|
2000
|
|
|
Batetik, erabiltzen den euskara apurra, euskarari eta euskal kulturari buruz erabiltzen da, batez ere; eta kasuren batzuetan horretarako bakar bakarrik. Ildohorretatik, egunkariek eskainitako euskarazko informazioen artean,
|
ezin
ahaztu bigarren maila batean gelditzen direla, oso atzeraturik gelditu ere, politikari, ekonomiarieta kirolari buruzko albisteak.
|
|
|
iritzi emaileak dira edo kolaboratzaileak. Protagonisten arlo horretan,
|
ezin
ahaztu, beraz, bigarren maila batean gelditzen direla, osoatzeraturik gelditu ere, erakundeetako ordezkariak eta egunkarietako profesionalakberak ere.
|
|
2001
|
|
|
Archipenco, Lipchitz, Picasso... Berezko estiloa landu bazuen ere, kubistetara iritsi garen honetan,
|
ezin
ahaztu Julio Gonzalezen lana. Batetik, bere lan ugarik kutsu kubista nabaria du (aurreko orrialdean ipinitako adibideak, esaterako); bestetik, Picassok espainiarra izan zuen maisu eskultura kontuetan.
|
|
|
Eta
|
ezin
ahaztu René Goscinny y Sempé ren Nikolas Txiki, edo Elena Fortúnen Las Aventuras de Celia.
|
|
|
d) Azkenik,
|
ezin
ahaztu eta saihestu, arlo hau guk nahiko genukeen bezain ongiaurrera eramateko garrantzitsua den faktore bat: ekimen honek behar dituengiza baliabideak; eta horrekin lotuta, langileon lan baldintzak, etab. Horri aurreegiteko formula magikorik ez dago:
|
|
|
Alabaina, halakoetan narrazioak intertestualitateandautza (kondaira harturikoarekiko intertestualitate jolasean Durangaldean kokatutakoak, adibidez) eta, beraz, halako kronotopo determinatu eta hurbila intertestualitatearen ondorio dela pentsagenezake, hain zuzen, Obabakoakeko osabak eskatzen zuenez, aldaketak behar baitira istorio ezagunbaten gainean beste bat idaztean (istorioa hurbiltzea espazioan nahiz denboran, esaterako). Bestalde,
|
ezin
ahaztu hizpide dauzkagun narrazioetan denbora nahasketak gertatzen direla, iraganean bagaudeere, iragan mitikoan, nahi bada?, gaur egungo errealitatearen objektu eta gauzak agertzen baitira.Nahasketa hauen eskutik irakurleak jolas keinuak jasotzen ditu, batetik; bestetik, istorioak anakronikoak suertatzen dira, irrealtasun ukituarekin lagunduta (eta kronotopoa ere irrealtasun kutsu horrekinguratu...
|
|
|
Ez. Baina zerbaitekin kontsolatu behar badugu,
|
ezin
ahaztu garai ilunenetan ere sortze artistikoak oso lan aipagarriak eman dituela, eta arkitekturan (arkitektura aipatuta, eta New Yorkeko dorre bikiak gogoan, arte honek Euskal Herrian duen egoeraz hitz batzuk egiteko gogoa ere eman dit, baina beste baterako utziko dut. Baina pentsatzeko datu bat:
|
|
|
Hemen koka ditzakegu Platonen hiri estatu ideala (Atenasi bere antzinako loria itzuli nahi diona, sofisten ideia berriak arbuiatuz), Aristotelesek konstituzio ezberdinen gainean eginiko hausnarketa (Platonekin batera demokraziaren etsai sutsua izango da Aristoteles), edo Isokratesen panhelenismoa. Eta
|
ezin
ahaztu hiri estatuaren kontzeptuaren aurkako ikuspegiak ere azaldu zirela, estoikoena kasu: beraiek inongo hiri zehatz batekoak ez zirela aldarrikatzen zuten, pertsona denak baitira hiri unibertsalaren —kosmopolisaren— partaide.
|
|
2002
|
|
|
Literatura lehiaketak jendaurreko aurkezpenerako plataforma baino zerbait gehiago ere badira, ordea. Banidadeagatik bidaltzen dituztela lanak aipatu izan du bakarren batek, promozio bila abiatzen dira batzuk, errekonozimendu eske beste batzuk eta
|
ezin
ahaztu arrazoi prosaikoa: diruz ondo hornitutako lehiaketa dezente antolatzen dituzte erakundeek.
|
|
|
Xabier Amurizaren Hil ala bizi (1973), Ramon Saizarbitoriaren 100 metro (1976), Mario Onaindiaren Grand Placen aurkituko gara (1983), Txillardegiren Exkixu (1988), edo Hasier Etxeberriaren Mugetan (1989). Hauekin batera,
|
ezin
ahaztu joan den hamarkadan argitaratutako batzuk: Mikel Hernandezen Etorriko haiz nirekin?
|
|
|
Haizetan egindako lan horren ostean, 1989g. irailaren 19an, goizean, martitzena zan,
|
ezin
ahaztu jat egun hori hasi neban Bizkaiko bideetango bidezbideko liluragarri Alberto Schommer lagun nebala, pintore, olerkari ta gizatar dana batean dan argazkilari mozorrotu hau: arean, Gasteizen hiru mende beranduago jaio zan, jaioken bidaiak Medicitarren Florenza berpiztailerakoa zeitekena.
|
|
|
Guganik aldegiña? Baña
|
ezin
aztu... Ez bijotz onek taupa egingo dauan artian.
|
|
|
Dena dela,
|
ezin
ahaztu Pertseok itsas munstro ikaragarri batekin borrokatu, behar izan zuela, eta akabatu ere egin zuela. Izan ere, munstro hura akabatzea beste modurik ez zegoen dontzeila eder bat askatu ahal izateko, eta horixe egin zuen gazteak.
