta lepauztaia bere tokitik atera zitzaion. Erabat maspilduta geratu zen, eta
|
ezin
bere kabuz atera zulotik. 30 ordu baino gehiago egon zen han.
|
|
2003
|
|
|
Urteak daramatza leku berean, baina pentsatzen jarrita, ez nintzateke kapaz izango bertako irudiak zehazki gogoratzeko. Murala, letra eta kolore, paisajearen zati bilakatu da,
|
ezin
bere edukian arreta jarri.
|
|
|
Derioko Seminarioan noiz eta zelan sartu zan euskerea irakaskintzan. Egia esan, Adolfo Arejitak, behinolako nire ikasle argiak, nahikoa zehatz azaldu euskun hori1; baina gaztea da Adolfo gure aldean, eta
|
ezin
berak ondo eta zehatz jakin bere aurreko konturik.
|
|
|
Esate baterako, batzuek diotenez, asiar pneumonia Asia osora zabaldua dagoelako
|
ezin da
bertara joan; kontuan izan gaitz horrek sortarazi dituen hildakoen kopurua Espainian asteburu luze batek errepidean uzten duena bezain handia ez dela.
|
|
|
Hori bera euskaraz erran nezake: . Eliza ez da mugatzen hartatik ageri den horretara, baina hartatik ageri den hori,
|
ezin du
berak nehondik ukatu. Behariek ikusten dutena ez da bereizten ahal, izatez den hartatik:
|
|
|
Une honetan, neoliberalen globalizazioan hori ezin da izan. Herri batek
|
ezin ditu
bere elikadura, kontsumo-ereduak eta abar babestu.
|
|
|
Araudi nazional horren arabera, pentsua osatzen duten lehengaiak etiketan sartu behar dira, baina ez ehuneko zehatz batean, %15eko tolerantziarekin baizik. UPAk uste du neurri hori ez dela nahikoa, eta abeltzainari iruzur egitea dela diote,
|
ezin baitu
bere animalientzako errazio egokia ezarri. Arau berriak, gainera, aukera ematen du, UPAren arabera, industrialariek oso tarte handia izan dezaten lehengai batzuen ordez beste batzuk erabiltzeko, etiketan jaso gabe eta legezkotasunak babestuta.
|
|
|
Andaluziako Federazioak gogorarazi du iaz Unilever behartua izan zela desodorante horren beraren beste iragarki bat jasotzera, Madrilgo Medikuen Elkargoak antzeko irregulartasunak salatu ondoren. Iragarkian mediku bat agertu zen, eta
|
ezin zituen
bere bulkada sexualak zapaldu paziente nerabe baten aurrean, produktu hori zeraman biluzik.
|
|
|
Gehienak elikaduraren bidez eman behar dira, gorputzak
|
ezin baititu
berak sintetizatu.
|
|
|
Hartziduraren ondorioz, gainera, B multzoko bitaminen edukia handitu egin da, B12 bitamina barne (animalia-jatorriko elikagaiena soilik). Hori oso garrantzitsua da dieta begetarianoa egiten duten pertsonentzat; izan ere, produktu horiek, arrautzarekin eta esnekiekin batera, funtsezko bitamina horren iturri bakarra dira, eta organismoak
|
ezin ditu
bere kabuz sintetizatu. Sukaldaritzako erabilera:
|
|
|
Ezkontza hartan, nire familia falta izan zen, baina ezin izan zuten etorri, nire ama ordurako eri baitzegoen. Handik zenbait hilabetetara, amaren heriotzaren berri jakin nuen, baina emaztea haurra izateko zorian zegoela eta
|
ezin nuen
beraz amaren elizkizunera joan. Oraindik ere, gurasoei azken agurra ez emanaren arantza daukat bihotzean, eta hil bitartean, hor izango dut.
|
|
|
Lanean hasi behar zuela erabaki zuen Matiasek,
|
ezin ziola
bere buruari prorroga gehiago eman; bigarren pisura igo behar zuela eta grabazioa egin. Eta pentsatu zuen, modu berean, gauzak hastea beti dela zaila, baina grabazioak egitera etorri zela Idusera, ez sofa gorri batean egotera, suge batekin alberdanian.
