|
2002
|
|
|
aitaren pitxarrek ardoa isur
|
ziezaion
semeari.
|
|
|
Belarrietatik iristen zaigunak gutxiago hunkitzen gaitu, ikusle gisa geure begi leialen aurrean erakutsi delako geureganatu dugunak baino. Hala ere, ez duzu taularatuko ezkutuan gertatzea komeni den gertakizunik, eta begi bistatik gauza asko kenduko dituzu, laster aipatuko baititu aurrez aurre kontalariak; Medeak ez
|
ditzala
seme alabak ikuslegoaren aurrean zatikatu, ezta Atreo kriminalak ere giza-erraiak jendaurrean kozinatu, eta Prokne ez dadila txori bihurtu, edo Kadmo suge. Halakoak erakusten bazaizkit, higuinez ikusiko ditut ezer sinetsi gabe.
|
|
|
Oraindik ez dakigu zehatz mehatz zergatik haur batzuk diabetikoak diren eta beste batzuk ez. Diabetea izateko jarrerarekin sortzen da, baina gaixotasuna agertzeko beste faktore batzuk ere badaude, hala nola birusek eragindako infekzioak, organismoaren defentsak aldatzea, elikatzeko ohitura txarrak, etab. Nola jakin
|
dezaket
semea diabetikoa den. Lehenik eta behin, deigarri gerta daiteke haurrak argaltzea, ondo jaten badu ere. Beste batzuetan, gutxiago gertatzen den arren, haurrak irabazi egiten du bazkaltzeko (anorexia) eta argaltzen du.
|
|
|
Nahiz ilunpetan geunden, egun argitan bezain aise jarrai
|
nitzakeen
semearen erreakzioak, eta begi handi handiekin begiratu zidala erreparatu nuen, esan berri niona sinetsiko ez balit bezala. Haren begirada mesfidatiak oinaztarriak zuhaitz enborra lez  zeharkatu ninduen lehentxoago hain harro agertu nintzena, eta, une hartan, beldurraren presentzia sumatu nuen nire barren guztian.
|
|
2003
|
|
|
Printzipio horietan egundo ere ez da salbuespen edo ezespenik; printzipioetatik datozen erregeletan, ordea, salbuespenak gerta daitezke, kasu batzuetan bederen. Hainbatez, Abrahamek legez hil
|
zezakeen
semea, biziaren eta heriotzaren arbitrorik gorenak horixe agindu zionean; eta hebrearrak, kriminalak izan gabe, egiptoarren aberastasunez jabetu ziren, unibertsoaren nagusiak hala aginduta, beronek eman baitzizkien horiek.
|
|
2004
|
|
|
1 Seme edo alaba adingabearen nahiz ezgaituaren legezko ordezkariak edo Fiskaltzak egikari
|
ditzakete
seme edo alaba horri seme alabatasuna zehazteko edo aurkaratzeko dagozkion akzioak, legeria zibilean xedatutakoaren arabera.
|
|
|
Nolatan utz
|
dezakezu
semea festara etortzeko?
|
|
|
“Aukera eman behar zaio haurrari jarduera bat egiteko eta motibatzeko, maitasun, pazientzia eta alaitasun handiarekin”, dio psikopedagogak. Fodorrek gurasoei gomendatzen die egunean gutxienez ordu erdi eman
|
dezatela
seme alabekin jolasten. Denbora gutxi dirudien arren, nahikoa da jarduerak baldintza egokietan egiten badira eta helduek aldez aurretik pentsatu badituzte eta haurrak estimulatzen badakite.
|
|
2005
|
|
|
Motiba
|
ezazu
seme alaba baina hertsatu gabe.
|
|
|
Nafarroako Foru Autonomian, 1982ko Foru Legearekin euskara onartu zutenhezkuntza sisteman, baina ez guztiz, izan ere, Nafarroan bertan hiru eremu bereizibaitzituzten: eremu euskalduna, eremu mistoa eta euskalduna ez den eremua.Hezkuntzaren arloko zatiketa horren arabera, eremu euskaldunean gurasoek edotutoreek hauta
|
dezakete
seme alaben heziketarako hizkuntza; eremu mistoan ez dazehazten eskolatze hizkuntza hautatzeko aukerarik dagoen, eta euskalduna ez deneremuan, aldiz, ez da aipatu ere egiten, beraz, euskarak ez du babes ofizialik.
|
|
2006
|
|
|
Jakinaraz
|
ezazu
seme alaba zeuk jasoko duzun.
|
|
|
Ez da hori gertatzen, ostera, bikotea familia zailtasunak konpontzeko gai ez denean, akordio batera helduz edobananduz. Kasu hauetan, haurrak gurasoen harreman afektiboaren hondatzearenlekuko izango dira luzaroan eta horrek kalte larria ekar
|
diezaieke
seme alaba txikiei (Shaffer, 2002; Rodrigo eta Palacios, 1998). Zentzu horretan, zerbait gertatzen aridela adierazteko, gurasoentzako abisu moduko arreta zeinu batzuk azalduko dirajarraian:
|
|
|
Antigorputzik ez duen eta herrialde garatu batetik datorren pertsona bat kutsatzen denean, bere jatorrizko herrialdean garatzen du gaixotasuna, itzultzean. Pertsona horiek, eramaileak edo infektatuak, jatorrizko herrialdean sartuko dute berriro birusa, eta antzeko eredua eragin
|
dezakete
seme alaben artean, horrelakorik badute, edo inguruko pertsonen artean. Era berean, gurea bezalako herrialde batean berezko kasuak, inportatu gabeak, gertatuko dira, gaixotasuna ez baita desagertu.
