|
2008
|
|
|
Eze, beti kontuan izan behar duguna zera da, aintzinateko lekukotasuna ez dela gerokoa bezalakoa, zeharo alderantzizkoa baizik: antzinateko izenek, izen hutsak diren heinean,
|
ez
dute berez esanahirik eta ezin dira, beraz, neu rri jakin eta formal huts batean ez bada konparaketa lanetan erabili. Akitanierazko izenen eta geroko euskal hitzen arteko konparaketa batere arazorik gabe onartzen bada, ordea, (akitanierazko eta iberierazko izenen artean ez bezala) ekuazioaren esa nahia euskarak ziurtatzen duelako da.
|
|
|
Berdina esan deza kegu Anguelu> leku izenari buruz. Baina hitza mailegu zaharra dela onartzeak
|
ez
du berez toponimoaren antzinatasuna frogatzen, zeren toponimoa euskarak bizirik zuen hitzaren gainean edozein momentutan sortu izan zitekeelako. Hau da, ezin da baiez tatu besterik gabe Bizkaiko Ibarrangelua> III. menderako eratua zenik, angelu> > hitz arrunt bezala ordurako mailebatua zela baizik.
|
|
|
moldean, noski) bainan, ez da dudarik, helburu edo xede didaktikoak badituela gogoan. Euskaldunek
|
ez
dituzte beren ontasunak ezagutzen; beraz, erakusten dizkie. Kanpokoek ez dute uste Euskaldunek literatura bat badutenik; beraz, ezagutarazten die, jakintsun baten moduan, hots modu sinesgarri batean.
|
|
|
Maiz aipatu izan da Azkue «odol gorria» zela (Txomin Agirre «odol zurbilaren» aldean), bataren bitalismoa eta bestearen pasibotasuna irudikatzeko249 Esan beharrik ez dago, izaera bizi eta aktiboa izateak
|
ez
duela berez erromantizismoarekin zerikusirik, baina argi dago halako tenperamentua izatea ondo uztartzen dela joera erromantikoekin. Tenperamentu horrek Azkueren lanerako joera nekaezina eta are bere gustu zein sorkuntza estetikoen zergatia ulertzen laguntzen du.
|
|
2010
|
|
|
Hain da gaztelaniaren gizarte eragina eta ingurumeneko harreman sare informaletarainoko sarbidea sendoa, non gizarte eragin horrek beste elementuak (ama hizkuntza, lagunartea, auzo giroa eta eredua) kontrarrestatu egiten dituen eta, adin batetik aurrera, haurrik euskaldunenak ere gazte elebidun bihurtzen. Horrek ez du esan nahi, gazte euskaldun horiek inolako hobetu beharrik
|
ez
dutenik beren gaztelaniazko trebetasunetan218 Esan nahi duena da hemengo ikasle batek eta Gaztelako edo Andaluziako batek antzeko trebetasun pautak ageri dituztela batez bestean. Hots, hangoak bezain erdararen jabe direla hemengo gazteak, aldeak alde eta ñabardurak ñabardura.
|
|
2012
|
|
|
Batere punturik edo erdi punturik ez ditekeenean (millatatik batean) azken txatala puntu gabe doa. Biurgunean
|
ez
du berez puntu izan bear; baiña nik naiez bestera gertatu danean, ez dut itzuri (Orixe 1967: xiv).
|
|
|
hainbat testu beren jatorrizko testuingurutik atera eta liburu bakar batean jartzean, hautsi egiten ditu jatorrizkoek beren testuinguruarekin zituzten loturak, eta beste testu batzuekin jartzen ditu harremanetan, ezinbestean lotura berriak eraikiz. Kasu askotan, gainera, jatorrizko testuak beren testuingurutik ateratzean,
|
ez
ditu beren osotasunean ateratzen, baizik eta interesatzen zaion zatia soilik hautatuz eta itzuliz.
