|
2003
|
|
|
ApenaDuela 10 urte, ikertzaile estatubatuarrak aurkitu zuen hartzaile mota bera adierazten duten neuronak epitelio olfatorio osoak despamatuta dituela; “baina haren axoiak usaimen erraboilaren puntu zehatzetan bat datoz beti”. Itxura guztien arabera, milaka neuronen eta hartzaile beraren arteko seinaleen bateratzeak handitu egin
|
dezake
konposatu odorosoen kontzentrazio txikietarako sentikortasuna. Ikerketarik berrienetan, Buck en taldeak sagu baten neuronak usaindu zituen, eta kaltzio fluxuen bidez usain berezi batek estimulatzen dituen neuronak identifikatu zituen.
|
|
2005
|
|
|
NUGO proiektua enpresak eta adituak hainbat funtsekin (elikadura, genetika, informazio sistemak eta teknologia barne) elkartzearen konplexutasunari aurre egiteko diseinatu da. Sortzen ari den zientziak ere lagundu
|
lezake
konposatu osasungarriak identifikatzen, elikadura produktu funtzionaletan erabiltzeko. “Adibidez, ikusi dugu obesitatea berez ez dela hain txarra, baina bai patologia bihurtzen den hanturazko osagaia”, dio Ommenek.
|
|
2007
|
|
|
Adituen kezka, ur litroan dagoen ibuprofenoak baino areago, beraien artean erreakziona
|
dezaketen
konposatuen presentzia da.
|
|
|
Egoera horren aurrean, Sherry Rowland nire kideari eta bioi galdera bat etorri zitzaigun burura: zer egin
|
genezakeen
konposatu horiek atmosferatik desagerrarazteko. Oso egonkorrak baziren ere, ezin genituen betiko utzi atmosferan.
|
|
2008
|
|
|
protozooak, bakterioz elikatzen baitira. Gainera, horiek kanporatzen dituzten hondakinak ere landareek erabil
|
ditzaketen
konposatu nitrogenodunak eta fosforodunak dira.
|
|
2009
|
|
|
Tanpoiak dioxinak zituztela bata (minbizia eragin
|
dezaketen
konposatu toxikoak dira dioxinak) eta bigarrena, ekoizleek nahita asbestoa jar tzen zietela, andreen odol isuria hazi eta negozio gehiago egiteko.
|
|
|
Edari honek minbiziaren prebentzioan eragina izan
|
dezaketen
konposatuak ditu, baina azterketak ez datoz bat
|
|
2010
|
|
|
Horretarako, baina, ez da nahikoa motor molekularren mekanika aztertzea, dio Itziar Alkortak, EHUko Biokimika eta Biologia Molekularra Saileko irakasleak. Zalantzarik gabe, garrantzitsua da egin duten ikerketa, baina botikaren bat diseinatu nahi bada proteina multzo hori deuseztatzeko, azterketa biokimikoak ere egin behar dira proteinen ezaugarriak ezagutzeko eta, hala, haien kontra egin
|
dezaketen
konposatuak aukeratu ahal izateko, gaineratu du Alkortak.
|
|
|
Barazki batzuek, gordinik jaten badira, bozioa edo tiroideko beste arazo batzuk eragin
|
ditzaketen
konposatuak dituzte.
|
|
|
Kontzentrazioaren, esposizio denboraren eta harekiko sentikortasunaren arabera, efektuak askotarikoak dira. Pertsona batzuek sentikortasun handia izan
|
dezakete
konposatu horrekiko, eta zenbait erreakzio izan ditzakete. 30 ppm tik gorako dosietan hilgarria izan daiteke.
|
|
|
Bigarren kasuan, ez da erre behar leku itxietan, eta ez da geletan egon behar ohiko erretzaileak daudela jakiten denean. Pertsona batzuek sentikortasun handia izan
|
dezakete
konposatu horrekiko, eta erreakzio mota horiek 0,1 ppm tik beherako mailetan izan ditzakete. Ez da erraza horiek detektatzea, haien sintomak hotzeriarekin, gripearekin edo alergiekin nahas baitaitezke.
|
|
|
Bular guruinak sentikorragoak dira pubertaroaren eta menopausiaren arteko toxikoen eraginpean egoteko Azterketaren emaitzak bat datoz bular guruinak sentikorragoak direla bular ehunaren zelulak hazten eta ugaritzen diren bitartean, pubertaroaren eta menopausiaren artean. Lanaren egileek diotenez, ordea, azterketa berriak behar dira, tumorea garatzeko arriskua handitu
|
dezaketen
konposatuak zehaztasun handiagoz aztertzeko. Agente kantzerigenoak Massachusettseko (AEB) Spring Silent institutuko talde batek hautatutako zenbait estudio animalietan bularreko minbizia eragin dezaketen 216 produktu identifikatu dituzte.
|
|
2012
|
|
|
etengabe gehitzen ari den eta erloju kontrako lasterketan neurtu behar diren substantzia kaltegarrien kopuru ikaragarria, adierazle biologikoen zerrenda luzea haietako batzuen fisiologia oraindik ere ez da osorik ulertzen eta ezin konta ahala agertoki: isurketa puntualak, kronikoak, sinergikoki eragin
|
dezaketen
konposatuen nahasketak... Konbinazio horiek guztiak ordena batean aztertzeko, matematikara jo behar dugu.