|
|
|
Genetikari dagokionez, baliteke gaixo dagoen haur baten gurasoek eta anai arrebek gaixotasunik ez izatea. Gaixotasunik ez dutenek, ordea, gaixotasuna transmiti
|
diezaiekete
seme alabei. Sailkapen nazkatu konplexua Mukopolisakaridosiak (MPS) biltegiratze lisosomikoko gaixotasuntzat hartzen dira; zeinu kliniko asko dituzte, baina oso grabitate maila desberdinak dituzte.
|
|
2007
|
|
|
Ama gaxua ezin
|
lezake
seme alabak ordaindu.
|
|
|
Gurasoek seme alabekin dituzten eragin trukeek garrantzia handia dutegizarte ezagutzaren garapenean. Alde batetik, seme alabak tratatzeko etahautemateko moduek eragina izan
|
dezakete
seme alabek beren buruaz dituztenusteetan (hau da, autokontzeptuan). Adibidez; gurasoek haurra gehiegi babestenbadute, litekeena da horrek, nahiz eta benetako beharrik ez egon, babestutaegoteko beharra sentitzea (Hoffman, Paris eta Hall, 1994).
|
|
|
Horiez gain, gurasoek txangoetan zein bidaietan doazen tokiei buruzkogizarte ezagutza ugari (pertsonaia historikoak, ohiturak, gertakari historikoak etaantzekoak) irakats
|
diezazkiekete
seme alabei. Bidaien bitartez, eskolan jasotzendituzten ezagutzak areagotu egiten dira, ez baita gauza bera irakasleari Amaiurkoborrokaldiaz hitz egiten entzutea edo bertara joatea, borroka gertatu zengazteluaren aztarnak ikustea, eta abar.
|
|
|
Jo
|
dezagun
seme alabak hezkuntza sistemara murgildu beharrean zauden ama edo aita zarela. Legeak aitortzen dizu ikastetxea hautatzeko eskubidea, alegia, gure inguruan hiru hezkuntza sare artean hautatzeko eskubidea.
|
|
2008
|
|
|
Udan irekitako ikastetxeen eskaera handiaren arrazoietako bat aukera nahiko merkea dela da; izan ere, kasu askotan, jarduera horiek udal administrazioek edo, kasu batzuetan, autonomia erkidegoek finantzatzen dituzte, osorik edo partzialki. Horrela, dohainik, edo kasu askotan bestelako jarduerak baino merkeago, gurasoek lanaldiarekin jarrai
|
dezakete
seme alabak ikastetxeetan behar bezala zaintzen dituzten bitartean. Jarduerak ludikoak dira, ez eskolakoak, baina bai hezkuntzakoak.
|
|
|
Gurasoek aitatasun prestazioa jasotzeko eskubidea dute, Araubide Orokorrean edo Gizarte Segurantzako araubide berezietan sartuta badaude. Baldintzak betetzen dituzten langileek eskubidea izango dute kontratua etenik gabeko 13 egunez eteteko —gehi erditzeagatik dagozkien biak—, eta bi egun gehiago izan
|
ditzakete
seme alaba bakoitzeko bigarrenetik aurrera. Beharrezkoa da NANa, kotizazioari buruzko dokumentazioa, familia liburua edo haurra Erregistro Zibilean inskribatzea, eta, autonomoen araubide bereziko langileen kasuan, jarduera egoeraren deklarazioa.
|
|
|
Gurasook horretaz ardura handia eduki genuke. Ezin
|
ditzakegu
seme alabak utzi programatzaileek ematen duten guztia ikusten. Bakarrik utziz gero, haiei ez dagozkien gauza asko ikusiko dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Seme gaztearen ahotsa da, Angel Marirena. Belakia hartu eta Martiñaren ezkerreko besoa igurzten hasi da berriro Eutimio, ez
|
dezala
semeak sumatu nekatu egiten denik. Gogorregi ari zaio, eta Martiñak badaki azala harrotu egingo zaiola horrela igurzten jarraitzen badu, baina isilik gelditu da:
|
|
|
Hura, haatik, ez zen tupusteko kontu bat izan, ezerezetik sortua, amak ere ongi baino hobeto oroit
|
baitzezakeen
semearen txistuzaletasuna, ume umetatik zetorkiona. Gabinok, izan ere, atsegin zituen orbetarrek oporretan aitaren herrian egiten zituztèn egunak:
|
|
|
Gaua zen arren, ez zen gau itxia ez gaumina, ziega hartan ere ez, hormetako baten goialdean leiho txiki bat baitzegoen, nondik sartzen baitziren egunaren azken argi hondarrak, ilunak ezinbestean?, ziegako hormetan halako efektu ia sumaezin bat egiten zutenak, karearen zuri iluna apur bat zuriagotuz; esan nahi baita aita semeak, ziegan beren denboratxoa egin zutenez gero, elkar ikusteko moduan zeudela, ikusmena argi ilun hartara egokituta; haien ikusmena, haatik, ez zen zehaztasun handikoa, muga estu haien barruan ezin bestelakoa izan?, baina bai nahikoa, beharbada, Teofilo Mariak aitak zuzendu ziòn irriari antzeman ziezaion: ez zen adostasunezko irri bat, Nazario Orbek nekez sinets
|
baitzezakeen
semearen hitzen logika itsuan, semeak ez zituèn eskarmentuak zituen aitak?, esker oneko irri bat baizik, zer besterik??, baina, zegoèn egoeran zegoelako, bihotza bero eta burua ere gogobero, halaxe interpretatu zuen, beharbada, Teofilo Mariak aitaren irria, Nazariok Jainkoagan zuèn fede baldintzarik gabearen adierazpidetzat, halako eran, non, une haien garrantzia azpimarratu nahian edo, sentim...
