|
2004
|
|
|
Zertan ote datza zehatz mehatz orain eta hemen euskararen lekua eta egitekoa? Horren arabera bakarrik jakin
|
dezakegu
euskara zein neurritan den forma, bitartekoa eta edukia gure egitura sozial eta nazionalaren luze zabalean.
|
|
|
Edo orain inoiz ez bezala, larrutik ordaintzeko zorian aurkitzen direnean planteatu eta defendatu behar dituzte hizkuntza aniztasunaren bertuteak? Horrek zalantzarik gabe, oso leku interesgarrian koka
|
dezake
euskara bezalako hizkuntza gutxituen estatusa?. 148 Besterik ezean, ohartxo bat Huiziri: ez ote dizu gogoak, egungo egoeraren kinkak baino areago, esan duzuna esanarazi?
|
|
|
alegia, euskararen gainean euskal nazionalismoak daukan kontrol ideologikorik ezak edo kontrol eskasiak sorrarazten baitu hain justu ere euskararen auziari darion izaera ideologikoa. Imajina
|
dezagun
euskararen estatusa beste edozein Estatu hizkuntzaren pare, erabateko kontrol politiko eta juridikoaren jabe, hizkuntza nazionalari dagokion lekunean. Halako egoera kontrolatu batean, nor hasiko litzateke euskararen ideologia kontuak harrotzen?
|
|
|
Tira, behin berbetan hasita, ez dut nik ukatuko euskararen patrimonializazioak192 kalte galantak dakartzanik; era berean, neuk ere ez ditut ortodoxiak eta komisario politikoak sobera maite, neu ere aniztasunaren aldeko nauzue, baina, hala ere, ez nago aniztasunaren izenean apo janean hasi edota errotarriak irensteko prest. Hizpidea zehazten hasita, esan
|
dezadan
euskara jende eta herri baztertu eta zapalduekiko identifikazio sentimenduarekin kidetzen dudala nik. Ideologizazioa ote da hori?
|
|
|
Ikus
|
dezagun
euskarari aplikatu nahi zaion politika eredua: –Arrazoi zientifiko sendoetan oinarritutako hizkuntza plangintzarik onenak ere. Josune Aristondoren hitzok ez dira aldrebesak gure hizkuntza politika ofiziala zertan den jakiteko?
|
|
|
Horrexegatik da zentzugabea, esate baterako, euskara espainoldu edo frantsestua satanizatzen ibiltzea, bizi dugun girotik deskontestualizaturik. Ez
|
diezaiogun
euskarari eskatu egoera soziolinguistikoari eskatzen ez diogunik?. 570
|
|
|
Euskal Herriaren pluraltasuna hitzetik hortzera darabilenarentzat ikasgai ederra, ederrik bada: halakorik zinez nahi baduzu, zaindu
|
ezazu
euskara, eta euskarari dagokion Euskal Herria, hala munduko hizkuntza ekologiaren lorategian euskararen koloreak dirdira egingo baitigu. Bitasunaren, hirutasunaren, aniztasunaren eta era guztietako tasunen alde:
|
|
|
Horren berri izan genuen marxismoaren iturrietan ibili ginenean, han behin eta berriz ageri zitzaigun ideia hori, instantzia politikoari aplikatutako kontzeptua hain zuzen, horrek osotasuna taxutzen zuen formazio sozialaren barruan berezko dinamika eta ekimen propioa zituela adierazteko erabiltzen genuela uste dut. Definizio horren arabera, zer esan
|
dezakegu
euskararen normaltze mailaz ari garen bezainbatean. Euskalgintzak ekoizten duen gizarte ekimenaren mailak berezko dinamika propioa duen heinean esparru horretako gizarte jardunaren luze laburrak autonomoak direla?
|
|
|
Hartara, aldi bereko prozesuak dira independentziaren aldeko borroka politikoa eta euskararen gizarte ezarpena; azken hau ez litzateke etorriko haren ondoren; denboraz eta esperientziaz, ez litzateke izango beste fase batean hezurmamitutako gizarte aldaketa. Ez, nazio eraikuntza eta euskalgintza aldi bereko zereginak ditugu, eta aldi bereko izate horrek bakarrik berma
|
dezake
euskararen erabilera gizartean eskuarki txertatzea.
