|
2010
|
|
|
Ez ba; ni ere ez ninduen batere konbentzitzen Irantzuri laguntzeko zein bera neureganatzeko prestatu nuen estrategiak. Aurrez egur gehiegi eman behar niolako eta zuzen pentsa
|
zezakeen
euskararekiko ditudan fantasiak eta fobiak berarenganantz proiektatzen besterik ez nenbilela.
|
|
|
Imajina ezazue aurrerantzean euskara ez dela izango gure esfortzua etengabe eskatuko duen zerbait. Imajina
|
ezazue
euskara bilakatuko dugula errealitate pasiboa, hiztunaren aldetik euskaraz bizitzeko borondaterik ez dagoenean ere. Imajina ezazue euskara denon baitan loratzea lortuko dugula, euskalgintzan nagusi izan den ildoari buelta emanez:
|
|
|
Imajina ezazue euskara bilakatuko dugula errealitate pasiboa, hiztunaren aldetik euskaraz bizitzeko borondaterik ez dagoenean ere. Imajina
|
ezazue
euskara denon baitan loratzea lortuko dugula, euskalgintzan nagusi izan den ildoari buelta emanez: ez jalgi plazara, baizik eta sartu gure barrenera!
|
|
|
Horregatik da beharrezkoa, oraindik ere, euskararen aldeko konpromisoa. Kontuz halere; zer ekar
|
lezake
euskaraz konpromisoz egiteak. Ez dut egin nahi, baina egin dut.
|
|
|
Gure jerenteak euskaltzale fama handia zeukan eta ezagun zitzaion egun hartan ere. Koldoren eraldaketa, ordea, ez zen batere ulergarria, izan ere kooperatiban nekez aurki
|
nezake
euskararen aldeko militantziatik urrutiago zirudien adinkiderik.
|
|
|
Mintzaira menperatzaileek menperatuak gailentzen dituztela hauek baino gehiago lantzen direlako frogatua dugu jadanik. Landu
|
dezagun
euskara eta kausa berak ondorio bera sortzen duela ikusiko dugu."
|
|
|
Mintzaira baten historia bere hiztunena da ezinbestez, edo, nahiago bada, hiztunen historia beren hizkuntzarena da. Euskarak, berez, ezin du deus egin; euskaldunek bakarrik moldatu, baztertu, garatu, galdu, pobretu, aberastu, normalizatu...
|
dezakete
Euskara.
|
|
|
Oyaltzat artu
|
zagun
euskera goraizitzat Bidasoa. ibai koskor bat besterik ez da, utsa balitz itsasoa.
|
|
2011
|
|
|
Eskualdunaren adiskidek igor ditzaten zoin bere tokietako berriak Eskualdunerat eskuaraz. Jadanik erran dugu bitchi dela urruneko berriak eman
|
ditzagun
eskuaraz, eta hurbilekoak, hemen berekoak, frantsesez.
|
|
|
Esate baterako, Maisu Juan barberuaren euskara traketsak antzeko zirrara edo harridura sortaraziko zion Peru Abarka baserritarrari. Euskara trakets horren barre eraginkortasunaz hobeto jabetzeko Maisu Juanen euskara mota irudikatu
|
genezake
euskara erdaratuaren bertsio moderno honetan:
|
|
2012
|
|
|
Aldizkari batetik hots egin didate eskatuz zerbait idatz
|
dezadan
euskararen gaur egungo egoeraz. Izan ere, uda pasatu ondoren eta ikasturte berriaren hasierarekin hasten dira baita ere, eta hutsik egin gabe, euskararen kontrako erasoak edozein aitzakia aintzat hartuz.
|
|
2013
|
|
|
Ahozko euskaran oinarrituz ulermen errazera jotzeko aholkua indartu da, horretan gaztelerak eta frantsesak sortu duten hizkera administratibo eta periodistiko mordoiloa mimetismoz ekarri gabe. Lasterbidea har
|
dezake
euskarak gauza batzuetan, beste hizkuntza batzuk itzulerako bidean ari diren honetan. Baina ez da aski ahozkora jotzeko aholkua, hori orekatu egin behar du hizkera konplexuak erabiltzeko beharrarekin, bere funtzioa beteko badu.
|
|
|
Bigarren arrazoia da gizarte erakunde hauek direla euskararen lurralde osoa hartzen duten erakunde bakarrak. Gizarte erakundeen sareak mugen gainetik ikustaraz
|
dezake
euskararen gidaritza sinboliko hori. Administrazio publikoa, aldiz, hiru esparrutan banatua dago.
