|
2000
|
|
|
|
Ezin
ahaztu «Zuku Festa», euskarazko lehen aldizkari pornografikoa. 1991z geroztik Bixen Gil de Paules-ek zuzendurik, 20tik gora zenbaki kaleratu dira dagoeneko.
|
|
|
HORREN inguruan,
|
ezin dugu
ahaztu ETA erakundeak publikoki adierazi duela bere praktika armatua alde batera uzteko prest dagoela Euskal Herriko eskubide politikoak gauzatzeko prozesu demokratikoarekiko konpromiso tinkoa baldin bada. Beraz, borroka armatua elkarlanerako arazo gaindiezina bilakatzen zaien sektore horientzat, badago eskaintza zehatzik, askotan aipatutako su-eten berri bat baino eraginkorragoa, hots; ETAren borroka armatua behinbetiko baztertzea Euskal Herri osorako prozesu demokratikoaren truke.
|
|
|
Hemendik aurrera, eta EAJk eta EAk proposamen honen aurkako jarrera dutela eta abstentzioa eskatu zutela kontuan izanik, ikusi egin beharko da zer jarrera hartzen duten erreferendumak aurkako aukera onartu ondoren.
|
Ezin da
ahaztu neurri horretako proiektu batek behar dituen inbertsioak aurrera ateratzeko, erakunde pribatuen eta publikoen erabateko laguntza beharko dela. Herriaren borondatea kontuan hartua izango ote da?
|
|
|
mende hasierako informazioa biltzearren;" Diario de San Sebastian"," El Fuerista"," La Voz de Guipuzcoa"," El Eco de San Sebastian" eta" El Urumea" egunkariak erabili dituzte.
|
Ezin
ahaztu, besteak beste, Bonaparte eta Humboldt hizkuntzalariak Pasaian izan zirela eta haien ekarpenak erabili ahal izan dituztela lan honen egileek. Azkenik, XX. mendea aztertzeko zuzenean jo dute bertakoei elkarrizketak egitera.
|
|
|
Guztiz onartzen dut hori, baina
|
ezin dugu
ahaztu herria alderdi politiko baten izenean ordezkatzen dugula, eta badira herriaren kudeaketaren gainetik dauden baloreak. Udal akordio hauek su-eten giroan sortu ziren eta legebiltzar mailako akordio bat ere bazegoen.
|
|
|
Inolako zalantzarik gabe, langileen heriotzak eta langileek jasan beharreko ondorio larriak dira lan istripuen alderdirik lazgarriena, baina, hori horrela izanik ere,
|
ezin dugu
ahaztu eragiten duten kostu ekonomikoa. Eta, lehenengo aldiz, modu ofizialean ezagutzera eman da EAEn lan istripuek 1999an eragindako kostu ekonomikoa.
|
|
|
Azken bost urteotan Inasmet 139 langile izatetik 185 izatera pasatu da, bekadunak barne (%33ko igoera).
|
Ezin da
ahaztu bekadunen prestakuntza jarduerak lehentasun handia duela Inasmeten jardueraren barruan, eta jarduera hori oso ohikoa da 1983az geroztik, Berrikuntza Sustatzeko Teknologi Guneen Fundazioaren laguntza eta lankidetzarekin.
|
|
|
Eta hor dira aldizkariak, esaterako. Gainera helduak ere
|
ezin ditugu
ahaztu. Horri guztiari Gabonetan heldu beharko diogu.
|
|
|
Borgesen Babelgo liburutegiaren metafora erabiltzen badugu, liburutegi unibertsal horretan dago euskara, beste hizkuntza guztiak bezala, baita xumeena ere. Unibertsaltasun horretan
|
ezin dugu
ahaztu ingelesa ere partikularra dela. Miguel Torga idazle portugaldarrak esaten zuen:
|
|
|
Haatik,
|
ezin dugu
ahaztu euskal literaturaren inguruko kritika publikoa batik bat hamarkada honetan zabaldu eta garatu dela. Izan ere, 1990 urtean Euskaldunon Egunkaria kaleratzen hasi zenetik (1990-VII-15), egunkarietan euskal literatur lan gehienen berri ematen hasi dira, ordura arte lan batzuen kaleratzea ez baitzen aipatu ere egiten.
|
|
|
Gipuzkoako irakurleen joera ere nahiko markatua da, EL DIARIO VASCOrenaudientzia ikusita. Hemen, egunkari-irakurleen kopurua altuagoa da (%60, 7) etagainera, duplikazio-maila %16koa; beraz, egunkari bat baino gehiago irakurtzendutenen presentzia
|
ezin da
ahaztu. Bizkaian DEIA bigarren egunkaririk indartsuenabada, Gipuzkoan GARAk betetzen du leku hori.
|
|
|
Egunkari abertzaleen arteko alde hau ulertzeko,
|
ezin dugu
ahaztu bakoitzarenatzean edo aldean dagoen proiektu politikoa. DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela.
|
|
|
Batetik, erabiltzen den euskara apurra, euskarari eta euskal kulturari buruz hitzegiteko erabiltzen da, batez ere; eta kasuren batzuetan horretarako bakar-bakarrik. Ildohorretatik, egunkariek eskainitako euskarazko informazioen artean,
|
ezin
ahaztu bigarren maila batean gelditzen direla, oso atzeraturik gelditu ere, politikari, ekonomiarieta kirolari buruzko albisteak.
