|
2008
|
|
|
«Beharrak ase
|
ditzake
Euskararen Legeak»
|
|
|
Izan ere, proposamen horrek ez du eskaintzen ez ikasleon euskalduntzeko helburuari erantzuteko bitartekorik, ez baliabiderik. Ken dezatela mozorro abertzalea, eta onar
|
dezatela
euskara heriotzara kondenatzen ari direla.
|
|
|
Hondar termino hau berrikeria da, gaizki eraturiko neologismoa eta zuetariko nornahik eduki
|
dezakeen
euskara mailara iristen ez zen erdieuskaldun batek sortua: Sabino Aranak.
|
|
|
Euskaldun kopuruak gora egin badu ere, oraindik euskarak zailtasunak ditu lagun artean eta herritarren etxeetan barneratzeko. Etxean eta kalean euskararen erabilera sustatu
|
dezaketen
euskarazko film, DVD, mahai joko eta aisialdirako bestelako produktuak sortzeko ahalegin eta irudimenik ez da falta eta proiektu horiek aurrera atera daitezen Gipuzkoako Foru Aldundiak bere laguntza eskaintzen jarraituko du. Gainontzeko erakundeekin eta gizartearekin batera, elkarlanean, administrazioan euskararen erabilera bermatzeko lanean jarraituko duen moduan.
|
|
|
Hori aztertuta, jakin
|
genezake
euskara nolakoa izango den demagun 20 urte barru?
|
|
2009
|
|
|
Zelan da posible oraindik ere Arabako euskalduntasuna zalantzan ipintzea? Zer egin behar da zenbaitek uler
|
dezaten
euskararik gabe ezin dela Araba ulertu. Zer irakatsi edota irakasten da ikastegietan zenbaitek euskararekiko inolako atxikimendurik ez edukitzeko?
|
|
|
Badakizu, diru pixka batekin mantenduko dugun txiringitoa, Xabier Azanza txotxongilo euskalduna baliatuz. Hori bai, ez
|
dezala
euskararentzat inongo aurrerapausorik ekarri.
|
|
|
Nazio libre gisa bizi nahi duen herri baten gogoa adierazten dutenak. Hor koka
|
ditzakegu
euskararen normalizazioaren alde nazio, herri eta auzoetako euskalduntze planak, dinamikak eta indar horren guztiaren metaketarako Kontseiluaren moduko erakunde baten sorrera; hezkuntza sistema nazionala eratu ahal izateko egiten ari diren urratsak, Euskal Curriculuma eta Euskal Unibertsitatearen proiektu estrategikoak, esaterako; euskal herritarrak garela auto baieztatu eta munduaren aurrean gur... Hauek eta artikulu honek eskaintzen duen lekua betetzea ezinezko egiten duten beste hamaika egitasmo eta dinamika, Euskal Herria nazio gisa hezurmamitzeko ikusmiran kokatzen dira.
|
|
|
Baina, euskaraz idazteaz aparte, zer egiten dugu euskal kultura zabaltzeko? Zer egiten dugu gero eta erabiltzaile aktibo eta pasibo gehiago eduki
|
ditzagun
euskarazko kontsumoan. Edo, euskaraz ari garelako, uste al dugu de facto ari garela hori egiten??.
|
|
|
Gaur egun garena, egoera honetara nola iritsi garen ulertzeko Espainia eta Frantziako probintzia departamendu banaketa baino eremu zabalagoan, argiagoan eta era zientifikoagoan erakutsiko digun mapa marraztera jo behar dugulakoan nago. Har
|
dezagun
euskaraz mintzo ziren baskoi haiek egituratu zuten estatu nafarraren lurralde naturala izan zena eta konta dezagun, eta dezaten Espainian eta Frantzian ere, nolakoa izan den gure historia eta nondik datorkigun Europar Batasunean estatu propioa berreskuratzeko behar eta zilegitasun hori. Egin dezagun gure, beste hobe baten esperoan, gaur egun lurraldetasuna era osoagoan erakusten duen mapa.
|
|
|
Jaurlaritzari eskatu dio batzorde bat osa
|
dezala
Euskararen Erakunde Publikoarekin eta Sanzen gobernuarekin
|
|
|
Kontua da, Iban Ugartek aurretik beste gutun bat atera zuela publikora (gaztelaniaz hemen eta euskaraz beste egunkari batean, oso oker ez banabil), esanez probintziako PPri, joka
|
zezala
euskararen alde, bai; baina gezur mezurrik gabe, sin mentirijillas?, Congreso Provincial horretan irakurriko den testuetako bat (sic, bat) euskaraz izango omen delako kariaz. Eta, arestian aipatu egunean, Borja Semperrek erantzuten dio hitz jario arin ironikoan, besteak beste,, el euskera no necesita de defensores, que se defiende bien solito?.
