|
2021
|
|
|
Beste atzizki batzuk ikusten ditugu ezia, tate, tzia... izen abstraktuen sortzaile eta, beraz, hein handi batean tasun atzizkiaren baliokide; hain zuzen ere, euskarak askotan izango du tasundun eratorria (ahuldade/ ahulezia/ ahultasun, gabezia/ gabetasun eta abar) beste atzizki hauekin sortutako izenaren ondoan. Baina hemen aipatuko ditugun atzizkiok
|
ez
dute emankortasun handiegirik izan euskararen ondare lexikoan, eta ihartutzat eman ditzakegu euskara estandarrean hitz berriak sortzeko. Horien artean adibide gehien utzi dizkiguna ezia da (ikus Villasante 1974:
|
|
|
108] eginiko oin oharra), ekialdean behintzat joale eta abar erabiltzen direlako. Baina Azkaratek (1995) defendatu du horrelako formak ihartuak daudela eta
|
ez
dutela emankortasunik, joale ren ondoan* etorle ezinezkoa baita, orobat* ibiltzaile ere, egoile izan arren; hau da, aditz intrantsitiboetan salbuespenak dira le/ tzaile har dezaketenak. Bustitzaile, erretzaile, gibelatzaile, hiltzaile, sendatzaile edo zuritzaile eratorrien oinarri den aditza ez da intrantsitiboa (busti da, erre da, gibelatu da, hil da, sendatu da edo zuritu da), baizik busti du, erre du edo hil du laguntzailea eskatzen duen aditza (aditz trantsitiboa, alegia):
|
|
2022
|
|
|
Berriki gramatikalizatutako elementua ematen du. to eta ro atzizkiak aditzeta perpaus modifikatzaile gisa jokatzen duten zenbait hitzetan ihartuta baino ez ditugu ezagutzen, gaur egun
|
ez
dute emankortasunik. Ordea, ematen du hauek ere ez dutela berezko semantikarik izan.
|
|
|
erakusleak eta galdetzaileak, eta bezala eta bestela hitzak.
|
Ez
du emankortasunik, oso hitz gutxitan ageri da eta, beraz, ezin esan daiteke eratorpen atzizki bat denik.
|
|
|
Horiek badira aditzedo perpaus modifikatzaileak, baina ez dago argi hartzen duten atzizkia bera den kasu bietan, eta hala bada, partitiboa bera den edo aparteko eratorpen atzizki bat. Gainera, gaur egun, stative adverben eratorpenak
|
ez
du emankortasunik, erresultatiboenak ez bezala.
|
|
|
Beraz, sor daitekeen galdera da ea la atzizkia postposizioa ote den. Nire ustez, ezin argudia daiteke gaur egun postposizio bat denik ere,
|
ez
baitu emankortasunik. Hiztunak ezin du hura modu beregainean konbinatzeko operaziorik gauzatu eta, hori horrela, esan behar dena da atzizki hau hitz zehatz batzuetan ihartuta aurkitzen dugula, gaur egun modua adierazteko hitz deiktikoak direnak eta hitz horien baitan baino ez dituela ikasten hiztunak, ez sarrera beregain baten gisara.
|
|
|
Gauzak horrela, De Rijkek (2008) adberbialetan ageri den atzizkia aparteko atzizki eratorle gisa aurkezten du. Hori hala bada, gogoan hartu litzateke jada atzizki honek
|
ez
duela emankortasunik adberbialetan; izan ere, (r) ik bidez erator daitezkeen modifikatzaile guztiak erresultatiboak dira gaur egun (Krajewska, 2013: 11).
|