|
2009
|
|
|
Hori horrela izanik ere, euskalduntze prozesuarekin jarraitu beharra dago, ezin baitugu erabilera ezagutza indartu gabe lortu.
|
Ez
dugu erabilera areagotzea lortuko komunikazio gaitasun ona duten hiztun dentsitate nahikoa lortzen ez dugun artean.
|
|
2010
|
|
|
2001ean euskaldunen kopurua %50etik gorakoa zuten eskualde guztiek osatzen dute, eta ziur asko ipar durangaldea gehituko zaie. eskualde horietan, premiazkoa da euskararen nagusitasunari dagokion estatu legedi bat: ...betebeharrik. bigarren taldea euskaldunen presentzia handia (%30) duten eskualdeek osatuko lukete. eremu horietan euskara hiltzen ari zen, eta belaunaldi bakar batean da berreskuratzeko bidean (donostiako ibarra, bilbo handiko iparraldeko eskualdeak, arabako iparraldea, burunda eta nafarroako mendialdearen erdialdea). eskualde horiek elebidunak dira ofizialki, baina horrek ez du esan nahi euskarak
|
ez
duenik erabilerarako zailtasun handia, hainbat esparrutan. alderdi askotan, duela hogeita hamar urteko araudi beraren arabera jokatzen da, oraindik ere, nahiz eta eskualde horietako haur gehienak euskaldunak izan. horregatik, bultzada berria eman behar zaie eskualde horietako politika normalizatzaileei. hirugarren taldea berriz euskalduntasunera itzultzen ari diren eskualdeek osatzen dute; hau da... Soziolinguistikak mende erdi baino ez du. eta hizkuntzen berreskurapeneta normalizazio prozesuek, are gutxiago. ez dut uste gehiegizkoa denik esatea arlo horretan diharduten guztiek hura eraikitzen laguntzen ari direla, gehiago edo gutxiago. guztiek egiten dugula zientzia, batzuetan akatsak eginez eta besteetan asmatuz. eta argi dago aurretik joateak eta erreferentzia puntu gehiegi ez izateak ez duela asko laguntzen. baina denborak arrazoia ematen digu, emeki emeki. hortxe dago gure lurraldeetako gazteria, gero eta eleaniztunagoa dena. egia da rlS aro mesianikoan sartzetik urrun dagoela (Joshua Fishmanen esapide egokia hizpide hartuta). baina haiengatik bada ere, gure etorkizunagatik, aurrera egin dugu. badakigu halakorik ez egiteak nora eramango gintuzkeen.z aipuaK
|
|
|
Ezaguna denez, hizkuntza guztiek
|
ez
dute erabilera idatzia aldi berean lortu, eta hainbaten kasuan gure egunetan lortu da halakorik. Are gehiago:
|
|
|
Cascante, c. 1530 bartzelona, 1589) gaztelaniaren aldeko" manifestu" suhar bat idatzi zuen, garaiko eta ondoko historialarien artean sarritan famatu izan dena. autorearen eta idazkiaren inguruan eman nahiko nuke hemen albisteren bat edo beste, Mendebaldeko hizkuntzen kultur idazkuntzaren aldeko eztabaidan une adierazgarria baita testu hori. ezaguna denez, hizkuntza guztiek
|
ez
dute erabilera idatzia aldi berean lortu, eta hainbaten kasuan gure egunetan lortu da halakorik. are gehiago: hizkuntza guztiek ez dute eskuratu oraindik ere kultura eskolatu jasoetarako ohiko erabilpen arruntik. idazkuntza eta modernitate kulturalak lorpen preziatu eta zailak izan dira. idazkuntza edo uneren bateko modernitatea iritsi direnetan ere ez dira beti garaipen horiek bere ondorioetan iraunkorrak gertatu:
|
|
2011
|
|
|
Oztopo larria jartzen die horrek gazteei, ez baitute uste euskarak gaztelaniaren egokitasuna duenik eta edozein hiztunek egingo lukeen moduan, errazagoa egiten zaienera jotzen dute, haien kasuan gaztelaniara. Ondorioz euskarak
|
ez
ditu erabilerarekin sortzen diren hitzak edo espresioak izatea lortzen. Gazteek ez dute jergarik sortzen eta ezta ere, beraien adin taldearen bereizgarri eta nortasun emaile diren espresiorik ere.
|
|
|
Baina ahozko erabileraren jarraipena dezente zailagoa da. Lehen esan dugunez,
|
ez
dugu erabileraren behaketa zuzenik egingo (hasieran behintzat, gero ikusiko dugu); beraz, bestelako sistemak erabili ditugu horren jarraipena egiteko. Bi tresna erabiliko ditugu:
|
|
2012
|
|
|
Eusko Jaurlaritza, 2009a ezagutzak, ordea,
|
ez
du erabilera bermatzen; bestela esanda, euskaraz jakiteak ez du ziurtatzen euskaraz berba egingo dela, kale erabileraren neurketek erakusten digutenez (Isasi, 2007). horregatik, 1996an hasita, ikastetxeetako normalkuntza proiektuek, xede hori bera hartu dute euren gain, euskararen ezagutza errotzen jarraituz, erabilera sustatzea, hain zuzen ere. zeRTaz aRi gaRa euSKaRaRen eRaBileRa DiOgunean?...