|
|
|
Guk proposamena luzatu gura diogu Jaurlaritzari: euskarazko kultura munduratzeko ez
|
diezaietela
euskarazko sortzaileei laguntzarik eman, eman diezaietela dirutza atzerrikoei, ezagunei bada askoz hobe; finean, guztiona da eta inorena ez. Gainera, non dago euskarazko kulturaren iraupena, ez bada kalean?
|
|
2011
|
|
|
Are gehiago, Euskaltzaindiak euskara baturako «behar dut» hobesten badu ere, erabilera biak onartzen ditu 113 gomendioan. Argi utz
|
dezagun
euskara batua ez dela euskara zuzen bakarra, askok pentsatzen duten bezala.
|
|
|
Ikusle kopuruak ez dira handiak, baina errentagarriak dira guretzat. Aurki telebistara eduki horiek ere iritsiko dira sarearen bidez.Agora News eta gisako agentziek funtziona al
|
dezakete
euskaraz edo katalanez. Bai, gakoa kosteak audientziak sortzeko ahalmenari egokitzean datza. Egitura dimensionatu behar da.
|
|
2012
|
|
|
Ebaluazio diagnostikoaren arabera, DBHko 2 mailan ereduko ikasleen %42 eta eredukoen %25 hasierako mailan daude euskaran. Lor
|
dezakete
euskara gaitasunak aitortzea. Bai.
|
|
|
Ekoizpen propioko telesail batekin, hasteko. Crematorio ren esperientzia guztiz gomendagarria kontuan hartuta, egoki
|
genezake
euskarazko eleberri handi bat, esaterako Martutene (800 orrialde). Hartara nobela irakurtzearen lana aurreztuko genuke, eta idazlearen urteetako esfortzua ez litzateke hain debaldekoa.
|
|
|
Gure helburua antzerkia euskaraz egitea da, eta, gainera, jendeak euskarazko antzerkiarekin eta euskararekin berarekin barre egitea, ondo pasatzea. Shakespeare bat egin
|
genezakeen
euskaraz, baina guk, agian kasualitatez, aspaldian hasi ginen euskaraz komedia egiten, eta hizkuntza protagonista bihurtzen dugu. Bi aktore gara, eta ia beste bat:
|
|
|
Ez dago arbolarik bata zein bestea falta izanda. Bihur
|
dezagun
euskara pago tantai!
|
|
|
EH Bilduk harago jo nahi du: euskarari «lehentasuna» ematea, ikasleek «ongi» menpera
|
ditzaten
euskara eta gaztelania. Datuek diote euskalduntzeko arazo handiak dituela eskolak, baita ereduak ere.
|
|
2013
|
|
|
Han 1999an(!) babestu zuten Manifest en suport del doblatge i subtitulat de pelálícules al català idazkia. Hemen, Lurpera
|
dezagun
euskarazko bikoizketa babestuko lukete euskaltzaleek. BERRIAn Bikoizketa bai/ ez erreferenduma eskatu duenik ere bada, ezetz bozkatzeko.
|
|
2014
|
|
|
Halaber, Legebiltzarrak eskatzen dio EITBko zuzendaritzari euskararen erabileraren normalizazioa lortzeko behar besteko erabakiak har ditzala, bereziki, EITBko kontratazioetan eta EITBrentzat lan egiten duten enpresen kontratazioetan. Lanpostuetako hizkuntza eskakizunetan eta kontratatutako langileen hizkuntza gaitasunetan berma
|
dezala
euskararen erabilera maila jasoa izan ahal izatea. Hizkuntza politika berritu beharra dago, bistan da.
|
|
|
Joño! Irakaspen horretatik edan
|
zezakeen
euskararik gabeko irratia egunero egiten digun SER Euskadik nagusi izan nahi badu komunitateko uhinen audientzian. Gidoitik at. Atzoko El Parlamento de las ondas saioan, Radio Euskadin, Maria Eugenia Arrizabalagak eta Xabier Isasik euskarara jo zuten, bat batean, barruak aginduta, hiruzpalau esaldiz osaturiko biko elkarrizketa eginez.
|
|
|
Horretarako, euskara. Ingelesa sustatu beharrak eragin
|
dezake
euskararen garrantzia ahultzea. Horra Nafarroa...