|
|
|
iritzi-emaileak dira edo kolaboratzaileak. Protagonisten arlo horretan,
|
ezin
ahaztu, beraz, bigarren maila batean gelditzen direla, osoatzeraturik gelditu ere, erakundeetako ordezkariak eta egunkarietako profesionalakberak ere.
|
|
|
Baina
|
ezin ditugu
ahaztu aldaketa kualitatiboak: inbertsio publikoak egitekoerabaki-irizpideak edota enpresa eta zerbitzu publikoen kudeaketaren helburu estrategikoak, merkatu-irizpideen bitartez zehazten hasi izan dira.
|
|
|
Eta hau beti da eskertzekoa, pentsatzea ez baitainoiz ariketa ugaria izan.
|
Ezin
ahaztu ere, ezker abertzalearen baitan eta Euskal Herrianoro har, lehenbizi gauzatu eta gero indartsu bilakatu diren zenbait jarrerak Jose Luisengandutela aitzindari ukaezina. Hori da prezeski, gertakizun berrien zurrunbiloan ibili izanakeman dion ahalmen antizipatzailea.
|
|
|
Irakasleak, Guizot-en hitzak gogoratuz,, fonctionaries de l' Etat? bihurtzeak(
|
ezin baitugu
ahaztu Estatu espainiarreko administrazio-egiturak Frantziako eredu zentralistaren arabera eratu zela242) nahitanahiez Estatuaren estrategia politikoaren esparrura eramaten gaitu eta armarik gabeko armadaren aurrean jartzen gaitu, Estatu-Nazioaren xake-taulan irakaslea pieza nagusia izanik, herritarrak Estatuaren proiektuaren inguruan biltzeko (Estatu-nazioarekiko identifikazioaz ari gara) eta ... –En la enseñanza primaria y en sus maestros tienen los Estados el sostén más poderoso de la defensa nacional? 244.
|
|
|
|
Ezin da
ahaztu, eskola ibilgailu nagusienetarikoa izanik, hizkuntza nazionalera doan bidaia honetan, amnesiak, betetzen duen zeregina.
|
|
|
Aumand Colin; 132 -152 Interesgarria da, bestalde, gai honen inguruan Dufraisse-k emandako azalpenei begirada luzatzea: irakasle-eskolak normale kalifikazioa izan zuten, beren zeregina irakasleentzako norme, arau, modukoak ematea izanik, irakasle-eredua sortu nahi zelako hain zuzen-eta
|
ezin da
ahaztu Estatuaren kontrolpean egongo litzatekeen ereduaz ari garela-(Ikus DUFRAISSE, R. (1981):
|
|
|
Beraz, lan honi jarraipena ematea mereziko luke. Halere, gai honetan ere
|
ezin ditugu
ahaztu goian jadanik aipaturiko aldaketak. Alde batetik, ez zait iruditzen osotasuna edo exhaustibitatearen helburua errealista denik.
|
|
|
Horrez gain, 3.000 biztanletik beherako udalerrien% 74k ere liburutegi-zerbitzuak ditu.
|
Ezin da
ahaztu, bestalde, Euskal Kultura Ondarearen 7/ 1990 Legea onartu zenetik Euskal Autonomia Erkidegoan 72 liburutegi berri sortu direla. Azpimarratu beharko genuke Eusko Jaurlaritzak azken hamarkada honetan ahalegin berezia egin duela gure erkidegoko liburutegien azpiegituraren garapena bermatzeko.
|
|
|
Horrekin batera, Liburu eta Liburutegi Zerbitzuak, erreferentzi tituluak eta urtero euskaraz argitaratzen diren liburuak igortzen dizkie liburutegiei. Bestalde,
|
ezin da
ahaztu, liburutegietara sistematikoki bidaltzen diren aldizkako argitalpenak. Era berean, aipaturiko fondoen katalogazioa ere eskaintzen zaie liburutegiei.
|
|
|
Prestakuntza-arloan, Kultura Sailaren ustez, liburutegietan lan egiten duten langileen formazioa ezinbestekoa da, liburutegiek gizartearekiko duten eginbehar garrantzitsua bete dezaten. Hori gogoan dugula,
|
ezin da
ahaztu liburuzainei zuzenduta dagoenBibliotekonomiaaldizkari profesionala. Bertan, dokumentazio eta bibliotekonomiari buruzko argitalpenen aurkibideen berri eskaintzen da.
|
|
|
Bilboko Arte Ederretako Museoak Caravaggioren inguruan urte hasieran egindako erakusketa, eta beharbada Jean Dubuffet-en bilduma eskainiz udaberri aldean prestatutakoa, horiexek izango ziren aurten Euskal Herrian ikusi ahal izan ditugun erakusketa garrantzitsuenak, eta dudarik gabe ospe eta izen handiena izan dutenak.
|
Ezin
ahaztu, gainera, Guggenheim Bilbao Museoak" Tximistak zauritutako dorrea: ezinezkoa helburu" titulu misteriotsuaren atzean sei euskal artistak prestatutako lanekin antolatutakoa.
|
|
|
Bestaldetik, ikuspegi baikorrago batean, XIX. mende amaieran eta XX.eko hasieran natur zientzietan, matematikan eta logikan izandako iraultzak aintzakotzat hartuko zituzten serioski. Hau
|
ezin da
ahaztu, gai honi buruzko eskuliburu askotan bezala, Zirkuluak zientziarekiko zeukan lotura ikustea beharrezkoa baita bere ondorio filosofiko garrantzizkoenak uler ditzagun. Ondorio horiek aldez aurretik zegoen zientzien filosofia oinarriztatzailearen aurrean —hots, filosofia transzendental kantiarraren aurrean— emandako erreakzioaren corpusa osatu zutelako.