|
|
|
Teofilo Mariak ekin zion elkarrizketa hari, ordubeteko isilune luzearen ondotik; aitak zorrotz so egiten zion, eta ohartu behar zuen, horrenbestez, semearen gogo aldartearen bilakaeraz: nola, alde batetik, itomenaren eta goragalearen menera egondakoak lasaitzera egin zuen lehenik, baita nola, handik aurrera, pixkaka erreakzionatu zuen, buru makur zegoenak burua zutitu zuen arte; aita semeak hizketan ari zirèn memento haietan, adibidez, aitak garbi ikus
|
zezakeen
semearen begietako distira hura, su ezkutu baten isla izan zitekeena eta aditzera ematen ziona arestian erdi hilik zuèn semea piztu egin zitzaiola: horregatik esan zion hari, beharbada:
|
|
|
ABEL. Ezin hobeto. Eta
|
etzak
semea aipatu.
|
|
|
Eguneroko bizitzan, gurasoek haurrari lasai jolasten eta ibiltzen utz diezaiokete, baina ez du korrika egin behar, ez eta oso mugitutako jolasetan parte hartu ere, ebakuntza egin eta astebetera edo bi astera. Medikuak jakinaraziko du noiz ekin
|
diezaiokeen
semeak bizimodu normalari. Berak erabakiko du haurrari bularra eman edo biberoiekin edo edalontziekin elikatu behar zaion.
|
|
|
Ikasleak babestuta eta seguru egon daitezen, adin txikikoentzako kontuak anonimoak dira, hau da, sistemak automatikoki sortzen ditu erabiltzaileen izenak eta pasahitzak, datu pertsonalik argitaratu gabe ager ez dadin, eta, hartara, adingabearen identitatea ez jakitean segurtasuna gorde dadin. Aitak edo legezko tutoreak kontu anonimo bat eska
|
diezaioke
semeari edo tutoretzari, bere erregistroa baliozkotu ondoren. Irakasle batek kontu anonimoak ere eska ditzake bere ikasleentzat, izen ematea baliozkotu eta gurasoen edo legezko tutoreen baimena jaso ondoren.
|
|
|
Jasotzen duenak —beste gurasoak— ere jasotzen du onura, elikagaiengatiko pentsioak salbuetsita baitaude jasotzen dituenarentzat eta ez baititu Ogasunari aitortu behar. Amatasuna Hiru urtetik beheitiko seme alabak dituzten ama langileek urtean 1.200 euroko kenkaria egin
|
dezakete
seme alaba bakoitzeko. Onura hori adopzioari eta harrerari ere aplikatzen zaie.
|
|
|
Ama batzuek beren seme alabak ez maitatzeko dituzten arrazoiei dagokienez, doktoreak adierazi zuen osasun klaseak “abandonatu eta interesik ez duela”, bai eta industriak “presioa” egiten duela ere, eta, ondorioz, edoskitzea ezesten dela. Hernándezek adierazi zuen ama askok ez dakitela zer ondorio izan
|
ditzakeen
semearentzat. “Profesional medikoak dira amek bulkada egiteko bide nagusia”, salatu zuen.
|
|
|
Gaua zen arren, ez zen gau itxia ez gaumina, ziega hartan ere ez, hormetako baten goialdean leiho txiki bat baitzegoen, nondik sartzen baitziren egunaren azken argi hondarrak –ilunak ezinbestean–, ziegako hormetan halako efektu ia sumaezin bat egiten zutenak, karearen zuri iluna apur bat zuriagotuz; esan nahi baita aita semeak, ziegan beren denboratxoa egin zutenez gero, elkar ikusteko moduan zeudela, ikusmena argi ilun hartara egokituta; haien ikusmena, haatik, ez zen zehaztasun handikoa –muga estu haien barruan ezin bestelakoa izan–, baina bai nahikoa, beharbada, Teofilo Mariak aitak zuzendu ziòn irriari antzeman ziezaion: ez zen adostasunezko irri bat, Nazario Orbek nekez sinets
|
baitzezakeen
semearen hitzen logika itsuan –semeak ez zituèn eskarmentuak zituen aitak–, esker oneko irri bat baizik –zer besterik? –, baina, zegoèn egoeran zegoelako, bihotza bero eta burua ere gogobero, halaxe interpretatu zuen, beharbada, Teofilo Mariak aitaren irria, Nazariok Jainkoagan zuèn fede baldintzarik gabearen adierazpidetzat, halako eran, non, une haien garrantzia azpimarra...