|
|
|
Gero sumatu zuen gizonak Matias apur bat nerbioso zegoela, eta esan zion trankil egoteko eta, nahi bazuen, erantzungo ziola berak galdera horri, nahiz eta Museoko langilea ez izan; oso ondo ezagutzen zuela berak Museoa, eta botatzeko galdera, esan zion gizonak, berak erantzungo ziola, ahal bazuen, eta trankil egoteko. Berehala ikusi zuen Matiasek gizonak
|
ezin ziola
bere jardunari eutsi, eta gauzak esan eta esan zebilela, gelditzeko asmo aparenterik gabe. Eta konturatu zen, modu berean, bere bizitzaren laburpena egin ziola berrogeita bi segundotan, eta kontatu ziola bizitza laborala zein sentimentala.
|
|
|
Eta 1925ean abiadore izatetik abioneta gaineko ekilibrista izatera pasatu zen. Eta 1925etik 1928 ra oso ezaguna izan zen Europa osoan, inork
|
ezin zuelako
bere aktuazioa berdindu. Besterik ez zekarren entziklopediak.
|
|
|
Latza da eguneko berriak euskaraz irakurri gura izatea, kioskoan dauden orri inprimatuen ehuneko bat edo bi baino ez denean euskaraz aurkitzen. Horrela, euskaldunak
|
ezin du
bere burua ispilu publikoan ikusi. Horrela, euskaldunak erdaldun izatea hobe lukeela pentsatu besterik ez du.
|
|
|
Era horretakoak dira Europako mahai gainean ditugun benetako galderak: herriak
|
ezin duenean
bere kultura eta autogobernua garatu kokatua dagoen Estatuak edo Estatuek eragozten diotelako, nola deitzen zaio horri. Zer jarrera hartu behar dute nazioarteko erakundeek?
|
|
|
1, 2 Gizakia sortua bada ere on gorena ezagutu eta maitatzeko, Jainkoak ez du jarri berehalakoan xede horren edukitzan, ezpada, artean, bizitza honetan, berarengana heltzeko bidean legez. Eta gizakiak
|
ezin du
bere gogoa xede batean jarri, ulermen eta borondatearen eraginez baino. Horrexegatik, Jainkoak on gorenaren ezagupide argia eta maitasun aldaezina, hain zuzen ere, giza espiritu eta bihotzaren zoriona ekarriko duena, legearen men jarri du.
|
|
|
Adibide zehatzak jarriz, tutorearen betebeharra da beraren zaintzapean dagoen umezurtza bera eta horren ondasunak jagotea. Erregelek tutoreari betebehar hori ezartzen diotenean, maitasunaren ondorioak baino ez dituzte agintzen, tutoreak umezurtza maite behar duelako, horrek
|
ezin duenean
bere burua gobernatu. Modu bertsuan, legeek zenbait eginbehar ezartzen dizkiete enplegu eta kargu jakin batzuetan aritu behar direnei; hori ezartzean, legeek errepikatu egiten dute bigarren legeak haiei eskatzen diena; hori erraz atzeman daiteke, halakoei dagozkien betebeharrak eurak aztertuz gero.
|
|
|
Horrez gain, gizakiak muga batzuen barruan jokatu behar du, bere egoerak muga horiek eratortzen dituelako. Gizakiak
|
ezin du
bere buruaz abusatu, ezta berari dagozkion gauzez ere. Izan ere, gizakiak gizarteko kide dira, gorputzadarrak gorputzeko zati diren bezala.
|
|
|
Aldi berean ere, gizakiak gero eta gehiago behar ditu lana eta merkataritza, eta, ondorenez, betebehar eta lotura berriak bereganatu behar izan ditu. Inork
|
ezin ditu
berak bakarrik bere beharrizan guztiak bete. Beharrizan anitz izateak berarekin dakar guztiok harreman anitz hartzea; bestela, biziraupena ezinezkoa izango litzateke.
|
|
2004
|
|
|
1 Norbaitek, buru-nahasketa dela eta,
|
ezin badu
bere kabuz barneratzea erabaki, bera barneratzeko epailearen baimena behar da, pertsona hori guraso ahalpean edo tutoretzapean egon arren. Baimena eskatuko zaio barneratzeak zein pertsona ukitu eta horren egoitzaren tokiko auzitegiari.
