|
2001
|
|
|
5 Hizkuntz politikan eragiten duten mehatxuak hauek dira (47 or.): «Euskaldun berrien behar funtzionalak eta sinboliko afektiboak ez betetzeak agerian jar
|
dezake
euskara ikasteko ahaleginak ez direla nahikoa atsegingarri»; «erdararen aldeko arau sozialpean jarraitzeko inertziaren zama. Honekinbatera,... oinarrizko kalitate irizpidetzat ez hartzea»; «erdarazko komunikabideek duten eragin erdaltzale gero eta handiagoa» izatea; «elebakartasunaren aldeko diskurtsoa»; «helburuen eta bideen arteko adostasun falta».
|
|
2002
|
|
|
Ikerkuntzari dagokionez, kontuan izan genuke ezen, hizkuntzarenerabilerari dagokionez, ezin
|
dezakegula
euskara maila zientifikoko aldizkarietakohizkuntza modura aurreikusi, gaztelaniak berak ere maila horri ezin baitio eutsiingelesaren indarrari. Beste kontu bat da, eguneroko lanean euskararen erabileralaborategiko ikertzaileen artean, oraindik eskasa dena, zaila delako lantoki horietaneuskaldunen kopuru egokia lortzea, erdaldunen artean murgilduta baitaude.
|
|
|
izenekoegoitza ederra, aurton lehen aldiz magistergo bat eskaintzea ahalbidetu diona.Baina aurrera eginen badu, oraindik are urrats ausartagoak egin ditu, euskaldun jendeak demokrazia honetan ghettoan sartzeko joerari aurkakotasunsendoz erantzunen bazaio, alegia, beharbada gure unibertsoa sortzen eta osatzenutzi bai, baina erdaldunena den unibertso nagusia ezertan ere inarrosi eta eragingabe. Arazoan sartu gabe ere, gogora
|
ditzagun
euskararen eginkizuna etapresentzia, aitzakiak aitzakia, Donostiako Udako Ikastaroak direlakoetan (hutsarenhurrengo ez, baina kasik), edota azken urteotako egoera politiko latzeanEuskaldunon Egunkariaren eragin indarra, egunkari horretan hainbat eta hainbatproposamen eta gogoeta argi eskaini baitira.
|
|
|
Euskarak gure beste hizkuntzek ibili dutenbidetik kilometro batzuk baditu egiteke, eta hor datza arazoa. Beraz, kirol jantzizirabaz
|
dezagun
euskararentzat zor diogun garapen osoa, hizkuntza baliabideprepositiboak eman diezaizkiogun, daukagunetik ezer ere galdu gabe, esan nahibaita, hizkuntza baliabide prepositibo horiek osagarriak liratekeela?.
|
|
|
Segi
|
genezake
euskaraz existitzen diren mekanismo sortzaile garatzaileakaztertzen eta emankor bihurtzen.
|
|
|
Gure kasu hurbilean, euskarak badu bere espazio geolinguistiko eta kulturala, lurralde fisiko administratiboetatik at. Urrunera joan barik, euskarak badu espazio bat Espainian eta Frantzian: Nafarroako Foru Erkidegoan, Pirinio Atlantikoetan eta Euskal Autonomia Erkidegoan; baina urrunera ere jo
|
dezake
euskarak: itsasoaz bestaldera, Alemaniara, Palestinara...
|
|
2003
|
|
|
Barrutia lortu ondoren, UEUren lana, beste kultura erakunde batzuekin batera, Euskal Unibertsitatea bideratzea izango zen. Azken hori ez zuen definitzen, nahiz eta pentsa
|
genezakeen
euskaraz arituko zen unibertsitateari buruz ari zela. Edozein modutan, nire ustez, bi dira Orberen adierazpenetan nabarmendu beharreko puntuak.
|
|
2007
|
|
|
Euskararekinlotura zuzena du. Alta, inork pentsa
|
lezake
euskara menderatzearekin euskalkulturaren jabe dela, nahiz eta eusko kultur gaiei buruz (hizkuntza izan ezik) ezerez jakin. Horrelako euskal kulturarekin konforme legokeen herriak mamiaatzerritartua izango luke.
|
|
|
hau, bistan da, ez da bete. Erdaldun batekesan
|
dezake
euskara denona dela euskara komunitate ez linguistiko baten ondaredelakoan, euskal gizartearen ondarea delakoan: –nirea da geurea delako?, bainajakina komunitate horren bitartekaritza barik ez da, nirea?.