|
|
2001
|
|
|
|
Ezin dugu
ahaztu berrikuntza guzti hauek sektore deskapitalizatu batek egin behar dituela eta, beraz, kanpo finantziazioa ezinbestekoa duela. Egoera honetan diru laguntzak ez dira aski izaten.
|
|
|
Horrela, RWE talde alemaniarra kontuan hartu beharrean gara, dagoeneko Hidrocantabrico erosteko eskaintza bat egina baitu. EON enpresa ere
|
ezin dugu
ahaztu, hau ere Alemaniakoa, Endesa-Iberdrolako aktiboak erosteko gogoa erakutsi zuela kontuan izanik. Belgikako Electrabel-ek ere izan lezake Iberdrola bereganatzeko interesa.
|
|
|
Iragarkien sormenaren mailaz ari bagara, Euskal Herrian badugu behar den kapazitatea publizitate kreatiboa egiteko. Baina
|
ezin dugu
ahaztu honetarako dauden oztopoak: bata, hemengo iragarle handiek (inbertsio handiak egiten dituztenak) Madrilera edo Bartzelonara jotzea nahiago izatea; bestea, kanpoko bi merkatu horiek profesional onak erakartzeko duten ahalmena (kanpaina eta soldata interesanteenak han daudelako).
|
|
|
bata, hemengo iragarle handiek (inbertsio handiak egiten dituztenak) Madrilera edo Bartzelonara jotzea nahiago izatea; bestea, kanpoko bi merkatu horiek profesional onak erakartzeko duten ahalmena (kanpaina eta soldata interesanteenak han daudelako). Bestaldetik,
|
ezin dugu
ahaztu publizitate sektorea ekonomia orokorraren atzetik ohi doala, hau da, herri bateko ekonomia sendoak publizitate sektore indartsua dakarrela. Era berean, publizitatea gure enpresek duten lehiatzeko erreminta izatearren, ekonomia orokor horretarako publizitate sektorea indartsua izatea lagungarria da.
|
|
|
Archipenco, Lipchitz, Picasso... Berezko estiloa landu bazuen ere, kubistetara iritsi garen honetan,
|
ezin
ahaztu Julio Gonzalezen lana. Batetik, bere lan ugarik kutsu kubista nabaria du (aurreko orrialdean ipinitako adibideak, esaterako); bestetik, Picassok espainiarra izan zuen maisu eskultura kontuetan.
|
|
|
Nolanahi ere, ondorio horiek oso iragankorrak izango dira.
|
Ezin dugu
ahaztu, pertsona kopuru beldurgarria galdu arren, Amerikako produkzio egiturak ez duela urraturik jasan. Gainera, dio Sebastianek, Amerikako ekonomiaren politikak nahiko maniobra aukera duela, monetaren nahiz zergen arloan, eskariaren esparruan astinaldi iragankor bati aurre egiteko.
|
|
|
langileak kaleratzea.
|
Ezin dugu
ahaztu Gamesa Aeronautica bezalako hainbat enpresa oso errentagarriak izan direla I -11 bitartean. Horrela, Grupo Gamesak, (aeronautikako saila horko partaide izaki), 127.000 milioi pezetako (5.080 milioi libera) fakturazioaren bidez, 2000 urtean, 15.216 milioi pezetako (609 milioi libera) irabazi gordinak lortu zituen, hau da, 1999 urtean baino %18 gehiago.
|
|
|
2000 urtean 25.696 milioi kw/ or. ekoitzi zituen, eta aurreko urtean 24.550 milioi kw/ or.
|
Ezin da
ahaztu Iberdrolak ekoizten duen energia guztiaren barruan energia nuklearra dela arlorik garrantzitsuena: zentral nuklearretan 25.696 milioi kw/ or. ekoizten ditu, hidraulikoetan 13.085 milioi kw/ or., ikatzaren bidezko produkzio termikoan 8.120 milioi kw/ or. eta fuel eta gasaren bidezko produkzioan 4.268 milioi kw/ or.
|
|
|
Orain arte erakundea osatzen zuten 142 herrialdeek aho batez hartu behar dituzte erabakiak, baina gauza jakina da modu asko daudela herrialde txiroenak (Hegoa) estutu eta presionatzeko eta bere interesen aurka doazen erabakiak harrarazteko. Besteak beste,
|
ezin da
ahaztu herrialde txiro horiek herrialde aberatsekiko duten kanpo-zor beldurgarrien zama. Bestalde, OMCren erabaki horiek, neurri handi batean, multinazional erraldoien interesen menera hartzen dira.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gida turistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz haratago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute.
|
Ezin dugu
ahaztu, euskararen egoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa eta euskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausi dezakegula. Horrela ulertu nahi genituzke, ikastolen hastapenak gogorarazten dizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak, edo nobelaren zenbait kapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Eta irakurketa kontuez ari garenez,
|
ezin ditugu
ahaztu 100 metrok izan dituenen artean polemiko eta eztabaidatuenak izan direnak. Nobelaren beraren oinarrizko kontaketarengatik, hau da, izenburutik bertatik azpimarratzen den ihesaldiaren ehun metroen kontaketarengatik, intepretazio politikoak ugariak izan dira.
|
|
|
Alabaina, 100 metroren berritasunaz mintzo garenean,
|
ezin dugu
ahaztu nobelaren ekarpen nagusiena ez dagoela euskal nobelan ezezagunak ziren kontamoldeen erabileran. Forma eta edukia ilargi beraren bi aurpegiak direla onartuz, egileak nobelan darabiltzan baliabide teknikoek lotura hertsia dute bertan kontatzen zaigunarekin.