|
|
|
Erregistro Zibileko medikuak edo hurbilen dagoen ordezkoak, hori bi kilometro baino gehiagotara dagoen herrian bizi bada, adieraz dezake
|
ezin dela
bertara joan, eta egiaztapena eginbidearen bidez akta bananduan jasoko da, gai diren bi pertsonak emandako informazioaren bidez, horiek erditzean izan badira edo horren berri ziurra badute.
|
|
|
Erregistro Zibileko medikuak edo hurbilen dagoen ordezkoak, ordezko hori bi kilometro baino gehiagotara dahar eta gaitasun berberak dituen norbaigoen herrian bizi bada, adieraz dezake
|
ezin dela
bertara joan. Egiaztapena, kasu horretan, arduradunak edo bake epaileak aukeratu bezala egingo da, alegia, berorrek, arlo horretan betebetek, edo, haren erantzukizunpean, gai diren bi eskuordek egingo dute; emaitza eginbidearen bidez akta bananduan jasoko da.
|
|
|
Horra bada zertan den euskararen kinka: gutxitua denean, halakoari dagokion lekuan dagoelako,
|
ezin du
bere inguruan ardaztu euskal herritar guztien borondatea. Haatik, gehiengoaren mintzabidea izan zenean ere gauza bera gertatzen zitzaion; baina, orduan, boteretsuen hizkuntza ez zelako.
|
|
|
Totalitarismoaren herrak eta gorrotoak ez du mugarik. Eskolak
|
ezin du
bere altzoan onartu eskolatuak izango diren haurren nortasuna. Euskal nortasunaren aurkako jazarpenean maisu-maistra anker eta bihozgabeen eskuetan zeuden euskal umeak, bakar-bakarrik, guraso eta herritarren onarpenarekin, azken hauek etsiak baitzeuden gauza batez:
|
|
|
Horregatik, eta beste hainbat arrazoirengatik, geure pentsabideetan barrena jariatzen ditugun bizipen eta aburuak azpilanean ari zaigun erdaran funtsatuak daude. Bere mundu sinbolikoa ekoitzi eta berritzeko aski autonomiarik ez duen hizkuntza-herria
|
ezin da
bere hizkuntzaren arabera bizi. Hizkuntza ez baita hor nonbait eraikia dagoen gizarte-bizitzaren lanabes soila, behin eta birritan esana dugun moduan, gizarte-bizitza horren eraikuntzan esku zuzena duen egilea baizik.
|
|
|
Orain
|
ezin naiz
bere ondora gerturatu ere egin.
|
|
|
Eta ezindaiteke beste modu batera izan, zientzia ekonomikoaren paradigma1 ofizial edoortodoxoak (hots, paradigma neoklasiko-neoliberalak) bere azterketak egitekoerabiltzen dituen balio eta hipotesiak kontuan izanik, adibidez: pertsonen jardueraegoismo hutsak gidatzen du, gizartearen antolakuntza merkatuak gidatu behar du, politikak jarduera ekonomikotik at egon behar du, desberdintasunak ezinbestekoakdira, etab. Alde horietan oinarritzen den paradigma batek
|
ezin ditu
bere baitanbildu ekonomia sozialaren muina diren eta bere jarduna gidatzen duten ezaugarrifuntsezkoenak: demokrazia, partaidetza eta elkartasuna.
|
|
|
Gordailu horiek inbertitutako kapitalaren %40, %50 eta %60 arteko galerak eragin zituzten, nahiz eta bankuek eta kutxek produktu “bermatu” gisa saldu zituzten, baina azkenean “tranpa” bat ziren. Azkenik, Pardosek “familien gainzorpetzeari buruzko lege bat” eskatu zuen, familia batek hipoteka bat ordaindu
|
ezin duenean
bere etxebizitza bahitu edo enkantean jar ez dezan; izan ere, haren arabera, datozen urteetan arazo larriak egon daitezke interes-tasak igo ahala, familiek hipotekak kontratatu baitituzte finantziazio-aukeren mugan.
|
|
|
Azterlan horren arabera, azken urteotan gutxitu egin da kanpotik datorren aurrerapen teknikoa, eta murrizketa hori ez du konpentsatu berezko ahalegin teknologikoak, “konparatiboki murriztua” izaten jarraitzen baitu, eta, gainera, funtsezkoak ez diren gaietan oinarritzen dela dirudi. Baina Espainiako ekonomiak garapen maila bat lortu du, eta horrek
|
ezin du
bere etorkizuneko hazkundea oinarritu beste nazio batzuek egiten duten ahalegin teknologikoan —beraiek baliatzen dira, eta garapen ertaineko herrialdeen eskura ere badago—, bere horretan baizik. Beraz, Miroren iritziz, premiazkoa da “anbizio handiagoko politika teknologiko berri bat, ikerketan eta garapenean inbertitzea ahalbidetuko duena, esparru berrietara zabalduko duena eta ideia eta berrikuntza berrien hedapena zabalduko duena”.