|
|
|
Teofilo Mariak ekin zion elkarrizketa hari, ordubeteko isilune luzearen ondotik; aitak zorrotz so egiten zion, eta ohartu behar zuen, horrenbestez, semearen gogo aldartearen bilakaeraz: nola, alde batetik, itomenaren eta goragalearen menera egondakoak lasaitzera egin zuen lehenik, baita nola, handik aurrera, pixkaka erreakzionatu zuen, buru makur zegoenak burua zutitu zuen arte; aita semeak hizketan ari zirèn memento haietan, adibidez, aitak garbi ikus
|
zezakeen
semearen begietako distira hura, su ezkutu baten isla izan zitekeena eta aditzera ematen ziona arestian erdi hilik zuèn semea piztu egin zitzaiola: horregatik esan zion hari, beharbada:
|
|
|
Hura, haatik, ez zen tupusteko kontu bat izan, ezerezetik sortua, amak ere ongi baino hobeto oroit
|
baitzezakeen
semearen txistuzaletasuna, ume umetatik zetorkiona. Gabinok, izan ere, atsegin zituen orbetarrek oporretan aitaren herrian egiten zituztèn egunak:
|
|
|
Jainko maitea, emaiozu bihozberatasuna, aitarenganako maitasuna...! Nire gau tristeak eskaintzen dizkizut, Jauna, nire minak, nire sufrimendu guztiak, baina, arren, pentsa dezala Dariok semeak oraindik maite duela, lortu
|
ezazu
semeak barka diezaiola, nik ere senarrari beti barkatu izan diodan bezala, bihotz bihotzez, are gehiago maitatuz harenganako sentitzen nuen erruki handiarengatik, Zuk ere barkatuko diozun bezala, ene Jainkoa. Beste inork baino tinkoago, beste inork baino sutsuago bilatzen zuen hark ere ongia, baina ez da haren errua zuk hari odol hori, desio horiek, sukar hura, besteok baino trinkoago maitatzeko eta gorrotatzeko gaitasun hori eman izana.
|
|
|
ez
|
dezaten
semeen gaineko susmorik
|
|
2010
|
|
|
Sekretu astun bat paperean idatzita joango naiz baina erruaren zama eta mingostasuna nirekin etorriko dira, nora joan hara, betiko. Barka
|
iezadazu
seme, orain baino lehen kontatu ez izana.
|
|
|
Haren berezitasuna da adingabeko bat dela haren titularkide. Hala ere, egungo legediaren arabera, gurasoek edo legezko tutoreek bakarrik ireki
|
dezakete
seme alabentzat horrelako kontu bat, eta kontu horretan titularkide gisa agertuko dira, txikienekin batera. Espainiako Bankuaren araudiak galarazi egiten du beste ezein senidek (are aitona amonek ere) horrelako konturik irekitzea biloben izenean.
|
|
|
Gainera, aisiarekin zerikusia duten gaien lehiaketak eta zozketak antolatzen dituzte, hala nola zinemako edo musikako ikuskizun batzuetarako sarrerak. Gurasoek edo legezko tutoreek bakarrik ireki
|
dezakete
seme alabentzat horrelako kontu bat, eta kontu horretan titularkide gisa agertuko dira. Hala ere, kontu edo libreta horien errentagarritasuna txikia izaten da.
|
|
|
Gainera, entitateak Accionista Junior programa du. Ekimen honen bidez, gurasoek bankuaren akzioak eros
|
ditzakete
seme alaben izenean, horregatik inolako komisiorik ordaindu gabe. Kontu batzuek aukera ematen diete gurasoei bankuaren akzioak seme alaben izenean erosteko, komisiorik ordaindu beharrik gabe.
|
|
|
Beren zereginekiko edo lanarekiko interesa eta gogoa agertzen duten eta ezagutza berriak eskuratzeko jakin mina adierazten duten gurasoek jarrera hori modu naturalean transmititzen diete seme alabei. Jesús Alonso Tapiak, ‘Motivar en la escuela, motivar en la familia’ lanaren egileak, dioenez, gurasoen portaerak eragina izan
|
dezake
seme alabak ikasteko motibazioan edo motibazioan. Era berean, garrantzitsua da aisialdian jarrera hori hartzea.
|
|
|
Haurrak porrot egiten badu edo proposatutako helburua lortzen ez badu, beharrezkoa da konponbidea gainditzeko bidean jartzea, irmotasunaren eta lanaren bidez, eta bere gaitasunetan konfiantza izatea. Gurasoek ere eragina izan
|
dezakete
seme alaben motibazioan, eskolako lanetan laguntzen baitiete. Ikaskuntza formalari dagokionez, Alonso Tapiak adierazi du gurasoek ere eragina izan dezaketela seme alaben motibazioan, eskolako lanetan laguntzen dieten moduarekin, arazoei aurre egiten eta irakasleekin ezartzen dituzten harremanei aurre egiten irakasteko.
|
|
|
Gurasoek ere eragina izan dezakete seme alaben motibazioan, eskolako lanetan laguntzen baitiete. Ikaskuntza formalari dagokionez, Alonso Tapiak adierazi du gurasoek ere eragina izan
|
dezaketela
seme alaben motibazioan, eskolako lanetan laguntzen dieten moduarekin, arazoei aurre egiten eta irakasleekin ezartzen dituzten harremanei aurre egiten irakasteko. Helburuak eta estrategiak partekatzen dituen kontaktu arin batek seme alaben ikasteko interesa areagotzen du.