|
|
|
Horiek horrenbestean utzirik, jo
|
dezagun
euskara gizarte adierazpenetan txertatzeko leudekeen beste baldintza batzuk zirriborratzera. Hizkuntza baten gizartekotze jarduna izari linguistikoaren maila hutsean oratzen den zer edo zer ote da?
|
|
|
Erabileraren harrobia familia hizkuntzaren esparruan pausaturik, zer esan gure ametsa izan den eta oraindik ere, neurri apalagoan, den hezkuntza sistemaren ekarriaz? Etxe giroko haur garapenaren nortasun orokorra erdarazko kategoria soziolinguistikoetan eraikia izanik, euskal eskolaren eraginak zer egin
|
dezake
euskara ikasleen aho ezpainetan mintzabide izateko. Gai hau barru barrutik ikertu duen Mikel Zalbidek ez dakarkigu itxaropen handirik:
|
|
|
hau da, euskararen normalizaziorik ez digula ekarriko euskal curriculumik gabeko eskola ereduak. Euskal kulturaren eta erreferentzialtasunaren labean berotu gabeko euskal haur gaztetxoak nola senti
|
dezake
euskararekiko atxikimendurik. Eta, jakina, hizkuntza nortasun hori garatu gabeko hiztunak zelan erabil dezake hizkuntza minorizatua?
|
|
|
Argirik isuri dezaketenei arreta pitin bat jartzen badiegu, ia milurteko kondaira izan
|
lezake
euskara esparru ofizialetatik landa bizi deneko aldiak. Arraiok ez badu, hizkuntza ordezkapen formalaren jatorriak erro luzeak ditu bene benetan gurean:
|
|
|
Erderatiko
|
itzak
euskera bizian
|
|
|
Eskualde batean edo batzutan erabiltzen diran
|
itzak
euskera osotuan besteri begiratu gabe sartu nai izatea, bidezko ez da. Obe da, noski, ia zokoratuta dagoen itz jator bat zuzpertzea, izkribu guzietan barreiatuz, erderatiko itz itsusia artzea baño.
|
|
2008
|
|
|
–Izan ere Eleizalderengandik klarki adierazi den ideia da abertzaletasunak soilik salba
|
lezakeela
euskara. Iritzi berekoak ditugu, Gerla aitzin Lizardi eta Aitzol eta Gerraostean Krutwig eta berantago Txillardegi edota Jakin taldekoak?.
|
|
2010
|
|
|
baita, zure jardunari jarraipena emateko, honako hitz hauek esan ere: . Milaka lore sortarekin apain
|
dezakezu
euskara, baina euskarak problema bat du: ez da XX. mendeko mundu aurreratua adierazteko gai.
|
|
|
izan ere, zuhaitzek ez dute hitz egiten, eta zera, euskara haritzaren mintzoa bada, atera zuk zeuk ondorioak...", eta eten puntuei irri ezin ironikoago bat erantsi zenien... baita, zure jardunari jarraipena emateko, honako hitz hauek esan ere: " Milaka lore sortarekin apain
|
dezakezu
euskara, baina euskarak problema bat du: ez da XX. mendeko mundu aurreratua adierazteko gai.
|
|
2011
|
|
|
–Baina lipar batez badarik ere: utz
|
diezaiogun
euskararen egoerari begiratzeari, eta azter dezagun euskal hiztunok zer nolako bizi-poza transmititzen dugun euskarari buruz hitz egiterakoan. Beti lantuka eta kexuka ari den giza talde baten irudia ematen badugu, etsipenaren mezulariak baldin bagara, neurotizatutako itxura transmititzen baldin badugu, nekez erakarriko dugu jenderik euskararen plazara.
|
|
2015
|
|
|
Baina nazionalismoa hazten ari den bezala, euskararen aldeko jarrerak ere asko hazi behar du oraindik, eta beharrezko izango du nazionalismoaren laguntza, sentimendu hori orokortu arte. Gehiegizko identifikazioan ez jaustea litzateke egokiena, abertzale ez direnek oztopo gehiago aurki ez
|
dezaten
euskarara hurbiltzeko.
