|
2001
|
|
|
Hiztunonak baitira eskubideak, ez hizkuntzarenak. Ez
|
dezagun
euskara hainbeste maita: maita dezagun, jolas egin dezagun, goza dezagun euskaraz.
|
|
|
Ez dezagun euskara hainbeste maita: maita dezagun, jolas egin dezagun, goza
|
dezagun
euskaraz. Hori egin ezean, halakoren batean euskara desagertuko balitz, Txi rrita xaharrari arrazoia eman genioke:
|
|
|
Erakunde bakarrak egin
|
zezakeen
euskararen aldeko aitzidaritza, gidaritza politika aldetik... Baina hori egin beharrean, euskara apustu kuestionaezina zela argi utzi beharrean, diglosian instalatu zituen bere trasteak eta politikoki zuzena zenaren politikari ekin.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian seguruenik astinaldiak behar dira ofizialtasunik ezaren haize eskas" demokratikoak" belaunaldi batean euskara ito ez dezan. Hego Euskal Herrian, aldiz, jasan ote
|
ditzake
euskarak frankismoaren gisako beste 40 urte. Edo Ajuria Eneko, Iruñeko edota Madrilgo hitzarmenen gisako beste hainbat urte?
|
|
|
Araban euskararen gizarte eragileak eta euskara ikasi nahi dutenak ekonomikoki zigortzera jo dute, eta honek, euskalgintzaren lana zailtzeaz gain, ikasi nahi duenak atzera egin dezan laguntzen du. b) Eraso komunikatibo —polizial— judizialaren bidetik, oraingoz ez dute lortu jendea euskararen kontra jar dadin; hor dago, adibide baterako, hitz hauek idazten ari garenean Euskal Herria zeharkatzen ari den Korrikaren arrakasta. Hala ere, euskalgintza ETAren parte markatzeak eragin zuzena izan
|
dezake
euskararen aldeko jarrera ekintzetan ez gauzatzeko: eragile sozialek, badaezpada ere, zenbait erakunderekin harremanik nahi ez izatea; hainbat lagunek ikastola edo euskaltegietara joateari uztea eta abar. c) Giro honek eragin handia izan dezake euskalgintzan.
|
|
2002
|
|
|
2002ko kultur balantzea egiterakoan ipar Euskal Herrira eta hizkuntzara mugatuko naiz. Laburbilduz esan
|
nezake
euskara aktualitatearen erdian kokatu dela urte honetan, besteak beste, bere inguruan sortu diren iniziatibak direla eta. Izan ere, gertakari batzuek agerian utzi dute, nahiz eta euskararen egoera soziolinguistikoa kezkagarria izan, euskara gizarteratzen zein instituzionalizatzen ari dela.
|
|
|
Duela gutxi arte, unibertsitate elebidunaren alde agertu naiz ni. Beti pentsatu izan dut egokitu litzaiokeen estatusa izan
|
dezakeela
euskarak unibertsitate elebidun batean. Horrez gain, beti uste izan dut unibertsitate elebidunak aukera anitz eta aberasgarriak eskaintzen dizkiela ikasleei.
|
|
|
Hala ere, oraingo egoera ez da, inolaz ere, klandestinitate garaia. Ezin ahantz
|
dezakegu
euskaraz egin dugun gehiena, ikastolak, aldizkariak, irratiak, elkarteak eta abar, euskaldun batzuen auzolanean daukatela sorburua. Militantzia esan ohi zaio horri.
|
|
|
Gauzak horrela, nola piztu bazter politiko guztiak argi
|
ditzakeen
euskararen aldeko zuzi komuna. Eta nork piztu luke?
|
|
2003
|
|
|
Oso berri garrantzitsua da hau, eta sona handiagoa izan behar zuen (mesfidantza gutxiago ere bai, seguruenik), lehenengo urratsa baita denon inbidia den katalan ereduaren bidean, hau da, euskara bizi tresna izan ez duten gizarte sektoreek ere euskal produktuak kontsumitzera erakartzeko, gizarte oso bat (ideologia edozein izanda ere) herri honetako hizkuntza ere erabiliz bizitzeko. Balio
|
beza
euskaraz irakurtzeko aukera zabalagoa izan dezagun, eta, gainera, orain arte kontu ideologikoengatik edo euskaraz irakurtzen ez zuten hainbat eta hainbat sektorek ere zer irakurri izateko. Bidean erakutsiko du asmo horretarako izango duen balioa.