|
|
|
Aurkikuntza horrek frogatzen du ohiko ariketa aerobikoak amaren giroa aldatzen duela nolabait, eta horrek eragina duela fetuaren hazkuntzaren mantenugaien estimulazioan, eta, ondorioz, murriztu egiten dela haurraren jaiotza pisua, Paul Hofman ikerketaren egilekideak azaldu duenez. Haren iritziz, jaiotzako tamaina handia loditasun arrisku handiagoarekin lotzen denez, jaiotza pisua murrizteak epe luzera onurak ekar
|
diezazkioke
seme alaben osasunari, arrisku hori murriztu egiten baita ondorengo urteetan. Ikerketa hori da, hain zuzen ere, haurdunaldian ariketa aerobikoari erantzuteko intsulinaren sentikortasunean izandako aldaketak ebaluatzen lehena.
|
|
2011
|
|
|
Senarrak aitatasuna aurkaratzeko akzioa egikari
|
dezake
seme alabatasuna Erregistro Zibilean inskribatu eta hurrengo urtebetean zehar. Hala ere, epe horren zenbaketa ez da hasten, senarrak jaiotzaren berri ez duen bitartean.
|
|
|
Semeak edo alabak aitatasuna aurkara
|
dezake
seme alabatasuna inskribatu eta hurrengo urtebetean barrena. Semea edo alaba adingabea edo ezgaia izanez gero, epearen zenbaketa hasten da, seme edo alaba horrek adin nagusitasuna edo legezko gaitasun osoa lortzen duenetik.
|
|
|
Familia harremanetan ez dagoenean egoera edukitzarik, amarengandik edo aitarengandik ezkontzaz kanpo datorren seme alabatasuna aurkara
|
dezakete
seme alabatasun hori dela-eta kalteturik gerta daitezkeenek.
|
|
|
Testamentugileak edo horrek beren beregi baimendutako kontulari banatzaileak jarauntsiko ondasun guztiak nahiz batzuk adjudika
|
diezazkioke
seme, alaba edo ondorengo bati, gainerako senipartedunen jarauntsi zatia eskudiruz ordaintzeko aginduarekin.
|
|
|
Seme alabak emantzipatuta eta guraso ahalpetik kanpo geratzen dira, hogeita hiru urte bete badituzte kode honen indarraldia hastean; baina seme alabok gurasoen etxean eta horien kontura bizi badira, gurasoek euts
|
diezaiekete
seme alaben ondareen gain dituzten gozamen, administrazio eta gainerako eskubideei, harik eta aurreko legeriaren arabera seme alabak guraso ahalpetik kanpo geratzeko epea bete arte.
|
|
|
Eredu horrek ondorio hauek izan
|
ditzake
seme alaben heziketan:
|
|
|
seme alabekiko komunikazioa, mugak eta arauak, elikadura egokirako aholkuak, edo txikienen trebetasun sozialak. Familientzako blogak Blogei esker, profesional askok gurasoekin parteka
|
ditzakete
seme alaben hezkuntzako gai garrantzitsuenei buruzko ezagutzak. Esate baterako, Escuela de padres bloga, Jesús Jarquek kudeatua, Gaztela Mantxako Unibertsitateko Pedagogia Saileko irakaslea eta haurren pedagogiarekin lotutako hainbat lanen egilea.
|
|
|
Haurdunaldian, emakumeen elikadurak eragin handia izan
|
dezake
seme alaben obesitate arazoak garatzeko arriskuan, zenbait urte geroago, DNAren aldaketengatik, Southamptongo Unibertsitateak zuzendutako nazioarteko azterlan baten arabera. Azterlan horretan, Zeelanda Berriko eta Singapurreko ikertzaileek parte hartu dute.
|
|
|
Nola jokatu behar dute gurasoek? Gurasoek estresa kontrolatzen lagun
|
diezaiekete
seme alabei, ekintza hauen bidez: Haurrari etxe segurua eman eta denbora eman berarekin, tarte lasai eta lasaiak.
|
|
|
Eta nire egoera ekonomikoa ere aztertuko ditek: aitak ezin badu, ordain
|
dezala
semeak. Eta esaten nion neure buruari:
|
|
|
Eta hobea izatea nahi baduzu, zoriontsuago egizu. Bihotz onekoak izan daitezen egiten ditugu zoriontsu, ondoren ontasunak zoriontasuna handi diezaien[...] Agian inork, ezta gurasoek ere, ezin
|
diezaiekete
seme alabei erabateko zoriontasuna eman, baina egia da zorigaiztoko egin ditzaketela...".
|
|
2012
|
|
|
Psikologoak kontatu digu kasu oso gogorrak izan dituela aurrean, eta gurasoak terapian inplikatzen diren heinean, egoera konpontzeko aukera handiagoak daudela. Bitartekari lana egitea egokitzen zaio neurri batean, elkarbizitza berreskuratzeko, batetik gaztea independente eta autonomo sentitu dadin, baina autonomo eta independente dela frogatzen duten gauzak egin ditzan, eta bestetik gurasoek ulertu
|
dezaten
seme alabak autonomo izateko gaitasuna duela eta berreskuratu dezaten galdutako autoritatea. Biolentzia, zentro bereziak, droga kontsumoa, elikadurarekin desorekak… tartean daudenean, ordea, Ochoa de Aldak dio bigarren mailan gelditzen direla atzeko arrazoiak, lehentasuneko arazoei heltzeko.