|
|
|
Era berean, honek beste betebehar bat erebadakarkigu; hots, kontserbatzen den ondare arkeologikoa babesteko beharrizana, baina hiriaren erritmoak geldotu gabe, hain zuzen. Horixe da hiri arkeologiarenlehen esangura,
|
ezin
ahaztu duguna, zeren eta marko espazialak beti baldintzatukobaitu ikerketa egiteko modua. Zailtasun horrek beste zerbait ekarriko du ondoriomoduan:
|
|
|
Gizabanako guztion oinarrizko eskubideak eta biziraupena jokoan dauden honetan, aniztasuna eta aldaketa ezaugarri nagusitzat edukirik,(, ez dute egitura estatalik bere probetxurako, eta aniztasun harrigarria dute beren baitan, ez daukate botere politikoa eskuratzeko estrategiarik, baizik eta gauzak aldatzeko proposamen gordinak eta legitimoak?), mugimendu eko bakezalearen lekukoa hartu ei duen gizarte sare berri honen indarra azpimarratuz, Barcena ren ustez badago argi izpi txiki bat. Eta aukera txiki hori gutxi izango ez balitz,
|
ezin
ahaztu aro modernoaren altxorra (gizarte bizitza bizitza kolektiboa bezala), munduaren bermea eta biziraupena gizakiaren erabakien eta aukeren esku egotea dela (edo behar luke!).
|
|
|
Jende uholde horrek kultura originarioak suntsi ditzake; horra hor, esate baterako, europarren lurreratzea Ameriketan. Adibideak ematen jarrita,
|
ezin
ahaztu Euskal Herrian bertokoa eta originarioa dela egun gutxitutakoa, espainiar eta frantziar kultura estatalek horretara bultzatua; euskaldunari exijitzen zaio egokitzapena; ez hainbeste erdaldunari.
|
|
|
Komunikazio publikoaren deskripzioa egiten ari garen honetan,
|
ezin
ahaztuko dugu kontsumitzaileen presioa bera ere kontuan hartzekoa dela. Kontsumitzaileak ere, erosleak berak?
|
|
|
Kontsumoaren mundura jauzi egin dugula, era berean,
|
ezin
ahaztu kontsumitzaile guztiek ez dutela pisu espezifiko bera, ez produktuen iritzi munduan, ezta ekoizpen estrategietan ere. Aberatsen interesak betetzea gozoago ohi zaio ekoizpen arduradunari.
|
|
2003
|
|
|
Ameriketan bertan be izan dira gure bertsolariak:
|
ezin
ahaztu hemen Pello Mari Otaño, Mendiague, Patxi Bakallo, Pello Errota, Iparragirre. (Aldi horretan, euskaldun asko joan zan Ameriketa aldera, batez be Argentina ta Uruguayra).
|
|
|
Zarata handi barik, baina ekin ta ekin, han ziharduan Xabier Peña tolosarrak euskerazko eskolak emoten, berak eginiko metodoa lagun ebala (kiputx batek bizkaieraz egina, hau miraria!). Mikel Arruza be
|
ezin
ahaztuta itxi. San Antongo eleizan batzen ziran domeka ta jaietan, Don Klaudio Gallastegi handiaren magalpean, Bilboko euskaldun fededun asko ta asko, eleizkizunetan euskereari geroago eta leku gehiago emoten eutsela.
|
|
|
Horrela errepidean oinarritutako garraio sistema bultzatzen jarraitzeak ekarditzakeen eragozpen eta mugak aintzakotzat hartu behar dira. Errepidezkoazpiegiturak gainerakoen eta, bereziki, trenbidearen aurrean duen abantailanagusia hura baino askoz ere potentzialtasun egituratzaileagoa duela da, baina kontrako aldean kostu sozial eta ingurumenezko kostu altuagoak izateaz gain
|
ezin
ahaztu daiteke gaur egun agertzen diren kongestio arazoakdirela eta, eta horiei aurre egiteko errepide azpiegitura hedatzeak dakartzanezintasunen ondorioz, beren eraginkortasuna izugarri mugatzen dela.
|
|
|
Elhuyar taldea lehen lehenik: Luis Mari Bandres, Iñaki Azkune eta Mikel Zalbide; Koldo Martinez nafarra, Iñaki Azkoaga eta Patxi Letamendi, beste askoren artean34 Gizonezkoen izenak dira, baina
|
ezin
ahaztu lan isil eta, era berean, garrantzitsuenetan zenbait emakume ere erabili zirela 1976an, adibidez, Beatriz Petralanda, Begoña Urkiaga eta Irene Goikolea, besteak beste, UEUrentzako dirua biltzen ibili ziren.
|
|
|
Joxe ere
|
ezin
ahaztuz dabil Aitorren  sorpresa hori. Gabik, gainera, ez du beste hizpiderik hartu eskolako atarian elkartu direnetik.
|
|
|
Aurreko arrazonamendu guztiak gutxi balira, nekazariak izan diren edo laborantzaren gorazarrea egin duten patriarka, santu eta pertsonalitate ugari aipatu ohi dira hurrena. Horien artean
|
ezin
ahaztu San Isidro laboraria, berak eskaintzen du-eta santu bizitza daraman aitzur  lari umilaren eredu perfektua (Elizak Santa Teresa eta San Inaziorekin batera kanonizatu zuen 1622an, eta XVII XVIII. mendeetan haren gurtzea zabaltzen joan zen, Familia Santuarenarekin batera, beti ere fededun txiro eta umilenak Elizara hurbiltzeko estrategiaren barnean; Kardaberazek euskaratu zuen Isidro eta be... Nekazaritzan jardun duten pertsonaia horiek gehienetan eredu positiboak badira ere, negatiboak ere ez dira ahazten:
|
|
|
Are gehiago, kontratuetan ageri denez, egun jakin batzuetan, maizterrak jabeari zenbait animali eta produktu, oilasko, arkume, txerri, gazta, sagar, eta abar? " oparitzera" behartuak zeuden;
|
ezin
ahaztu jabeari ematen zizkioten gauza horietako asko ez zirela sekulan pasatzen maizterren mahaitik.