|
|
|
«Euskaraz bat bera ere ez dugu». Ondorioz, uste du erosleak izan
|
ditzakeela
euskarazko edizioak; Gainera, Catan «erraza» da, dioenez, eta horrek ere lagun dezake hedapenean: «Edozein pertsona aritu daiteke.
|
|
2015
|
|
|
Burbuila bat: Arraldetar euskaldun batek arma trafikatzaile talde euskaldun armeniar bat desegin
|
dezake
euskaraz, baina diglosiarekin zerikusia duen errealitate oro saihestu egiten du Goenkalek.Izan ere, simulakro bat da ETB1: bozeramaile askoren harri kartoizko adierazpen traketsak, komunikazio gaitasunik gabeko gonbidatuak (oreka politikoaren izenean, amen), hainbat zerrendabururik gabeko 2.B mailako hauteskunde eztabaidak, edozein zabor formularen kopia gatzgabeak, Ero eta bero, Gagnorarik gabe...
|
|
|
Biharamunean bertan dauden tanta guztiak lurraldearen luze zabalean hedatuko ditugu, tanta horietako bakoitza eragile bihurtzea lortuko dugu Nafarroan aldaketa egongo bada euskararen botila beteko duena izango dela bermatzeko. Bete
|
dezagun
euskararen botila, betearaz dezagun euskararen botila. Bete dezagun, bada, aNAHItasuna!!!
|
|
|
Biharamunean bertan dauden tanta guztiak lurraldearen luze zabalean hedatuko ditugu, tanta horietako bakoitza eragile bihurtzea lortuko dugu Nafarroan aldaketa egongo bada euskararen botila beteko duena izango dela bermatzeko. Bete dezagun euskararen botila, betearaz
|
dezagun
euskararen botila. Bete dezagun, bada, aNAHItasuna!!!
|
|
2016
|
|
|
Eta eskarmentuz dakit horixe dela dugun gabeziarik nabarmenena: gurean oro har, eta euskalgintzan bereziki.Gure txantxangorriak ere horretan du herrenik nabarmenena, horrexegatik ez dakit zer onura ekar
|
diezaiokeen
euskararen markari. Jendeak garunean dituen (edo ez dituen) karpeta gisakoak dira markak.
|
|
2018
|
|
|
Baina galdera bati aurre egin behar izan zion berehala: «Nola konta
|
diezaiekegu
euskara eta euskal kultura kanpotarrei Zumaiako kaleetatik?». Amonarriz eta lagunak turisten lekuan jarri ziren.
|
|
|
eredua ez genuen legez arautua. Ondorioz, DBHtik eta Batxilergotik heltzen ziren ikasle askok gaztelerazko ereduen alde egiten zuten Lanbide Heziketara pasatzean, ereduko ikasketek eska
|
zezaketen
euskara mailaren beldur edo. Araudia aldatuta, asko hobetuko dugu ereduaren eskaintzan.Enpresa mundua euskalduntzeko balioa aitortu izan zaio Lanbide Heziketari.
|
|
2020
|
|
|
Hori irakurrita, batek baino gehiagok pentsa
|
lezake
euskarazko telesailaren emaitzan eraginik izan duela denbora murrizketak. Hau da, produktuaren kalitatea kaltetuz.
|
|
|
Pixkanaka kitxuen artean sendotzen ari da diskurtso garrantzitsu bat, zeinak erraten duen kontinentearen bertze aldean ere izan zutela zailtasun hori hizkuntzarekin, baina lortu zutela buelta ematea. Uste dut ugaritu egin
|
dezakegula
euskararen ikusgarritasuna planetaren alde honetan, eta euskararentzat hori positiboa dela.
|
|
|
Marka ona da, halere, euskarazko katearen eguneko batez besteko kuota zero azpitik geratu zen: %0, 9 Saio berriaren emaitzak, beraz, balio luke, gutxienez, erakunde horretako agintariek aintzat har
|
dezaten
euskarazko fikzioa ikusteko euskal publikoaren gosea. Ez dut uste emaitza hori konfinamendu garaian gaudelako izan denik, ezta sare sozialetan ezohiko promozioa egin diolako ETBk telesail berriari, baizik horrelako saio gehiago behar ditugulako.
