|
2003
|
|
|
Hauen arabera, orduko gizabanakoa honelakoa zen: gizabanakoak
|
ez
zuen erlijiorik, ez herritar nortasunik ezta nortasun sozialik. Kontzepzio hau arrunt abstraktua izanik ere, estatuaren kontzepzioan nagusitu zen.
|
|
|
Zenbait gauza zehaztu nahi nuke, hala ere. Gizabanakoak
|
ez
zuela erlijiorik, ez herritar nortasunik, ez izaera sozialik erran dut. Frantzian estatua eta eliza bereiz doaz eta horrela etorri dira gaur arte.
|
|
2006
|
|
|
Eguzkiaren kolorea nagusitu zen Dianaren mazeletan. Anarteraino inoiz
|
ez
genuen erlijio solasik erabili gure artean. Istant batez isilik egon zen.
|
|
2009
|
|
|
Historia, bai euskararen herriaren eta bai kristau fedearen desegileago begitantzen zitzaion naski, egile baino). Badakigu erlijioa edo Jainkoa berez gehiago dena, zirkunstantzia historiko batzuk edo kultura konkretu bat baino (antzinako Grezian eta Germanian ere badaude, edo Afrikan, kristautasunarekin zerikusirik
|
ez
duten erlijio polit askoak), edo politika hau eta hori baino. Alabaina baita ere, ikasi askoa dugu, esanak esan, gure herriko erlijio konkretua, historiko eta soziologikoki, h. d., errealki, ez idealki, de fakto jada hala bakarrik eman daitekeen bezala, ez dela besterik aspaldi politika jakin bat baino, euskaldunontzat ez lehen eta ez gero positiboegia, herabetsu esateko?, eta historian ez dela berriro inoiz izango, bere barru barruraino, ez axalean bakarrik, politizatua delako betiko.
|
|
|
Apurka apurka zure mundu zaharra gotik behera doa, seguru asko zeu ohartu gabe. Ikaslagun zenbait protestantea duzu, islamista palestinar eta indonesiarrak, judu errusiar bat (denbora guztian juduei buruz aritzen dena; baina sinagogara doa, behin joan zinen zeu ere berarekin); Berlingo neska bat, jentil perfektua, ideiarik
|
ez
zuena erlijioaz, eta galderarik ezustekoenak egiten zituena beti, lagun kuttuna oraintxe ere hainbat urte pasa eta gero. Zure 68ko maiatza ez zen eztanda bat izan, eboluzio leun kasik sumaezin bat baizik.
|
|
|
Filosofo edo zientifiko modernoa, gizasaldotik bereizia bere berezitasunaren uste burgoiaz eta bere begikotasun ilustratuaz gutxiengo selektoentzat, oso goitik sentitzen da herri xumetik eta horren premietatik. Berak
|
ez
du erlijio herritarraren beharrizanik, berea erlijio goragoa da. Azpimarratu behar da Gandiagaren herri xumea ez dela herri idealizaturen bat:
|
|
|
Hori dela-eta, espiritu aldaketa hori beste aukera bat zen euren propaganda gizarteko eremu guztietara ailegatzeko. Hala ere, Zeruko Argia k ez zuen Jaungoiko Zaleren bide bera hautatu eta
|
ez
zituen erlijiotik kanpo zeuden gaiak, politika edo hezkuntza, esaterako, jorratu.
|
|
|
Mistikaz ari naizenean, ez nabil erlijio ekintza batez, baizik eta gizakiak ezezagunaren aurrean duen jarreraz, hor sumatzen duen gauza bera baino sublimeago horren aurrean.
|
Ez
du erlijio dogma batekin zerikusirik, haatik, jarrera bat da. Gizakien ahalmen horiek, jakin mina tartean, dira dugun gauzarik handiena.
|
|
|
Eta hauxe Panuzzoren erantzuna: " Golek
|
ez
dute erlijiorik".
|
|
2010
|
|
|
«Dena onartuko dugu, gauza bat izan ezik,
|
ez
dugu erlijioz aldatzea ametituko?».
|
|
|
Matxinen bertsoetan, baina, ez dago holakorik. Matxinek, fededun zintzoa izanagatik,
|
ez
du erlijioa erabiliko bere arrazoiak indartzeko; azken bertsoan, hori bai, Jainkoa ipiniko du gerla egitada guztien juje: –Jainkoak jujaturen tik horiek denak?.
|
|
|
Eskandalizatuta zegoen ama. Erlijioa ematen zigun fraideak
|
ez
zuen erlijioaz bakarrik hitz egiten, eta bere liburutegi txiki pertsonalaren parte bat eramaten zuen ikasgelara kartoizko kaxa batean, guk bere liburuak klasean irakurtzeko, edo etxera eramateko nahi izanez gero.
|
|
|
" Kongresoak
|
ez
du erlijio ezarpenaren gainean legerik aterako, ezta haien praktika debekatuko ere".
|
|
2011
|
|
|
Erlijioak etikaren sorburu izateari utzi dio, arazo pribatua bihurtu da, hautu pertsonala, alegia.