|
|
|
Eta
|
ezin
ahaztu René Goscinny y Sempé-ren Nikolas Txiki, edo Elena Fortúnen Las Aventuras de Celia.
|
|
|
d) Azkenik,
|
ezin
ahaztu eta saihestu, arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongiaurrera eramateko garrantzitsua den faktore bat: ekimen honek behar dituengiza baliabideak; eta horrekin lotuta, langileon lan-baldintzak, etab. Horri aurreegiteko formula magikorik ez dago:
|
|
|
Bestalde, ukaezina da ikas-prozesuan ezaugarri afektiboek ere garrantzi handia dutela. Nolako motibazioa duen, aurrez izandako esperientzia... eta antzekoeragileak
|
ezin dira
ahaztu.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gidaturistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots-aberastasunaz harago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute.
|
Ezin dugu
ahaztu, euskararenegoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa etaeuskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausidezakegula. Horrela ulertu nahi nituzke, ikastolen hastapenak gogoraraztendizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak edo nobelaren zenbaitkapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
|
Alabaina, halakoetan narrazioak intertestualitateandautza (kondaira harturikoarekiko intertestualitate-jolasean Durangaldean kokatutakoak, adibidez) eta, beraz, halako kronotopo determinatu eta hurbila intertestualitatearen ondorio dela pentsagenezake, hain zuzen, Obabakoakeko osabak eskatzen zuenez, aldaketak behar baitira istorio ezagunbaten gainean beste bat idaztean (istorioa hurbiltzea espazioan nahiz denboran, esaterako). Bestalde,
|
ezin
ahaztu hizpide dauzkagun narrazioetan denbora-nahasketak gertatzen direla, iraganean bagaudeere, iragan mitikoan, nahi bada?, gaur egungo errealitatearen objektu eta gauzak agertzen baitira.Nahasketa hauen eskutik irakurleak jolas-keinuak jasotzen ditu, batetik; bestetik, istorioak anakronikoak suertatzen dira, irrealtasun-ukituarekin lagunduta (eta kronotopoa ere irrealtasun-kutsu horrekingu...
|
|
|
Orain arte perfumeei buruz egindako aipamen gehienak frantziarrak izan dira, Frantzia izan delako aitzindaria eta maisua, perfume fin-finak bertan sortu direlako eta perfumegile ospetsuenak frantziarrak izan direlako.
|
Ezin dugu
ahaztu Grasse bailarak izandako eragina. Dena dela, horrek ez du esan nahi Frantziatik kanpo beste inon perfumerik sortzen ez denik
|
|
|
Baxter España multinazionaleko zuzendari nagusiak, Diego Manzanerak, Valentzian eta Madrilen hildako hamar hemodialisi-gaixo tratatzeko erabili ziren dializatzaileen ekoizleak, atzo defendatu zituen analisien emaitzak, “denak negatiboak eman dituzte”, eta adierazi zuen “ikertu egin behar dela, dialisian elementu askok parte hartzen dutelako eta
|
ezin dugulako
ahaztu uraren garrantzia”. Manzanerak adierazi zuen, Valentziako Generalitateko Osasun Kontselleriako arduradunekin bildu ondoren, Baxterrek gertatutakoaren berri eman zuela “farmakozaintzako Europako gidak ezarritako epearen barruan”.
|
|
|
Arrisku kimikoak Kontsumitzaileen osasunerako arrisku gisa nabarmendu behar da kausa nagusiak mikrobiologikoak direla. Hala ere, arrisku mikrobiologikoak kontrolatu ondoren,
|
ezin ditugu
ahaztu arrisku kimikoak. Azken horiek gero eta lotura handiagoa dute intoxikazio kronikoekin, epe luzeko arazoekin eta, jakina, animalien osasunean erabiltzen diren antibiotikoekiko erresistentzia ezagunarekin.
|
|
|
Aitzitik, badirudi Altunak azpimarkatzen duen Heguyren primus horrek Etxeberriren berritasuna eta are lehentasuna adierazi nahi duela, Elizakoetan  erabiltzen duen bertso-lanari legokionez bederen.
|
Ezin
ahatz daiteke Materreren bi edizioak Manualarena baino lehenagokoak direla, hau beste maila umilago batean âhitz lauz gaineraâ ari bazen ere. Badirudi, bestalde, Etxeberri bera ere" primutasun" horren jakile zela, ez baitzituzkeen bestela honako neurtitz hauek bezalakoak idatziko:
|
|
|
Ez. Baina zerbaitekin kontsolatu behar badugu,
|
ezin
ahaztu garai ilunenetan ere sortze artistikoak oso lan aipagarriak eman dituela, eta arkitekturan (arkitektura aipatuta, eta New Yorkeko dorre bikiak gogoan, arte honek Euskal Herrian duen egoeraz hitz batzuk egiteko gogoa ere eman dit, baina beste baterako utziko dut. Baina pentsatzeko datu bat:
|
|
|
Baina orain badira bi lehendakarigai, euskara ez jakin, ez ikasteko asmorik daukatenak. Errealitate hau
|
ezin da
ahaztu.
|
|
|
Prozesu honen gailurra Periklesen urrezko aroa deiturikoa izango da, nolabaiteko gizarte bakea ezagutuko duen sistema demokratikoa.