|
|
|
Kezkatzeko motiboak badira. Gurea bezalako gizarte teknologizatu batean, populazio ireki eta nazioartekotu batean, hiztunen kopurua oraindik mugatua denean, hiztun egokien kopurua are minoria txikiagoa denean, kultur prozesu globalen erakarmenarekin... atxikimendu ahuleko aro luze batek geratu egin
|
dezake
euskararen loraldia.
|
|
|
Hala izango baita gainera neurri batean. Eta bizi
|
dezatela
euskara mundu desberdin baten ametsaren hizkuntza moduan, harreman mundu baten hizkuntza bezala.
|
|
|
Isildu egin behar pixka bat, asko ibili, igurtzi eta protagonista askori entzun. Gaurkoei entzutean sumatzen dugun gauza bertsua suma
|
dezakegu
euskararen loraldia sortu zuen belaunaldi harengan ere. Haietako batzuentzat euskara ez zen ezagutzen zuten gizartea erreproduzitzeko funtzioak betetzeko behar zuten hizkuntza, horretarako erdaraz instruitu zituzten.
|
|
|
Irakurle kopurua handia ez izan arren hiztun komunitatearen erdigunea trinkotu eta sareztatzeak arrazoitu
|
badezake
euskarazko prentsaren garrantzia... orduan zaila da justifikatzea prentsa horrek alderdi politikan sektore baten alde jokatzea. Izan ere, hiztun komunitatea trinkotu edo sareztatzeko funtzioa betetzekotan, uko egin behar zaio funtzio hori joera politiko alderdikoi baten alde erabiltzeari, erabilera hori lausoki eta zeharka soilik egingo balitz ere.
|
|
|
beste emozionalitate batzuetatik hartua izango da hautu hori egiten duen etorkina. Bestetik, besteen hizkuntzen lokarri izateko ere gogo aldarte berezia izan
|
dezake
euskararen komunitateak, berari dagokion espazioa ziurtatzearen truke.
|
|
|
Euskalgintza modernoaren fruituak munduko beste herri batzuetako eragileekin partekatzen saiatzen garenean, sarri iristen gara puntu honetara. Atzerriko lagunok teorian ikus
|
ditzakete
euskara batuaren prozesua, eta ikastolen sorrera, eta arlo askotan egindako inurri lana... baina belaunaldi haren gogo aldartea da apur bat jokoz kanpo uzten dituena, beraien herrien emozionalitatean irudikatu ezin dutena.
|
|
2015
|
|
|
Berorren arabera, ikusgarritasun eza izango litzateke euskal literaturaren arazo potoloetarikoa eta, nolabait, joera zentrifugo horren kausa. Egia da, euskaldun despistaturen batek erdarazko bertsioak eros
|
ditzake
euskarazko jatorrizkoen berririk ez duela-eta. Uste dut, baina, azalpen hori estatistikoki ez dela munta handikoa:
|
|
|
Nire ustez, euskara halako partzuergo baten ondarea izan daiteke. (Hala ere, ez nuke nahi inork pentsa
|
dezan
euskara aingeru komunitate berri baten giltzarria izan dadila proposatzen ari naizenik). Euskara konglomeratu baten mintzoa nahiko nuke, non mota guztietako jendeak biziko liratekeen, baina bidean ekintzaile koadrila bat osatu dute euskaltzaleek.
|
|
|
Baina, jarrai
|
dezagun
euskaraz. Jarrai dezagun, erdaraz erantzun badigute ere, euskaraz eskatzen.
|
|
|
Hizkuntza hartu dut, nahita, hizpide, izan ere, erregimen kontsuetudinario batean mintzoa, ohiturari loturik eta berariazko instituzio zaindaririk gabe, jardunen testuinguruaren mende aldatzen da, oso indexikala da edukiari dagokionez, eta aldabera forma aldetik. Azter
|
dezagun
euskararen kasua. Zinezko jendarte tradizionalean, ez zuen inork euskararen sistematizazio eta formalizazioa egin.
|
|
|
Erabili ez eta erabiltzen duenari instrumentalizatu egiten duela egoztea hizkuntzari eginiko erasoa da barren: utz
|
dezagun
euskararen defentsa publikoa talde edo multzo jakin batzuen esku (ahal delarik, erradikalak) hizkuntza bera kakofonia batean honda dadin". 190
|
|
|
"... utz
|
dezagun
euskararen defentsa publikoa talde edo multzo jakin batzuen esku (ahal delarik, erradikalak) hizkuntza bera kakofonia batean honda dadin".
