|
2000
|
|
|
Eta, nola Eguzkia sistema planetario berriaren zentroa den, hala, adimenduaren bertze argi hori diagu —eta gizona bera, azken finean— mundu berriaren zentro eta erdigune. Eta, gizonak bere baitarik kanpoan zuèn zentroa bere baitarat ekartzen duela, ikuspuntu berri batez etsamina
|
zezakek
bere burua, baita buruz buru duen mundua ere. Eta naturan gertatuaren argibideak naturan aurki zitzakek, eta historiarenak historian.
|
|
2006
|
|
|
ezin zirela denak argitaratu, eta batzuk ez nituela argitaratu nahi ere. Batek esan
|
diezaioke
bere buruari iraganari leial izanez gero, eta joko zikinak bazterrera utziz, denak behar liratekeela argitaratu, horrela irakurleak epaitu ahal ditzan. Baina gertatzen da, norberaren gaurko iritziez aparte, badaudela kantuen hitzen bilakaeran gauza bitxi eta harrigarriak norberaren borondate irmoarekin zerikusi haundirik ez dutenak.
|
|
2009
|
|
|
Albertorekin hasten bazara, biok hilko zarete, hara zer dioen kantak! Nik bizirik nahi zaitut, ordea, Ada!?; egoera hartan, baina, Domingok nekez engaina
|
zezakeen
bere burua berriro, hain izan zen erabatekoa, itxura batean, arestian hartu zuèn sentimendua eta hain zen eskasa engainuaren argudioa; horregatik, halaber, Albertok harako iruzkin hura egin zionean, bi ahizpek, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero, zinerako bidean behar zutèn une berean?: –Zure arreba gazte hori, Ada, liraina eta atsegina da oso?, Domingok, aurretik bizi izan zuèn barne borrokak edo eraginda, halaxe erantzun zion, tinko bezain urduri:
|
|
|
potroak, batez ere!?, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez: Nazariok, izan ere, noiznahi irudika
|
zezakeen
bere burua gerra batean, fusila eskuan hartuta etsaiari aurre egiten, baina, halakoetan ere, oinez irudikatzen zuen, airean nekez; beste datu bat ere erabil zezakeen Nazario Orbek memento haietan, apika Domingo, ipurtarin hutsa eta menderagaitza zirudiena, guztiz mende agertzen baitzitzaion noiznahi, bere iparraren jabe behingoz, egun batean eredutzat ere hartu ez zuen, bada, anai arrebek haren e... ez ote zegoen erdibiderik?
|
|
|
Albertorekin hasten bazara, biok hilko zarete, hara zer dioen kantak! Nik bizirik nahi zaitut, ordea, Ada!"; egoera hartan, baina, Domingok nekez engaina
|
zezakeen
bere burua berriro, hain izan zen erabatekoa, itxura batean, arestian hartu zuèn sentimendua eta hain zen eskasa engainuaren argudioa; horregatik, halaber, Albertok harako iruzkin hura egin zionean –bi ahizpek, Albertoren etxean limonada bana hartuta gero, zinerako bidean behar zutèn une berean–: " Zure arreba gazte hori, Ada, liraina eta atsegina da oso", Domingok, aurretik bizi izan zuèn barne borrokak edo eraginda, halaxe erantzun zion, tinko bezain urduri:
|
|
|
potroak, batez ere! –, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez: Nazariok, izan ere, noiznahi irudika
|
zezakeen
bere burua gerra batean, fusila eskuan hartuta etsaiari aurre egiten, baina, halakoetan ere, oinez irudikatzen zuen, airean nekez; beste datu bat ere erabil zezakeen Nazario Orbek memento haietan, apika Domingo, ipurtarin hutsa eta menderagaitza zirudiena, guztiz mende agertzen baitzitzaion noiznahi, bere iparraren jabe behingoz, egun batean eredutzat ere hartu ez zuen, bada, anai arrebek haren e...
|
|
2010
|
|
|
gizonaren neurria gizona bera da. Lurra unibertsoaren zoko batean dago, ez erdigunean!?, eta neurri horretatik ateratzen denean, akabo! Gizonak amets egin dezake, leihotik bota
|
dezake
bere burua, adibidez, besoei eraginez hegan egin dezakeelakoan?, baina ametsa ameskeria bihurtzen denean dator hondamena: gizon hegalariak hegaldiari ekin ez beste txikitzen eta apurtzen du bere burua.
|
|
|
gizonaren neurria gizona bera da —Lurra unibertsoaren zoko batean dago, ez erdigunean! —, eta neurri horretatik ateratzen denean, akabo! Gizonak amets egin dezake —leihotik bota
|
dezake
bere burua, adibidez, besoei eraginez hegan egin dezakeelakoan—, baina ametsa ameskeria bihurtzen denean dator hondamena: gizon hegalariak hegaldiari ekin ez beste txikitzen eta apurtzen du bere burua.