|
Ezin
ahaztu, ordea, honen guztiaren oinarria esklabotza eta atenastar inperialismoa direla. Bi hauek gabe pentsaezina izango zen Periklesen urrezko aroa.
|
|
|
Hemen koka ditzakegu Platonen hiri-estatu ideala (Atenasi bere antzinako loria itzuli nahi diona, sofisten ideia berriak arbuiatuz), Aristotelesek konstituzio ezberdinen gainean eginiko hausnarketa (Platonekin batera demokraziaren etsai sutsua izango da Aristoteles), edo Isokratesen panhelenismoa. Eta
|
ezin
ahaztu hiri-estatuaren kontzeptuaren aurkako ikuspegiak ere azaldu zirela, estoikoena kasu: beraiek inongo hiri zehatz batekoak ez zirela aldarrikatzen zuten, pertsona denak baitira hiri unibertsalaren —kosmopolisaren— partaide.
|
|
|
104. "... baina
|
ezin dugu
ahaztu naturaren helburua gure animaliazko izaeran dautzan joerak gainditzea dela eta guri dagokigun gain-mugaren hobekuntza lortzeko oztoporik nagusien direnak" K.U., 433.
|
|
|
|
Ezin dugu
ahaztu, bestalde, maitagogoaren jardunak moteldu egin ditzaketela gizakiaren gaixotasunek, bai soinaren eta bai psikologiarenek, eta bai bienak batera direnean. Ahuldu egiten da maitagogoa, bai gogoko zaiona nabaritzeko eta maitatzeko, baita ere sasigogoak uxatzeko.
|
|
2002
|
|
|
Batzuetan kulebroi itxura hartzen dutela eta garrantzia gehiegi ematen zaiola pertsonaien intimitateari? Fikzio lanen aurrean gaudela
|
ezin dugu
ahaztu eta, gainera, eskolako liburu aspergarrietan aipatzen ziren pertsonaia aseptiko eta lehorrak humanizatzen ere lagun dezake horrek
|
|
|
Desobedientzia zibila definitzerakoan eskatu ohi ditugun baldintzak ez dira sarritan ematen historikoki gauzatu diren kanpainen ildotik, baizik eta desobedientzia zibila juridikoki justifikatu beharretik.
|
Ezin dugu
ahaztu teorizatze modu hau oso modernoa dela, desobedientzia zibilaren beraren historian eman den definizioarekin alderatzen badugu. Hau da, desobedientzia zibila definitzeko Antigonarengandik abiatzen bagara, ez zaigu halako baldintzarik agertzen, ezta Thoreauk berak idatzitakoan ere, bere izkribuetan «desobedientzia zibilaz» mintzo bazen ere.
|
|
|
Grupo Correo-Prensa Españolak
|
ezin du
ahaztu Emilio Ybarra talde horretako akziodun handienetakoa dela, hango administrazioko kontseiluko kidea dela eta, gainera, haren anaia dela hango presidentea. Taldearen informazioa, funtsean, Ybarraren eta haren jirakoen bertsio ofiziala eta instituzioekin kolaboratzeko duten borondate ona ikusaraztera zuzendu dute.
|
|
|
Ezker abertzaleko beste horietan, ordea, bai sumatzen ditugu aldaketak.
|
Ezin da
ahaztu Batasunak, Zuzendaritza Batzordean onartutako adierazpen instituzionala ez onartzeaz gain, bere 600 hautetsirekin beste batzar bat sortu zuela. Demokrazian gehiengoak erabakitzen duena onartu beharrean, ihes egin zuten.
|
|
|
Paradoxikoki orain publizitatea da beste medioen iturri. Baina
|
ezin da
ahaztu publizitateak beste euskarri, espresio, forma edota aitzina arrakastatsuak izan ziren formuletara jotzeko joera beti izan duela. Ikustea besterik ez «Matrix»en edota «Reservoir Dogs»en estetika behin baino gehiagotan errepikatu izan direla anuntzioetan, inongo lotsarik gabe.
|
|
|
Horrez gain, bi abiadurako normalizazio prozesuak gertatzen ari dira eta hori bai da kezkagarria euskal hizkuntza komunitatearentzat. Demografikoki, hiztun multzo handiena, zorionez, eremu aurreratuenean da, baina
|
ezin da
ahaztu beste abiadura, bestela bi eremuen arteko tartea gero eta handiagoa izango da.
|
|
|
Hori gizartea mehatxatzea eta beldurtzea da, gizarte honek irtenbiderik ez duela irudikatzeko. Epe laburrera arazo asko dauzkagu, baina
|
ezin dugu
ahaztu gure helburuak zeintzuk diren eta horri heltzen badiogu eta lana egin, lehenago edo geroago etorriko dira fruituak.
|
|
|
Iazko ikasturtean 1.661 ikasle eta 75 irakasgai izan zituzten. Noski, Bergaran egoitza duen UNED ere
|
ezin dugu
ahaztu.
|
|
|
Literatura lehiaketak jendaurreko aurkezpenerako plataforma baino zerbait gehiago ere badira, ordea. Banidadeagatik bidaltzen dituztela lanak aipatu izan du bakarren batek, promozio bila abiatzen dira batzuk, errekonozimendu eske beste batzuk eta
|
ezin
ahaztu arrazoi prosaikoa: diruz ondo hornitutako lehiaketa dezente antolatzen dituzte erakundeek.