|
|
|
Era berean, irratien euskal esparruan,
|
ezin
ahaztu irrati ofizialek eurek ere lan handia egin dutela euskararen normalizazioan; beste guztiekin batera, euskaraz bizi nahi dutenei euskarri garrantzitsua eskaini izan diete: Euskadi Irratia eta Irrati Gaztea biek.
|
|
|
Argi dago ezen teknologiak aberastasun iturri direla, baina
|
ezin
ahaztuzkoa da teknologiek zerbitzu sozialak, kulturalak eta politikoak jartzen dituztela abian. Beraz, Euskal Herriaren garapen integralaz sinetsi ahal izateko, teknologia komunikatiboak eurak oso dira beharrezkoak, bai eta herriaren zerbitzua helburu hartuko dituzten produktuak ekoiztea ere.
|
|
|
mende laurdenekoeuskalduntze saio hori, oraindainoko ibilbideari dagokionez, indargaltzen, ahultzen eta husten ari dela. Motiboak ugariak izango dira, jakina, baina badira bi inondik inora
|
ezin
ahaztuzkoak: a) gero eta irakasle gutxiago dago, EAEn, euskaldundu edo alfabetatu gabe; b) gelditzen diren" elebakar" horiek gero eta aurrerago doaz adinean, eta adinkontu horrek badu ondorio nabarmenik L2 eskuratzeko gaitasunean.
|
|
2004
|
|
|
Gaur egun, zorionez, material ugari eta oso baliagarria dugu. Antzina, Koldo Mitxelenak lan ikaragarria egin zuen gramatikan eta beste arlo batzuetan, baina Resurreccion Maria Azkuek hutsetik egindako hiztegia, operak, eleberriak, eta abar
|
ezin
ahaztuzkoak dira niretzat. Orotarikoa altxor ikaragarria da idatzizko tradizioa jasotzeko.
|
|
|
Zopa ontzian zerbitzatu dugu, edo katiluetan zuzenean. Koilarakada bat jogurt naturalen gainean jarrita,
|
ezin
ahaztuzko platera da.
|
|
|
behin behineko beharra asetzea baita. Gure taldean" zesarea" deitzen genion gure azken diskoari, hura erditzeak suposatu zuen esfortzua
|
ezin
ahaztuz.
|
|
|
Piraguatik erdi itorik atera ninduzunean eta ahoz ahokoa egin, ikaragarria izan zen esnatze hura, sekulakoa. Eta geroztik nik
|
ezin
ahaztuko dut ez une hura eta ez zu.
|
|
|
aurki daitezkeelarik (adibidez Aro Modernoan arrantza auzietan Bizkaiak, Gipuzkoak eta Lapurdik oso harreman estuak izan zituzten beren artean, beste ezein probintziarekin baino estuagoak). Eta
|
ezin
ahaztu Euskal Herria ez diren lurraldeekin izandako loturak ere (Zuberoak Biarnorekin, Arabak Errioxarekin...).
|
|
|
malgutasuna, abiadura, tamaina. Adina ere
|
ezin
ahaztu. Kapitaina herrena zen, gainera.
|
|
|
Alde horretatik,
|
ezin
ahaztu aurrera begira ere horrelako urratsak emateko abagune egokia eskaintzen duela Galeuscak. Izan ere, 2004an Ourensen elkartu gara, eta datorren urterako beste horrenbeste gauzatu nahi genukeipuingintzarekin, Galeuscako nazioen kulturetan hamabost urteotan osatu den ipuingintzarekin.
|
|
2005
|
|
|
1980an, aldiz, ordura arte jabegoa izandako kaputxinoek aldizkaria utzi eta Zeruko Argiatik zetozen beste pertsona batzuek jarraitu zuten proiektuarekin, oraingoan ARGIA izenarekin, gaurdainoko ibilbidea egin duena. 25 urte bete dira harrezkero eta
|
ezin
ahaztu zenbaki borobil hori ere. 2.000 zenbakiaren ospakizunetan integratu nahi ditugu azken 25 urte hauek, aurreko ibilbide hori gabe nekez uler baitaiteke ARGIAren historia eta errealitatea.
|
|
|
Gai zientifiko horiez gain, bizitzako hainbat alorrekin interesatua eta konprometitua egon zen pertsonaia sortzaile eta ezohikoaren giza soslaia ere aztertu zen;
|
ezin
ahaztuzkoa baita hark burututako zientzia ikerkuntzek ikaragarrizko eragina izan zutela XX. mendeko filosofian. Izan ere, Erlatibitatearen teoriak zenbait filosoforen hausnarketa eta ikuspegiak aldarazi zituen.
|
|
|
Fiskaltzak PPren Gobernu garaian zuen jarrera berari eusten dio. Jarrera aldaketarik balego ordea,
|
ezin
ahaztu, esan bezala, botere judiziala PPren garaiko" pieza" garrantzizkoez osatua dagoela eta botere honek orain arte erakutsitako jarrera PSOEren borondate politikoari, itxuraz behintzat, muzin egiten diola. Adierazgarri izan daiteke Arnaldo Otegiren aurka egiteko botere judizialak agertu duen grina.
|
|
|
Alkateak proposamena berea zela, eta helburua Junta eta jaia despolitizatzeazela esan zuen. Behin eta berriz ikusi dugun bezala, jaia despolitizatzearen aitzakiarekin talde politiko jakin baten esku uzten da Alardea(
|
ezin
ahaztu Juntako kideenartean PNV inguruan dagoen jende kopurua handia dela). Bitxia ematen badu ere, eta hiriko soziologiaren erakusle nabaria izanik, talde horretatik urruti kokatzenden pertsona da ordenantzaren aldaketa proposatzen duena.
