|
2008
|
|
|
Bestalde, herritarrak agertzen ziren Santutegiarekiko, frantziskotarrak beren indar sozial estimagarriarekin indarrean zegoen botere politikotik Gotzainen ingu rua baino askeago ageri zirelako, eta gerraondoak ekarritako uren kontra igeri egitera ausartu ere bai. Herritarren zerbitzuan ari zirela, fraideek
|
ez
zuten etxe kalte ere jokatzen, noski, baina ezagutua zen, Santutegiaren gidaritza he rritar eta Euskal Herri zalea.
|
|
2021
|
|
|
Beraz, determinatzailetzat har daiteke (§ 15.5). Hori dela eta, esan daiteke Etxea erosi dut eta
|
Ez
dut etxerik erosi perpausetan, etxea eta etxerik sintagmak pare parean daudela eta sintaxian funtzio bera dutela, nahiz batean artikulua izan eta bestean ik marka hartu (gramatiketan partitibo deitu izan dena; bokalez amaitzen bada rik).
|
|
|
Ezezkora pasatuz gero, hiru aukera ditugu:
|
Ez
dut etxea ikusten; Ez ditut etxeak ikusten; Ez dut etxerik ikusten. Horko perpaus artikuludun horiek determinatuak daude:
|
|
|
Ezezkora pasatuz gero, hiru aukera ditugu: Ez dut etxea ikusten;
|
Ez
ditut etxeak ikusten; Ez dut etxerik ikusten. Horko perpaus artikuludun horiek determinatuak daude:
|
|
|
Forma horiekin eginiko perpausa unekoa da, une hori baita perpaus nagusiko gertakariari zedarria ezartzen diona. Erdiespenekoa izaten da maiz (sartu denetik, sartu arte) edo gauzatze burutukoa (etxea garbitu duenetik, etxea garbitu arte); jarduera edo egoera adierazten duena bada, haren une bat hartzen da kontuan, hasierakoa (Gurean dagoenetik, lasaiago bizi da; Sendatua egon arte
|
ez
dugu etxera bidaliko) edo amaierakoa (Ospitaleratua egon zenetik ez da inoiz klinikara itzuli). Perpaus nagusiko predikatua, berriz, iraupenekoa da, jarduera edo egoera adierazten duena (Sartu denetik, hizketan ari da), eta ezin da unekoa izan(* Atea ireki dutenetik, aretoan sartu naiz); erdiespena adierazten duen predikatua, hala ere, ohi bezala, errepikatzeak edo pluraltasunak egiten dute iraupeneko (Atea ireki dutenetik{ bitan sartu naiz ∼ jende asko sartu da} aretoan); ezezko perpausek ere balio ‘iteratiboa’ eman diezaiokete uneko predikatuari (Ikasturtea amaitu zenetik ez naiz eskolara joan, ‘ez egun batean, ez hurrengoan, ez hurrengoan... ’, alegia) eta berdin ezezko zentzua duten perpausek (Atea ireki dutenetik pertsona bat bakarra sartu da aretoan, hots, ‘ez da beste inor sartu’).
|
|
|
Baina baizik motako aurkaritzan sintagma bat baino gehiago ere jar daitezke kontrastean; eta tartean aditza bera ere egon daiteke: Gutun hori
|
ez
dut etxean eskuz idatzi, bulegoan makinaz baizik; Haren hautsak ez zituzten itsasora bota, mendian zabaldu baizik. Galdegai moduan perpaus osoak ere kontrasta daitezke, honako adibide honek erakusten duen bezala:
|
|
|
Hona adibide batzuk: Hori etxetik atera nahi ezta dago(
|
ez
du etxetik atera nahi); Ezer jakin nahi ezta, alde egin nuen etxetik. Lekukotasun idatziei dagokienez, ez dugu adibide asko aurkitu OEHn11; aurkitu ditugunak, aditz modaletan oinarrituak dira:
|