|
2002
|
|
|
Eta kito. Bai baitirudi hauts zuri horrek beste maitalerik onartzen
|
ez
duen jainko jeloskorra gordetzen duela bere baitan. Eta nik ere maitale zaharra ahaztu eta heroina egin ninan maitale berri, paradisu artifizial hartan.
|
|
2003
|
|
|
Zer indarra
|
ez
du Jainkoaren hitzak! Hasiera liburuan errana da, Jainkoaren hitzak dituela egin, eginak diren guztiak, zerua ta lurra, horko izar, argi, arrain, xori, landare, abere guztiak, eta gizon emazteak berak ere.
|
|
2007
|
|
|
Hots, harira etorriz, hitz hauek jarri ditu Dawkinsek Einsteinen ahotan: ?
|
Ez
dut Jainko pertsonal batengan sinesten; eta ez dut neure irizpide hau sekula ukatu. Hain zuzen, argiro azaldu dut ideia bera behin eta berriz.
|
|
2009
|
|
|
Kristaua gerran bizi da, eta bere kausari bihotz osoz emana. Giza bizitzak zentzurik
|
ez
du Jainkoaren soldaduska hori ez bada: –Si la vida no tuviera por fin dar gloria a Dios, sería despreciable, más aún:
|
|
|
–Arkaitz gaiñeko elorri/ bustigei barik urte bi? poema (E, 109 zenb.), agerpeneko lehortearen legendaren haritik, gerraosteko Euskal Herri Estatuak bezala Elizak gaitzetsi, aliatuek abandonatuaren irudi bat da(, uraren billa erro kixkurrak/ alperrik mindu ebazan?), inork munduan ongi nahi
|
ez
duenean Jainkoak errukiz begiratua:
|
|
|
Gizarte primitibo txikietatik handiagoak sortuz joan ahala (botere batek bortxaz elkartzera behartuak gehienetan, edo truke komertzialek harremanduak), jainkoteria nabar hori guztia harremanduz, nahastuz, elkartuz joan da herriak eta jendeak bezalaxe. Jatorrian zerikusirik
|
ez
zuten Jainkoak ahaide bilakatu dira, eta berez elkarrekin zerikusirik ez zuten mitoekaz ikaragarri bat nahas mahastu da. Kaos horretan ordena pixka bat sortzeko, Jainkoen artean familiako erlazioak asmatu dira (Jainko lokal hau eta zerikusirik ez zuen beste hura orain anai arrebak edo senar emazteak dira; edo batek besteari lekua kendu dio, baina mitoaren zati bat gorde), Jainko guztien gizarte bat edo familia bat, nahiko kaotikoa.
|
|
|
Horrek erantzun bakarra du: zuk
|
ez
duzu Jainkoa adiskide min konfiantza osokotzat hartzen, eta hartu zenuke noizbait?
|
|
|
zerarekin gertatuak gehiago baitzirudien madarikazio bat, edo zigor bat, beste ezer baino; Maria Bibianak, beraz, lur bat behar zuen, edo portu bat. Maria Bibianak ongi uler zitzakeen Jainkoak egiptoarrei igorritako izurriak, baina zergatik igorri zien beste izurri hura orbetarrei, orbetarrak kristau zintzo zirenean??, non lehorreratu izan zezan; Domingok eskaini zionak, baina, ez zuen asetzen, lurretik ere ezer gutxi baitzuen lur hark: ez baitzen lurra ere, ezpada airezko lurra, airezko lurra baita fantasiaren magala, airezko lurra irudimenaren hegala; Maria Bibianak, ordea, lurrezko lur bat behar zuen une hartan, errealitateari errealitatearekin erantzungo ziona, ez den haizearen eskutik autoengainuaren sasi argietara ihes egin gabe, jada
|
ez
baitzuen Jainkoaren borondatearekin aski, are gutxiago Jainkoaren borondateak Jainkoaren madarikazio zigorrei leku egin zienetik; eta hala ere, hala eta guztiz ere?, Maria Bibianak ez zion bere buruari iruzur merkerik egin nahi; horregatik, bazekien arren etxea gainera erortzera zihoakiola, katastrofearen gorabeherak jakin nahi izan zituen: teilatuaren neurria jakin nahi zuen, hormena eta kontrahormena, habeena eta gapirioena; esan nahi baita, Jainkoaren zigorraren berri ez ezik, zigorraren xehetasunak ere jakin nahi zituela:
|
|
|
–
|
Ez
zuela Jainkoagan sinesten, esan zion Adak, uzkur, Domingoren erreakzioaren beldur balitz bezala.