|
|
|
Publikoaren araberako literatura ere egin daiteke, literatura baten unibertsoan denetarik egon behar da, besterik ez bada ere aukera egin ahal izateko. Hala ere, kalitatezko lanekin hizkuntza propioa aurkitzen duen egile batek bere irakurle eta publiko propioa sortzen du gehienetan, hori frogatuta dago, hortaz, irakurlea kapritxosoa suertatu badaiteke ere,
|
ezin da
ahaztu aukera kontzientea egiten duela une bakoitzean.
|
|
|
Xabier Amurizaren Hil ala bizi (1973), Ramon Saizarbitoriaren 100 metro (1976), Mario Onaindiaren Grand Placen aurkituko gara (1983), Txillardegiren Exkixu (1988), edo Hasier Etxeberriaren Mugetan (1989). Hauekin batera,
|
ezin
ahaztu joan den hamarkadan argitaratutako batzuk: Mikel Hernandezen Etorriko haiz nirekin?
|
|
|
Guganik aldegiña? Baña
|
ezin
aztu... Ez bijotz onek taupa egingo dauan artian.
|
|
|
Haizetan egindako lan horren ostean, 1989g. irailaren 19an, goizean, martitzena zan,-
|
ezin
ahaztu jat egun hori-hasi neban Bizkaiko bideetango bidezbideko liluragarri Alberto Schommer lagun nebala, pintore, olerkari ta gizatar dana batean dan argazkilari mozorrotu hau: arean, Gasteizen hiru mende beranduago jaio zan, jaioken bidaiak Medicitarren Florenza berpiztailerakoa zeitekena.
|
|
|
Dena dela,
|
ezin
ahaztu Pertseok itsas munstro ikaragarri batekin borrokatu, behar izan zuela, eta akabatu ere egin zuela. Izan ere, munstro hura akabatzea beste modurik ez zegoen dontzeila eder bat askatu ahal izateko, eta horixe egin zuen gazteak.
|
|
|
EAEn 359.548 hektarea baso daude, hau da, lurralde osoaren %54 da basoa: 155.038 (%43) hostozabalez beteta, eta gainerako 204.509 ha (%57) koniferoakdira; azken hauek, esan dugunez, bereziki Bizkaian eta Gipuzkoan daude kokaturik.Oro har, 182 milioi zuhaitz daude eta
|
ezin da
ahaztu 2.185 enpresa ari direla basoetatik egurra ateratzen, 6.467 langile dituztenak. 1999an, adibidez, 1.081,8 milioi euro fakturatu zituzten enpresa horiek; hau da, sektore ekonomiko garrantzitsua osatzen dute.
|
|
|
Joera hori bultzatzen duten elementueierreparatuko diegu segidan. Besteak beste, gogoan hartu beharrekoak dira ekonomiaren globalizazioak eta nazioarteko merkataritzaren liberalizazioak zein erregulazioak ondasunen eta zerbitzuen merkatuetan bultzaturiko eraldaketak5 Gainera,
|
ezin da
ahaztu ezen, produkzioaren eraginkortasuna handitzeko, lanaren espezializazioa areagotu egin dela, hala enpresaren barnean nola produkzio-sistema osoanzerbitzuetako funtzioak mugatuz eta kanporatuz. Bestetik, kontsumoaren arlokoeraldaketek ere aisia eta informazioa lehenesten dute, zerbitzu-jardueren eskariaareagotuz eta kalitatea merkatuetako interesgune nagusi bihurtuz.
|
|
|
Dena den,
|
ezin da
ahaztu, bi administrazio autonomiko hauek eskumen mugatuak dituztela eta badaudela eskumen garrantzitsuak Administrazio Zentralarenesku daudenak; horiek kupoaren bidez finantzatzen dira. Hori izan da arrazoinagusia aurrekontu hauen funtsezko izaera soziala eta birbanatzailea dela esateko.
|
|
|
Dena den,
|
ezin da
ahaztu globalizazioak dakarren ziurgabetasuna eta arriskuaren aurrean erantzun desberdinak ematen ari direla dagoeneko, esaterako, integrazio kontinentalen dinamikak indarrean jarriz eta hedatuz. Nahiz hurrengokapituluan aztertuko den, aurrera dezagun ezen euskal ekonomiaren kanporakoestrategia oro Europako Batasunarekiko atxikipenak baldintzatzen duela ezinbestez.Ipar Euskal Herriak Europako Batasuna (EB) bere sorkuntzatik atxiki bazuen, Hego Euskal Herriak 1986ra arte itxaron behar izan zuen horretarako, EstatuEspainiarra eta Portugal bertaratu ziren arte, hain zuzen.
|
|
|
|
Ezin da
ahaztu, ordea, euskararen tokia hutsaren hurrengoa dela EuskalHerriko zenbait unibertsitatetan, Ñafarroakoetan eta Ipar Euskal Herrikoetanbereziki. Duela urte batzuk, agian, posible zen esatea ez zegoela irakasle edo ikaslenahikorik klaseak euskaraz garatzeko.
|
|
|
Euskal lerroari dagokionez,
|
ezin da
ahaztu orain arte eginikoa. Izan ere, batetik testuinguruak bultzatuta eta bestetik hainbat irakasleren eta ikasleren kontzientzia eta sentsibilitatea zela medio, euskal lerroa indartzen joan da urterik urte.Baina ez da gauzatu euskal lerroaren diseinurik edota plangintza orokorrik estrukturalki.