|
|
|
Lehendabizi, konpainien entseguen kontra34, gerojaietako kartelak banatzen dituztenen kontra, eta azkenik, Alardearen aldekoenkontra. Zentzu honetan,
|
ezin
ahaztu urte honetan, emakumearen alde zegoenpertsona batek jaso zuen jipoi latza, zeinak hiru egun eman zituen ZlUn. BarneSailaren erabakia jakin ostean, 2.000 pertsona inguru udaletxera zuzentzen diraezohiko pleno baten deialdia aldarrikatuz, eta bertan ordutegien aldaketa eskatuz.Eta, noski,, tradizionala?
|
|
|
zure short bustian
|
ezin
ahaztuz
|
|
|
Gu baino nahiko zaharragoa zen eta Goiko Errotako presan igerian ari ginela, lepotik heldu eta ur azpian sartzen gintuen... Holako kontuak
|
ezin
ahaztu.
|
|
2006
|
|
|
Urtero 20 milioi emakume geratzen da minusbaliaturik munduan erditzean gertatutako arazoen ondorioz; hauek ia denak Munduaren Gehiengoan gertatzen dira. Eta
|
ezin
ahaztu Afrikan 100 milioitik gora emakumek sexu organoetako mutilazioagatik ezintasun ikaragarriak dituztela.
|
|
|
Mendizale? Zer dakit nik, baina nik badaezpada
|
ezin
ahaztuko ditut lagun handi batek, gizonezkoa berau, duela gutxi, sabelean dudan hau ere mutikoa zela jakin zuenean aipatutakoa: «Ez duzu lan makala izango, mutikoak izanik, mutikoen tankeran ez hezten».
|
|
|
Bestalde, eta fusilatzeaz ari garelarik,
|
ezin
ahaztu, Andoni Egañaren Pausoa noiz luzatu (Alberdania 1998) liburuaren 16 kapitulua. Irakurleak mugak gainditu ditugula iritziko dio, izan ere, Garcia Hernandez eta Galanen fusilatzeaz ari da 1930eko Oskan (Huesca), alta, uste baino harreman estuago dauka gurearekin.
|
|
|
Alde horretatik,
|
ezin
ahaztu aipatu bi egileek existentzialismoarekin izanzuten harreman estua. Euren lehen lanetan nabarmena den harreman hori bizikipresente dago etorkizuneko lanetan.
|
|
|
Astuna izan arren bizitzaren zama, umorez izan zara biloben amama. Astuna izan arren bizitzaren zama,
|
ezin
ahaztu zugandik jasotako dana'.
|
|
|
Eta
|
ezin
ahaztu, hainbat eta hainbat antzerki, Aste Santuetan, Jesusen Pasioa, herriko jende pila batek parte hartzen zuen, protagonisten artean gogoratzen ditut, Potxolo, Juanito Bikendi (Judas), Gurrutxaga eta abar, urte batzutan, ekitaldi hau tradizioa bihurtu zen herrian. Geroztik sortu ziren Azpeitiko Antzerki Topaketak, gaur egun Azpeitian dagoen antzerkirako zaletasuna, orduan egindako lanaren ondorioa da.
|
|
|
Horien artean
|
ezin
ahaztu Bretainia Handian heriotza zigorra kentzearen aldeko eskakizun ugari sortu zuten bi kasu.
|
|
|
Gainera,
|
ezin
ahaztu Klemente aita santuak ez zuela izen egokia hartu, bihozbera izan ordez zorrotz eta gogorra izateko asmoa baitzuen, eta ez zeukan salbuespenik egiteko inolako gogorik, ezta Beatrice Cenci bezalako neska eder eta estimatu batengatik ere. Horrez gain, Cencitarren ondasunen administrazioa Klemente aita santuaren iloba maitearen eskuetan geratuko zen familiakoak deserriratu, zigortu edo hilez gero, eta hori ere ez zitzaion batere gaizki etorriko Klementeri, bide emango baitzion Erroma edertzearren eta Elizari behar adinako lustrea ematearren egin berri zituen lanen gastuak kitatzeko...
|
|
2007
|
|
|
Bestalde,
|
ezin
ahaztu Saizarbitoriak saiakeraren eremua goldatua duela; konparazio batera, Aberriaren alde (Aberriaren kontra) liburua. Kezkak, zalantzak, kritika eta autokritika.
|
|
|
" labur" baina zailtasun handiko honetan,
|
ezin
ahaztuko ditugu bidean izandako milaka oztopo (judizial, politiko eta beste...). Oztopo horiek guztiak gainditzeko ezinbestekoa izan da Euskal Herri mailako erakunde bateko parte izateak eman digun sostengua eta bermea.
|
|
|
Esangura horretan, lege organiko hodea eratxikitzea, profesional horiek funtsezko faktore baitira informazioak ekoizteko orduan. Profesional horien jardunean berebiziko garrantzia du osagai intelektualak, eta hori
|
ezin
ahatz dezakete botere publikoek, ezta komunikazio enpresek ere. Egin eginean ere, informazioa ezin da merkataritzako erabakien mende utzi.
|
|
|
Esparru juridikoaren adarretatik lan legeria da pisu handia duten horietako bat, gizartean dituen ondoreengatik. Hortaz, euskaraz erabili beharreko terminologia finkatzeko unean,
|
ezin
ahatz daitezke bilduma honetan aurretiaz argitaratutako tituluak, ezta UZEIren moduko erakundeen eskarmentua edota EUSKALTERM terminologia banku publikoaren antzeko tresnak ere. Alabaina, horien guztien proposamenak ñabartu eta egokitu egin behar izan dira, euskarazko testu propioa eratzeko, eta testu hori irakurlearentzat ulerterraza eta erabilgarria izan dadin.