|
|
|
konfesatzen eta komulgatzen ez zuen arren, mezatara ere gero eta bakanagotan?, inoiz baino gehiago hitz egiten baitzuen Harekin, berak irudikatutako elkarrizketetan, maiteminetik biraora eta biraotik maiteminera, Jainkoagan zuèn sinesmena, edo sinesteko modua, hobeto? erabat aldatu balitzaio bezala, Damasok esan zionetik han Madrilen
|
ez
zuela Jainkoagan sinesten; berari ere jarrera hura nagusitzen baitzitzaion batzuetan, Jainkoa ukatzera zeramana: nola adostu eta bateragarri egin, bada, Jainko onaren irudia, gizon emakumeen eta haurren, batez ere haurren?
|
|
|
Eta, hain zuzen, horrexek bilakatzen du bizitza bikain eta liluragarri:
|
ez
duenez Jainkoak emaniko zentzurik, geure esku dago bizitza nahi adina helburuz eta esanahiz hornitzea.
|
|
|
zoritxarreko zoritxarren aurrean ez baitzegoen, Jainkoaren borondateaz aparte, beste irtenbiderik, antza; hamar hamaika urte zituen arren, ongitxo zekien lezio hura, neska zintzo bezain heldua baitzen adin hartarako, eta apaiz guraso izebek, baita mundu guztiak ere, komodin gisa erabiltzen baitzuten espresio hura –Jainkoaren borondatea–, bizitzak, patuak edo dena delakoak karta txarrak ematen zizkien bakoitzean, bi hitz haiek airean idatziak baleude bezala eta jendeak aire hura baizik arnastuko ez balu bezala, Elizaren agindupeko giro hertsi hartan, amen, amen eta amen; Maria Bibianak patu gaiztoa onartu behar zuen, beraz, baina nekez onartzen zuen... zerarekin gertatuak gehiago baitzirudien madarikazio bat, edo zigor bat, beste ezer baino; Maria Bibianak, beraz, lur bat behar zuen, edo portu bat –Maria Bibianak ongi uler zitzakeen Jainkoak egiptoarrei igorritako izurriak, baina zergatik igorri zien beste izurri hura orbetarrei, orbetarrak kristau zintzo zirenean? –, non lehorreratu izan zezan; Domingok eskaini zionak, baina, ez zuen asetzen, lurretik ere ezer gutxi baitzuen lur hark: ez baitzen lurra ere, ezpada airezko lurra, airezko lurra baita fantasiaren magala, airezko lurra irudimenaren hegala; Maria Bibianak, ordea, lurrezko lur bat behar zuen une hartan, errealitateari errealitatearekin erantzungo ziona, ez den haizearen eskutik autoengainuaren sasi argietara ihes egin gabe, jada
|
ez
baitzuen Jainkoaren borondatearekin aski, are gutxiago Jainkoaren borondateak Jainkoaren madarikazio zigorrei leku egin zienetik; eta hala ere –hala eta guztiz ere–, Maria Bibianak ez zion bere buruari iruzur merkerik egin nahi; horregatik, bazekien arren etxea gainera erortzera zihoakiola, katastrofearen gorabeherak jakin nahi izan zituen: teilatuaren neurria jakin nahi zuen, hormena eta kontrahormena, habeena eta gapirioena; esan nahi baita, Jainkoaren zigorraren berri ez ezik, zigorraren xehetasunak ere jakin nahi zituela:
|
|
|
...uz zihoan, baita Jainkoa madarikatuz ere... konfesatzen eta komulgatzen ez zuen arren –mezatara ere gero eta bakanagotan–, inoiz baino gehiago hitz egiten baitzuen Harekin, berak irudikatutako elkarrizketetan, maiteminetik biraora eta biraotik maiteminera, Jainkoagan zuèn sinesmena –edo sinesteko modua, hobeto– erabat aldatu balitzaio bezala, Damasok esan zionetik han Madrilen
|
ez