|
|
|
Egia da, baina egin nahi zaien kritika funsgabea da, taldea interes horiek babesteko eratu da eta. Gauza bera esan
|
dezakegu
euskararen aldeko mugimenduez.
|
|
|
ez da erdaldunak euskara ikasi behar duela euskaldun bihurtzeko (logikoa hizkuntzaren aldetik), baizik eta nazio kidetasuna eskuratzeko; hots, Euskal Herriko nortasun kolektibo eta autonomodun multzoaren barruan geratzeko. Gogora
|
dezagun
euskaran oinarritutako nazionalismo batez ari naizela eta ez, adibidez, euskarazaletasunaz, honek ez baileukake arazorik erdaldunak bere kolektibotik at uzteko kontraesanik gabe. Alderantziz, hori litzateke normala, eta erdaldunak euskalduntzea litzateke zeregina.
|
|
|
euskara bermaturik sentitzea baita. Independentziak nazio estatuak gara dezakeen eragin guztia eman
|
liezaioke
euskararen berreskurapenari.
|
|
|
Edozeñek daki eritasun bat sendatzeko lenengo gaitza ezagutu bear dala. Aurren aurrena esan
|
zagun
euskeraren gaitza zarra dala, ta sendatzeko zalla. Eri bati ezin zaio geiegi eskatu.
|
|
|
Gainera, saio honen hirugarren atalean erakutsiko denez, erabilera ugari izan
|
ditzake
euskara batuak. Euskal Herri osorako dihardugunean erabiliko dugu batzuetan.
|
|
|
Gauzak lehenbailehen argitzen haste aldera, esan
|
dezagun
euskara hutsez edo euskararen nagusitasun nabarmenez idatzitako agerkariak baino ez ditugula guk euskal prentsatzat; agerkari elebidun diglosikoak, beraz, ez ditugu euskal prentsatzat, prentsa elebidun, eta, gura izanez gero, Euskal Herrian eginikotzat baizik.
|
|
|
(...) ez da nahikoa haurrak ikastoletan edo sare elebidunetan sartzearekin. Lehen aipatu espazio publiko hori euskaratu behar dugu, gazteek uler
|
dezaten
euskara ez dela zerbait zaharra, baserriarekin eta tradizioarekin lotutako gauza, inkesta soziolinguistikoan azaleratzen zen moduan. Euskara hizkuntza bizia dela eta aukerak eskaintzen dituela jakin behar dute.
|
|
|
–Ofizialki inkesta bat egina izan da BAB (Baiona, Angelu, Miarritze) hirikidegoan jakiteko zenbat nahi zuten beren haurrek ikas
|
zezaten
euskara eskolan.
|
|
|
Nork asmatuko zuen holako emaitza? Datorren urtean eskolan sartuko diren haurren %56 ek nahi dute haurrek ikas
|
dezaten
euskara. (...)?
|
|
|
–(...) gure helburuetarik da: zerbitxu publikoak antola
|
ditzala
euskarazko emankizunak bai irrati bai telebixtan. Orduan bainan orduan bakarrik gure batasunak bere egitekoa betea izanen du.
|
|
|
Dena dela, euskara batuan ala Herriaren ereduan izan, kontua da hasieratik euskara hutsez ari direla. Esan
|
dezagun
euskara hutsez aritze hori ez dela beti erraza izan irratiko kideentzat, Mattin Larzabalen berba hauek lekuko (1993: 220):
|
|
|
–(...) erran
|
dezagun
euskarak toki guti, biziki guti zuela Enbatan: ohartu zarete Enbata edo Ekin en [Enbatako militanteen barne buletina] pasarte bat ematen dutalarik hamarretarik bederatzitan, frantsesez idatzia dela, nahiz idazlea euskaradun hauta izan, nahiz idazlea euskararen aldeko langile porrokatua izan.
|
|
|
|
dezakezu
Euskararen historia laburra liburuan.
|
|
|
esan
|
genezake
euskararen erabilera areagotu egiten dela haurrak bertan badira. Baina interesgarria
|
|
|
positiboa izan
|
dezake
euskararekiko motibazioan.