|
|
|
Teoria horren arabera, zulo beltzak hondorik gabeko putzu bat dira, berak uste bezala. Orain, aldiz, uste du materia konprimitzen den espazioko eskualdeak direla, eta argiak ere
|
ezin diola
bere grabitate-indarrari ihes egin. Zientzialariak duela 28 urte frogatu zuen zulo beltzak energia irradiatzeko gai direla, sortzen direnean lurruntzen hasten baitira, eta prozesuan energia irradiatzen eta materia galtzen baitute.
|
|
|
titulartasuna ez da erosketa baten bidez lortzen, baizik eta aldi batean erabiltzeko eta gozatzeko eskubidea eskuratzean datza, oro har 50 urtekoa, udal emakida baita. Jabetza Udalari dagokio eta zozketa publikoaren bidez banatzen dira; kasuan kasuko auzoko bizilagunek baino
|
ezin dute
bertara sartu. Eskuratu ondoren, esleipendunak plaza alokatu ahal izango du, Udalaren aldez aurreko baimenarekin.
|
|
|
–Kontuak kontu, orain
|
ezin naiz
bera gabe hemen gelditu. Txoko guztiek Mireiaren irudia oroitarazten didate.
|
|
|
Orduan pentsatu du bera gai izango den inoiz neska baten aurpegia hitz politekin gorritzeko.
|
Ezin du
bere burua halako egoera batean irudikatu. Neska bati hitz politak esaten.
|
|
|
Ondorioz, ez zaio hitzik atera semeak emakume hura bere neska-lagun bezala aurkeztu dionean. Ezinezkoa da,
|
ezin da
bera izan, nola izango da ba bera?, pentsatu du Arregi jaunak. Baina berarengana hurreratu eta kaixo, Virginia naiz esanez masailetan bi musu eman dizkionean, ezpain mamitsu haiek ezagutu ditu.
|
|
|
Hainbat familia, zehatz esanda, baina niri gazteak interesatzen zaizkit orain. Zorigaitzeko alardea ren kariaz, jende askok
|
ezin du
bere herrian lasai ibili. Bertakoak dira denak.
|
|
|
Azken batean, bide horrek eraman du ez bakarrik bera ez den guztiaren existentziaz zalantza egitera, baizik eta baita berarentzat hurbilena eta, hasteko, seguruena izan daitekeenaz zalantza egitera ere, bere gorputzaz alegia. Gorputzak
|
ezin du
bere existentzia baieztatu, existituko da, beharbada, harri bat edo animalia bat existi daitekeen legetxe, baina ezin da Descartesen izateaz edo ez izateaz baieztapenik egin gorputzetik abiaturik, eta gorputza bera ere, harrien edo animalien modura, ez da autonomoa izango bere buruaren izateaz zerbait esateko. Harri batek ezin du bere izateaz baieztapenik egin, hori denok onartuko genuke aitzakia askorik gabe; era berean, Descartesek esango luke animalia batek ere ezingo lukeela horrelako baieztapenik egin eta, beraz, bere gorputzak ere ezingo du bere izateaz baieztapenik egin.
|
|
|
Horien artetik ez da filosofia izango, gainera, tratu gozoena jasoko duena; eta Descartesek leporatuko dio ez duela eskaintzen inon egia bakarra ere guztion adostasuna lortuko duena, den-dena izango da-eta eztabaidagai filosofiaren baitan. Baina baita matematikari ere egokituko zaio galbahe horretatik pasatzea, oso asko estimatzen zuen arren, jabetuko zelako
|
ezin zela
bere gainean inolako ezagutza praktikorik eraiki. Bestalde, Descartes jabetuko da diziplina hauen indarra eta balioa (matematikarena ez ezik filosofiarena ere) onartzeko erabiliko zen azken argudioa nagusien esanetara makurtu beharrean zetzala.