|
|
|
Borroka sozialetan erabiltzen diren bitarteko zilegiak kultur baliabideak izanik,
|
ezin da
ahaztu baliabide horiek gizakien kategoria sozial batzuen baitan biltzendirela bereziki. Beren heziketari esker, bildutako eskola-kapitalari esker, kulturarengoi-mailetara iristeko izan duten aukerari esker, edota Unibertsitatea bezalakoinstituzioetako kide izateari esker, gizaki batzuk kapital sinboliko indartsuaren jabeizaten dira; ondorioz, beren produktu sinbolikoei beren aldeko balio-eskalarikmesedegarriena jartzeko egoera hobean daude, beste gizaki-kategoria batzuenaldean.
|
|
|
Horrez gain,
|
ezin dugu
ahaztu hezkuntza unibertsitarioan legeriak eta markojuridikoak duten eragin nabarmena. Espainiako eta Frantziako Konstituzioak, EAEko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Hobekuntzak, LRUk eta gainerako Lege organiko eta errege-dekretuek lehendik ere mugatzen eta oztopatzendute Unibertsitate propio eta euskaldunaren eraikuntza; baina Madrilgo Gobernutik ezarri nahi zaizkigun Lege berriek ezinezkoa bihur dezakete asmo hori, ereduunibertsitario bakarra inposatuz.
|
|
|
b) Lankidetza bultzatu, espezialisten eta itzultzaileen artean. Hainbat dirahartarako erabil daitezkeen ereduak, baina
|
ezin dugu
ahaztu biek bat egitendutela espezialitateko itzulpenaren une jakin batzuetan.
|
|
|
|
Ezin dugu
ahaztu gizarte-harremanetan duten garrantzia, eta, gure ustez, euskararen normalizazio-prozesuan eragin handiko esparrua da. Agente-eragileakizateaz gain, faktore biderkatzaileak ere izan baitaitezke.
|
|
|
Unitateak proposatzeko orduan
|
ezin dugu
ahaztu lanak ikaslearentzat egokiaizan behar duela: zentzuduna, zailtasun-maila, aurretik emandako hizkuntzabaliabideak, eta abar.
|
|
|
|
Ezin da
ahaztu, hilerri horien eraikuntza noren ekimena izaten zen. Argi dagoez zela gizabanako batzuen jarduera, talde-lan baten emaitza baizik, nahiz eta ezjakin nortzuek osatuko zuten lan-talde hori.
|
|
|
Bertan kontzentratzen dira eskakizun eta tirabira gehienak eguneroko bizitzan ere. Bestalde,
|
ezin dugu
ahaztu, hiri modernoek hazkunde-erritmo biziak izaten dituztela; horrek esan nahi du, hirigintza-proiektu berriak egiten direla, horretarako eraikuntza-teknika berri eta suntsitzaileak praktikan jarriz, eta, ondorioz, lurpeko substratu arkeologikoa ere suntsitzeko arrisku izugarrian geratzen dela.
|
|
|
Era berean, honek beste betebehar bat erebadakarkigu; hots, kontserbatzen den ondare arkeologikoa babesteko beharrizana, baina hiriaren erritmoak geldotu gabe, hain zuzen. Horixe da hiri-arkeologiarenlehen esangura,
|
ezin
ahaztu duguna, zeren eta marko espazialak beti baldintzatukobaitu ikerketa egiteko modua. Zailtasun horrek beste zerbait ekarriko du ondoriomoduan:
|
|
|
Aldi berean,
|
ezin da
ahaztu Estatu garaikidea bizkortzen ari zela, haren aurretik ziren erakundeak eta antolakuntzak, ekonomia moralarekin eta komunitatearekin lotuta zeudenak, indarra galduz zihoazen bitartean.
|
|
|
Hori da, behintzat, gure asmoa.
|
Ezin dira
ahaztu, noski, gaia gu bainolehen jorratu dutenak, solasaldi honen protagonistak, hain zuzen ere.
|
|
|
Mundu mailako historiografiaz ari naiz, historia globalaz. Baina
|
ezin da
ahaztu mundu mailan metahistoria desberdinak ditugula, eta arlo horretan mugatu eta ezarri behar dugula lehendabiziko desberdintasuna eta bereizketa. Gure metahistoriak Biblia du iturri nagusitzat, hots, tradiziojudu-kristaua.
|
|
|
Haurtzaroaren ikerkuntzari buruz zerbait onuragarririk aipatzekotan, horreninguruan sortu den disziplinartekotasuna dugu. Zentzu horretan, eta mentalitateenhistoriaren interesgunetik abiatuta,
|
ezin ditugu
ahaztu Euskal Herrian tradizio zientifiko luzea duen etnografiaren ekarpen garrantzitsuak, bereziki Etniker taldeakegindako lana, zeinean jaiotza, bataioa, puerperioa, lehen haurtzaroa, gaztaroa, ezkontza eta ezkontzatik kanpo sortutako umeei buruzko adiera, ohitura eta errituak azaltzen diren (Etniker Taldea, 1998). Zer esanik ez, hor harrobi garrantzitsuaaurki dezake haurtzaroa iker-objektutzat hartzen duen edonork.
|
|
|
Gizabanako guztion oinarrizko eskubideak eta biziraupena jokoan dauden honetan, aniztasuna eta aldaketa ezaugarri nagusitzat edukirik,(, ez dute egitura estatalik bere probetxurako, eta aniztasun harrigarria dute beren baitan, ez daukate botere politikoa eskuratzeko estrategiarik, baizik eta gauzak aldatzeko proposamen gordinak eta legitimoak?), mugimendu eko-bakezalearen lekukoa hartu ei duen gizarte-sare berri honen indarra azpimarratuz, Barcena-ren ustez badago argi izpi txiki bat. Eta aukera txiki hori gutxi izango ez balitz,
|
ezin
ahaztu aro modernoaren altxorra (gizarte-bizitza bizitza kolektiboa bezala), munduaren bermea eta biziraupena gizakiaren erabakien eta aukeren esku egotea dela (edo behar luke!).