|
|
2011
|
|
|
Zer egin dezake erbesteratuak bere egoera, normalizatzeko?, baina oraintxe bertan, alegia, sasian dabilela? Zer egin
|
dezake
bere buruarekin. Bistan baita, hainbat asmo, ekimen, txosten, sakabanatze, tiro, manifa eta bileraren despit, hemengook oraingoz ez dugula asmatzen ihesi dabiltzanak itzul daitezen moduko egoera sortzen.
|
|
|
Diferenteak gara, eta diferenteak izaten segitu nahi dugu, diote, beren aldetik, mugimendu horietako ordezkariek?: bizikidetza harmonian eratu ahal izateko herri eta kultura guztien arteko begirunea eskatzen dugu, aniztasuna dugu premisa eta ardatz horretarako, eta inork ez
|
dezala
bere burua inoren gainetik jartzeko asmorik eduki. Orobat, gure buruaren jabe izan nahi dugu aginte gaietan:
|
|
2013
|
|
|
Ez zeukan zer pentsaturik ere. Errekako korronte alaiak eroan
|
dezan
bere burua abandonatzen duen hostoaren moduan zihoan. No necesito silencio/ yo no tengo en qué pensar.
|
|
|
lanak emango zizkion edonori haren berbekin mintzeko; eta, bestalde, Darcy sekula ez zen inongo emakumerekin Elizabethekin bezain sorgindurik egon ordura arte. Gizonak benetan uste zuen, Elizabethek halako senide eta lagun xeheak izan ez balitza, bide labain samartsuan ikus
|
zezakeela
bere burua.
|
|
2015
|
|
|
Gaur egun, hortaz, abertzaletasuna nazioaren aldeko sentimendu primariotzat jo daiteke, egoera berezietan (zerbait irabazi edo galtzeko aukera dagoenean batez ere; dela gerra bat, dela kirol ekitaldi bat) azalarazten dena. Estatudun nazioetan abertzaletasuna nazioarekin eta estatuarekin nahasirik doa, eta, nazionalismoa azalarazi behar ez denez, jendeak abertzaletzat eduki
|
dezake
bere burua, nazionalista izan gabe, baina besterik gertatzen da estaturik gabeko nazioetan, hemen nazioari atxikirik ikusiko baitugu. Azkeneko kasu honetan, nazioa prozesu aktibo eta militantea da, eta zailago egiten da termino biak bereiztea; hortik abertzale eta euskal nazionalista sinonimo izatea Euskal Herrian.
|
|
|
Azken batean, lubakian dagoen soldaduak, agian, engaina
|
lezake
bere burua, ez da alferrik isuriko gure odola eta abar, eta kontsolamendu izpi bat aurkitu horretan, baina gaixoaren lubakitik ikusten den etsaia garaiezina da, gau iluna bezain beltza, eta berak badaki alferrik borrokatuko direla oraingo eta geroko armadak horren kontra, uko egin baitzion Adanek hilezkortasunari eta, bizitzaren zuhaitzari muzin eginik, ongiaren eta gaizkiaren jakitatearen zuhait...
|
|
2016
|
|
|
Tenorea heltzean otoi, suak jan
|
nazala
bere burua jaten duen bezala, eta maite nauzuenok, zuen malkoak gin eta tonika artean nahasi. Trago bakoitzean biziari segundo bat irabazi.
|
|
|
Dena den, behera erori ostean soka guztiak ongi lotuta daudela frogatzen duen trapezistak bezala, gobernuak ere aldaketaren sakontasuna neurtzera behartua ikus
|
dezake
bere burua, errealitate politikoa jota muturrekoa hartu nahi ez badu. Edo, gutxienez, hori pentsatzen du Uxue Barkos Nafarroako lehendakariak, aldaketa lasaia?
|
|
2017
|
|
|
Identitatea (euskalduna, europarra, emakumea, langilea) ongizatea bezain materiala da, eta mugen inguruko borroka subiranotasunaren inguruko borroka denez, mugagintza eta ongizatea aldi berean aztertu behar dira. Baina, nork gobernatu
|
dezake
bere burua. Gaitasun politikoa duenak, identitate egituratua duenak.
|
|
2018
|
|
|
Harrituta dirudi. Egia esan, ez zekien zer egin
|
zezakeen
bere burua aske ikustean. Albo batean dagoen motxila txikia hurbiltzen dio Saioak uhal batetik helduta.
|
|
2019
|
|
|
Bere existentzia justifikatzeko kezka duen gizabanako orok, hain zuzen, bere burua transzenditzeko behar zehaztugabe baten gisan sentitzen du existentzia bera. Emakumearen egoera, ordea, modu singular batean dago definitua; izan ere, nahiz eta gizaki guztiak bezala askatasun autonomo bat den, gizonek inposatzen diote Beste gisa etsi
|
dezala
bere burua aurkitu eta aukeratu beharra daukan munduan: emakumea objektu gisa finkatu nahi dute, eta immanentziara kondenatu, beste kontzientzia esentzial eta burujabe batek transzendituko baitu, beti eta beti, haren transzendentzia.