|
|
|
Horregatik, hemen, Jainkoaren eginbeharra izango da Ni pentsatzailea, ideiak dituena, oraindik bere barrukotasunetik irten ezin duena, kanpoko munduarekin uztartzea, eta ideien euskarria dela ez ezik, baita euren artean ordena, hierarkizazioa, badagoela erakustea ere. Izan ere, ezin dugu mundua elkarren artean jarraipen bat ez duten sentipen pila baten bidez ezagutu; baina, era berean,
|
ezin dugu
bera ordenarik eta elkarren arteko loturarik eta hierarkiarik gabeko ideien bidez ezagutu, hiri bat argazki bilduma desordenatu baten bidez ezagutu ezin dugun legetxe. Argazki bildumarekin, bera albait eta osoena izanda ere, inpresioak egon daitezke hiri baten urbanismoaz, inguru geografikoaz, koloretasunaz, biztanleen taxuaz, janzkeraz, baina inpresio hutsa izango da, ez da ezagupenik egongo hor eta gutxiago egon daiteke horrela ezeren ezagupen zientifikorik.
|
|
|
Irudi hartako Mirenen ihesa ekidin nahian, barra-barra hasi zen edandako zerbeza ugaria lagun: ...ongietorrian, baina nik beste hitz batzuk erabiliko nituen, ez duzu uste?; komisaldegian kristorenak eta bi egin dizkigute; nik uste dut, genekien hoberen egin ditugula gauzak; asko akordatzen naiz etxera eman zintudan hartaz, ongi egon zen ezta?; nahi duzu beste zerbeza bat; bai, Bazterrek etorri egin behar zuen afarira, ama ikusiko zuen bihar, baina Bazter batzuetan oso arraroa da, nik batzuetan
|
ezin dut
berarekin; eta Harakin ere, laostia da".
|
|
|
|
ezin dudala
bera barik bizi.
|
|
|
Guk ere izan genuen gurean holakoxe bat. Uhu eta uhu hasi zen eta, ohartzerako, jaiki
|
ezin zela
bere ohatzean ezarrita zegoen. Urrixa zen, ume gutxikoa hala ere.
|
|
2005
|
|
|
Galdu baino gehiago, batzuk euskara guztiona eta guztiontzat lelo hori erabiltzen dute euskararen kontra jotzeko. «Onartua dago guztiona dela, beraz inork ez du horretan ardurarik, eta
|
ezin du
bere defentsa egin». Horrek asko kezkatzen gintuen eta pentsatu genuen hobeto azaldu behar genuela gure ikuspuntua.
|
|
|
Teknikarien kidego horretako plazaren bat ezabatuz gero, plaza hori betetzen zuenak besterik bete
|
ezin duen bitartean
bere hartzekoen bi herenak jasotzeko eskubidea du.
|
|
|
Ehun-mota bakar batez osotuta egoteagatik organoak antzekoak baldin badira baina lana independenteki egiten badute, orduan, sistemaz hitz egiten da. Beraz, aparatu batean parte hartzen duten organoak ez dira independenteak, hau da,
|
ezin dute
bere kabuz bete aparatu horren funtzioa. Aitzitik, sistema baten osagaiak independenteki aritu ahal dira.
|
|
|
Zer esanik ez, mugak daude hemen ere: animalia batek
|
ezin du
bere bolumena nahi beste handitu, zelula gehienek kanpoarekiko ukipena mantendu behar baitute. Metazoo primitiboek zelulen parakerarekin jokatuz gainditu dute arazoa neurri batean; horretarako, kanpo-ingurunerainoko distantzia zaindu beharrean aurkitu dira zelula guztiak.
|
|
|
urruneko kontrola du. Programa honen arazo nagusia da
|
ezin dela
bere hardwaretik aparte erosi. Multimedia-zentro hau berariaz instalatuta duen ordenagailu berri bat erosiz gero bakarrik erabili ahal izango da.
|
|
|
Errepidea erabat txuritu da eta izotza ere badago. Elosun kateak derrigorrezkoak dira autoendako eta kamioiak
|
ezin dira
bertatik igaro.
|
|
|
Inguruko aurpegiek, berriz, ez dute seriotasun izpirik ere galdu. Are gehiago, gehien beldurtzen duenak, ukatu
|
ezin zaion
bere edertasun guztiarekin, haserre puntu batekin begiratzen diola sumatu du, pazientzia galtzeko zorian balego bezala.