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik arabera. Gurasoek hautatu egiten dute seme alabei zein hizkuntza transmititu baina aita amek hautu hori, behin —haurra sortzen delarik— ez ezik, gehiagotan ere egin
|
dezakete
seme alaben umezaro eta haurtzaroan (Chrisp 2005).
|
|
|
...etarako teknologiak eskuratzeko aukera azkartzea (eta infekzio oportunisten eta horiek eragindako neoplasien, eta sexu bidezko gaixotasunen arretarako), barne hartuta emakumeak kontrolatutako metodoak eta mikrobizidak, eta batik bat, HIESaren aurkako txerto egokiak, seguruak eta prezioz eskuragarriak, eta horiek aplikatzea, bai eta diagnostikoa, laborategiko probak eta prebentzio metodoak, amak ez
|
dezan
seme alabarik kutsatu; hobeto ulertzea zein faktorek duen eragina epidemian eta horri aurre egiteko neurriak, besteak beste, sektore publiko eta pribatuaren arteko baliabide eta aliantza gehiagoren bidez; ingurune egokia ezartzea ikerketari begira eta ziurtatzea ikerketa hori bat datorrela maila goreneko printzipio etikoekin;
|
|
|
Haurrak musikarekin suspertzeko jarduerak Jaio aurretik: haurdunaldiko lau hilabetetik aurrera, amak lehenengo musika konposizioak jar
|
diezazkioke
semeari. Horretarako, funtzio horretarako diseinatutako musika gerriko batzuk edo amaren sabelean jarritako entzungailu batzuk erabil daitezke.
|
|
|
Familia askok bizi duten egoera ekonomiko txarraren ondorioz, kasu batzuetan, gurasoek herentziaren zati bat beren ondorengoei aurreratzea erabaki dute, orain inoiz baino gehiago laguntza behar baitute aurrera egiteko. Dohaintzaren bidez, beren ondarearen zati bat eskualda
|
diezaiekete
seme alabei. Baina ez da ezinbestekoa transmisioa senideen artean egitea:
|
|
|
Haurtxo bat besarkatzea ekintza sena eta naturala da, harenganako maitasuna eta maitasuna erakusteko egiten dena. Baina faktore afektiboak haurrari dakarkion onura esanguratsutik haratago, besarkadak ere botere lasaigarri eta terapeutiko garrantzitsua du, eta gurasoei segurtasuna eta babesa ematen die, beren izaeraren eta nortasunaren garapenean eragina izan dezakeen sentsazioa transmiti
|
diezaieten
seme alabei. Horregatik, Osasunaren Mundu Erakundeak gomendatzen du teknika osasungarria eta onura askokoa dela.
|
|
|
Gurasoek hainbat estrategia erabil
|
ditzakete
seme alabek botikak egoki har ditzaten
|
|
|
Proposamenen kontra egin biharrean, egin deigun helburuen alde. Kasu honetan, ingurumenan alde; ez
|
ditzagun
seme alabak geure gehiegikerixekin hipotekatu.
|
|
2013
|
|
|
Alferrik kasik. Ezin izan baitzigun argitu trabeskatutako ume delako hura ezusteko abortua, desiratu gabeko haurdunaldia, andereak lehenagotik izan
|
zezakeen
semea, edo alaba, edo zer kristo zen. Ezta emakume horren izenik ere.
|
|
|
GARBIÑEk nahiko desesperatuta begiratzen dio. Badaki ezer gutxi egin
|
dezakeela
semea konbentzitzeko.
|
|
|
jarraibideak Irudimenezko giro batek haurren sormena bultzatzen du etxean Zer zeregin dute familiek seme alaben sormenean? Martina Leibovici, familian aditua den psikoterapeuta, adierazi du gurasoek lagundu
|
dezaketela
seme alabek beren sormen naturala kontserbatzen. Horretarako, gurasoek jakin behar dute ezaugarri hori funtsezkoa dela seme alaben bizitzan eta etorkizunean.
|
|
|
Guraso erretzaileen seme alabek tabakismoa baino joera handiagoa dutenez, modu desorekatuan elikatzen diren gurasoen seme alabek osasungabeko dietak jarraitzeko joera handiagoa izango dute. Autore batzuk harago doaz, eta iradokitzen dute gurasoen artean erromantizismoa hobetzea elikadura eredu osasungarriagoak sor
|
ditzaketela
seme alaben artean. Abiapuntu ona da familia osoaren osasun fisikoa, emozionala eta are nutrizionala hobetzeko.
|
|
|
ABUESPAk gogoratu du aitona amonek bizitza soziala izan behar dutela eta beren interesak zaindu behar dituztela. Adinekoak animatzen ditu «nahikoa konfiantza izan
|
dezaten
seme alabekin, eta lasaitasunez esan ahal izateko, noiz edo noiz, ezin ditugula ordezkatu lan batzuk egin behar ditugunean, nekatuta gaudelako edo agintzen diguten zama oso astuna delako». Bilobak zaintzen laguntzea ez da betebehartzat hartu behar, ahal den guztietan ematen den laguntza baizik.
|
|
|
Termino horrek zenbait haurren ezaugarri batzuk elkartzeko balio du. Zenbait ezaugarrik balio dezakete haur arduratsu batzuek uler
|
dezaten
semea haur normala dela, eta kontuan hartzen dituzte haurra hazteko garaian«. Eskari handiko haurtxoak, nola ezagutu?
|
|
|
Adituaren esanean, «eguneroko edozein ataza zaila da egoera horietan». Baina ezaugarri horiez gain, badira eskari handiko haurtxoentzako beste seinale komun batzuk ere, gurasoei ohartaraz
|
baitiezaiekete
semea talde horretako kide dela: Begi handiak dituzte eta beti oso irekiak, dena arretaz begiratzen dute lehen egunetik.