|
|
2013
|
|
|
F. Xavier Vila i Moreno – Ikuspegi zabaleko ikerkuntza soziolinguistikoaren hainbat oinarri maiz erabiltzen da soziokulturalki antzekoak diren egoera multzoak izendatzeko, kontuan hartu gabe egoera horiek barietate jakin bat eskatzen duten ala ez. Funtsean, eta terminoaren hasierako kontzepzioari dagokionez, ikuspegi horrek
|
ez
ditu erabilera eremuak definitzen barnetalde irizpideekin eta eremuaren eta barietatearen arteko kongruentziaren arabera; dena den, horrela, taula bat egitea lortzen du, hizkuntza erabileren aldetik antzekoak diren gizarteak alderatzeko aukera ematen duena.
|
|
2017
|
|
|
Ikasle guztiek jarrera positiboa azaldu dute euskararekiko eta, ezagutza maila ona badute ere,
|
ez
dute erabilera ziurtatu. galdetzean, lehen kontaktuan erabilitako hizkuntzak duen garrantziaz ere jabetu dira ikasleak, ohiturak aldatzea zaila dela onartuz, nahiz eta ez duten jakin hizkuntza bat edo beste aukeratzearen arrazoia azaltzen. iñaki garciak (2001) erabilera azaltzeko eredu psikosozialean, testuinguruari dagozkion aldagaien artean, euskaldunen presentziaren garrantziaz ohartu da. oñ...
|
|
|
...ikasleek gaztelera erabiltzeko joera handiagoa agertu dute. gainera, nahiz eta euskaldunen presentzia handiko eremu soziolinguistikoan bizi, ama hizkuntzaren garrantzia ere aipatu du ikasle batek (h6), bere kasuan ama hizkuntza gaztelera denez, joera handiagoa du hizkuntza hori erabiltzeko. ikasle guztiek jarrera positiboa azaldu dute euskararekiko eta, ezagutza maila ona badute ere, faktore hauek
|
ez
dute erabilera ziurtatu eta gaztelera erabiltzearen hautua da ikasleen artean nabarmen. identitateak ere erabileran eragiten duenez, hurrengo atalean azaleratu dira honen ingurukoak.
|
|
2018
|
|
|
Bigarren arazoa" hizkuntza politikaren izaera bertikala" da, euskararen gainerako lurraldeetan ez bezala udalak kanpo uzten dituena. Iparraldean dauden 138 udaletatik hiruk baino
|
ez
dute erabilera sustatzeko horren garrantzitsua den udalerri mailako hizkuntza politikarik: Hendaiak, Miarritzek eta Baionak.
|
|
|
EGAren helburua, beraz, goi mailako hizkuntza gaitasuna eta giza komunikaziorako erabilera egiaztatzea da.
|
Ez
du erabilera berezietarako gaitasuna eskatzen (hezkuntza, itzulpena edo kazetaritza), baina komunikazio konpetentziaren erreferentzia gisara hartzen da irakaskuntzan eta beste hainbat esparrutan.
|
|
2019
|
|
|
bitarteko digitalak izatea eta hizkuntza erabiltzeko interesa izatea. digitalki indartsu diren hizkuntzetan hori gertatzen da ahalegin handirik gabe, ia automatikoki, baina belaunaldi berriek hizkuntza jakin hori ez badute" cool" tzat hartzen prozesua blokeatuta gera daiteke tenaza moduko batez: belaunaldi zaharrek
|
ez
dute erabilera digitala nahi, edo ez dira mundu digitalean sartzeko gai, eta gazteagoek ez dute mundu horretan erabiltzeko hizkuntza jakin hori aintzat hartzen. adiera teknikoan gerta daiteke adin bateko hiztunak hiztun osoak izatea, gramatika eta hiztegiaren kontrol osoa mantentzen dutelako. Baina, aldi berean, eremu digitalerako hizkuntza desegokitzat jotzea. horren adibide garbia da norvegieraren bi aldakuntza ofizialen kasua, Bokmål eta Nynorsk izenekoak. urte tarte luzean bi aldaeretako wikipediak neurri antzekoak izan dira, eta estimazio onenek (rehm g, de Smedt k, 2012; 81pp) erabiltzaileen proportzioa 7:1 eskalan ezarri dute. gaur egun, aldiz, Bokmål wikipedia lau aldiz handiagoa da, nahiz eta Nynorsk aldaerako wikipedia oraindik lehen 50en artean dagoen.
|
|
2022
|
|
|
Zentroetako profesionalei dagokionez, gure kasuan medikuen datuak eskuratu ditugu, eta taulan" elebidun" gisa ageri diren mediku horiek guztiak horrela izendatzeko kausa euskarazko B2 mailako ziurtagiri bat izatea denez, datu horietatik abiatuta ezin esan dezakegu profesional horiekin euskarazko arreta jasotzea bermatua dagoenik. Ez dago euskarazko arreta bermatuta dagoela adierazten duen ziurtagiri ofizialik, ziurtagiriek
|
ez
baitute erabilera bermatzen, baina elebiduntzat hartua izateko edo elebidun kontsideratzeko Euskarazko Gaitasun Agiria (EGA), C1, baino maila baxuagoa den ziurtagiri bat izatea ez da nahikoa, inolaz ere.
|
|
2023
|
|
|
Zumaiako haurren erabileraren jaitsiera ez da lineala: erabilera handiena haur txikienek dute (HH5), baina nagusienenek
|
ez
dute erabilera baxuena (LH6), izan ere, tarteko adina duten LH4koak dira euskaraz gutxien egiten dutenak.
|
|
|
erabilera handiena haur txikienek dute (HH5: % 85,4ko euskararen erabilera), baina nagusienenek
|
ez
dute erabilera baxuena (LH6: % 74,6), izan ere, tarteko adina duten LH4koak dira euskaraz gutxien egiten dutenak (LH4:
|