|
|
|
Condillac
|
ezin
ahaztu, gomutatzeko bakarrik badarik ere, berak halaber, 1) hizkuntzaren jeinuarekin nazioaren jeinua behatzen duela, nazioak eta hizkuntzak bat egiten dutelarik; eta 2) jeinu hori historikoa dela harentzat ere. Historikotasunetik hasita:
|
|
|
Baina Ipar Euskal Herrian ez ezik, Pirineotako beste aldean ere katolizismoan suertaturiko aldakuntzen adibideak ditugu. Gure azterketa gehien bat Iparraldera mugatuko badugu ere,
|
ezin
ahaztukoa da Hego Euskal Herrian garaturiko haustura katoliko konfesionalen alderdien artean, EAJ eta Comunion Tradicionalistan 1932an bildu zena (karlista integristak). Bietan adiskideak zituen Piarres La, ttek, eta gerra zibilaren garaian kontraesanak bere goren gradura iritsiko ziren.
|
|
|
Eta,
|
ezin
ahaztuzkoa da hirugarren parametroa: etika.
|
|
|
Alabaina, tradizio filosofikoan ez gutxiago interesgarria eta
|
ezin
ahaztuzkoa giza ezagutzaren objetibotasuna hizkuntzan, intersubjektibotasunean, oinarritzeko Humboldt-en saioa izan daiteke243 Pentsamenduaren munduan kontzeptua bakoizten duena, zinez indibiduo bihurtzen duena, hitza da:
|
|
|
Condillac
|
ezin
ahaztu, gomutatzeko bakarrik bada ere, berak halaber, 1) hizkuntzaren jeinuarekin nazioaren jeinua behatzen duela, nazioak eta hizkuntzak bat egiten dutelarik; eta 2) jeinu hori historikoa dela harentzat ere. Historikotasunetik hasita:
|
|
|
Orduan, trikitilariek isiltasuna moztu eta Euskal Herri Berriaren bideoak iluntasuna ebaki zuen. Arrapaladan, BECeko ekitaldia, hautes elkarteen aurkezpena, sinaduren bilketa eta horiek lortu osteko zoriontzea pasatu ziren Getxo Antzokian bildutakoen begi aurretik, hauteskundeetan egoteko ezker abertzaleari jarritako trabak
|
ezin
ahazturik. Baina, Jone Uriak esan bezala, “edozer gauza eginda ere/ ez gaituzte isilduko”.
|
|
|
–Bakarrik utzi gaituzte, eta
|
ezin
ahaztuak bildu gaitu elkarrengana.
|
|
|
Alderdiko buruzagien esanetan, Jaurlaritzako langileek, zerbitzuetakoek, alegia, denbora gehiegi pasatzen zuten abertzaleentzat ustez erabilera praktikorik ez zuen informazioa biltzen eta gutxiegi Francori oposizioa egiten. Giro horretan,
|
ezin
ahaztu Konrad Adenauerrek bota omen zuen esaldi famatu hura —" aurkariak daude, arerio politikoak ondoren eta, azkenik, (txarrenak) alderdiko kideak" — ezin hobeto bete zela, maiz, EAJren kasuan.
|
|
|
Ettore Diccino deitzen den bazkide izandakoarekin haserretu eta harreman oro apurtutakoa nintzen eta, batez ere, Anne eta Belleren heriotza
|
ezin
ahaztu zuen gizon deuseza, horixe nintzen ni Orsonek bere albora joateko eskatu zidan garaian. Barrua hutsik baino, dena saminez beteta zeukan gizon galdu bat nintzen, esnatzea bera ere nekeza baino nekezago egiten zitzaiona.
|
|
2008
|
|
|
Absalom! publikatu zituen 1930 eta 1936an hurrenez hurren;
|
ezin
ahaztu Margareth Mitchellen Gone with the wind (Haizeak eramana) nobela ere, 1937ko Pulitzer saria. Ondorengo zinemarako egokitzapenarekin izugarri famatu egin zen AEBetako hegoaldean girotutako istorioa.
|
|
|
Orain artekoan iragarriak iragarri,
|
ezin
ahaztuko doguz Ugartebururen testuan agertzen diran alkarrizketak antzerkiko eskena moduan emonak, sarritan gatza eta piperra erakusten dabenak, behin baino gehiagotan, batez be, hots berbak edo hitzjokoak diran pasarteetan jatorrizko esakerak eurak jasoko diralako. Bizitzako teatroan danok gara antzezle, baina irakurleon zori onerako, Ugarteburu lakoek gorde egin dabe antzerkiko irudia gidoia be gogoan.
|
|
|
Geroagokoak dira Basarriren Nere bordatxotik eta Maria Dolores Agirreren kontuak. Charlas con nuestros baserritarras izeneko ekitaldiak
|
ezin
ahaztu:
|
|
|
Haginak erantsiz gero, iraganak ez daki mokadua askatzen. Memoria hor dago,
|
ezin
ahaztua.
|
|
|
garbiketak ez ezik, beste lan asko ere ikasten eta egiten baitzituen ordurako: ...tzen erraza jakitea non eta nola jarri behar ziren platerak eta erretiluak, aiztoak, koilarak eta sardexkak, basoak eta kopak, bakoitza bere tokian; jantziak lisatzen zituen, nagusien soineko konplikatu haiek beraiekin baitzekartzaten beste era bateko konplikazioak, baita lisatzeko orduan ere; edo, denborari denbora ostuz, brodatu ezin finagoak egiten zituen; eta lan eta lan egiten zuen bitartean,
|
ezin
ahaztu handikiekiko moldeak eta manerak findu behar zituela, buruan hori beti present.