|
|
|
Egin diren ikerketak berrikusiz, esan
|
genezake
euskara dela euskal kulturadefinitzeko ardatza. Azken urteotan, euskararen alde egindako lanak bideratu etaizanarazi du euskal kultura.
|
|
|
Azterketa enpiriko honekbesterik dio noski: Euskal Herriko gune euskaldun murritz batzuk salbu, hiztunaren euskal identitate hegemonikoak bakarrik berma
|
dezake
euskararen erabileraegoera minorizatura kondenatutako herri honetan. Gainerako bideak, sasibideakdira, eta hau ez da noski hiztun subjektuaren aukera pertsonalaren kontua.
|
|
|
8.1.2 Orain arte gaztelaniazko erlatiboak zehar galdera bidez konpondu ditugu galdekari batzuk erabilita zer (tzuk), zein (tzuk) eta zelako, baina ikus dezagun noiz erabili behar den zenbat. Egin
|
dezagun
euskarara ekarri gura dugula hurrengo perpausa:
|
|
2009
|
|
|
Ondorioz, eta logikoa denez, euskarazsortzen denak du toki gehien gurean. Hizkuntza unibertsalean egiten diren lanek (pinturatik performance etara, pelikula mutuetatik pasatuz) presentzia dutehorietaz hitz egin
|
dezakeenak
euskaraz dakien neurrian. Beste hizkuntza batzuetansortzen denaz hitz egiteko, sortzailea euskalduna ez bada, ezin dugu lehendabizikopertsonan testigantzarik eskaini.
|
|
|
Hori, azpiegiturari dagokionez, baina zer esan
|
dezakegu
euskarak berak sarean daukan presentziaz. Lehentxoago ikusi dugu zelan icebergaren azpian zeuden 30.000 internauta euskaldunez mintzo zen Fernandez 1998an.
|
|
|
Horren harira, Eusko Jaurlaritzaren estatistiken arabera (normalean Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleak dituzte hizpide, eta EAEn bizi dira 16 urtetik gorako euskal hiztunen% 84), gorako joera erakusten dute euskarazko orrialdeetarako sarrerek, 2004an% 15 eta 2008an% 24 izan ziren eta. Horrela, esan
|
dezakegu
euskarazko orrialdeetara sartzen diren pertsonen portzentajea euskal hiztunak diren internauten portzentajera hurbilduz doala. Bestalde, azken urteetako hazkunde nabarmen hori ulertzeko, ziurrenik arestian aipatu dugun joera, Interneteko euskarazko eskaintza gehitzean islatzen dena, eta sarera erantsiz doazen belaunaldien artean euskara dakien jende gehiago dagoela kontuan hartu behar ditugu.
|
|
|
Espainia eta Frantziako etxeetan (ikus horri buruz gehiago in Basterretxea, 1997). Liburu honetako ikergaiari helduta, 1971ko iraila jar
|
dezakegu
euskarazko telebistaren abiapuntu modura68 Hona zelan azaltzen duen kontua Xipri Arbelbidek (2002: 9):
|
|
2011
|
|
|
«. Euskal iztegiaren iturburuak? eta, kultur
|
itzak
euskaraz?» (Azurmendi, 1963: 187).
|
|
|
Kontuan hartuta esparru jasoan ari garela, horrek esan nahi du zientzia, jakintza eta goi mailako kultur erreferenteen (egile eta obren) euskaratzeaz dihardugula. Kasu honetan zera daukagu, unibertsitario, zientzialari zein ikertzaile euskaldunek mundu mailako (Mendebaldeko) obra erreferenteak ezin irakur
|
zitzaketela
euskaraz. Ez behintzat 80ko hamarkadan.
|
|
|
Izan ere, bai idazlearentzat, bai irakurlearentzat errazagoa izango zen ordura arte euskaraz ia inoiz landu gabeko gai espezializatu bat artikulu labur batean jasotzea, eta ez liburu oso batean. Erabilera aldetik ere, euskarazko unibertsitate mailako ikasketen faltan praktikotasun gutxi eduki
|
zezakeen
euskarazko produkzio zientifiko batek.