|
|
2013
|
|
|
Oro har, Frantziarenganako jarrera abertzalea nabaria zen Eskualduna astekarian, editorialetan bereziki, baina baita gerlako berriemaileen kroniketan ere, Jean Saint Pierreren artikuluetan oroz gainetik. Rémy Cazalsen taldeak dio soldaduek gerla
|
ez
zutela beren borondatez egin, ez zutela gerla egitea «onartu», baizik eta ez zutela beste hauturik eta gerla egitera «behartu» izan zituztela. Gure lanaren helburua ez da izan jakitea ea euskaldunek gerla egitea onartu zuten ala behartuak sentitu ziren.
|
|
|
gerlatik urrun bizi zirenek? ere berriak nahi zituzten, haien soldaduak zertan ziren jakin nahi zuten; agiri ofizialak ematen zituen xehetasunak orokorregiak ziren haientzat, eta
|
ez
zuten beren semeen, senarren edo aiten unitateei buruzko informaziorik eskuratzen.
|
|
|
Dena den, soldaduek propaganda haren baitan ez zuten gehiago fede handirik, hilabete batzuk iragan ondoan. Guri interesatzen zaigun kasuan, ordea, irakurleak ez ziren hainbeste soldaduak, baizik eta Euskal Herrian zeudenak, eta haiek
|
ez
zuten beren begiz ikusten zer gertatzen zen eta zer ez.
|
|
|
Ageriko arrazoiak lehenago aipatu arrazoi «politikoak» ziren, hala nola Frantzia defendatzearen aldekoak. Hori zen Eskualduna k eman nahi zuen mezua, nahiz eta horrek
|
ez
duen berez erran nahi euskaldunek horregatik onartu zutela gerla egitea.
|
|
2017
|
|
|
Eramanikako lanek motibazioa ez dela bakarrik politikoa eta arrazionala izaten erakusten dute: sentimenduak hunki dezake, banakako eta familiako memoriak eragina badute motibazioan, memoria luzea gaitzetsi gabe (gogoan ditugu euskara ikasi nahi duten gazteetan euskararen erabilera eskolan estigmatizatzeko «sinboloa» bezalako neurriek markatu dituztenak; alta aitonen denborakoak dira horiek, beraz gazteek
|
ez
dute berek larrutik ordaindu, baina burasoen oroitzapenak euskara ikasi nahi duten edo ez duten jendeen kontzientzian eta jarreran eragina badu).
|
|
2021
|
|
|
Esate baterako, osagarri zuzenak hartzeko gai dira (Miren eraman ostean) eta adberbioek modifikatzen dituzte (ikasleei zorrotz hitz egiteak ez du ezertarako balio; manifestua bat batean aldarrikatzea ideia ona izan zen). Izenek
|
ez
dute berez osagarriak hartzeko gaitasunik eta ez dira adberbioekin bateragarriak. pen atzizki izengilearekin eratorritako izenek, adibidez, osagarriak hartu ahal izateko, genitiboaren beharra dute(* manifestua/ manifestuaren aldarrikapena) eta adberbioen ordez, adjektiboek edo izenlagunek modifikatzen dituzte(* bat batean/ bat bateko aldarrikapena).
|
|
|
Zehazkiago esanda, hizkuntza gehienek
|
ez
dituzte berek sortzen terminoak, besteren batek sortutako terminoa egokitu baino ez du egiten. Baina horretan ere indar handiko baliabidea da hitz elkarketa.
|
|
|
24.3.3a Gramatiketan esan ohi da benetako aditz kopulatiboak izan eta egon direla: esanahi semantikoaren aldetik hutsak dira, eta subjektuaren eta predikatuaren arteko lotura bideratu besterik ez dute egiten, flexioari dagokion informazioa (denbora, aspektua, pertsona, modua) emanez; eta garrantzitsuena dena,
|
ez
dituzte beren subjektuak hautatzen, ez diete subjektuei murriztapenik ezartzen. Izan eta egon aditzak azaltzen diren perpaus kopulatiboetan atributuak hautatzen du subjektua, eta atributu subjektu erlaziotik datoz murriztapenak.
|
|
|
Hala ere, en atzizki erredundantea erantsita erabiltzen da inoiz, izena partitiboan dela maiz41: Baina arrazoirik nagusiena
|
ez
dute berek ezagutzen (Villasante); Horiek izan dira nire lanik nagusienak (Etxaniz); Badakizki[...] jakin behar dituen gauzarik nagusienak (Mitxelena); Seme alaba nagusienak, ez daude eskolarako (Etxaniz); Kain, Adanen seme nagusienak (Gerriko).