|
Ez
dugu erlijioaren beharrik ez etikoki jokatzeko, ez mundua antolatzeko, ez zintzoagoak izateko.John Rawls, XX. mendeko pentsalari politiko garrantzizkoena, bihotzekoak jota hil zen 2002an, 82 urte zituela.
|
|
|
Ni ez naiz inoiz elizara joan izan, ez naiz erlijio zalea,
|
ez
dut erlijioetan sinesten, baina sinesten dut espirituan, gure haragia traszenditzen duen zerbaitetan. Denok bat garela sentitzen dut, uste dut ni bat naizela kalean dabilen zakurrarekin, zurekin edo munduaren beste puntan dagoen eskimal batekin.
|
|
|
barne. Bortxaren eztabaida
|
ez
badugu erlijio mailan tratatu nahi, inportantea da ohartzea azken helburuok kulturazkoak direla, erlatiboak; eta aintzat hartzea azken helburuaren komuntasun difuso hori, bai noraezeko oinarri amankomun bezala orain elkarren onarpenerako eta dialogoaren abiapunturako (subjektu moral gisa denok berdinak gara: inork inori, pertsonari?
|
|
2012
|
|
|
barne. Bortxaren eztabaida
|
ez
badugu erlijio mailan tratatu nahi, inportantea da ohartzea azken helburuok kulturazkoak direla, erlatiboak; eta aintzat hartzea azken helburuaren komuntasun difuso hori, bai noraezeko oinarri amankomun bezala orain elkarren onarpenerako eta dialogoaren abiapunturako (subjektu moral gisa denok berdinak gara: inork inori, pertsonari?
|
|
|
Aurrenekoa da, nork bere pentsamenduak dituela onarturik, elkartzen dituena eta ez bereizten dituena bilatzen dutela bestearengan; horretarako, nahitaezko baldintza dute bestearengan uste ona jartzen jakitea ezagutzen ez den eremurantz elkarrekin joateko. Masoiek egiten dutela dioten bezala,
|
ez
dute erlijioaz eta politikaz hitz egiten, edo, zehatzago esanda, ez dute fede edo alderdi politiko jakin bati buruz jarduten. Erlijioek eta ideologiek bereizteko joera dute (Frankfurteko Eskolako adiskideek izango lukete zer erantsi honen inguruan) eta afaltiarren borondate nagusia, esan bezala, elkartzen dituenaren bila aritzea da.
|
|
|
Eliz mutilarekin zirri lanetan barrena, beraz, erretoreak
|
ez
zuen erlijioa inbokatzen halako debekuaren zirrara edo eskaintzeko. Hau da:
|
|
2013
|
|
|
«Mistikaz ari naizenean, ez nabil erlijio ekintza batez, baizik eta gizakiak ezezagunaren aurrean duen jarreraz, hor sumatzen duen gauza bera baino sublimeago horren aurrean.
|
Ez
du erlijio dogma batekin zerikusirik, haatik, jarrera bat da. Gizakien ahalmen horiek dira, tartean, jakin mina?
|
|
2014
|
|
|
Egia da Jesusen jarraitzaile moderno egiteak pixka bat lehen momentuetan nahastea dakarrela, dena aldrebes balego bezala baita itxura batean, aldrebes baino diferentea dela erran genuke, hobea, guk
|
ez
dugulako erlijio kristaua sinplifikatzen Shopenhauerren moduan, adibidez, baina ni nago ezen kristauok, geure barneko psikologian, ez garela diferente besteekin konparatuta, eta denok daukagu geure buruan hoberenaren, onenaren eta ederrenaren aldeko halako joera noblea, eta kristauok Jesus topatu dugu nobleena, alderik ere ezin daiteke neurtu bigarrenarekin, permititzen bazait txapelketa bezala a... Jakinduria sobrenaturalak, goragokoa denez gero, bere baitan konprenitzen ditu beste guztiak, mundanala ere, bistan dago, eta Nietscheren filosofia jakinduria mundanal molde bat baizik ez da.
|
|
2015
|
|
|
Roger Etchegaray kardinal ezpeletarrak Joanes Paulo Aita Sainduaren denboran Pekinera egin zuen bidaia diplomatikoak bideak ireki zituen, baina geroztik bide erditan daude; parte bihi batek ez ditu ez hautsi nahi, ez eta hobetu ere. Pekinek katolikotasun txinatarra bultzatzen du ofizialki, erakusteko
|
ez
duela erlijioen beldurrik, eta berak izendatzen ditu apezpikuak. Hara hor puntu bat ezin onartua Vatikanoarentzat, betitik honek baititu zuzenean izendatzen apezpikuak mundu osorako.