|
|
|
Duela urte bete, Kale erabileraren IV. neurketa, 2001 izenpean, SEI elkarteak argitaratu zuen euskararen kale erabileraren gaineko azken ikerlana (Bat soziolinguistika aldizkari a, 43 zbk.). Bertan eskainitako informazioak ederki lagun
|
diezaguke
euskararen erabilerak zonalde batzuetan aurkitzen dituen oztopoak interpretatzen.
|
|
|
Lehenago deskribatu da nafar gizartea ren sektore handi bati arrotz zaiola euskara, ez duela sentiberatasunik hizkuntzarekin, arduragabea dela. Axolagabetuen multzo horretara bultza
|
ditzake
euskararen aldeko jarrera epeletan zirenak. Zalantzak eta desmotibazioa sortu, zertarako galdetzera eraman eta ez duela merezi ondorioztatzea, euskararen inguruetatik uxatuz.
|
|
|
Motibazio hori euskararen balio soziala azpimarratu eta elikatzen duen politika batek mantentzen du eta Nafarroako Gobernuaren erabaki anitzek motibazio pragmatiko hori ahuldu eta ito nahi dute, euskararen balio soziala eta prestigioa gutxituz, euskara ez dadila izan abantaila soziala eta ez dezala motibazio instrumentalik piztu. Euskara ikastea otu zaien nafarrek jakin
|
dezatela
euskara jakiteak ez diela abantailarik emanen eta ikasteagatik ez direla zerbitzu publikoak hizkuntza horretan hartzeko eskubidedun izanen.
|
|
|
Udalak dira herriarengandik gertuen dauden instituzioak, eta askotan alderdi hegemonikoek ezartzen dituzten politikak saihesteko aukera egon ohi da. Bestalde, herri ekimenez asko egin daiteke merkataritza arloa, kirol arloa, lan mundua eta abar normalizazioaren alde inplikatzeko konpromisoen bidetik, asko egin daiteke plangintza estrategikoen bidez udalerri askotan, eta, nola ez, asko egin daiteke norbanakoek konpromisoak har
|
ditzaten
euskara ikasiz eta erabiliz. Herritarren borondatea tinkoa bada ez dago prozesua gelditzerik, moteldu dute, baina ez gelditu.
|
|
2005
|
|
|
Bi kolektiboetan gehiago erabiltzen da euskara hurrengo belaunaldikoekin[...] belaunaldi berekoekin baino[...]. Azken hauekin argi dago askoz gehiago hitz egin
|
dezaketela
euskaraz, beraz aurkitu da modua ohitura hori aldatzeko eta bitartean euskararen erabilera maila mantentzeko.
|
|
|
Nire ustez, ordea, euskarak, euskal hiztunen komunitateak iraungo badu, ezinbestekoa du bere inguruan onarpen edo adostasun zabal hau ematea gure gizartean. Gaur eta hemen zail egiten zait imajinatzea nola biziraun
|
lezakeen
euskara hutsean bizi den komunitate txiki batek erdaldunen itsaso luze zabalean. Jarrai dezadan, beraz, aurrera.
|
|
2006
|
|
|
Ikastola bakoitzaren parte hartzea proiektu horietan, euskararen sustapenaren eta erabilpenaren aldeko ekintzatzat ulertu ohi zen eta tresna baliagarria gertatu zen ikasleek lor
|
zezaketen
euskara maila indartzeko eta sendotzeko.
|
|
|
freskurarena. Hau da, euskara teknikari batek baino askoz askatasun gehiagoz airera
|
zitzakeen
euskararen edota hizkuntza normalizazioaren inguruko zenbait topiko, akats kroniko eta bestelako. Eta, zorionez, freskotasun hori erabili egin zuen.
|
|
|
Alegia, ontzat eman da euskararen izaera rurala baina, eta hortxe zegoen aldea, Historiaren kontra borrokatu beharra predikatu da: euskara, jalgi hadi plazara; bihur
|
dezagun
euskara kultura hizkuntza; egin dezagun zinezko literatura bat; sar dezagun euskara bizitza urbanoan; finean, Bernardo Atxagak berriki plazaratu duen bezala, sor dezagun Euskal Hiria. Edo Euskal Herri euskalduna?
|
|
|
Alegia, ontzat eman da euskararen izaera rurala baina, eta hortxe zegoen aldea, Historiaren kontra borrokatu beharra predikatu da: euskara, jalgi hadi plazara; bihur dezagun euskara kultura hizkuntza; egin dezagun zinezko literatura bat; sar
|
dezagun
euskara bizitza urbanoan; finean, Bernardo Atxagak berriki plazaratu duen bezala, sor dezagun Euskal Hiria. Edo Euskal Herri euskalduna?