|
|
|
Kontuan hartzekoa da, halaber, konparazio perpausak
|
ez
duela berez alderatutako elementuen neurri zehatzen berri ematen, neurrien arteko alderaketa adieraztera mugatzen baita. Hala, goiko adibidean, perpausak ez digu Pekin eta Paris hirien tamaina zein den esaten, bien tamainen artean zer erlazio dagoen baizik.
|
|
|
Alde batetik, bistan da, perpaus nagusiko gertakariaren ondorio dena seinalatzen dute —autoa saltzearen ondorio da etxebizitza erostea, goiko adibidean—; ondorio hori, ordea, ez da gertakari gauzatu moduan agertzen, gertakizun moduan baizik, hau da, egilearen borondatean dagoen ondorio moduan. Helburuzko perpausak, hain zuzen ere,
|
ez
du berez ondorioa gauzatu denetz esaten —hori beste nonbaitetik jakin dezakegu edo testuinguruari esker ondorioztatu—; gertakari nagusiaren egileak ondorio hori lortzea duela xede, hori da helburuzko perpausak dioena. Beste alde batetik, berriz, xede hori perpaus nagusiko gertakariaren eragilea ere bada —etxea erosteko asmoak eragin du autoaren saltzea, adibidean— Ondorioa eta eragilea da, hortaz, helburuzko perpausak aipatzen duen gertakaria; helburua eta kausa aldi berean.
|
|
|
Izan ere, lehen perpauseko inor, beste inor eta besterik horiek ez dira guztiz bere eskuko elementuak, bigarrenari erreferentzia egiten diotenak baizik: inor horrek, esate baterako,
|
ez
du berez eta bete betean inor adierazi nahi, zu ez den inor baizik. Eta beste ere ezin da ulertu bigarren osagaiaren argitan ez bada:
|
|
|
ISaren osagai diren egiturek (perpaus erlatiboek zein bestelako modifikatzaile adjektibalek)
|
ez
dute berez behartzen halakorik; izatekotan, semantikak eta pragmatikak lagundu egiten dute edo eragotzi halako interpretazioa ematen artikuluz determinaturiko IS osoari.
|
|
|
Patxiren liburuak, eta [zuk idatzi dituzun] ak, ez zaizkio gustatzen [umorerik ez duen] ari. Perpaus horretan bi erlatibo dira ardatzik (agerian bederen)
|
ez
dutenak beren ondotik. Batean, izen ardatza liburu da, baina izen hori aurretik aipatua baita, ezabaturik gelditu da perpaus erlatiboaren ondoren.
|
|
|
27.3e Laburtuz, bada: eztabadako erregistroak (ni etorri naiz, zu bihar joango zara...)
|
ez
du berez alokutiboaren erabilera eskatzen, baina hikako erregistroak (hi etorri haiz), ordea, bai: Zuk joateko asmoa duzu, eta ni ere joango naiz; Hik joateko asmoa duk/ n, eta ni ere joango nauk/ n(* Hik joateko asmoa duk/ n, eta ni ere joango naiz).
|
|
|
Morfemak dira esanahia duten unitate txikienak, gehiago zati ezin daitezkeenak. Fonemak dira morfema baino txikiagoak, baina fonemek
|
ez
dute berez esanahirik. Morfologia da morfemen berri ematen digun gramatikaren atala, bai eta hitzak sortzeko morfemak nola antolatzen diren aztertzen duena ere (zergatik maltzurkeria bai, baina* keriamaltzur ez).
|
|
2023
|
|
|
Gauza jakina da euskararen ezagutzatik erabilerara tarte handia dagoela, hizkuntza guztiekin gertatzen den bezala. Izan ere, hizkuntza gaitasun nahikoa izateak
|
ez
du berez segurtatzen hizkuntza hori esparru desberdinetan erabiliko denik. Bestalde, euskarak erabilerarako esparru desberdinak beharrezkoak ditu.
|