|
2000
|
|
|
Irri zabala egin zenidan, erran nizunean baietz, baina
|
ez
nuela artean haren liburu famatua zatika baizen irakurri, hura Urbiaingo etxean banuen ere, ene prezeptore jaun Mar cel Dibarsoro zenak present gisa emanik; eta erran nizun, halaber, ezen zure mintzamolde pausatuak jaun Marcelena oroitarazten zidala, hain zuzen ere; eta erran nizun, finean, ezen jaun Mar celek Gero ko pasarteak diktatzen zizkigula aldian behin, euskaraz ere zerbait jakin genezan,...
|
|
|
Eta egia da ez zebiltzala urrearen gutizian, baina egia da, halaber, ezen, halarik ere, urrezko aro batean bezala bizi zirela, zeren deus guti behar baitzuten bizitzeko eta zeren haietarik nornahi baitzegoen prest, baita bere buruaren ukatzeko ere, baldin hura guztien onerako bazen, nola manatzen baitu ebanjelioak, nahiz eta haiek
|
ez
zuten artean Kristoren hitzaren berri... eta, aitzitik, guk gizon zuriok bai, nahiz eta gero ez dugun haren hitzik betetzen, zeren ipintzen baitugu bat bedera eta bat bederaren probetxua bertzeenaren gainetik.
|
|
2003
|
|
|
Gauzak
|
ez
nituen artean garbi, eta ez nintzen ausartu buru belarri zenbait bilera eta ekintzatan parte hartzen hastera. Hala ere gauza bat esango dizut, argi eta garbi.
|
|
2004
|
|
|
Bestetik, Estatu horietatik gurera etorri eta gurean bere familiaren segizioa finkaturik utzi duenak, zer eratako harremanak dauzka bere jatorriko Estatu molde horren kultura politikoarekin eta hemengo nazio auziarekin? Galdera horiei zor zaien erantzun sakonik
|
ez
dugun artean ez dugu jakingo zehatz mehatz nolako etorkin eredua sustraitu zaigun gure artean.
|
|
2009
|
|
|
–Akabatuko haut!?; berehalaxe itzarri zitzaion, ordea, kontzientziaren ahotsa, Jainkoaren bosgarren manamendua oroitarazten ziona: . Ez duzu hilko!?; Domingok
|
ez
baitzuen artean ahaztuta erlijioa; aitzitik: oinarritzat zuen, konfesioa eta Jauna hartzea ohikoak zituen behinik behin; non zegoen, baina, Jainkoa?; erlijioa zela-eta, Domingok edonoiz oroitu behar zuen, bestalde, sarjentua ere Jauna hartzera hurbiltzen zela, igandeetan zelaian izaten zutèn mezan; zer engainu zen hura, ordea?; bere ezinean, sarjentuaren urrezko hortza ostia ukitzen imajinatu zuen Domingok:
|
|
|
bihurgunea, atzera egiteko aukera zabaltzen ziona, berak bai baitzekien zer izan zitekeen ona erredura haientzat; jakingo ez zuen, bada, baldin eta berari ere hamaika aldiz erre bazitzaion esku besoetako azala, baita oinetakoa ere, batean ur irakina erori zitzaiolako eta bestean olio errea! Reginak bazuen, bai, intsusarekin egindako ukendu oliotsu bat, berak egiten zuena, amak irakatsitako errezeta bitarteko, nahiz eta azken aldi hartan don Zoilok errezetatutako ukendu bat ere erabili izan zuen, halibut arrainaren gantza lehengai zuena eta emaitza ezin hobeak eman zizkiona; gauza haiek behar zituen amak buruan, bihurgune hura begien aurrean, beraz?, baina nola
|
ez
baitzuen artean lezioa amaitu, aurrera egin zuen, bihurgunea alde batera utzita:
|
|
|
eta zer iruditzen zaizu, Nazario, pintore jaunak jauregiaren koadro bat egiten badigu? . Reginak bazekien bazirela argazkilari bakan batzuk, koloretako argazkigintzari ekin ziotenak, baina bazekien, halaber, koloretako argazkigintzak
|
ez
zuela artean arrakastarik lortu, kolorea den bezala finkatzea uste baino lan nekosogoa zelako, itxuraz, eta horregatik, beharbada, erantsi zuen?: Atseginago dut, gainera, pintura fotografia baino.