zuela Jainkoagan sinesten; berari ere jarrera hura nagusitzen baitzitzaion batzuetan, Jainkoa ukatzera zeramana: nola adostu eta bateragarri egin, bada, Jainko onaren irudia, gizon emakumeen eta haurren –batez ere haurren– zoritxarreko zoritxarraren erdian, Damasok esan zion bezala?; Domingok, baina, Damasok ez bezala, buru pentsamenduen mugimendu haiek joan etorrikoak izaten zituen, zeren, Jainkoa ukatu ondoren, beti iristen baitzen mementoren bat –itsas haizetik edo ilunabarreko eguzki gorritik esekia egon zitekeena–, zeinean bai baitzirudien ezen ukoa itsas haizearen esku ikusezinetan desegiten zela –Jainkoaren eskuetan, menturaz– edo eguzki goriaren ederrean urtzen –Jainkoaren begian–, denborak ere bere bihurgune sekretuak balitu bezala, non ustez zentzurik ez zuèn barne esperientzia batek aurkako norabidean aurkitzen baitzuen bere zentzua, itzalen dantza argien kontradantzak ezabaturik, izeba Ernestinaren hitzak beti gogoan:
|
|
|
Horrek erantzun bakarra du: zuk
|
ez
duzu Jainkoa adiskide min konfiantza osokotzat hartzen, eta hartu zenuke noizbait...
|
|
2010
|
|
|
halako eran, non horrelako zerbait esan bainion, handik gutxira: . Esan nizun
|
ez
nuela Jainkoagan sinesten, eta orain ez dizut esango, bada, nire aingeru guardakoa zarela ez nire jainkosa. Amanda zara, eta Amanda bezala maite nahi zaitut, ez gehiago ez gutxiago, zure bertuteekin eta zure akatsekin, aski eta sobera dut horrekin??.
|
|
|
Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean: . Badakit
|
ez
duzula Jainkoagan sinesten, baina zaude lasai, noizbait sinetsiko duzu-eta?. Ezustean harrapatu ninduzun, baina zu ere urduri zeunden:
|
|
|
Zergatik hartu behar nuen neure bizkar gainean ez zegokidàn zama? Kontua ez baitzen ona izan behar nuela eta ehuneko ehunean gainera, baizik eta on izaten ahalegindu behar nuela, eta kontua ez baitzen, Karamazov anaietako baten hitzetan, moralak eta etikak zentzurik
|
ez
zutela Jainkorik izan ezean, baizik eta gizakiak bere neurriaren berri jakin behar zuela, eta handik bideratu bere morala eta bere etika, nahiaren eta ezinaren arteko dialektikan bere mugak onartuz. Jainkoaren balizko existentziaren zama astunegia zen, zinez, gizonarentzat?
|
|
|
hain zegoen misterioaren edertasunarekin liluratuta, bere burua agnostikotzat zuen arren. Aitortu ere egiten zuen, ikuspuntu horretatik, erlijiodun sentitzen zela, baina, Spinozak bezala,
|
ez
zuen Jainko pertsonal batengan sinesten, zeinak sariak eta zigorrak banatzen dituen, edo jendea hilda gero pitzarazten, beldurrak eraikitako irtenbide horiek espiritu ahulen berekoikeriatzat jota. Ulertzen dut Einsteinen emozioa, ni ere hunkitu egiten bainau egunsentiak, baina bakoitza den bezalakoa da, eta nik zer egingo dut, baldin eta eguzkiaren itzalean eskorpioi itsusi bat agertzen bazait, zirkulu distiratsuari puntu beltz lodi bat jartzen diona?
|
|
|
izatera iritsi zenak, nazka sentitu behar zuen ispiluak islatzen ziòn irudiaren aurka: nola ez, bada, simetriaren kontzeptuarekin obsesionatua bizi bazen!, ulertu ere,
|
ez
baitzuen Jainkoaren edertasuna ulertzen simetriaren parametroetatik at, maiz hitz egin izan dugu horretaz. Hantxe zuen aitak, baina, bere aurpegia aurrez aurre, zein baino zein itsusiagoak zirèn bi zatitan banatua, asimetrikoa guztiz!