|
|
|
/ Lehengo Erriberan mintzoa, horra euzkera osoa,/ xardoki zaharra, sakon eta azkarra/ mendeetako alegia, lotzen duen katebegia. / Jar ezazu bihotza bera, defenda
|
ezazu
euzkera!"
|
|
|
Hizkuntza bereizi egin behar da, gramatika on bat egin nahi badiozu hizkuntza horri. Eman
|
dezagun
euskara, espainiera eta Marokoko arabiera arrunta autobus batean grabatu, eta, martziano batek, hizkuntza bakar bat dela pentsatuz, gramatika bat prestatzen duela delako hizkuntza horrena. Ba, nire iritzi hau agian ez zaie gustatuko batzuei, baina uste dut planoak maiz nahasten direla gure artean.
|
|
|
Gainera, Boyeroren esaldiak iradokitzen du (euskal) nazionalismoak soilik bultza
|
dezakeela
euskara hutsez egindako pelikula bat, berez euskaraz sortutako filmek ez dutelako kalitaterik. Nik behintzat hori irakurri dezaket esaldi horren atzean.
|
|
2016
|
|
|
Lehenik hartu ditut bi urte liburu hunen izkiriatzen.4 Gero ene alabaren senarrak erranik hasi
|
nintzan
eskuaraz egiten. Oraikoan hartu ditut bi hilaite, 5 iduri eskuaraz hobeki jiten6 bertsiak!
|
|
2017
|
|
|
Zure burutik ateratu da pentsamendu bat ederra, Buenos Aires en ikus
|
dezagun
euskaraz egin opera; Zaharrer hola etorri zaie gazte denbora burura, Gaztea berriz, non sortua den bihotzez oroituko da.
|
|
|
Oihaltzat hartu
|
zagun
euskara, guraizetzat Bidasoa, Ibai koskor bat besterik ez da, hutsa balitz itsasoa, Elkarren hurbil daude Zazpiak; muga deritza Pausoa. Zergatik izan biar ez degu famili bakar osoa?
|
|
|
Gure aldetik gehi
|
dezakegu
euskaraz toponimia atzizki emankor eta ugaria dela ena. 1) Jabetasuna adierazten du:
|
|
|
galdera behin eta berriz entzuten da; normalean ematen zaion erantzuna maila berekoa izaten da edo, hobeki esanik, izan nahi du, alferrik izan ere. Merkataritza maila hutsean murgilduz gero, garbi dago etorkizuna iluna dela hemen eta mundu guztian barna; bazter
|
dezagun
Euskara eta bihur gaitezen denok ingeles hiztun osorik ahalik eta lasterren. Beste motako erantzunik izan bada ere, baina askotan iduri du filologia zaletasunean datzala motibapena, beste batzuek filatelian edo numismatikan duten bezala.
|
|
2018
|
|
|
" 1863 garren urtean asi
|
nintzan
euskararen onean zerbait egiten. Urte artan itzuli nuan euskarara Luis Luciano Bonaparte, Principe jaunaren agintzaz, Cristauaren Dotriña, Cegamako, Hernaniko, Azpeitiko eta Irungo izkeran, eta biraldu nizkion, euskararen onean egin ditudan lanik geyenak biraldu izan dizkiodan bezela".
|
|
|
Eskutitzaren hasiera horrek, atzera ere, kaiolan preso ikusarazi dit Duvoisin kapitaina. Eta oraingoan ere proposatzen dio Lekunberriko erretoreari bere aisia eman
|
dezala
euskararen azterketan, eratorpenean sakonduz, eta adibidetzat luzatzen dio erreflexiorako bihurkundea, bihurgunea, bihurdura, bihurkuntza, bihurpena, bihurraldia, bihurkeria eta abarren balio intrintsekoa, bakoitzaren" desinentziarena".
|
|
|
Eta gainera, ez ditugua, bada, greziera, latina, italiera, espainiera, frantsesa, ingelesa, alemana, zeintzuak, apalagoak izan arren ikuspegi linguistikotik, beti gailenduko baitzaizkio euskarari alde literariotik? Beraz ematen du bere epai zorrotza printzeak, azter
|
dezagun
euskara alde linguistikotik, baina alde linguistikotik exklusiboki. Alegia, Bonaparte printzearen plangintzak edo gogoakez du inolaz ere kontzebitzen euskararen subordinazio kulturala gainditzea.