|
|
|
" Akabatuko haut!"; berehalaxe itzarri zitzaion, ordea, kontzientziaren ahotsa, Jainkoaren bosgarren manamendua oroitarazten ziona: " Ez duzu hilko!"; Domingok
|
ez
baitzuen artean ahaztuta erlijioa; aitzitik: oinarritzat zuen, konfesioa eta Jauna hartzea ohikoak zituen behinik behin; non zegoen, baina, Jainkoa?; erlijioa zela-eta, Domingok edonoiz oroitu behar zuen, bestalde, sarjentua ere Jauna hartzera hurbiltzen zela, igandeetan zelaian izaten zutèn mezan; zer engainu zen hura, ordea?; bere ezinean, sarjentuaren urrezko hortza ostia ukitzen imajinatu zuen Domingok:
|
|
|
Bidetik oztopoak banan banan kenduta, hantxe aurkitu zuen amak –amaren amatasunak– bihurgunea, atzera egiteko aukera zabaltzen ziona, berak bai baitzekien zer izan zitekeen ona erredura haientzat; jakingo ez zuen, bada, baldin eta berari ere hamaika aldiz erre bazitzaion esku besoetako azala, baita oinetakoa ere, batean ur irakina erori zitzaiolako eta bestean olio errea! Reginak bazuen, bai, intsusarekin egindako ukendu oliotsu bat, berak egiten zuena, amak irakatsitako errezeta bitarteko, nahiz eta azken aldi hartan don Zoilok errezetatutako ukendu bat ere erabili izan zuen, halibut arrainaren gantza lehengai zuena eta emaitza ezin hobeak eman zizkiona; gauza haiek behar zituen amak buruan –bihurgune hura begien aurrean, beraz–, baina nola
|
ez
baitzuen artean lezioa amaitu, aurrera egin zuen, bihurgunea alde batera utzita:
|
|
|
–Baditugu fotografia batzuk zuri beltzean, baina mundua den bezalakoa da, koloretan... eta zer iruditzen zaizu, Nazario, pintore jaunak jauregiaren koadro bat egiten badigu? –Reginak bazekien bazirela argazkilari bakan batzuk, koloretako argazkigintzari ekin ziotenak, baina bazekien, halaber, koloretako argazkigintzak
|
ez
zuela artean arrakastarik lortu, kolorea den bezala finkatzea uste baino lan nekosogoa zelako, itxuraz, eta horregatik, beharbada, erantsi zuen–: Atseginago dut, gainera, pintura fotografia baino.
|
|
2010
|
|
|
Ongi gogoratzen naiz elkarrizketa hartaz, tuberkulosia harrapatu gabea artean?, amaren aldekoa bainintzen garai hartan erabat; izan ere, ni ume bat nintzen, hamaika urte bete berri zituena, eta ez nuen ulertzen nola har zitekeen begiek ikustea eta belarriek entzutea miraritzat, baldin eta miraria, benetakoa? ...zundako mirari guztiak, baina, arrosa usainean bilduak zetozen!; ikusten ez zutèn begiek ikusten zutenek baino gehiago ikusteari dagokionez, berriz, ez zitzaidan buruan sartzen, ez asko ez gutxi; itsuak itsu-mutilak baino gehiago ikusten ote zuen, hortaz?; kostatu zitzaidan izebaren ikuspuntua neureganatzea!; badut, baina, izebaren beste esaldi bat, haren ikuspuntua osatzera etor daitekeena; amak
|
ez
baitzuen artean etsi, eta berriro tentatu baitzuen izeba, azken ahaleginean: –Nik ikusi nituen Limpiasko miraria ikusi zutenen begiak, eta begi haiek ez zuten gezurrik esaten, ez horixe!