|
|
2016
|
|
|
Ez zen izan bigarren dantzaldiaren erdira arte noiz eta, beren mugimenduetan egiten zituzten geldiune batzuk zirela medio, zeinetan baitzirudien guztiek begiak goratzen zituztela, imajinatu bainuen bereiz nezakeela halako igotze izpiritual bat, poztasun soilaren kausa edo ondorio den alaitzetik ezberdina. Hitz batean, uste izan nuen Erlijioa ikusi nuela dantzarekin batera nahasia, baina nola egundaino
|
ez
nuen Erlijioa hain okupatua ikusi, betiere ni tronpatzen dabilen irudimenak sorturiko ilusio horietariko bat zela pentsatuko nukeen, baldin eta gizon zaharrak dantza amaitu orduko esan izan ez balu betidanik dantzatu izan zirela modu horretan; eta bere bizi guztian beti arautzat hartu izan zuela familiakoak dantzara eta libertitzera deitzea afaria bukatutakoan; ezen gogo alaitsua eta pozez beteri...
|
|
|
Hala ere, orain kontuak aldatu egin dira Heziberrirekin. Lehen bazegoen aukera curriculuma emateko, inork
|
ez
bazuen Erlijioa eskatzen maila berean; orain, berriz, derrigorrez Baloreak izeneko irakasgaia eman behar da, LOMCEk derrigortzen duelako. Ez hori bakarrik; Batxilergoko 2 mailan ere, eskaini egin behar da Erlijioa.
|
|
|
Elizatik bakarrik. Zuzenbide kanonigoak dio pertsonen aurrean ezkondu behar duzula lehenik jainkoaren aurrean ezkontzeko segidan, eta lehenagoko emazte haiek ez zuten legearen arabera egin nahi, ez zutelako pentsioa galdu nahi, baina
|
ez
zuten erlijioaren kontra bizi nahi ere, eta Elizatik ezkontzen ziren, salbuespen gisa. Orduan, pentsatu genuen gure amari eskatzea Etxegarai kardinalari idaztea.
|
|
2017
|
|
|
Erlijioa pertsona askorentzat opioa izan daiteke, baina erlijioaren irakurketa okerrengatik da. Nire bizitzan
|
ez
dut erlijiorik jarraitzen, baina erlijioa dutenek ikasi eta ondo aztertu lukete, beste inoren interpretazioen menpe egon gabe. Hartara, Gazan eta mundu islamiarrean, emakumeen ahalduntze handiagoa gertatuko litzateke.
|
|
2018
|
|
|
Iluntasunak baizik ez gintuen beldurtzen.
|
Ez
genuen erlijio aztarrenik, ez mundu ikusezinaren kontzepturik. Mundu erreala baino ez genuen ezagutzen, eta gauza errealei genien beldurra, arrisku zehatzei, ehizan jarduten zuten haragi odolezko piztiei.
|
|
2019
|
|
|
Oraingoan, ordea, fedea galdu eta burua handik askatu duten bi pertsonaien bizialdi berri baten bidetik. Leopold Bloom eta Stephen Dedalus, nobelako bi pertsonaia nagusiek, zeinek Joyceren beraren alter ego rola jokatzen baitute,
|
ez
dituzte erlijioaren erreferente kulturalak galdu, haietan hezi zituzten: fedea galdu dute, baina kultura erlijiosoa ez Beste modu batean manifestatzen da, beraz, ez mendekotasun moduan, ezta krisiaren bidetik ere, errebelamenduzko epifania laikotu bat baliatuz baizik:
|
|
2020
|
|
|
|
ez
dut erlijiorik,
|
|
2022
|
|
|
Are, begira historian zehar zenbat irakurketa egin diren ebanjelioaren inguruan, eta zer ezberdinak. Hori bai, kulturatik hurbildu naiz;
|
ez
du erlijioarekin deus ikustekorik.
|
|
|
Gotzaindegiak elizaren erabilera lagatzeko asmoa berretsi du. " Elizako eta haren inguruko gertakarien zama emozional handia dela eta, oroimena kokatzeko leku aproposa da", adierazi dute; elizak
|
ez
du erlijio ofiziorik 2014az geroztik.
|
|
|
Dogmek agian
|
ez
dute erlijio baten zona itsuak saihestea beste funtziorik (Jesusen berpizkundea, Mariaren birjintasuna, Trinitatea...). Ulertezina egiten zaidana da politika bezalako hain egintza beharrezko bezain zibil batean zein errotuak egon ohi diren dogma ideologikoak eta jarrera dogmatikoak.
|
|
|
Laburbilduz:
|
ez
dute erlijio sinesmenik. Ez dirudi munduaren eta naturaren inolako ezagutza objektiborik dutenik; eta, errematatzeko, ez dute gizon emakumeei zibilizatu titulua emango dien inolako idazkera zantzurik.
|
|
|
Lekuak
|
ez
du erlijioaren beharrik
|
|
|
Hiru eguneko gure konklabean
|
ez
dugu erlijio kontuekiko aipurik detektatu. Musulmanak izango dira gehienak, apur bat arakatuta atera dugun ondorioaren arabera.
|
|
|
Baina Frantzian alderantziz da, legala dena herriko etxekoa da. Batez ere, guk
|
ez
dugu erlijioan sinesten eta gure haurren bataiatzeko asmorik ez dugu. Gure egoeran, niretzat beharrezkoa da ezkontzea, nahi baitut dokumentu ofizialetan ager dadin nire haurren aita nor den, zer gerta ere.
|