|
2001
|
|
|
–Ohorearen estakuruz maite ditugunak oro suntsituak suertatzen ditun: amodioa, elkartasuna, umiltasuna, jendeen arteko harremanak, denak izenik
|
ez
duen gerla batean xitxifrikatuak. Ohorea eta urguiluari esker irauten diten borroka anitzek, eskuak negoziatzen zikindu beldurrez, buruzagiek heroi handi atera gogo dutelarik.
|
|
2006
|
|
|
Arratsalde hartan berean deitu ninduen Arrosek beregana.
|
Ez
zuen gerla buruzagi bat ematen. Ile eta bizar motzetan zegoen eta ministroen ohiko arropa iluna eta apaindurarik gabea jantzirik.
|
|
2009
|
|
|
– Gure herrian esaten da, derrigortutako soldaduak
|
ez
duela gerla txukunik egiten esateko.
|
|
2010
|
|
|
Euzkadi egunkarikoak, aldiz, jeltzaleak, ez ziren alemanen aldekoak, maiz pentsatu izan denaren kontra.
|
Ez
zuen gerlan sartu nahi, are gutxiago alemanen aldean, horrek Ipar Euskal Herriko' anaien aurka' borrokatzea eraginen zuelako. Gerlan hiltzen zen euskaldunentzat, Eskualdunak idazten zuen' beren herriaren alde hil' zirela.
|
|
|
alde batetik, estatu ondo antolatu eta izugarri armatu bat egoten da eta, beste aldetik, estatu handi horrek era batean edo bestean kontrolatu nahi duen herri desantolatu eta desarmatua. Herri azpiratu hori desesperazio hutsez errebelatzen da, jakinda
|
ez
duela gerla irabazteko aukerarik.
|
|
2013
|
|
|
Vitry, nonbait, guardia frantsesen kapitaina. Oraingoan
|
ez
zuten gerla solas, Sullyren osasun ahula baizik. Noski, Frantziako ministro boteretsuak hainbat egun zituen ohatzean, sukarrak hartuta.
|
|
|
Apezek
|
ez
zutela gerla sustatu errateaz gain, apaizak bakezaleak zirela azpimarratu zuen. Baina bereziki adierazgarria den zatia da apaizek, erlijioari esker, soldaduei Frantziaren alde borrokatzeko kemena ematean funtsezko papera bete zutela, erlijioak soldaduei bihotza berotzen ziela, beren eginbideari ez ziezaioten uko egin.
|
|
|
Hain zuzen, nahiz eta Jainkoa alde izan, alde izate hutsarekin bakarrik
|
ez
zutela gerla irabaziko azpimarratu nahi zuen Eskualduna k, eta jendeak otoitz egin behar zuela errepikatu zuen etengabe. Behin, gudu handi baten mentura izan zenean, Jainkoaz oroitzeko deia egin zuen Blaise Adémak.
|
|
|
4 ondorioa: informazioa lortzeko mugak eta zabaltzeko askatasun murrizketak gertatu zirelako, astekariak
|
ez
zuen gerlaren eta Frantziaren aldeko mezurik baizik.
|
|
|
Oro har, Frantziarenganako jarrera abertzalea nabaria zen Eskualduna astekarian, editorialetan bereziki, baina baita gerlako berriemaileen kroniketan ere, Jean Saint Pierreren artikuluetan oroz gainetik. Rémy Cazalsen taldeak dio soldaduek gerla ez zutela beren borondatez egin,
|
ez
zutela gerla egitea «onartu», baizik eta ez zutela beste hauturik eta gerla egitera «behartu» izan zituztela. Gure lanaren helburua ez da izan jakitea ea euskaldunek gerla egitea onartu zuten ala behartuak sentitu ziren.
|
|
|
Baina lurralde gatazka batzuk bazituen aspaldian Austria Hungariarekin, eta zail ikusten zen aliantza hark luzaz irautea, gerla lehertuz gero. Ingalaterrak hastapenean
|
ez
zuen gerlan sartzeko asmorik. Haren kezka nagusia, haatik, Alemaniarekin zuen lehia zen, eta ez zen prest itsasoko nagusitasuna galtzeko eta Alemaniari uzteko.
|
|
|
Bertso sorta horiek, gehienetan, gerlaren ikuspegi baikorretik eginak ziren eta ez zeukaten tokirik bertso kritikoek. Adibidez, 1916ko martxoaren 31n, Matxin Senpertarraren bertso batzuk argitaratu zituen Eskualduna k, baina (Matxin Irabola) bertso haiek
|
ez
zuten gerla kritikatzen, baizik eta bizirik gelditu ziren batzuen ohoretan, Ama Birjinari egiten zion otoitz. Haatik, astekarian ez ziren agertu Matxin Irabolaren beste bertso batzuk, gerlaren gogortasuna gordinki adierazten zutenak.