|
|
2016
|
|
|
Euskara batua ezinbestekoa, eta aldi berean estatu burujabea. Eta politika abertzalean aurrean ibili nahi zuenak ez bazekien ikas
|
zezala
euskara, eman zezala etsenplu, herri xeheak agintarien jarraibideari darraiolako nagusiki:
|
|
|
EH Bilduk gaztelera hutsezko G eredua desagertzea planteatu zuen. . Gutxienez, ikasle guztiek aukera izan
|
dezatela
euskararen gutxieneko ezagutza bat izateko. Ingelesa ematen duten moduan euskara?.
|
|
|
Protagonismo edo botere nahi horiek alde batera utzi, eta adostu ditzagun minimoak. Hori bai, onar
|
dezagun
euskaran bertan ere badaukagula problema: ikusi behar dugu zergatik dagoen desertzio hori erabileran, eta horren inguruan artikulatu politikak».
|
|
|
zatiketa garaiak izan direla orain artekoak, «lehia» egon dela, bai alderdi abertzaleen artean, bai euskalgintzako eragileen artean?, eta lankidetza ezinbesteko dela. «Sinetsita gaude euskararen komunitateari asko komeni zaiola esparru komunak sendotzea eta zabaltzea, beharrezkoa dugula euskaltzaleok barneratzea lotzen gaituena garrantzitsuagoa dela eta soilik denon arteko lankidetzarekin lor
|
lezakeela
euskarak bere iraganari dagokion etorkizuna».
|
|
|
Beti isilik ez jasaiteko Erdararen diktadura? Alaitasunez jalgi
|
dezagun
Euskara erdal mundura!
|
|
2017
|
|
|
Badirudi euskara batuaren helburua zeharo gorpuztua dagoela dagoeneko, nahiz eta euskararen erabilera soziala inondik inora ere normalizatu gabe egon. Ahoz eta idatziz euskararen erabilera normalizazio sozialaren galbahetik igarota soilik beregana
|
dezake
euskarak beharrezkoa duen etorri komunikatiboa, eta ez bestela. Hizkuntzak berez zernahi eta nora nahirako gaitu daitezke, ez dago hori esan beharrik, baina prozesu hori ez da hizkuntzaren sozializazio zabal eta sakonik gabe hezurmamitzen.
|
|
|
Beraz, euskarak, besteak beste, euskal historiaren eta nazioaren adierazpide izan behar luke. Erdal elebidunen nagusitasuna tarteko, ordea, euskaldun zahar askoren eta euskaldun berri gehienen nazio eta historia hizkuntza erdara da gaur egun. Ondoriozta
|
dezagun
euskarak nekez bete dezakeela lehendabiziko baldintza hori, izan, gizarte nazionalik gabeko hizkuntza delako.
|
|
2019
|
|
|
Gipuzkoarrak. Ez diot Carlosi kontatu gutaz aritu direla, jakin ez
|
dezan
euskara zertarako erabiltzen dugun. Izan ere, denbora gehienean erdaraz aritu dira, platerak atera dizkietenetik.
|
|
|
Alde honetatik, proposamen bat egingo dizut, irakurke! Hurrengoan, lagunarte euskaldun batean txiste bat edo umorezko pieza bat kontatzera zoazenean, egin
|
ezazu
euskaraz kontatzeko ahalegina. Asko gustatu zaizun txiste hori euskaraz nola kontatuko zenukeen ondo pentsatu, eta, formula garbi duzunean, bota.
|
|
|
Ilusioz hartu ere, liburuan bertan askotan errepikatu dudan bezala euskararen biziberritze prozesuan jauzi kualitatiboa emateko sekulako aukera daukagula uste baitut. Erakunde, elkarte, enpresa eta entitate gehienetan aurki
|
ditzakegu
euskararen normalizazioan urrats sendoak emateko prest dauden euskaltzaleak: goi mailako erakundeetatik hasi eta elkarte txikieneraino.
|
|
|
Alegia, nolabaiteko errekonozimendu legala (beren lurraldera mugatutako koofizialtasuna edo lege babes handiagoa ala txikiagoa), hiztun kopuru ondrosoa (ehun mila hiztun baino gehiago) eta babes sozial zabal samarra duten hizkuntza gutxituen taldea. Zalantzarik gabe esan
|
genezake
euskara talde honen aurrealdean, edo buruan, dagoela.