|
|
|
Metro pare batera egon denean, ordea, seko gelditu da. Norbaiten zain bai, baina
|
ezin
bere zain izan: neska hau panpina osoa bada, izan, baina argazkikoarekin batere antzik ez.
|
|
|
Gutunaren ingurukoak ezinegona sortzen bazidan, Irantzurenak ez gutxiago. Burmuinak, gelditzen zitzaidan zentzu apurrak, gurea bukatuta zegoela esaten zidan etengabe, baina
|
ezin nuen
berarekin igarotako uneak gogoratzeari utzi. Saltsa guztiei esnegaina botatzen nien eta hori berari asko gustatzen zitzaiolako zen; nik gozoegi uzten zituela uste nuen, batzuk behintzat, baina bera joan eta gero saltsa guztiei esnegaina botatzen jarraitzen nuen.
|
|
|
Ideiarik ez neukan hartaz guztiaz; alde batetik, urrearen balioak ez zidan ordura arte inongo interesik piztu.
|
Ezin
beraz beste prezioren bat aldarrikatu; bestetik, ez nuen nahi Kixmik pentsatzea horrelako ataka batean zuhurkeriaz nenbilela. Azkenik, egokiena lehenbailehen amaitzea izango zela erabaki nuen.
|
|
|
Beste korapilo batzuk ere
|
ezin zituen
berak bakarrik askatu, nola ezin baitu lakioan erori den usoak mokoaz askatu hanka estutzen dion lokarria.
|
|
|
Horietan ere oinarrizkoena da lege zibilaren moldeak erakusten dituena: Errepublika eta herritarrak
|
ezin du
bere eskubidea babestu, beste Errepublika baten edo beste Errepublika bateko herritar baten aurka, epaiketan baino.
|
|
|
Berau arnasa bezalakoa da: guztia inguratzen du baina, finegia delako,
|
ezin da
bere forma elementu batean antzeman; mendietako lainoarekin ere hauxe gertatzen da, ze honek urrutitik begiratuta bakarrik dauka forma, baina hau desagertu egiten da lainoan bertan sartuz gero. Hizkuntzaren naturara edo esentziara gehiago hurbiltzen gara baldin eta, batetik, hizkuntza ezberdinak zehatzago behatzen baditugu eta, honela, gizadi osoaren hizkuntz-formazioaren aktibitate orokorrean sartzen bagara, eta bestetik, hizkuntza bakoitza —beronen zatitze analitikoa ezinbesteko aurrelan bat delarik— karaktere nazional jakin baten espresio indibidual eta zehatz bat bezala antzematen ahalegintzen bagara.
|
|
|
Honi buruzko ideia esanguratsuenak bilduko ditugu jarraian eta, hasteko, garrantzitsua da berriz ere azpimarratzea formazio prozesu horretan handitze eta hobetze horiek elkarren osagarri direla, alegia, batek ezin duela bestea ordezkatu eta honek ere ezin duela haren lana egin. Gure aldetik, ordea, hizkuntzak hemen duen zeregina nabarmendu nahi dugu, ze, azken batean, tresna edo bitarteko hori gabe inork
|
ezin du
bere ezagupen-esparrua zabaldu ezta bere burua ondu ere.
|
|
|
Gogora dezagun, adibide honekin bukatzeko, idazlan honen eranskinean Humboldtek idatzitako bi euskal testu dakarzkigula, hain zuzen, berak burutu nahi zuen euskal-ikerketa monografikoaren proiektua hobekien aurkezten dutenak. Kontuak kontu, eta orokorrean begiratuta, funtsezkoa iruditzen zaigu berak behin eta berriz aldarrikatzen duen ideia bat errepikatzea, alegia, hezitzaileak
|
ezin duela
bere lana hizkuntzatik at burutu eta, aldi berean, hizkuntz-irakaslea hezitzaile bat dela sakon-sakonean. Era honetako gogoetek ez dute iraungitze-datarik, eta, hain zuzen, honengatik esan dezakegu Humboldten pentsamenduaren garrantzia, hemen eta orain, guk bere obra gaurkotzeko egiten dugun ahaleginaren araberakoa izango dela.