|
|
2021
|
|
|
Elkarreko Joanmari Larrartek eta Euskal Monetako Eva Mutiok aletu dute adostasunaren muina. Dokumentuan jasotzen dutenez, euskararen erabilera erosorako baldintzak sortzea dute xede nagusi, eta, horretarako, hizkuntza eskubideak eremu guztietan bermatu dituzte, «hala nahi duen edonork ez
|
dezan
euskara erabiltzeko inolako eragozpenik izan». Hau da, finean lortu nahi dutena hauxe da:
|
|
|
...derrigortasun ehunekoa kalkulatzeko erabilitako formulek errealitatea baino emaitza handiagoak» ematen dituzten ala ez eztabaidan nahasi ordez, saia gaitezen hiritar guztiak bertako bi hizkuntza ofizialen jabe izan daitezen, gorago aipatutako porrot hori errepikatu ez baina, gaztelerarekin egin den bezala, euskara ere normalizatua egon dadin, inork Administrazio Publikoko sarrera itxita aurki ez
|
dezan
euskara ez dakielako.
|
|
|
Aipatutakoa gutxi balitz bezala, tokian tokiko erakundeek euskara ikasteko ematen dituzten dirulaguntzak ezin ditugu aipatu gabe utzi. Azken urteetan, ikasleek ia ia doan ikas
|
dezakete
euskara: nahikoa da izena eman duten ikastaroko asistentziaren %85 bete eta maila edo azpimaila bat gainditzea.
|
|
2022
|
|
|
Alabaina, garaiko irakurleek ezin izan zuten jasan euren pertsonaia gogokoenaren heriotza, eta Arthur Conan Doyleri eskatu (are indarrez exijitu!) zioten berpiztu zezan, eta hala egin zuen The Return of Sherlock Holmes lanean. Ea laster irakur
|
dezakegun
euskaraz Sherlock Holmesen itzulera...
|
|
|
«Ia urtero etortzen gara parlamentura hau aldarrikatzera, eta, oraingoz, egoera ez da aldatu: udalek tramite elektronikoen %2, 3 soilik egin
|
ditzakegu
euskaraz. Hori hutsaren hurrengoa da», esan du Elexpuruk.
|
|
|
«Egoera ez da aldatzen: udalek tramite elektronikoen %2, 5 soilik egin
|
ditzakegu
euskaraz. Hori hutsaren hurrengoa da», esan zuen Elexpuruk.
|
|
|
Pantailak Euskaraz en manifestuko eskaeretako bat da euskarara bikoiztuta dauden edukietan plataformek txerta
|
ditzatela
euskarazko audioak haien katalogoetan.
|
|
|
Ikus
|
dezagun
euskararen kasua, ez baitakigu zein alderdi politikok irabazi duen, baina badakigu galdu duena euskara izan dela, argi eta garbi. Argi dago euskarak ad hoc neurriak behar dituela, baina horrek ez du esan nahi horrelako gai nagusi bat ikastetxe bakoitzaren hizkuntza proiektuaren esku utzi behar denik.
|
|
|
Bada garaia presio handiagoa egiteko, euskararen gaia erdigunean jarri eta estutzeko. Izan ere, hartzen ari diren erabakien ondorioek atzerapauso handiak eragin
|
ditzakete
euskararen normalizazio prozesuan».
|
|
|
«Beti erraten digute goaitatu behar dugula, eta heldu den urtean aurkeztu behar dugula gure proiektua. Guk irailetik goiti plantan ezarri nahi dugu ikasleek ama eskolatik segipena ukan
|
dezaten
euskaraz, eta, gainera, horretarako ahalak baditugu».
|
|
|
Batetik, eskatu egin zioten administrazioari: galdegin zioten legean berariaz jaso
|
dezatela
euskarazko kulturgintzaren transmisioa bermatuta egongo dela. Bestetik, eskua luzatu zioten:
|
|
|
Laguntza eta aholkularitza zerbitzuaz gain, baina, ekitaldi sorta ere prestatu dute egun hauetarako: «Amikuzeko ikastolak, adibidez, bere 50 urteurrenaren karietara egin zuen dokumental bat aurkeztuko du hilaren 25ean, eta hurrengo egunean tailer bat eskainiko dute, guraso erdaldunek egunero erabil
|
ditzaketen
euskarazko elkarrizketak eta esamoldeak ikas ditzaten: hartu berokia, goazen etxera...
|
|
2023
|
|
|
Arandiak azaldu zuen pantailetako egoera horrek eragina izan
|
dezakeela
euskararen erabileran. «Ikerketa bat egin litzateke».
|
|
|
Esan
|
genezake
Euskararen Normalizazioan plangintzak izaten ari direla giltzarri herri erakundeetan. Aurrerapausoak era planifikatuan eta adostuan emateko ezinbesteko tresna bihurtu dira plangintzak, nahiz eta erritmo eta intentsitate desberdinez garatzen ari diren, hasieran esan bezala.