|
|
|
" Euskal iztegiaren iturburuak" eta II. " Kultura
|
itzak
euskeraz". Luis Villasantek Joxe Azurmendiri eskatu zion, L. Mitxelenaren izenean," kulturako hitzei" buruz hitzaldia aurkezteko Biltzarrean:
|
|
2007
|
|
|
Euskara abandonatu duen askorena ere izan da. Gogoratzen badugu, Donostiako andrearentzat esate baterako, mordoiloak ere horixe egiten zuela —euskara hil—, barrunda
|
genezake
euskararen herio60ko uda partea, oporretan, Axularren Gero makinaz kopiatzen pasa genuen beste bi lagunek eta hirurok Erriberri urrunean, 1964an Villasantek Bartzelonan J. Flors Editorea baitan egin duen argitalpen elebidunerako. Ariketa preziatu bat niretzat, literatura klasikoarekin eta euskara mordoiloaren ederrarekin harreman zuzenekoan bizitzeko, eta konplexu tontoak eranzten hasteko.
|
|
|
1) hileroko agerkari txiki bat sortzea(" Jakintxo"), aldizkaria arintzeko hizkuntzaren inguruko eztabaidak hara bideratuz; 2) garbi ala mordoilo eztabaida irtenbiderik gabeko zaku kalea gertatzen ari baitzen, hurrengo bilerak beste gai batzuen inguruan antolatzea(" urtean barrena pentsatuko dugu nola eta noiz billera ori egin"); 3) inkesta bat egitea irakurleen iritzi bila, besteren artean galdera hau ere egiten zela: " teknika eta kultura
|
itzak
euskeraz sortu bear ditugu, edo kanpokoak ere onartu?". Anekdota gisa gomuta daiteke, joera berriaren etsai amorratuenak (kalean, ez jakinlarien artean), beti ez eleganteak, EAJ PNVko edo inguruko jendea izan dela.
|
|
|
Sarrera bat idatzi, aportatu, klik egin, lotura bat gehiago jarri, egokitu, azken berriak eman. Wikipedia egin
|
dezakegu
euskaraz, edo frantsesez, gaztelaniaz, ingelesez, garena agertuko dugu horrela. Gure kultura, hizkuntza, herria, jakintsuak, idazleak, kirolariak, armarriak, herrien lekukotasunak batzen dira hor.
|
|
|
Euskararena hortxe dago; euskararena izugarri bultzatu da azken urteetan. Ezin, ordea, besterik gabe onartu gure administrazio publikoen aldetik, gobernu aldaketek ekar
|
dezaketela
euskararen politikan euskara bera gehiago edo gutxiago bultzatzea edo laguntzea, euskara gutxi batzuena dela esanez. Euskara, nahitaez, guztiona da, egunero euskaraz dihardugunona eta egunero gaztelaniaz dihardugunona ere, gure ezpainetan bi biak —eta beste hizkuntza asko, jakina— bizirik baitaude.
|
|
2008
|
|
|
Lehen kasuan hizkuntza erabiltzea zigorrarekin lotuko da maila batean2;, aldiz, euskara ikasteko ahalegina egin ondoren euskaraz aritzea lortzeak poztasuna sortuko du gehienetan. Zaporeen funtzionamendua ezagututa, pentsa
|
genezake
euskara hitz egiteko orduan emozio batzuk azalarazten direla: gustatzea/ ez gustatzea, atsegina/ desatsegina.
|
|
|
Hori guztia egiteko lan politiko instituzionala eta lan soziala bideratu behar dira, biak ere norabide berean. Erakunde instituzionalek, eragile politikoek, ekonomikoek eta sozialek, norbanakoek eta euskalgintzak norabide berean lan egitea ezinbestekoa da, guztion arteko lankidetzak ziurta
|
baitezake
euskararen geroa eta Euskal Herri euskalduna.
|
|
2009
|
|
|
Munduan zehar oso hizkuntza gutxitan egin da eta inplementatu da corpus plangintza bat hain denbora laburrean. Gaur egun edozein doktorego tesi egiteko balio
|
dezake
euskarak; hori bai, horretarako unibertsitateak baliabideak eskaini behar ditu, zuzendari bat aurkitu behar da eta epaimahai egoki bat osatu behar da. Baina hizkuntzak, tresna gisa, dituen baliabideak kontuan hartuz, balio du.