|
|
|
Haur guztiak saiatzen dira sedukzio jokaerak eta limurbideak erabiltzen bularra kendu ondorengo urruntze hori konpentsatzeko; fase hori pasatzera behartzen dute mutila, eta bere nartzisismotik libratzen dute, hura zakilean finkatuz; neskatoari, berriz, sustatu egiten zaio bere burua objektu bihurtzeko joera, haur guztiek duten joera hori. Panpinak lagundu egiten dio horretan, baina ez du rol erabakigarririk; mutilak ere maita
|
dezake
bere burua proiektatzeko darabilen hartz txiki bat, txotxongilo bat; haien bizitzaren forma globalean hartzen du bere pisua faktore bakoitzak, izan zakila, izan panpina.
|
|
|
pertsonaia anbiguoa da; norengandik sortua den, bada, huraxe akabatzen du, hala nola gertatzen baita Poeren ipuinetan, Dorian Grayren erretratuan, Marcel Schwobek kontatzen duen istorioan. Hala, emakumetzen denean, alabak heriotzara kondenatzen du ama; eta, guztiarekin ere, modua ematen dio bizirik iraun
|
dezan
bere buruaz harago. Amaren portaerak arrunt aldatzen dira alaba erabat garatzea zeren promesa iruditzen zaion:
|
|
|
Emakumearen amodio propioa asebeterik dago. Maitalearen besoetan utz
|
dezake
bere burua, baina ez da makurtuko borondate arrotz batera; ez diote plazera, jasanaraziko?, baizik onura osagarri halako bat irudituko zaio; emakumea ez da, harrapatua, izango, ordainsaria jasoko baitu.
|
|
|
Baina norberaren baitan etxe bat aurkitzeko, lehenik nork bere burua mamitu behar du obretan edo ekintzetan. Gizonak erdizka baino ez du interesik bere barrenaren aldera, eskura baitu unibertsoa bere osoan, eta proiektuetan berrets
|
baitezake
bere burua. Emakumea, berriz, ezkon komunitatean giltzapeturik dago:
|
|
|
esaterako, irakasle zahar pitin bat irrigarri batengana. Neska nerabea giltzapetua dagoen munduaz harago agertzen dira adineko gizon horiek, eta neskak, isilka, haientzat eskain
|
dezake
bere burua, haiei emana bizi, Jainkoari emana balego bezala: halako emate bat ez zaio batere umiliagarria, baizik libreki onartua, ez baititu haragiz desiratzen halako gizonak.
|
|
|
Satira bat da adierazteko Ingalaterra, mundu, ez dagoela faxismotik libre. Izan
|
dezakeela
bere buruaren kontzepzio gorena, aurreratua, sofistikatua, zibilizatua. Baina berdin gara daitekeela etxean atzerrian egon den piztia.
|
|
|
Orduantxe, laguna zorabiatu antzean eta armarik gabe ikusita, Inaxio zutik jarri, patxadaz galtzak jantzi eta, ezin eutsizko gorrotoz, oraindik lurrean datzan lagunari oldartzen zaio, gorputz osoan egundoko ostiko eta ukabilkadak joz. Manuelek, bere onera guztiz etorri gabe, apenas babes
|
dezakeen
bere burua lurrean bil bil eginda jarriz. Manuel bere kidearen aldetik hartzen ari den jipoia sekulakoa da, eta badaki duela luzaro jasan etengabeko kolpe zaparrada hori.
|
|
|
Orain arte, egoerak behartuta, bere helburuak lortzeko tresna gisa erabili du, noski, nahiz eta jakin, ederki jakin ere, pertsona batez era horretan baliatzea ez dela, inondik inora ere, etikoa. Honi dagokionez, baieztapen erraz batekin zuri
|
lezake
bere burua, hala nola: –Gerran etikak ez dik lekurik, adiskide!?
|
|
2021
|
|
|
Geure kariño guztiarekin gogoratu behar diogu Iparraldeko euskalkietatik datorren berba frantsestu bat erabiltzeak arrisku handiak dituela. Hori egiten duen bakoitzean, entzun
|
dezala
bere burua kanpotik, ahal badu. Baudelaireren antza hartu du, edo Tip y Coll en esketxarena?
|
|
2023
|
|
|
Argi zuen auzapeza agintetik botatzekotan abertzaleekin aliatu zuela. Ez zuen berak joan nahi eskean, postura ahulean jar
|
zezakeelako
bere burua eta ez ziotelako zerrendaburu postua eskainiko. Utzi behar zituen etor zekizkion.
|