|
|
|
Hor ari zaretela jakiteak lasaitasuna eta ziurtasuna eskaintzen ditu eta etorkizunean ere hor egongo zaretela sentitzeak bidea argitzen du. Zabaldu haize oihalak, tinko eutsi lemari, eta segi
|
dezagun
euskaraz biziko den herria helburu.
|
|
|
«Zertarako nahi du pertsona batek euskara baldin eta lana lortzea badu lehentasun?», onartu du Jusuek, askotan kalteberak direla gogoratuta. «Gazteon artean asko dugu egiteko ghettoen aurka; gurekin hasita, zubiak eraikitzeko, eta harremanak eraikitzeko pertsona arrazializatuekin, haiek ikus
|
dezaten
euskara harrera hizkuntza bat dela». Ezpondak uste du badela non ikasia.
|
|
|
Halaber, adierazi du zuzenketa horietan sartutako xedapen gehigarri baten bidez alderdiek «bi urteko epea» eman diotela Jaurlaritzari behin legea onartuta «esparru eleaniztuna» martxan jar dezan. «Jaurlaritzari dagokio orain esparru hori definitzea eta baliabideak jartzea, ikastetxeei laguntzeko eta ikasleek, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatutakoan, beharrezko hizkuntza maila lor
|
dezaten
euskaraz, gaztelaniaz nahiz atzerriko hizkuntzan». Gutxieneko maila hori B2koa da euskarari eta gaztelaniari dagokienez, eta B1ekoa, berriz, ingelesaren eta atzerriko beste hizkuntzei dagokienez.
|
|
|
Euskararen herriak duen zatiketa administratiboa «normalizatu» egin dela salatu du, eta euskal gizarteaz hitz egiten dela «EAEko gizarteari» erreparatzeko. Finean, uste du «bi gu» daudela Euskal Herrian eta «hiru milioi nii», eta galeran den herri ikuspegiak aurrera egin
|
dezan
euskarak bere estatua izatea dela biderik eraginkorrena.
|
|
|
Euskararen herriak duen zatiketa administratiboa «normalizatu» egin dela salatu zuen, eta euskal gizarteaz hitz egiten dela «EAEko gizarteari» erreparatzeko. Finean, uste du «bi gu» daudela Euskal Herrian, eta «hiru milioi ni», eta galeran den herri ikuspegiak aurrera egin
|
dezan
euskarak bere estatua izatea dela biderik eraginkorrena.
|
|
|
Horregatik saiatzen gara, euskaraz, jendearentzat erakargarria izango den produktu bat egiten, produktu moderno bat egiten. Hitz egin
|
dezagun
euskaraz Euskal Herrian gertatzen denaz, baina baita munduan gertatzen denaz ere. Hori da gure filosofia; euskararen mundutik, hitz egin dezagun munduaz.
|
|
|
Prekaritatea salatu zuten AEK ko kideek iazko azaroan; bizirauteko «zango bat moztea» aurreikusten ari da Uda Leku; Frantziako Estatuarekin hitzarmenik lotu gabe segitzen du Seaskak. Eta aipa
|
genezake
euskara mailaren apaltzea, aipa genitzake ikus entzunezkoak, hedabideak... Honela dio EEPk gaur egungo hizkuntza proiektuaren aurkezpenean:
|
|
|
Idatzi nezake euskal zinemagintzaz, egin denaz, egiteko dagoenaz, diru publikoz babesten denaz eta babestu litzatekeenaz. Idatzi
|
nezake
euskarazko fikzioaren egoera lotsagarriaz, Primeran plataformaren on eta gabeziez, edota estreinatutako azken telesailari buruz. Baina ze inporta du fikzioak urriaren 7tik hona Israelek 5.000 palestinar baino gehiago hil eta 15.000tik gora zauritu baditu.
|
|
|
Nahi beste luza
|
genezake
euskararen aurkako eraso eta oztopoen zerrenda hori. Aspaldi baita nahi baino gehiago luzatu zutela.
|
|
|
Altxorra bailitzan uler
|
dezakegu
euskara, ondare ordainezin gisa. Gizadiaren Kultura Ondare Ez materiala titulua ere eman diezaiotela nahi dute batzuek. Batzuetan ezinbestekoa bada ere, lurralde degradatu bat salbatzeko azken aukera delako (Amazonia edo Doñana kasu), eskualde bat eremu babestua deklaratzeak parke tematiko bihurtzea esan nahi du.
|
|
|
Aurreko Korrikako indar erakustaldia oso gogoan, euskararen aldeko mugimendua zabaldu nahi dugu: mugi
|
dezagun
euskararen herria, harik eta ingurua mugiarazi arte.
|