|
|
|
Ekaiak UPV/EHUko finantzabidea zuen, eta Elhuyar Zientzia eta Teknikak publiko zabala. Elhuyar aldizkariak zelan iraun
|
zezakeen
euskarazko ikerkuntza hutsera dedikatuz. Bada, bide bakarretik:
|
|
|
Txepetxen eta Fishmanen hizkuntzaren indarberritzeko proposamenak kontuan izanik, zerrenda bat egin
|
ezazu
euskara biziberritzeko kontuan hartu beharreko gakoak zeintzuk izan daitezkeen proposatuz. Zeintzuk lirateke indartu beharreko guneak?
|
|
2012
|
|
|
Horren ildotik, euskarazko hedabideen jarduna euskalduntasunetik aldendu denetik, zabaltzen duten albisteek kalitate eskasagoa agertu dute. Horrenbestez, euskalduntasuna alboratu duten euskarazko albisteek Komunikazio Esparrua ere eraldatu dute, eztabaida publikoari ekarritako edukietan herritarrek ezin
|
dezaketelako
euskaraz eragin.
|
|
2014
|
|
|
Haren arabera, Naturako oinarrizko legeorokorrak aurkitzeko «ez dago bide logikorik», eta dagoen bakarra, intuizioarekinbatera, Einfuhlung horixe da, eta itxuren atzean dagoen ordenazioa hautematekoadurra edo grazia litzateke. Hitz hori, Einfuhlung hori, «sinpatia», «enpatia» edo«intropatia» moduan itzulirik ikusi dut; «sentibarrentzea» edo «barrensumatzea»esan
|
nezake
euskaraz, ez oso euskara politean. Nolanahi ere, hortik lotzen ditutikertzea eta igartzea/ igertzea, eta gainera gertatzen dena da, lehenago esan dudanmoduan, euskaraz jatorri etimologiko berbera dutela nire ustez.
|
|
2015
|
|
|
Laranjaz dauden lau ilara daudela ikusten ditugu, larriakizango liratekeenak, euskararen ezagutzan eragin bat izango luke. Langileak segun eta zer jakintzamaila daukaten, horren arabera eragin bat izan dezake, aldaketa bat ekar
|
dezake
euskararen ezagutzari dagokionez. Erabileran zer esanik ez, larriena hori litzateke.
|
|
|
17 atalean, aipatu egiten dagai hau. Aipatu egiten da lurralde antolakuntzak eraginak eduki
|
ditzakeela
euskararengan. Badirudi17 zenbakia berezia dela, izan ere, dekretuan 17 artikuluan agertzen da ELE, eta DOTetan badagojada.
|
|
|
Gaztea transmedia engagement estrategietan saiatzen ari da, oraindik ere konbergentzia bidean zailtasun ugari gaindu behar baditu ere, Gazteako koordinatzaile Jon Lamarkak (2014) eta EITB3ko arduradun Iñako Gurrutxagak (2012) gaiaren inguruan egin diegun elkarrizketan agerian utzi digutenez. Baina esan
|
genezake
euskarazko medioetan noranzko horretan urrats sendoenak eman dituen komunikabidea dela. Gazte audientziaren arabera krosmediatikoki mugitu da irratitik sareko webgunera eta sare sozialetara, eta EITB3 eta EITB1ekin elkarlana landu du hainbat media proiektutan, baita komunikabideetatik kanpo ere, offline eta online komunikazioak uztartzen dituzten proiektuen kasuan (ikus 7.2.1).
|
|
|
Modu batera edo bestera, ondoriozta
|
dezakegu
euskarazko idatzizko komunikabideek sortutako bideoen% 47,05ek behar duela idatzizko testuaren laguntza, edukia bere osotasunean ulertzeko. Hau da, testuingurua beharrezko dutela sortzen dituzten ikus entzunezkoen ia erdiek, idatzizko medioaren eta ikus entzunezkoaren artean menpekotasunezko harremana sortuz.
|
|
2017
|
|
|
Lehenengo begiratuan, argi ikusten dugu autoitzulpen gehienak Euskal Herrian bertan argitaratudirela. Datu esanguratsua iruditzen zaigu; hipotesi modura, esan
|
dezakegu
euskaraz irakurtzen ezduten (bai ez dakitelako, bai hizkuntza nagusian irakurtzera ohituak daudelako) euskal herritar horieizuzentzen zaizkiela, oro har, euskaratik autoitzulitako liburuak. Itzulpenak asmo duen hartzailenagusia hori litzateke, beraz, eta ez gure mugetatik kanpo bizi dena.
|