|
|
|
bai, egia zen zaindu izan zuèn guztietan, ezin hobeto tratatu zuela, borondatetsu bezain mendeko, baina egia zen, halaber, Regina markesa anderearen alde lerratu zela unerik erabakigarrienetan. Nataliak, jakina,
|
ezin
ahatz zezakeen hura, eta horregatik, beharbada, horregatik, seguru?, edo begirada akusatzaileak zuzentzen zizkion, edo ez zion, besterik gabe, begiratu ere egiten, akusazioa akusazioago bihurtzeko modu bat ere izan zitekeèn jarreran, ez begiratze harekin zera esaten ariko balitzaio bezala: –Hara, Regina:
|
|
|
Baina, azken urte haietan soldadutzarekin lotutako kontu batzuk, bigarren karlistaldia bukatuta gero (1876an, beraz), kinten sistema eta soldadutzarako zozketak ezarri zituen Espainiako gobernuak Euskal Herrian?
|
ezin
ahaztu zituelako edo, legeak bereziki behartzen zituen Nazario eta haren hiru anaiak, aita gerran galtzaileetakoa izan zutelako, nahiz eta anaietan zaharrena izatea, azkenean, Nazariori onurazko gertatu zitzaion, ñabardura hark bere anaien tutore bihurtu eta soldadutzatik libratu baitzuen, zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekeen Nazario soldadutzara bolondres, premutasunak zekarzkiòn pribilejioak eta abantailak bazter utzita) Dobainera iritsi bezain laster egin baitzion uko ametsari, amets berri batek amets zaharraren lekua betetzen ziola:
|
|
|
Esplikazio orotatik harat, baina, barruz kanpora egin arren, galtzerdia beti galtzerdi?, Beñardoren igandeko saio hura erabakigarria izan zen? mutilaren begientzat muga bat behar baitzuen igande hark, ez al zen, bada, Beñardo igande hartan mundura modu ofizialean jaio, halakorik esaterik bada, bertsolari bezala??, eta Beñardok
|
ezin
ahaztu baitzuen egun hura: nola, bada!
|
|
|
Irakaskuntzan
|
ezin
ahaztuko dugu, euskalkia eta euskara batua ukipenean bizi direla, ukipen gunea hiztuna dela. Ondorioz, batutik bizkaierara eta bizkaieratik batu rako eragina etengabea izango da hiztunarengan, erabili arren bizkaiera funtzio ba tzuetarako eta euskara batua beste batzuetarako.
|
|
|
Baina gero eta ugariagoak dira hizkuntza naturala eta terminologia espezializatua (sintaxi kontrolatuarekin edo libre samarrarekin) darabiltzaten zientzia aplikatuko eta teknikako testuak. Eta
|
ezin
ahaztu, lehen ez bezala, gaur egun asko direla abstrakzio maila apaleko testuak kontsumo arloan
|
|
|
Hola, jesuiten artean maiz ibiltzeaz gain (igandero egiten zien bisita Deustura, eta Loiolara ere sarri joaten zen gogo jardunak egitera), karmeldarrengana ere joan ohi zen udazkenero atseden hartzera. Bestalde
|
ezin
ahaztu behintzat bi proiektu izan zituela eliztar korporazioak sortzeko: 1909an Zurtzaingo proiektua, eta 1919an «Asociación Sacerdotal» izenekoa444 Zurtzaingo proiektuari zegokionez Azkue, dena utzi eta bizi osoa ordena horri eskaintzeko prest agertu zen.
|
|
|
Eta Azkuek aski tinkotasunik bazuen norbanako lan neketsuak aurrera eramateko, aldiz zailago zitzaion bere borondatearen menpe ez zeuden pertsona desberdinak Euskal Herri osoan zehar koordinatzea. Bestetik,
|
ezin
ahaztu, herri mailan eta folklore arloan, estatu desberdinen eragina 1900 aldera oraindik nahiko lausoa zen bitartean, kontrara, maila jasoagoko kultur esparruetan, mugak dinamika aski berezituak sortarazi zituela Bidasoaren alde bakoitzean. Beraz, errazago bide zen Azkuerentzat aski bizimodu antzekoa zuten Gernikaldeko eta Baigorriko nekazari xume ia letratugabeei hiztegirako informante gisa elkarlana eskatzea, ezen ez heziketa, sozializazio eta nazionalizazio prozesuek nahikoa desberdindu zituzten Iparraldeko eta Hegoaldeko euskal idazleak (are denak apaiz izanik ere), demagun, aldizkari proiektu berean biltzea.
|
|
|
Boskotean joan arren. Eta
|
ezin
ahaztu familia baten kargu izatean: Ateraldiaren aurreko atariko lana:
|
|
|
Finalerdi gogorra espero da Bartzelonaren aurka. Ligako bi talde handi direlako, eta Bartzelonan mendeku gose daudelako arabarrek Ligako finalean eman zieten egurra
|
ezin
ahaztuta (3 Tauren alde).
|
|
|
Nazario bere onetik aterea zegoen, anaia zapal zapal egina uzteko gogoz; esan nahi baita bitarteko guztiak prest zituela –buruargitasuna, haien artean– zapaldua zuena are zapalduago uzteko; helburua betetzeko, ondorioz, aitzakia bat edo beste erabil zezakeen... Baina, azken urte haietan soldadutzarekin lotutako kontu batzuk –bigarren karlistaldia bukatuta gero (1876an, beraz), kinten sistema eta soldadutzarako zozketak ezarri zituen Espainiako gobernuak Euskal Herrian–
|
ezin
ahaztu zituelako edo –legeak bereziki behartzen zituen Nazario eta haren hiru anaiak, aita gerran galtzaileetakoa izan zutelako, nahiz eta anaietan zaharrena izatea, azkenean, Nazariori onurazko gertatu zitzaion, ñabardura hark bere anaien tutore bihurtu eta soldadutzatik libratu baitzuen... zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekee... jende honek fabrika hau egin badu, nik zergatik ez...? –, soldadutzaren bide hartatik jo zuen; bazegoen, gainera, beste xehetasun bat, bide hartan aurrera egitera bultzatzen zuena, bera soldadutzaz libratzeaz gain, Ismael librarazi baitzuen Nazariok, hartarako legeak eskaintzen ziòn zirrituaz –redención en metálico, jatorrizko esamoldean– baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ordaindu behar izan bazuen ere, Mateo Sukunzak Canovasekin zuèn adiskidetasun nolabaitekoa ez baitzitzaion alor hartan, itxuraz, alferrikakoa gertatu.