|
|
|
1914ko abuztuaren lehenean, berriz ere armadara deitu zuten, mobilizazio orokorraren baitan. Gauzak zehazteko, azpimarratu behar da Jean Saint Pierrek
|
ez
zuela gerla denbora guztia Baionako 49 Infanteria Erregimentuan egin, orain arte idatzia izan den bezala. Hastapenean, erizain militarren 18 sekzioan egon zen, andazain gisa.
|
|
|
Iragarpen beltz haiek bazterrean utzi eta berehalako garaipenaz segur zirela erakustera eman zuten. 1914ko agorrilaren 7ko artikulu nagusiak
|
ez
zuen gerlaren iraupenari buruzko iragarpenik egiten, baina gerla laburra izanen zelako usteak presentzia handia zeukan.
|
|
|
Gerla urte bat baino gehiago hartan hasia zen, eta hastapenean uste baino anitzez gehiago luzatu zen. Hiriart Urrutik
|
ez
zuen gerla epe motzean bururatuko zen itxaropenik agertu. Baina goiz ala berant irabaziko zutela segurtatu zuen.
|
|
|
Péronne taldearen ideia horiekin ez dira batere ados CRID 14 (Collectif de Recherche International et de Débat sur la Guerre de) taldeko unibertsitarioak (besteak beste Rémy Cazals, Frédéric Rousseau eta Nicolas Offenstadt biltzen dira talde horretan), eta gerla kulturaren kontzeptua atzera bota dute. Haiek diote soldaduek
|
ez
zutela gerla beren gogoz egin, baizik eta behartuak zirelako.
|
|
2014
|
|
|
ez dakitela gudu galtzen baizik, uko egiten dietela nagusiei, buruzagiak bertze alderat beha hasi orduko ihesi doazela harat honat. Hirugarrenak italiarrak ditu begietan hartuak, funts ttipiko gizonak baitira, ez arras fidatzekoak,
|
ez
baitute gerlan hasi nahi izan hartaratuak izan diren arte, haiek gabe ere aise moldatuko bailirateke frantsesak. Adiskide apurrak frontean, lanik ez etxean...
|
|
|
Aitortu diot nihaurek ez nakiela untsa zer soinu zaukan" tocsin" horrek eta hitzeman diot lau orenetan behatuko geniola herriko zeinuari. Ez da lau orenetan usaiaz kanpoko zeinurik izan eta haurrak erran daut gure herria
|
ez
zukeela gerlak hunki. " Bixtan da baietz" ihardetsi diot, bazirela 54 hilen izenak" momument aux morts" delakoan.
|
|
2016
|
|
|
Sainduen partaliertasunean sinesten dugula diogunean hori dugu aitortzen. Dunate apeza, denborak higatzen
|
ez
duen gerla aitzineko materialari konparatu nuen, hain baitzagon fermu, segur eta kasik lorios bere betiko hartan!
|
|
2018
|
|
|
Etxeetan itxirik egoten dira. Haien jokoak leihotik oihu egitea da, iragaileak tirabidean jartzea, mendi hauetan oihartzunik
|
ez
duten gerlako oihuak eginarazteko. Ebaste goseak haien lehia pizten du, zernahi egitez, oihu nahasiz eta kantore itsusiz, elikatu eta handitu behar baitute.Zumalakarregi hurbiltzen zela entzunik, aski izan zaio Artzainari Lesakatik ilki eta bere saldoarekin lasterka Donostiara joateko.
|
|
2021
|
|
|
" Esaten duk ziur hagola" ETA ez dela sekula polizialki deuseztatuko" eta baita" ETAk
|
ez
duela gerla hau irabazteko ezein posibilitaterik", eta hiru urteko haurrek ere dakiten ebidentzia hau botata gero, hire ondorioa ETAri armak utzi ditzan eskatzea duk. Bejoindikela!
|
|
2022
|
|
|
Iduriz eta normalki, Sarajevoko hilketak
|
ez
zukeen gerla orokorrik piztu behar, gudua ez zen ezin baztertua, eta funtsean Estatuek ez zuten horren nahirik. Armatzen baziren, horren baztertzeko zen, balizko etsaien errespetua bortxatuz, erran zaharraren arabera:
|
|
|
Alemaniak
|
ez
zuen gerlarako interesik ez irrikarik. Austria sostengatzen zuen, baina gogortzera bulkatu gabe.
|
|
2023
|
|
|
129 hegazkin igorriak izan ziren (haien artean 83 ur hegazkin). España eskuadrilla horrek
|
ez
zuen gerla zibilaren destinoa kanbiatu baina Moulin en geroarentzat esperientzia zinez inportantea izan zen.
|