|
|
|
–Jaunartze egunean oparitu zidaten, horregatik daramat. Baina nik, oraingoz, egur zati baten faltan, burua ukitu zuen?,
|
ez
dut jainkoen beharrik, ez nuke jakingo eta zer eskatu!
|
|
|
Zergatik hartu behar nuen neure bizkar gainean ez zegokidàn zama? Kontua ez baitzen ona izan behar nuela eta ehuneko ehunean gainera, baizik eta on izaten ahalegindu behar nuela, eta kontua ez baitzen, Karamazov anaietako baten hitzetan, moralak eta etikak zentzurik
|
ez
zutela Jainkorik izan ezean, baizik eta gizakiak bere neurriaren berri jakin behar zuela, eta handik bideratu bere morala eta bere etika, nahiaren eta ezinaren arteko dialektikan bere mugak onartuz. Jainkoaren balizko existentziaren zama astunegia zen, zinez, gizonarentzat... baina zer, Jainkorik ez bazegoen, gizonaren handinahiaren proiekzio hutsa zenez gero?
|
|
|
Bai, maite nuen Amanda, baina ez haren irudia idealizatuta nuelako —ez sobera, nik uste—, zen bezalakoa zelako baizik, esateko beste modurik ez daukat... halako eran, non horrelako zerbait esan bainion, handik gutxira: " Esan nizun
|
ez
nuela Jainkoagan sinesten, eta orain ez dizut esango, bada, nire aingeru guardakoa zarela ez nire jainkosa. Amanda zara, eta Amanda bezala maite nahi zaitut, ez gehiago ez gutxiago, zure bertuteekin eta zure akatsekin, aski eta sobera dut horrekin...".
|
|
|
Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean: " Badakit
|
ez
duzula Jainkoagan sinesten, baina zaude lasai, noizbait sinetsiko duzu-eta". Ezustean harrapatu ninduzun, baina zu ere urduri zeunden:
|
|
|
Aitak, gure gizartean" norbait" izatera iritsi zenak, nazka sentitu behar zuen ispiluak islatzen ziòn irudiaren aurka: nola ez, bada, simetriaren kontzeptuarekin obsesionatua bizi bazen!, ulertu ere,
|
ez
baitzuen Jainkoaren edertasuna ulertzen simetriaren parametroetatik at, maiz hitz egin izan dugu horretaz... Hantxe zuen aitak, baina, bere aurpegia aurrez aurre, zein baino zein itsusiagoak zirèn bi zatitan banatua, asimetrikoa guztiz!
|
|
|
Einsteinena, beharbada, beste kasu bat da... hain zegoen misterioaren edertasunarekin liluratuta, bere burua agnostikotzat zuen arren. Aitortu ere egiten zuen, ikuspuntu horretatik, erlijiodun sentitzen zela, baina, Spinozak bezala,
|
ez
zuen Jainko pertsonal batengan sinesten, zeinak sariak eta zigorrak banatzen dituen, edo jendea hilda gero pitzarazten, beldurrak eraikitako irtenbide horiek espiritu ahulen berekoikeriatzat jota. Ulertzen dut Einsteinen emozioa, ni ere hunkitu egiten bainau egunsentiak, baina bakoitza den bezalakoa da, eta nik zer egingo dut, baldin eta eguzkiaren itzalean eskorpioi itsusi bat agertzen bazait, zirkulu distiratsuari puntu beltz lodi bat jartzen diona...
|
|
2012
|
|
|
Ezer egin gabe bizi zaitezketela uste duzue, baina lana ere egin behar da, horretarako balio ez huelako hago hemen. Ez hi bakarrik, denak,
|
ez
duzue jainkoak agindutako lana egiteko balio, ez duzue gogorik seguruenik, eta alferkerian eman nahi duzue bizitza, seme alabarik izan ez, edota dituzuenak behar den bezala zaindu gabe bizi. Ba, hemen ez duzue alferkerian ibiltzeko tarterik izango.