|
|
|
Mila esker metodoak ultrasoinuak detektatzea, «teknika segurua, ez inbaditzailea eta zehatza», berresten du. Espainiako UltraSonidos elkartea (SEUS), etorkizuneko gurasoek lehen aldiz entzun
|
dezakete
semearen taupada espezialistaren kontsultan, bost asteko haurdunaldia. Gainera, 24 aste haurdunaldian, hori izango da haurraren bihotz maiztasuna detektatzeko modu bakarra. Etxean haurdunaldian haurrari entzuteko aparatuak Ginekologoaren tresna zehatzei esker, bost edo sei astera entzun dezakete gurasoek haurraren bihotzaren lehen taupada.
|
|
2014
|
|
|
Zein onura izan
|
ditzake
seme alabei paga emateak. Zenbatean behin?
|
|
|
Ez du gurasoen telefono deirik jaso. Beharbada berak dei
|
diezaioke
semeari. Sendatzen haizenean itzuliko haiz horrek ez du zertan esan telefono deirik egin ez dezakeenik.
|
|
|
«PIRLS irakurketaren etekinean 60 puntuko aldea dago eskolaurreko garaian irakurtzeko eta idazteko trebetasunak ondoen garatu zituztenen alde». Etxean, gurasoek aukera desberdinak balia
|
ditzakete
seme alaben artean irakurtzeko gaitasuna sustatzeko. Euryk lehen haurtzarotik inplikatzea proposatu du, ekintzek haurrengan duten eragina areagotzen baita.
|
|
|
Gripeak biztanlerian eragin handia izatea, batez ere, transmititzeko erraztasunaren ondorio da. Hori dela eta, ama edoskitzaile askok pentsa dezakete, haiek birusaren aurka baldin badaude, amaren esnearen bidez kutsatu
|
ditzaketela
seme alabei. Baina hori ez da egia.
|
|
|
Ez besterik, horri meritu dei badiezaiokegu behintzat. Aitarenak ikusita, zeruak babes
|
gaitzala
semearekin!
|
|
|
" Zer esan
|
dezake
seme bat galtzera doan ama batek?
|
|
2015
|
|
|
Somorrostroko langillien gurasoak eta toki artako arrobien jabeak gauza bat bakarrik nai luteke: dirua irabazi
|
dezatela
semeak, mia galanki atera dezatela arrobikoak. Otoitz egiñaz irabazi edo zatarkeriak esanaz atera, ezta batere arretazko gauza.
|
|
|
Beharrezkoa izango da, berehala jeneralari idaztea gertatzen dena kontatuz; gutun oso apala, berorien buruak haren mendeko eginez, bidezko denez; eta era berean idatz biezaio berorren agurgarritasunak frai Anjeli, zor baitio? berorrekin hain ongi gauzak egin izana eskertuz eta beti har
|
dezala
semetzat esanez; ez utzi egin gabe, gero!
|
|
|
Eta, beste ondorio posible batzuk bezala, «haurraren funtzionamenduan, jokabidean eta emozio egoeran aldaketak egiten ditu». «Amen gehiegizko kezkak eragina izan
|
dezake
seme alaben izaeran», bat dator Julio Sanjuán Osasun Mentaleko Sareko Ikerketa Biomedikoko Zentroarekin, Carlos Iii.a Osasun Institutuaren mendekoa. Nola tratatu antsietatea?
|
|
|
Ba al dago errenta salbuetsirik? Zenbat deskarga
|
dezaket
seme alabengatik. Errenta Aitorpenak zalantzak sortzen ditu beti.
|
|
|
Horrela, ingurumena gehiago errespetatzen da eta kontsumitzaileengandik hurbilago dago. Gurasoek gauza bera egin
|
dezakete
seme alabak askaria eramaten dutenean. 7 Ingurumen hezkuntza eta dibertsioa sustatzea Ingurumenak zeharka egon behar luke hezkuntza material guztietan.
|
|
|
Espainian, smartphoneen erabiltzaileen %77k ez dute motobiarik, telefonoa eduki ezin izatearen beldur irrazionala. Eta gurasoen zaletasun edo gehiegizko erabilera horrek kalte egin
|
diezaieke
seme alabei. Seme alabei baino kasu gehiago egin seme alabei:
|
|
2016
|
|
|
Alor askotan izango du eragina, baina bereziki gaixotasun arraroen aurka erabili ahal izango da, gaitz horiek gehienetan herentzia genetikoan dutelako abiapuntua. Horiek horrela, teknika horren bitartez pertsona bati aldatutako geneak etorkizunean izan
|
ditzakeen
seme alabengana ere igaroko dira. Aurreko teknikekin alderatuz, azkarra eta merkea izango da.
|
|
|
–Hartzazu Isaak zure semea, hain maite duzun seme bakarra, eta zoaz Moria lurraldera. Igo zaitez nik erakutsiko dizudan mendira eta eskain
|
iezadazu
semea han erre oparitzat. (22, 1)
|
|
|
Eta guraso gazteetara, euskara familiako lehen hizkuntza gisa transmititu
|
diezaieten
seme alabei.