|
|
|
Jainkorik balego, jakina?; burdinazko eskularruz emandako muturreko batek ez zidan kalte handiagorik egingo!; oraindik ere primeran oroitzen dut zure pausoz pausoko arrazoibidea, baita eten puntuek markatutako etenaldi hura ere. Jainkoa bera ere bai??, segundo pare batekoa, harik eta aurrera egin zenuen arte, Jainkoari buruzko zalantza jaurtitzen zenidala, ukotik gehiago zuena zalantzatik baino, azken hiru hitz haiek. Jainkorik balego, jakina? ...hitzari, honi falta zitzaiòn zehaztasuna; zuk ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute bezala, bat batean eraman ere; hotzak nengoen, ondorioz, mortua lautada zuri zabal bat zen, izotzak hartua?, hotzak eta nora ezean, hain egin zitzaizkidan gogorrak zure hitzak?; baina zuk
|
ez
zenuen artean bukatu, antza, eta are hotzago gelditu nintzen istant batzuk geroago, belarrietan ere min egin zidatèn hitzak entzun nituenean: –Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!?; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen?
|
|
|
Sozialistek, beraz, bazekiten zehatz mehatz zer zetorren, eta kontraproposamen idatzia prest zeukaten. EAJkoek
|
ez
zuten artean Batasunekoen proposamen berriaren letra txikia ezagutzen, baina bazekiten, ordubete lehenago sozialistek esanda, hauek ez zutela inolaz ere onartuko.
|
|
|
...zundako mirari guztiak, baina, arrosa usainean bilduak zetozen!; ikusten ez zutèn begiek ikusten zutenek baino gehiago ikusteari dagokionez, berriz, ez zitzaidan buruan sartzen, ez asko ez gutxi; itsuak itsu-mutilak baino gehiago ikusten ote zuen, hortaz?; kostatu zitzaidan izebaren ikuspuntua neureganatzea!; badut, baina, izebaren beste esaldi bat, haren ikuspuntua osatzera etor daitekeena; amak
|
ez
baitzuen artean etsi, eta berriro tentatu baitzuen izeba, azken ahaleginean: " Nik ikusi nituen Limpiasko miraria ikusi zutenen begiak, eta begi haiek ez zuten gezurrik esaten, ez horixe!
|
|
|
halako beldurra sartu zitzaidan zu zeure ateismoari buruzko esplikazioak ematen hasiko ote zinen, non atzera egin bainuen; eta, odola baretzen nuela eta erantzuna biguntzen, honela mintzatu nintzaizun segundo labur bezain amaiezin batzuen ondoren: ...auek, Damaso, ziurtasunaren faltan ziurtasun itxurako bat azpimarratzera jotzen dugula;" Baliteke" esan zenidan, baina" Baita zera ere...!" esaten ari zintzaizkidan, erantzunarekin batera zuzendu zenidàn irriak, harrokeriaren isla eta ispilutzat hartu nuenak, ez zidan besterik adierazten behintzat; esateko guztia esana genuen, itxuraz... zutitu ere egin nintzen aulkitik, baina
|
ez
zenuen artean bukatu, antza... mintzatu ere, halaxe mintzatu baitzintzaizkidan, ezustean: " Nola doakizu euskara hori?"; eta gehitu zenuen:
|
|
|
Ardi txakur alemanak". Meyer jaunak betaurrekoak zituen, kanpotik sartzen zen argiak —atezainak
|
ez
baitzuen artean atea itxi— argitzen zituenak eta begi urdin bi —beira urdinezko bi puxtarri iduri— gordetzen zituztenak. " Nik ere bi ditut, bi dogo aleman.