|
|
|
Egia da jende horrek ez duela hori lege hauste moduan egiten; ez dute bihotzak agintzen dienaren kontra jokatzen, ezta adimenak esaten dienaren kontra ere. Ez dakite iraintzen dutenik, eta
|
ez
dute Jainkoaren justiziari erronka egiteagatik horrela jokatzen, guk ia gure bekatu guztietan egiten dugun bezala. Iruditzen zaie gerran preso hartutako norbait hiltzea ez dela, guretzat idi bat hiltzea baino lege hauste larriagoa; ezta giza haragia jatea, guretzat aharia jatea baino larriagoa ere.
|
|
|
...z gauza on guztiak galduta eta nolakoa nintzen edo nolakoa izan behar nuen susmorik izan gabe, unerik zoriontsuenetan ere, hala nola, Saletik ihes egin nuenean, ontziko kapitain portugaldarrak jaso ninduenean, Brasilen arazorik gabe bizi izan nintzenean, Ingalaterratik bidalitako zama hartu nuenean eta antzekoetan, ez nuen inoiz «eskerrak, Jauna» ez pentsatu eta ez esan; zoritxar handienetan ere
|
ez
nuen Jainkoari otoitz egiteko edo «Jauna, erruki zakizkit!» edo horrelako zerbait esateko pentsamendu bakar bat ere izan. Ez, ez nuen Jainkoaren izenik aipatzen, birao eta zin egiteko izan ezik.
|
|
|
–Galdegin zeniezadake baita ere, erantzun nion?, zergatik
|
ez
gaitu Jainkoak zu eta biok hiltzen min ematen dioten gaiztakeriak egiten ditugunean. Ez, damutzeko eta barkatuak izateko zaintzen gaitu.
|
|
|
Ez zitzaidan ahaztu zerura bihotza altxatu eta eskerrak ematea. Eta zein bihotzek
|
ez
zukeen Jainkoa bedeinkatuko, ez bakarrik modu miragarrian mantendu ninduelako, eremu horretan eta egoerarik goibelenean, baizik eta askatasun guztiak beti Hari zor dizkiogulako!
|
|
2015
|
|
|
–Ez ba, lagun. Ondo nabari da
|
ez
duzula Jainkoa sekula ikusi, bestela ez zenuke hori esango?, Zerk. –Ez dut inoiz ikusi, egia da, eta badenik ere zalantzan jartzen dut.
|
|
|
Gogoan dut etengabe jardun nuela nire kristalezko zalditxoarekin hizketan, goraki seguruenik, baina zertaz mintzatu nintzaion guztiz ezabatu da nire gogotik. Agian inoiz ezagutu
|
ez
dudan jainkoren bati egin nion otoitz. Beharbada, Rikkarekin ari nintzen hizketan.
|
|
|
Historia ofizialak ezkutatu egin digu Putzu k nabaritu duen egia: karlismoa
|
ez
zuten Jainkoa eta Erregea lehenesten zituztenek bakarrik osatu; karlismoan baziren XX. mendeko abertzaletasunaren aitzindariak, burujabetasunaz gainerakoa deus gutxi axola zitzaienak. Txillardegiren hitzetan:
|
|
2016
|
|
|
Azken unean, balizko jainko bihoztun andere berriak biziari zentzu aditu bat emango ziokeela denek pentsatu zuten, batez ere, aditzen ziren kantari gozoek, baina berak, zinez,
|
ez
zuen jainko izan nahi.
|
|
|
Aspalditik inork
|
ez
zuela Jainkoaren berri izaten, sarraski hura itsuski antolatu zuenetik eta ustez eta lasaitasuna munduan zehar betiko itzuli zela sinetsiz, berriro agertu zen bake hura haustera. Zer axola zitzaion bada dorre bat eraikitzea, bere ohoretan egina baitzen?
|
|
|
Ateismoaren historian Holbach izan zen bigarren mugarria, eta Feuerbach hirugarrena. Azken honek
|
ez
du Jainkoa ukatzen, gizakiaren kimera bat dela frogatzen saiatzen da eta horren analisia egiten du: gizakiak hilkorra, mugatua, finitua dela jakitun, kontrako ezaugarriak dituen izaki bat asmatuko du.