|
|
|
" Badu hogoi ta hamar bat urte hasi
|
nintzala
euskaraz idazten, ene sor herriko mintzaiari han hemenka eratxikiz Gipuzkoako, Bizkaiko, Ziberoko, Garaziko eta bertze zonbait tokitako hizkuntza bakar batzu. Zer erran nahi zuten hok, ahal bezain xeheki adiarazten nuen ene mintzaldietan, ardura frantsesari berari galdatuz laguntza.
|
|
|
" Naparroko Diputazioa naigabe samiñarekin ikusten ari da itzkuntze guzietan ederren eta arrigarrien dan Euskera, jakintsu aundiak diotenez, Naparroko euskal erriak beren euskal itzkuntza beren etxetatik kanpora botatzen ari dirala. Galtze negargarri au gertatu ez dedin, dei egiten die euskeraz itz egiten dakitenei, jarraitzeko euskeraz itzegiten, beren umetxoei erakusten eta egiñalak egin
|
ditzaten
euskera zabaltzen".
|
|
|
Horrelako lan batek komunikazio kanpaina bat ere eskatzen du, erabiltzaileek jakin
|
dezaten
euskarazko azpitituluak eta bikoizketa badituztela, eta ohitura har dezaten eduki horiek euskaraz edo euskarazko azpitituluekin ikusteko.
|
|
2019
|
|
|
Har
|
dezagun
euskaraz idatzirik daukagun lehenengo adibidea, Leizarragak —ez itzultzaile bezala— bere lehenengo prosa luzean utzi ziguna, oso argigarria delako erran nahi duguna ongi azaltzeko.
|
|
|
Izan ere, laguntzailearen taulan bazterketa guztiak egin ondoren, da/ du eta zen/ zuen saileko adizkiak soilik dira geratuko zaizkigunak. Horregatik, erran
|
dezakegu
euskararen historian zehar hurbildu garela garai batera non lehenengo aldiz antzinako belaunaldi batek, partizipio baten ondoan, uztarturik, aipaturiko adizki bat, laguntzaile gisa, erabili zuen: etorri da ekarri du
|
|
|
" Askotxo" esatea dela dirudi. Hitzen hurrenkerak berebiziko garrantzia izan
|
dezake
euskaraz adierazi behar den esanahiaren aldetik, eta, horrela, ezin esan berdin duela, zabala den bidetik (Bidezabaldik) ibiltzea edo zabal era doan bidetik (Zabal bidetik).
|
|
2020
|
|
|
Norbaitek esan
|
lezake
euskarazko produkzioaren kalitate falta dela arrazoia, baina hori ez da egia. Jendeak eskura daukan material multzo horretan gauza on, eder edota interesgarri asko dago.
|
|
2021
|
|
|
Orain, zuri dagokizu, irakurle, sormena eta gozamena ardatz harturik, lagunarteko euskara adierazkorra sortu eta erabiltzea, ezinbertzekoa baita hizkuntza funtzionala izatea, egunerokoan funtsezkoa eta baliagarria izatea. Horregatik, lagunartekoan ere gehiago goza
|
dezagun
euskaraz.
|
|
|
Bi norabideren aurrean gaude orain, hortaz. Batetik, euskara hizkuntza normalizatu bilakatzeko bidea litzateke, zeinetarako ia ezagutzaren unibertsalizaziora heldu den belaunaldi gazteak urrats kuantitatibo eta kualitatibo nabarmena eman behar duen; eta, bestetik, euskararen desagerpena jomuga duen bidea, zeinetan aipatu belaunaldiaren gehiengoak bizkar eman
|
diezaiokeen
euskarari eta, ondorioz, hurrengo belaunaldiak uko egingo liokeen euskara erabiltzeari, ikusita beraien gurasoek ez dutela erabiltzen euskara jakin arren. Bestela esanda, lehenengo bideak, baikorrenak, aurrera eramango gintuzke, bigarrenak, ezkorrenak, atzera eramango gintuzkeelarik.
|
|
2022
|
|
|
Euskeraz idazten zuten guzia ta euskeraren alde erderaz idazten zan guzia zan Irakurgai, jaun arentzat. Esan bearrik ez, biziro zaletu
|
nintzala
euskeraren aldez zan guzira". Zilegi bazait esatea, nik neuk, inplizituki bada ere, lerro horietan ikusten dut Tene gazte bat abade karlista edadetuari Axularren Gero irakurtzen, besteak beste, baina, jakina, ez tarrapataka irakurtzen, baizik arraposki, jastaka eta jakituz, den denok leitu genukeen legez.
|