|
|
|
Arreta pizten du 2011ko txosten hartan nola azpimarratzen zen Topagunea zela une hartan, hizkuntza normalizazioari begira, indarrak, ilusioak eta adostasunak bil
|
zitzakeen
euskararen inguruko erakunde nagusietako bat. Baita ere, euskararen komunitateak gidaritza argi baten premia zuela eta Topaguneak bete zezakeela gabezia hori.
|
|
|
Nire ustez, ondoriorik garrantzitsuena da, eragindako astindu sozialaren ondorioz, 2018 urteak paradigma berri baten hasiera marka
|
dezakeela
euskararentzat. Paradigma aldaketa bati ekiteko lurra ongarritu zen hamaika egun horietan, sukalde lanetan jardundakoetan eta egitasmoa egosten pasatakoetan.
|
|
2021
|
|
|
Hitz egin
|
dezagun
euskarari buruz.
|
|
|
Serio esaten dizuet: utz
|
dezagun
euskara orain, une honetan bertan dagoen moduan. Akatsen bat geratu zaiola?
|
|
|
Literaturak euskal izaera (paisaiak, iruditeria, bizitza...) jaso
|
dezake
euskararik gabe?
|
|
|
III. MENDEKOA, Claudius Aelianus idazlea Zhang Hua baino belaunaldi bat zaharragoa zen, erromatar eta Txinako inperioen artean halako belaunaldi konparaketarik egin badaiteke, hura bezala jakituria biltzailea: hamazazpi liburukiz osatutako liburu bilduma idatzi zuen greziera zaharkituan, Περὶ ζῴων ἰδιότητος izeneko lan mardula (De natura animalium latinez, Animalien izaeraz deitu
|
genezakeena
euskaraz), animaliei eta naturari buruzko istorioz osatua, gehienetan alegoriak edo ikaskizunak emateko antolatua; zenbaitetan kontakizun harrigarriekin eta, beste batzuetan, sen ona zalantzan jartzen duten irakaspenekin.
|
|
|
" Markel, egin
|
ezazu
euskaraz, mesedez! Berriz ere esaten dizuet, 20 urte baino ez dira, egia da zuek ez zinetela oraindik jaio, baina 40 urteko gatazka armatuak bizitza asko ebaki zituen, ilusio asko hautsi".
|
|
|
Ikastolan esaten zuten Carrero Blanco hil zutelako ikas
|
genezakeela
euskaraz. Bestela mantxurrianoak bezala ariko ginatekeen kastillanoz.
|
|
2022
|
|
|
Gizakia gilipollasa da. Erabil
|
nezakeen
euskarak bere hiztegian onartzen duen hitzen bat, baina ez dut ‘gilipollas’ ek daukan indar hori aurkitu euskal irainetan.
|
|
2023
|
|
|
Aitak domeka goizetan irakurtzen ditu liburuak, egunkariak, aldizkariak eta Primo de Rivera diktadoreak debekatu baino lehenagoko euskarazko argitalpenak. Lehen Euzkeldun orratza eramaten zuten paparrean, jakin
|
zezaten
euskaraz egiten zutela, eta euskaraz egin ziezaieten. Orain debekua da dena.
|
|
|
Probak ere egin dituela, besoak nahikoa luze dituela ikus dezaten kableak han eta hemen sartu ahal izateko. Eta bere kabuz ibili dela gaztelania harik eta garbien ahoskatzen, igar ez
|
dezaten
euskaraz ere egiten duela. Proba hori ere ondo egin duela, baina... eta hortik aurrera ez diote ezer garbi esan, iradokitzea legez amagatik dela.
|
|
|
CIESen inkestaren emaitzak gordeta zeuzkan Eusko Jaurlaritzak, publiko egin gabe, baina Argia-k txostena eskuratu eta edukiak argitara eman zituen, bi ataletan. Txosten haren arabera, 21.000 eta 26.000 erosle potentzial izan
|
zitzakeen
euskarazko egunkariak.
|