|
|
|
Hala, bada, konfiantzazko giro berri hartan, sendotuz joan ziren Reginaren ahalmenak, ez mintzamenari lotutako kontuetan bakarrik, zerbitzuari lotutakoetan ere bai... garbiketak ez ezik, beste lan asko ere ikasten eta egiten baitzituen ordurako: ...tzen erraza jakitea non eta nola jarri behar ziren platerak eta erretiluak, aiztoak, koilarak eta sardexkak, basoak eta kopak, bakoitza bere tokian; jantziak lisatzen zituen, nagusien soineko konplikatu haiek beraiekin baitzekartzaten beste era bateko konplikazioak, baita lisatzeko orduan ere; edo, denborari denbora ostuz, brodatu ezin finagoak egiten zituen; eta lan eta lan egiten zuen bitartean,
|
ezin
ahaztu handikiekiko moldeak eta manerak findu behar zituela, buruan hori beti present.
|
|
|
Esplikazio orotatik harat, baina –barruz kanpora egin arren, galtzerdia beti galtzerdi–, Beñardoren igandeko saio hura erabakigarria izan zen... mutilaren begientzat muga bat behar baitzuen igande hark –ez al zen, bada, Beñardo igande hartan mundura modu ofizialean jaio, halakorik esaterik bada, bertsolari bezala? –, eta Beñardok
|
ezin
ahaztu baitzuen egun hura: nola, bada!
|
|
|
bai, egia zen zaindu izan zuèn guztietan, ezin hobeto tratatu zuela, borondatetsu bezain mendeko, baina egia zen, halaber, Regina markesa anderearen alde lerratu zela unerik erabakigarrienetan. Nataliak, jakina,
|
ezin
ahatz zezakeen hura, eta horregatik, beharbada –horregatik, seguru–, edo begirada akusatzaileak zuzentzen zizkion, edo ez zion, besterik gabe, begiratu ere egiten, akusazioa akusazioago bihurtzeko modu bat ere izan zitekeèn jarreran, ez begiratze harekin zera esaten ariko balitzaio bezala: " Hara, Regina:
|
|
2009
|
|
|
Bestalde,
|
ezin
ahaztu Elkartegian ere makina bat hitzaldi egongo dela: adibidez, Puntueus eta Puntucat proiektuen egoera aztertuko da hilaren 8an; euskal kultura katalanarekin lotuz saio bat baino gehiago eskainiko da, eta internetek liburuaren industrian daukan eraginaz hitz egingo dute adituek.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterraren izenean, ikastarora hurbildutakoen interesa eta parte hartzeko gogoa azpimarratu eta eskertu nahi dugu. 15 lanordu horiek arintzeko, Kalostrapeko (Iparraldeko Aek ren egoitza eta ostatu dotoreko) bazkariak eta UEUko antolatzaileak
|
ezin
ahaztu, giroa jartzeko ezin hobeak izan baitziren!
|
|
|
Herriko bertsolariak ere
|
ezin
ahaztu dira. Herriko tabernetan abesten zuten eta, antza denez, gerra aurretik Jatabeko etxe gehienetan egoten zen baten bat.
|
|
|
Aurpegi berriak bai, baina
|
ezin
ahaztu eskarmentu handiko legebiltzarkide asko ez direla oraingoan Ganberan eseriko.
|
|
|
Ipar Koreak ohartarazi du, AEBetararte iristeko gai den misil batekin probak egiten ari dela. AEBz ari garenez
|
ezin
ahaztu bera dela munduan armetan gehien gastatzen duen herrialdea; alde handiarekin gainera. Eta orain, Errusiak esan du gastu militarra handitu egingo duela.
|
|
|
Eta
|
ezin
ahatz dezakegu Kursaaleko terrazetako eskaintza zabala. Nazioarteko Su Artifizialen Lehiaketan 7 piroteknia etxek hartuko dute parte.
|
|
|
Ezin dio bere buruari horrelako zatarkeriarik baimendu. Azken aukera du(
|
ezin
ahaztu bihar euria egiteari utz diezaiokeela), lagun onaren plantak egiteko, oraindik badago esperantza. Norak uzten badio, behintzat.
|
|
|
hauek helizeak dituk, hau termometroa eta hau manometroa; ikusi ere, ikusten zuen Domingok, gainera, haietakoren bat ere noizbait hegan, eta orduan barrua irauli egiten zitzaion: ez al zen, bada, hartarako etorri, berak hartutako erabakian, aitaren laguntzarekin?; eta orain zer, huts egin behar ote zion aitari eta huts Adari, mundu guztiaren aurrean inoiz baino barregarriago geratzeko?;
|
ezin
ahaztu baitzuen Adari egindako promesa, Adak berak oroitarazi ziona karta samur batean, zeharka bada ere: –badakizu jertse bat egiten ari naizela, tximeleta berdeak dituena?
|
|
|
Hartan zeuden, beraz, gauzak: esan nahi baita, bere zalantzak eta bere susmoak zituen arren, Domingok
|
ezin
ahaztu zuela aita berarekin, pilotu izateko ez izateko bidean, uste ez bezala portatu zela, ezin hobeto, alegia?, eta garaia zela, ondorioz, aitari bere esker ona agertzeko, gero gerokoak.