|
|
|
Ikerketaren ondorioek —urte bat iraun zuen— esan zuten egoera ekonomiko oneko profesionalen seme alabek 30 milioi hitz gehiago entzun zituztela baliabide gutxiagoko haurrek baino, eta horrek eragin nabarmena zuela haurren garapen intelektualean eta kognitiboan. Lan horretan oinarrituta, Dana Sukind zirujau pediatrikoak, Chicagoko Unibertsitateko adituak, «Thirty Million Words» (30 milioi hitz) ekimena abiarazi zuen, gurasoek gehiago eta hobeto hitz egin
|
dezaten
seme alabei. Bizitza modernoaren elementuak, haurraren adimena suspertzen ez dutenak Beste ikerketa batzuek, berriz, modernitateak haurren adimenari kalte egiten dioten praktika batzuk ekartzen dituela adierazten dute.
|
|
2017
|
|
|
Familia lanaren onurak Familia lana aukera gisa agertzen da langile autonomoek lan bizitza eta seme alaben hazkuntza uztartzeko aukera izan dezaten; batez ere, emakumeak dira, batez ere, haurrei laguntzeagatik ordaindutako lana, gehienetan. Horrela, lanean jarrai
|
dezakete
seme alabengandik urrundu gabe, haurtzaindegirik bilatu beharrik gabe edo aitona amonekin edo beste senide batzuekin uzterik izan gabe. Irudia:
|
|
2018
|
|
|
Nik eraikuntzan egin nuen lan, eta gutxi gorabehera mantendu ahal izan nituen. Baina nire izebaren familian ez zegoen lan egin
|
zezakeen
semerik?. Bere burua zorionekotzat duen gaztea bere anaia gerrillaria baino are zahartuago dago.
|
|
2019
|
|
|
" izan
|
ditzagun
seme alabak orain eta hemen!",
|
|
|
Egunsentira bitartean hausnartu zuen; orduan, eguna urratzearekin batera, elizara joan zen. Lur-zoruan ahuspezturik, Jainkoaren aurrean abaildurik, otoitz egin zuen lagun ziezaion erregutuz, sostenga zezan, bere gorputz gaixo ahituak behar beste indar izan
|
zezan
semea mendekatzeko.
|
|
|
Gizonezkoak maitasunak egiten ditu gizon, baina ez ditu hainbeste baldintzatuko maitasuna izateak edo ez. Gizonezkoa, bikote gabe eta maitatzeko eta maita
|
dezaten
seme alabarik gabe ere, errealizatua dago, ez zaio ezer falta, lana dela, kirola dela, sexua dela. Are, bikote gabeko gizona askatasunaz gozatzen irudikatzen dugu; bikote gabeko emakumea, berriz, bakardadean itota.
|
|
2020
|
|
|
Alderaketa bat egin
|
dezagun
seme alabak izateagatik ematen den dirulaguntzen artean. EAEn, child benefits?
|
|
|
Erantzuna bai. Gurasoek bizikidetza estuko garaiak aprobetxa
|
ditzakete
seme alabei balioak emateko. “Haurrek beren lanean kontzentratutako gurasoak ikusi badituzte, haiek ikerketan kontzentratuko dira; diziplina kontzeptu hori transmiti dakieke”, dio Silvia Alavak.
|
|
|
Estatuan oraintsu zabaldu den eskola publikoan gurasoen esku hartzearen gaineko polemika ez da berria, Vox alderdiak sortu baino lehenagokoa baita. Adibidez, gurasoek erabaki
|
zezaketen
seme alabek eskualdeko berezko hizkuntza ez ikastea, haurrei jendartean aritzeko tresna garrantzitsua kenduta. Eta Nafarroako eskuin atzerakoia behingoz zerbaitetan aitzindari izan da; Casadok eta Abascalek orain erabiltzen dituzten argudio homofobo, intolerante, baztertzaile eta gezurrez josiak lehendik adieraziak baitzituzten UPNko eta PPko ordezkariek Skolae hezkidetza programaren aurka egiteko, gordin eta zakar.
|
|
|
6 Utz al
|
ditzaket
seme alabak normalean zaintzen dituen pertsonaren kargura lanera joan behar badut?
|
|
|
6 Utz al
|
ditzaket
seme alabak normalean zaintzen dituen pertsonaren kargura lanera joan behar badut? Bai, adingabeak edo mendekoak zaintzea dela kontsideratzen da.
|
|
|
7 Utzi al
|
ditzaket
seme alabak normalean zaintzen dituen pertsonaren kargu lanera joan behar badut?
|
|
|
Protestantekoak garenez Aita Santuaren botere autokratikoari uko egin ziona arrakaastaz XVI. mendean, gomak eraman
|
ditzakegu
seme alabarik ez izateko.
|
|
|
Shih tzu pare bat izan
|
genitzakeen
semeak baino.
|
|
2021
|
|
|
Ez nau, ez, oso aintzakotzat hartzen. ...k pasa ahala nolabait aurreratu egin dudala adieraz dezakeen zerbaiten jabe, ez etxe propiorik pantanoko txalet tippia osabaren ezagun batek alokatzen dit-eta, ez benetako automobilik, ez eta hau guztia eskuratzeko premia, kemen edo denborarik ere, eta gutxi balitz bezala ere eman nuen urrats bakar eta benetan erabakikorrean ere porrot garbi garbia egindakoa, banatuta eta noizbehinka bakarrik ikus
|
dezakedan
seme batekin, bere moduko benetako gizonezko bati sekula eta inola ere jazoko ez zitzaiona, eta horra hor ni bezelako koitadu guzti guztiak inolako erreparo barik gutxiesteko zio nagusia.
|