|
|
|
4 Hori guztia egiteko lan politiko instituzionala eta lan soziala bideratu behar dira, biak ere norabide berean. Erakunde instituzionalek, eragile politikoek, ekonomikoek eta sozialek, norbanakoek eta euskalgintzak norabide berean lan egitea ezinbestekoa da, guztion arteko lankidetzak ziurta
|
baitezake
euskararen geroa eta Euskal Herri euskalduna.
|
|
2010
|
|
|
Ez nator hona liburuaren aipamena edo kritika egitera, irakurtzea biziki gomendatzen badut ere, baizik eta estakurutzat hartzera urte hurren baten karian. (Bide batez esan
|
dezadan
euskarazko itzulpenak maketazio akats onartezin gehiegi dituela edizioaren kalitatearen kaltean.)
|
|
2011
|
|
|
Ez ministroa, baina administrazioko nagusia. " Ikusi behar dugu nola bultza
|
ditzakegun
euskarazko ikasketak". Hor entzun dut sekula amestu ez dudana, gizon horrek erran zuelarik:
|
|
2012
|
|
|
Horren ildotik, euskarazko hedabideen jarduna euskalduntasunetik aldendu denetik, zabaltzen dituzten berriek kalitate eskasagoa agertu dute. Horrenbestez, euskalduntasuna alboratu duten euskarazko berriek Komunikazio Esparrua ere eraldatzen dute, eztabaida publikoari ekarritako edukietan herritarrek ezin
|
dezaketelako
euskaraz eragin.
|
|
2013
|
|
|
Proposamen hori justifikatzeko, zenbait balorazio egiten ditu txostenak (kanal elebidun batean euskaldunak aseko lituzkeen euskararen presentzia jasanezina —" insufrible" — litzateke; elebakarrek jasan
|
lezaketen
euskara maila —" la presencia del euskera que la audiencia no bilingue llega a soportar sin cambiar de canal" — gutxiegi litzateke euskaldunentzat, eta abar). Gauzak horrela, ondorio honetara iristen da txostena:
|
|
|
Paper banaketa horrek diru banaketa ere esan nahi du. Irudika
|
dezagun
euskarazko telebista esparrurako dirutza jakin bat bideratuko dela, eta horretatik bi heren ETBra doala eta beste heren bat gizarte ekimeneko euskal telebistentzat. Edo irudika dezagun hiru laurden ETBrentzat eta laurden bat gizarte ekimeneko euskal telebistentzat.
|
|
|
Pertsona euskaldunok aukera errealak izan behar ditugu geure hizkuntza erabili ahal izateko. Kale neurketak euskaldunok fidelak garela agertzen du; hortaz, ez
|
dezagun
euskaraz bizi nahi duen herritarraren motxilan harri gehiago sartu.
|
|
2014
|
|
|
Txotis, pasodoble, tango, rumba, txa txa txa eta aldi hartan modan zeuden beste erritmo kanpotarrak oinarri hartu eta letrak prestatzen saiatu zen buru bihotz, gaztedi euskaldunak onartu eta kantatuko zituen esperantzaz. Bere ustez," mitiñak baiño askoz geiago egin
|
dezakete
euskarazko kantu egokiak noraezean dabilen gaztediari errizaletasuna biotzean txertatzeko".
|
|
|
Edota hizkuntzarekiko herri bakoitzak duen trataera, adibidez: Katalunian kostatu egiten baitzaie ulertzea euskaldun abertzale batek nola uko egin
|
diezaiokeen
euskaraz hitz egiteari. Eta horrela hainbat eta hainbat adibide.
|
|
|
Antolatzaileen hitzetan: " Nafarroan zertan ari garen, nora joan nahi dugun eta Nafarroatik zer ekarpen egiten ari garen eta egin
|
dezakegun
euskararen normalizazioan aztertu nahiko genuke bertan".
|
|
|
‘Purismoa’ eta ‘popularismoa’ kontrajartzen ditu Villasantek, hau da, garbizalekeria bi bertsioetan nahi bada (Arana Orixe), eta, bestetik, popularismoa, hots, herria hartzea maisutzat, kultura jaso gabeko herria, edo, hobe, ‘erria’, hots, baserria. Bestela esan, eredu ez den eredu horrek nola balio
|
lezake
euskara gaurkotzeko, hizkuntza moderno bilakatzeko, baserrian barik kalean bizi den pertsona ikasiarentzat nola izan liteke baliagarri. Joera horrek ere, bistan da, kultur terminologiari uko egiten dio.