|
|
|
Gizabanako eta giza-talde bakoitza perspektiba indibidualizatzaile batetik, eta ahal bezainbeste aldetatik, ikertu behar da. " Kontua, hain zuzen, gauza bakoitza bere lurrean, objektu bakoitza aldi berean sostengatzen eta mugatzen duten besteekiko erlazioan, behatzea da" 21 Hemendik abiatuz bakarrik izango da posible pertsonari bere garapen-prozesuan laguntzea, ze inork
|
ezin du
bere humanizazio prozesuan aurrera egin bere historia ahaztuz eta bere zirkunstantzia espazio-tenporalei bizkarra emanez. Egia da, ordea, era honetan planteatutako ikerketa antropologikoak beti aurkituko duela giza-indibidualitateak dakarren muga.
|
|
|
Gogoratu beharrekoa da, lehenik eta behin, gizakiaren historizitatea onartzen duen unetik beronen indibidualitatea dela haren giza-estudio guztien erreferente nagusia. Gizakia, egiaz, zirkunstantzia sozio-kultural zehatz batzuetan eta batzuekin existitzen da soilik eta, honengatik,
|
ezin da
bere estudioa giza-esentzia unibertsal bat izango litzatekeenaren definiziotik hasi. " Hemen" eta" orain" jakin batean bakarrik errealak diren giza-subjektuek osatzen dute aztergaia eta, kontestu honetan, konparazioa gizakia bere aniztasunean gehiago ezagutu eta hobeto ulertu nahi duen antropologiaren ezinbesteko ikerketa-tresna batean bilakatzen da.
|
|
|
Hemen ikusten dugu, berriz ere, zer-nolako garrantzia duen historizismoak era honetako giza-teoria batean: " Antropologia konparatuak eskaintzen duen materialak, horrela, ez du trataera zientifiko bat onartzen ezta erabateko trataera teoriko bat ere" 40 Pertsona bakoitza" mundu ezezagun" bat da —aspaldiko aforismo batek ere individuum est inefabile dio— eta honengatik nahitaez onartu behar du antropologo orok kognitiboki
|
ezin duela
bere aztergaia erabat kontrolatu, hau da, berak ezin izango duela inoiz giza-errealitateak berez jartzen dizkion mugak gainditu. " Giza-izakia", hain zuzen," bere hitz eta ekintza guztiak eta baita bere sentimendu eta pentsamendu guztiak baino zerbait gehiago eta ezberdina da" 41 Nahiz eta batek uste duen gizabanako bat bere osotasunean ondo ezagutzen duela, egiaz ez du aukerarik ere honen agerpenen zati bat baino antzemateko, eta, beraz, gehienez gizabanako hori partzialki eta behin-behinean ulertu ahal izango du.
|
|
|
Telefonoz deitu nion gero berehala, bere etxe atariko kabina batetik.
|
Ezin nuen
bera gabe bizi, horixe zen egia.
|
|
|
" Zu bidali zaitu?
|
Ezin zuen
berak etorri?".
|
|
2006
|
|
|
Hurrengo etapak Panticosaraino eramaten du, baina guk bide erdian geldialditxoa egitea pentsatu dugu, Respomuso aterpetxean. Ondo zaindutako aterpea da eta arau zorrotzak dituzte,
|
ezin baita
bertara autoz iritsi. Goiza makal hasi da, lanbro artean eta euripean ekin diogu bideari.
|
|
|
Ikastarorako prestatutako materialak, ikasleen fitxategi digitalizatua eta beste zenbait tresna kendu zizkioten, gainera agindu zorrotza emanez:
|
ezin dituela
bere ikasleak basora eraman hitzaldietan aipatzen dituen erremedioak fabrikatzeko landareak biltzera. Frantzian ezaguna den Petioten alde abiatu da kanpaina, baina konponketa zail dago:
|
|
|
Berari bakarrik gertatzen zaiolakoan dago, eta maiz, izuarekin batera nagusitzen zaion sentimendua lotsa baino ez da. Bakarrik dago, jakinik inork
|
ezin duela
bere alde deus egin, ezen nori axola zaio intimitatearen barruko muturreko esperientzia horrek. Inori ez.