|
|
|
Komunikazio publikoaren gurutzebidearen deskripzioa egiten ari garen honetan,
|
ezin
ahaztuko dugu kontsumitzaileen presioa bera ere kontuan hartzekoa dela. Kontsumitzaileak ere, erosleak berak?
|
|
|
Kontsumoaren mundura jauzi egin dugula, era berean,
|
ezin
ahaztu kontsumitzaile guztiek ez dutela pisu espezifiko bera, ez produktuen iritzi-munduan, ezta ekoizpen-estrategietan ere. Aberatsen interesak betetzea gozoago ohi zaio ekoizpen-arduradunari.
|
|
|
|
Ezin
ahaztu gaur egungo mundua horrantz abiatzen ari dela. Eta, agian, atzeraezinezko dirudien garapen horrek eskain ditzakeen abantailez profitatu beharko lirateke gizartea eta gizateria bera ere.
|
|
|
Jende-uholde horrek kultura originarioak suntsi ditzake; horra hor, esate baterako, europarren lurreratzea Ameriketan. Adibideak ematen jarrita,
|
ezin
ahaztu Euskal Herrian bertokoa eta originarioa dela egun gutxitutakoa, espainiar eta frantziar kultura estatalek horretara bultzatua; euskaldunari exijitzen zaio egokitzapena; ez hainbeste erdaldunari.
|
|
|
normalizazioa oso aurreratua baita, baina ez erabatekoa.
|
Ezin dugu
ahaztu
|
|
|
Kontsumitzaileen osasuna babestea, administrazio publikoaren betebehar nagusia Kontsumitzaileen osasuna eta segurtasuna babestea Administrazio Publikoaren betebehar nagusietako bat da, bereziki kontsumoaren eta osasun publikoaren arloan eskumenak dituztenena. Araudi berrienak elikagaien segurtasunaren gaineko erantzukizun nagusia elikagaien enpresaren ustiatzaileari ematen dion arren,
|
ezin dugu
ahaztu estatu kideek eta Europar Batasunak berak erantzukizun handia dutela herritarrek kontsumitzen dituzten elikagaien kaltegabetasunari eta kontsumitzeko gaitasunari buruzko kontrol publikoari dagokionez. Herritarren eta kontsumitzaileen babesa handia izan behar da babes gabezia handiena duten kasuetan.
|
|
|
Hala ere, badirudi hormona-ekintza duten molekulek dituztela arrisku gutxien pertsonen osasunerako. Substantzia horiek, besteak beste, gizonezkoen edo emakumezkoen hormona-ekintzak dituztenak, animaliei eman behar zaizkie eta beren lana egin behar dute, baina
|
ezin dugu
ahaztu denboraren poderioz metabolizatu egiten direla, eta, ondorioz, haien eragin farmakologikoa galtzen dutela. Baina zein da ondorioa?
|
|
|
– Ondasunak baloratzerakoan zuhur jokatu behar da. Alde horretatik, akatsak maiz gertatzen dira, eta adituek lapurretak egiteko arrisku nabaria duten ondasunak soilik baloratzeko joerari egozten dizkiote, baliozko objektuak izan arren lapurretak egin
|
ezin dituztenak
ahaztuta. Horrela, bi arazo sortzen dira etxe-aseguru bat kontratatzean:
|
|
|
Lanak izan nituen adiskidetzen.
|
Ezin zituen
ahaztu aurreneko egunean egin nizkion oihuak. Azkenean, baina, goxo-goxo hitz egin eta konfiantza hartu zuen.
|
|
|
Azpeitiko Odriozolatxo baserriko Mendi II eta III
|
ezin ditut
ahaztu. Mendi II zakur zapuztu bat zen.
|
|
|
Ez ote haiz gazteluak airean eraikitzen ari?".
|
Ezin
ahaztu bainuen, era berean, Sarak eman zidan erantzuna, galdetu nionean zein izan zen bere problema. " Amodioaren zauriak", erantzun zidan.
|
|
|
Dagoen zatiketa administratiboa ere
|
ezin dugu
ahaztu —EAE, Nafarroa, Iparraldea—, ezta lurralde desberdinetan dauden errealitate politiko, sozial eta indar korrelazio desberdinak ere; prozesu honetan kontuan hartu beharrekoak direnak eta sistema unibertsitario euskaldun honen garapen desberdin batera daramatenak.
|
|
|
Etorkizunari begira, demografikoki ez daukat hain argi ikasleriarik ote dugun euskaraz burutzeko.
|
Ezin
ahaztu unibertsitatea hautazkoa dela.
|
|
|
Daukagunari erreparatuta ere,
|
ezin dugu
ahaztu irakasle-multzo hori ia-ia gauetik goizera inprobisatu dela.
|
|
|
Panoptikoaren garapenak, ondorioz, ez ditu Benthamek bilatzen zituen erreforma nahiak asetu, ez gizatasunari dagokionean, ezta delituaren prebentzioari dagokionean ere; baina
|
ezin dugu
ahaztu argudio ekonomikoei dagokienean ere ez direla bete ingelesaren postulatuak. Izan ere, espetxeak estatuentzat kostu ekonomiko altua bai baina errentagarritasunik ematen ez duten erakundeak dira.
|