|
|
|
" Benjamin Maria haragi puska bat zen, gure odola zuena, bai, baina orban bat era bada, etxekoak ez ezik, mundu guztia ere lohitzen duena, Jainkoa bera ere bai... ...ni falta zitzaiòn zehaztasuna; zuk ez zenuen, beraz, Jainkoagan sinesten, eta aurkikuntza hura izugarria egin zitzaidan, toki abegikor batetik abegitasunik gabeko morturik mortuenera eraman banindute bezala, bat batean eraman ere; hotzak nengoen, ondorioz —mortua lautada zuri zabal bat zen, izotzak hartua—, hotzak eta nora ezean, hain egin zitzaizkidan gogorrak zure hitzak...; baina zuk
|
ez
zenuen artean bukatu, antza, eta are hotzago gelditu nintzen istant batzuk geroago, belarrietan ere min egin zidatèn hitzak entzun nituenean: " Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!"; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen... burutik ere pasatu zitzaidan zuk emandako argudioari aurre egiteko moduko argudioa:
|
|
2012
|
|
|
Ihes egin nion galderari erantzun orokorrak emanez, alegia, Enperadoreak eta Gorteak eskatutako guztia bete nuela esanez. Halere, ontzi mutil ziztrin maltzur bat funtzionario batengana joan eta, niregana keinu eginez,
|
ez
nuela artean gurutzea zapaldu esan zion; baina besteak, pasatzen uzteko aginduak hartuak zituenez, banbuaz hogei kolpe eman zizkion zital hari bizkarrean, eta geroztik ez ninduten berriz halako galderekin gogaitu.
|
|
2014
|
|
|
...ndu baino lehen, eta, ehuneko ehunean baieztatu ezin badaiteke ere, ziurrenik, ezkutuko ni neurotiko eta gorabeheratsuarekin topo egitean, hasieran soilik noizean behin baina denborak aurrera egin ahala gero eta sarriago, ia etengabera iristeraino, ihes egingo zidaten; U galdu ostean eta ofizialki artista bilakatu nintzenetik herri xeheenaren begietara, are modu nabarmenagoan egiaztatu dut jendeak
|
ez
duela artearen pack osoa eskuratu nahi izaten, ez duela (nire) sormenaren atzean dagoen eromena paranoia neurosia umore aldaketa atergabea pairatzea desio izaten, xerra mamitsuenaren atzetik besterik ez dabilela, alegia, auzoei kontatu ahal izateko txutxu mutxu dibertigarrienak; zure puska bat baino ez dute nahi, gazteagoak ginenean bezala eta kuadrillako gua [i/ p] enak txupitotarako eta taberna... Baina, ondoren, bankuren batean hondoratu eta gona berriak estalitako magala okaz estaltzen hasten bazinen lepo tolestuaren gaineko buru ia inkontzientetik, magikoki desagertzen zen gua [i/ p] a eta magikoki, baita ere, gelditzen zitzaion telefonoa bateriarik gabe; orduan, arratsalde osoan zurrutik hartu ez zuen errugabeak (nire kasuan, tradizionalki U k) desumiliatzen zintuen eta zurekin gelditzen zen mozkorra pasa eta etxera modu disimulatuan iristeko gai izan arte, halere astelehenean eskolan bakoitzak ez zuen zegokiona jasotzen, U ri ez baitzenion pribatuki mila esker lotsatu bat besterik ematen, ia ia inkognitoan, eta gua [i/ p] a ez baitzenuen popatik hartzera bidaltzen baizik eta popa gero eta modu begien bistakoagoan miazkatzen, erabat eskerdun bere segizioaren parte izaten jarraitzea baimentzen zizulako larunbat arratsaldean taularatu zenuen ikuskizun penagarria gorabehera.
|
|
2017
|
|
|
–Orduan entzun genuen lehen aldiz Frantziaren aldetik zerbait positiboa. Pribatuan ere
|
ez
genuen artean mezu baikorrik. Gero, Ayraulten hitz horiek baliatu genituen.
|
|
2023
|
|
|
BEZPERAN lantokiko mahaia eta inguruak txukundu ondoan, larunbat goiza maleta betetzen iragan du Eñautek, astelehenean goizean goizik abiatu behar baitu Bilboko aireportura eta hemendik hara
|
ez
baitu arterik aurkituko arropa hautatzeko, nahiz eta behin hasiz gero aise husten duen armairua. Bazkaria du gurasoen etxean, Miren arreba familiarekin etorri baita astea pasatzera.
|
|
|
–Nik
|
ez
dut arte sakroaz ulertzen, baina tailua ez zait oso ederra iruditzen, ez du ematen hagitz zaharra denik.
|