|
|
2017
|
|
|
Oviedok ondorioztatu zuenez,. Jainkoak haiek hiltzen uzteak badu bere arrazoia. Eta zalantzarik
|
ez
dut Jainkoak laster egingo dituela haiekikoak euren bekatuengatik?. Areago, erregeari idatzitako gutun batean, maiak salatu zituen, jokaera homosexualak onartzeagatik:
|
|
|
Jarri ditzatela urkamenditik zintzilik mamiak usteldu eta hezurrak banatu arte! Gizona aizkoraz hiltzea niri hil zidaten bezala, horrek
|
ez
du Jainkoaren barkaziorik ere! Harrapa bitza epaile jauna, eta paga dezatela egin dutena, sufrituz lurrean, eta infemuko suekin hemendik doazenean!
|
|
2018
|
|
|
Dena dela, nik tesi horiek ulertzen ditut ikuspegi honetatik: horren gainetik edo azpitik, nahi den bezala, Euskal Herri bat dagoela, indoeuroparraren aurreko kultura batekin, denboran zehar bizirik iraun duen kultura, eta guk galtzen badugu
|
ez
dugula Jainkoaren barkaziorik. Hori ez gertatzeko, botere politikoa behar da, zentzuz egituratutako botere politikoa, argi eta garbi konfederala baldin bada ere.
|
|
2019
|
|
|
Dokumentala ikusita gero, paseatzera irten zirenean, berdin gertatu zitzaion, bat pasatu behar zuen bakoitzean galdera bera etortzen baitzitzaion burura Telmori: zergatik
|
ez
zituen Jainkoak zebrak txuri gorriak egin, zergatik eta zergatik?
|
|
|
Nahiz eta, gerraren eta otoitzaren arteko aurkakotasun honi aurka egiten dion guztia azterketarik gabe geldi ez dadin, hemen egoki litzateke gogoratzea, denboraz hurbil dagoelako, baita hainbat lekukotasun bizi eta hain ospetsu ere badaudelako, egoki litzateke gogoratzea, berriz esango dugu, Ourique ko mirakulu hura, ezin famatuagoa, Kristo Portugaleko erregeari agertu zitzaioneko hura, erregeak oihu egin ziola, armada zoruan belaunikaturik eta negarrez zegoelarik, Fedegabeei, Jauna, fedegabeei eta ez niri, nik sinesten baitut ahalguztidun zarela, baina Kristok ez zuen mairuen aurrean agertu nahi izan, ordu txarrean, bestela, gaur, kronika honetan, borroka ezin ankerrago bat beharrean, azkenik han bizia galdu zuten ehun eta berrogeita hamar mila fedegabe horien konbertsio zoragarria egiaztatu genuke, hura zeruari kontuak eskatzeko moduko arima galera, hura. Hala da, ezin ohi dira zoritxarrak oro saihestu, eta
|
ez
dugu Jainkoaren aurkako bekaturik egiten gure aholku onarekin, baina patuak baditu bere lege irmoak, askotan efektu ustekabeko eta artistikodunak, kasu honetan bezala, Camoens ek profitatzen ahal izan baitzuen oihu sutsua, eta, bere hartan, bi bertso hilezkorretan para. Guztiz egia da naturan ezer ez dela sortzen, eta ezer ez dela galtzen, dena aprobetxatzen dela.
|
|
2021
|
|
|
Adam eta Eva bizi ziren Eden izeneko paradisu horretan, baina
|
ez
zuten Jainko Jaunak agindutakoa bete, eta dena ezagutzeko ahalmena ematen zuen zuhaitzetik jan zuten (Hasiera 3). Beraz...
|
|
2022
|
|
|
Pantailan sonbreiru beltza jantzita zeraman gizon beltzarana agertu zen. " Haurdun dagoen emakumea hiltzen duenak
|
ez
du Jainkoaren barkamenik" esan zuen amorrurik gabe, eztabaidaezina den zerbait esaten duenaren doinuarekin.
|
|
|
Eta sinesten
|
ez
duen Jainkoari erregutzen dio, otoi, ez dadila izan berak uste duena, berriz.
|