|
|
|
Eduardo Claverekin segitu dugu bizitzaren azkentzeak dakartzan gatazka etikoez berbetan: «Beste arazoetako bat erabakiaren subjektuari dagokio, gaixoak
|
ezin duenean
bere borondatea adierazi». Azken urteotan, legediak Hego Euskal Herriko hiritar guztion esku ipini du halako egoerak saihesteko tresna:
|
|
|
Momentuz ez da hala, eta gatazka egoten da behin baino gehiagotan ospitaletan. Normalean, gaixoak
|
ezin duenean
bere nahia adierazi, berekin bizi denari dagokio erantzukizuna. «Arazo handienak gaixoak inongo seniderik ez duenean sortzen dira, edo senide bakarra urtetan ikusi ez duen iloba bat denean, kasu baterako.
|
|
|
Kontratua suntsiarazteko beste kasuetan, suntsiarazpena egikaritzeko eskubidea hautazkoa izango da alderdiarentzat, suntsiarazpen hori eragin duen inguruabarra
|
ezin zaionean
berari egotzi, kuluaren e) paragrafoan, 192 artikulua eta, betiere, 7 paragrafoan ezarritakoari kalterik egin gabe; gainera, 149 artiren c) paragrafoan eta 214 artikuluaren c) paragrafoan ezarri aldaketak gertatu badira ehuneko 20an baino gehiago, Administrazioak eska dezake suntsiarazpena.»
|
|
|
Baina, 1455eko testuan ikus dezakegunez, hori zen errege gaztelarraren politika, zigortzea, alegia. Lapurtarren kontra
|
ezin zuen
bere justizia aplikatu, ezin zuen Ermandadearen bidez egoera normalizatu. Baina, bai ordea, eskubidea eman edozeini justizia aplikatzeko, hots, frantsesen aldekoak erailtzeko eskubidea eman zien.
|
|
|
Tolosa, adibidez, 1256an fundatu zuenean Alfontso X.ak berak, Victoriako forua eman zien, eta zehaztu zuen bere petxero zirenak Gipuzkoako lurretan
|
ezin zirela
bertara bizitzera joan, bada, aitoren seme-alabei mugatuta geratu zen, Seguran ez bezala? (Roldán, 1991).
|
|
|
Arerioen irudia aipatzekoa da: ohorerik gabekoa, eraso eta ihesean doana, beraz, Karlomagnok
|
ezin du
bere gizonen heriotza mendekatu. Kontuan hartu behar dugu, baskoien deskribapen hori Erdi Aroko balioen sistemaren baitan txertatua dagoela, non nobletasunaren gakoa gerra den (dirusarreren, ohorearen eta boterearen iturria), beraz, gerran ohorea beharrezkoa dugu:
|
|
|
Beraz, esan genezake, uste baino eragin gutxiago izan zuela testuak.
|
Ezin zaio
bere garrantzia ukatu, hala ere, Bizkaiko beste hiribilduetara eta Logroñora edo San Vicente de la Barquerara zabaldu baitzen ofizioak hautatzeko sistema hau (Díaz de Durana, 2004d: 166 -167), eredua ezarriz (Bizkaian egokitu egin zen hiribildu bakoitzera, eta sarri behin eta berriro errepikatu zen agindua, iruzurrak egiten zirelako, Durangon gertatzen zen moduan).
|
|
|
Ikuspegi horri jarraiki, zientzia modernoak
|
ezin du
bere ekinbidea autojustifikatu zentzuz hornitutako praktika gisa (zentzu pragmatiko-teknikoz bai, baina ez bestelako zentzuz). Esfera zientifikoari darion arrazionaltasuna, arrazionaltasun formal tekniko-kalkulistikoa da, eta esfera horren aurrerapena ziurtatuko duen zentzu bakarra bizitza natural eta sozialaren menderatze tekniko-pragmatikoa da.
|
|
|
Beraz, hedabidea erantzulea denean, PLOren 13 artikuluak dioenez, hedapen-kontratuan ezin da klausularik egon hedabidea eginiko hedapenaren erantzukizunetik libratzen duenik. Ildo beretik, ez da onartuko klausularik legearen aurkakoa den publizitatea hedatzeagatik hedabidea erantzule bakartzat hartzen duenik, erantzukizun hori
|
ezin bazaio
berari egotzi hedabideak ez dakielako edo ez dituelako ezagutu behar legezkotasun eza sortzen duten inguruabarrak. Araua, literalki, argia da; gauza jakina da alderdiek hitzartutakoa ezin zaiola hirugarren alderdi bati kontrajarri.
|