|
|
|
Landareek sortutako toxinak: jangarriak diren landareen artean, eta elikagarri batzuen aprobetxamendua oztopa dezaketen substantziez gain, landare batzuek efektu toxikoak sor
|
ditzaketen
konposatuak dauzkate. Landare horietako asko ez dira hemen kontsumitzen eta toxiko askoren kasuan efektu toxikoak desagertzen dira landareak egostean.
|
|
|
Sekuentziazio teknologia berri bat erabiltzeari esker, zientzialariek egiaztatu zuten zortzi pazienteek flt3 aren mutazio bat edo gehiago izan zituztela gaixotasuna garatzen hasi zenean. Orain, AC220 jasaten duten mutazio horiei eraso egin
|
diezaieketen
konposatuak egiten ari da ikerketa taldea. Kaliforniako Unibertsitateak azaldu duenez, zenbait tratamendu posible identifikatu dituzte, eta horietako batekin saiakuntza kliniko bat hasi da, haien eraginkortasuna ebaluatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Azter
|
dezagun
konposatu organikoen funtsezko osagaia: karbonoa.
|
|
2017
|
|
|
Erreakzioak astiro gertatzen dira, egonkorrak diren loturak apurtu behar baitira. Azter
|
dezagun
konposatu organikoen funtsezko osagaia: karbonoa.
|
|
2020
|
|
|
Galdera da nola garatu
|
ditzakegun
konposatu berriak gaur egungo erronka kimiko teknologiko farmakologiko espezifikoei erantzuteko, betiere ziurtatuz ez diogula gure osasunari kalterik egingo, ezta ekosistemen osasunari ere. Izan ere, kezka handia dago produktu kimikoen toxikotasunaz.
|
|
|
Beraz, ohiturak hobetzeaz gain, garrantzitsua da gure gibela babesteko neurriak hartzea. Horien artean, nabarmentzekoa da hepatobabesleak hartzen direla, jende guztiak erabil
|
ditzakeen
konposatuak. Hemen azalduko dizugu.
|
|
2021
|
|
|
Baina, azken urteotan, sukaldean lore apaingarriak erabiltzeko interesa handitu egin da, eta merkatuan aurki daitezke lehengai gisa edo entsaladetako osagai gisa. Nutrizio eta Dietetikako Amerikako Akademiaren arabera, jateko loreak aberatsak dira potasioa bezalako mineraletan, eta fitonutriente interesgarriak izan
|
ditzakete
konposatu fenoliko gisa (propietate antioxidatzaileak dituzten mikronutrienteak). Hala ere, haien segurtasunaz nolabaiteko kezka dago, batzuk toxikoak baitira eta irenstearen ondorioz kontrako ondorio oso larriak izan baitira.
|
|
|
Jakien zenbait konposaturen gainean kozinatzearen beroak eragiten dituen aldaketek, hala nola patataren eta gariaren almidoia edo arrautzaren, haragiaren edo arrainaren proteinak, hobetu egiten dute digestio erraztasuna. Gainera, beroak zenbait elikagaitan modu naturalean dauden eta mantenugaiak xurgatzea eragotz
|
dezaketen
konposatu batzuk kanporatzen ditu. “Antinutriente” famatuak dira, besteak beste, arrautzaren zenbait proteina (adibidez, abidina, B taldeko bitaminekin bat egiten duena; obohinibidorea, tripsina edo konalbumina inhibitzen duena, burdinarekin bat egiten duena); barazki oxalatoak (espinakak edo zerbak, esaterako), kaltzioa xurgatzea zailtzen dutenak; edo saponinak, fitatoak.
|
|
|
Honi lotuta dago Kataluniako Unibertsitate Politeknikoarekin egindako lana. “Usaina sor
|
dezaketen
konposatu organiko bolatilak ikertzeko kontratatu genituen, usainen jatorria zer izan daitekeen aztertzeko eta herritarron osasunean eraginik izan dezaketen jakiteko. Hala, 2019ko maiatzean egin zuten aipatu azterketa.
|
|
2022
|
|
|
1 Osagaien zerrenda. Kontsultatu
|
ezazu
konposatu nagusiek (txile, tomate…) zer posizio duten jakiteko. Onena lehen lehenik egotea da.
|
|
2023
|
|
|
Jatorri kimikoko arriskuen artean daude, adibidez, ingurumeneko kutsatzaileak, hala nola metal astunak edo pestizidak, batez ere basoko intsektuetan. Toxikoak izan daitezkeen beste konposatu batzuk ere bai, ingurunetik datozenak, esaterako, landareetatik datozen mikotoxinak edo toxinak, edo intsektuek berek sortutakoak, hala nola glukosido zianogenikoak, benzokinonak, hormona esteroideak, etab. Bestalde, pertsona alergikoetan kontrako erreakzioak eragin
|
ditzaketen
konposatuak egon daitezkeela ere aipatu behar da. Besteak beste, kitina ospetsua.
|