|
|
|
Senar emazteek, jarraian, berriro egin zuten beren gelarako bidea, zeinean Reginak ikusi baitzuen, argi eta garbi ikusi ere, zer hitz esan behar zizkion senarrari, gelara iritsi bezain laster; izan ere, hitz batzuei txanda pasatzen zaie eta betiko ahazten dira; hitz haiek, ordea,
|
ezin
ahaztuzkotzat zituen Reginak, aurreko minutuetan txanda bi aldiz pasatu izan zitzaien arren:
|
|
|
Domingok
|
ezin
ahaztu zuen Benjamin Maria zokora eta bazterrera kondenatu zutela etxe hartan, baina bazterra eta bazterreko jendea maite zituen, ebanjelioaren hitzak erakusgarri, trebetasun aparta zuen Domingok aipuak eta bere alde erabiltzeko?: zatozte nigana nekatuak eta desoroso zaudetenak, nik kontsolatuko zaituzet eta?; esan nahi baita sinetsia zegoela ordurako Benjamin Maria fantasma bihurtu zela, hamaika balentria egitera eta etxeko guztiak itzalean uztera deitua.
|
|
|
Orbetarrak, berriz, Regina eneko goiko terrazan zeuden? hantxe Regina ere, Adaz erditu berria, lepotik prismatiko batzuk zintzilik zeramatzàn senarraren ondoan, etxeko jaunak, lanean gutxitan huts egiten zuenak, baimentxo hura eman baitzion bere buruari egun hartan, pilotu trebeen hegaldi lurreraldien ikuskizuna ikusteko; Nazario Orbek, izan ere,
|
ezin
ahaztuzko oroitzapentzat behar zuen hamalau hamabost hilabete lehenago ikusia, 1910eko martxoaren 27an doi, noiz eta Hubert le Blon pilotuak exhibizioa egin baitzuen bere aireplano Bleriot XIrekin, hiriko hondartza inguruko ikusle ezin zurtuagoen begiradapean; pilotuak, heroiak, hiru egunetan jardun zuen, 27an bertan, igandea?, 28an eta 29an; hain liluratuta geratu zen Nazario igandeko erakustaldiarekin, non haren iruzkinak, lehen hegazkin haiek zurezkoak ziren funtsean?
|
|
|
Aski da aurkibideari begiratu azkar bat ematea hizkuntzaren gaineko kontuak oso kontu konplexuak direla konturatzeko, eragile asko inplikatzen dutenak: batetik filologo eta hizkuntzalariak, baina bestetik herri aginteak eta, jakina, bien artean gure gizartean hain garrantzitsuak diren masa hedabideak; beste eragile esanguratsu batzuk ere
|
ezin
ahaztu: eskola komunitatea eta, honi estuki lotuta, argitalpen mundua.
|
|
|
Azken batean, kazetaritza berezituaren funtzio bereziaz mintzatzen ari garahemen. Alde horretatik,
|
ezin
ahaztu daiteke Pedro Orive katedradunak espezialitatehonen inguruan zuen iritzia (1974): «Espezializazioak kazetaritzan, gizarte aldakorhonen arazoak detektatu, balizko konponbideak ezbaian jarri eta hartzailearenganpolemikan sakontzeko jakin mina pizteko balio du».
|
|
|
Herri informazioak aukera paregabeaeskaintzen du egunero, astero, hilero, hamabostero izango garelako harremanetanudaleko zinegotzi (ar) ekin, herriko taldeetako buru (ar) ekin edota herriko norbanakoekin. Hori abantaila da zalantzarik gabe, baina
|
ezin
ahaztu daiteke, aldi berean, eguneroko, asteroko, hileroko harreman hori presio ere bihur daitekeela kazetariarentzat. Esan nahi baita, informazio iturriekin zuzenean aritzeak bere alde txarraizan ohi duela.
|
|
|
Aldiz, jendearruntaren bizitza islatzen du ekonomiak edo, bestela, jende arruntarengan eragitenduten hainbat kontu. Gaiok hartzaileari arrotz gertatzea ez da ulergarria; prestakuntzan oinarrituriko komunikazioa du kazetariak erronka11 Eta
|
ezin
ahaztuzkoa da, Galbraith beraren esana: «Berez, ideia ekonomikoak beti dira garaiaren etalekuaren emaitza:
|
|
|
Ezin ahantzi, hala ere, Goienaren sorburuan Arrasate Press egon zela, eta kazeta hori ez zatekeela posible Xabier Zubizarreta orduko Arrasateko alkateak egitasmoan sinetsi eta berau gogoz babestu izan ez balu. Eta
|
ezin
ahaztu, era berean, gaur egun ere talde horren diru sarreren ia erdia laguntza publikoetatik datorrela160.
|
|
|
Eta, azkenik, Alberto J. Gorritiberearen Eutsiren txanda izan zen 2007an, Anjel Alkain, Asier Ormaza, Oihana Maritorena eta Nagore Aranburu aktoreen parte hartzearekin. Azken urteotako fruiturik esanguratsuenak hiru horiek izan badira ere50,
|
ezin
ahaztu 2005ean (Bernardo Atxagaren izen bereko eleberrian oinarriturik) Aizpea Goenagak zuzenduriko Zeru horiek telefilma ere, Nagore Aranburu protagonistatzat zuena.
|
|
|
Manuel Ziarsolo «Abeletxe» zuzendari, Agustin Zubikarai erradakzio buru eta Eusebio Erkiaga, Alexander Mendizabal eta Jose Maria Arizmendiarrieta (gerora Arrasateko kooperatiba mugimenduaren aitzindari lanetan ibiliko zen berbera) kazetari. Lana beltz egin behar izan zuten denek ere;
|
ezin
ahaztu, dena dela, laguntzailetalde zabala zeukatela (Iñaki Eizmendi «Basarri», Jesus Insausti «Uzturre» edota Ander Arzelus «Luzear», besteak beste).
|