|
|
2018
|
|
|
Bestela esan, euskara batu gabe nola irudika
|
genezake
euskararen garapen intelektual eta kultural garaikidea?
|
|
|
7 Gemma Sangines Saizi harturiko formulazioa, 2018ko apirilaren 1eko Berria n erabilia, ‘Kontsumitzaile baldintzatuak’ artikuluan: " Administrazioek lan egin
|
lezakete
euskarazko produktuak ugaritzeko, hizkuntza nagusiaren mendeko dependentzia arintzeko (hor dago norabide bakarreko elebitasunaren gehiegikeria: euskaraz dagoen guztia espainolez ere jarri behar da, baina alderantziz ez) eta hizkuntzaren beharra sustatzeko".
|
|
|
Lehenik erran
|
nezake
euskara batuak, mende erdia beranduago, euskaldun guztien oinarrizko euskaretan eragin duela. Sartu da idazkeran, sartu da, halaber, neurri batean bederen, ahoskeran ere.
|
|
|
Kontua baldin bada gehien sal daitekeenak ere ez dituela bere buruaren gastuak estaliko, edota juxtu horretara iritsiko dela, gero eta zailago izango dute argitaletxeek liburuak kaleratzea. Horregatik esaten da, askotan, kanpoko argitaletxeen menpe gera daitekeela euskaraz argitaratzeko aukera, haiek beste marko batean izan dezaketen merkatuagatik, euskarazko bertsioa merkeago lor dezaketelako, eta errentagarrienak direnak bakarrik argitara
|
ditzaketelako
euskaraz. Ez da kasualitatea euskaraz argitaratzen duten kanpoko argitaletxeek, edo kanpokoen Euskal Herriko filialek, ikasmaterialak eta haurrentzako liburuak bakarrik argitaratzea.
|
|
|
Komunikabideen erabileratik hizkuntzaren ahozko erabilerara jauzi eginez, agian faktore horrek esplika
|
lezake
euskararen aldeko hautua zenbait esparrutan; izan ere, Txillardegi eta beste batzuen eredu matematikoaren arabera (Txillardegi & Isasi Balantzategi, 1994) oso gutxitan gertatuko bailitzateke euskaldun elebidunek euskara hutsez aritzeko aukera matematiko garbia. Areago kontuan hartuta euskaldunak elebidunak direla; mintzakide guztiak euskaldunak diren gune batean ere hizkuntza bat edo beste aukera lezakete, beti ere bestelako faktoreak (identifikazioa edota gaitasuna) parekoak balira.
|
|
2020
|
|
|
Hori ez, egin behar dudana da euskaraz idatzi, eta egiten dut. Idatzi
|
dezagun
euskaraz, irakurri dezagun euskaraz, eta gero norberak topatuko du bere errelatua, bere zera. Hori bada niretzako hautu ideologiko bat.
|
|
|
Hori ez, egin behar dudana da euskaraz idatzi, eta egiten dut. Idatzi dezagun euskaraz, irakurri
|
dezagun
euskaraz, eta gero norberak topatuko du bere errelatua, bere zera. Hori bada niretzako hautu ideologiko bat.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntza politikaren bilakaeraren azterketa xehea egiteko asmorik gabe, aurrez aipatutako azterketa markotik abiatuta, EAEko euskararen normalizazioaren aldeko politikaren mugarritzat jo
|
genezakeen
Euskararen Legea onartu zenetik gaur egunera arte EAEko administrazio nagusiak diren Eusko Jaurlaritzan eta Eusko Legebiltzarrean hartu diren neurri nagusien bilduma egiten ahalegindu gara (guztiak ezin izan direla jaso jakinda, azterketa partziala izan arren). Beraz, oro har, ez dira aztergai izan foru aldundietatik edota udaletatik hartu izan diren neurriak.
|
|
|
Ikus entzunezkoen arloan zein kulturgintzako beste edozein esparrutan, beharrezkoa da, sorkuntza sustatzearekin batera, sortutakoa hedatzeko kanalak erraztea, are gehiago klik bakarrean eduki uholde bat eskura dugun garaiotan. Eta ikus entzunezko euskal ekoizpenak zabaltzeko, oso funtzio garrantzitsua bete
|
dezake
euskara lehenesten duen streaming
|