|
2007
|
|
|
Pasa gaitezen ariketak egitera, zeinetan azkeneko biek izan ezik, beste guztiek
|
ez
baitute aditzik aposizioetan. Ariketa guztiek azpian koadro bana dute lagungarri:
|
|
2008
|
|
|
Jakina da ere, aditzek gehien gehienetan denborari erreferentzia egiten dioten osagai sintagmatikoak onar ditzaketela, eta zentzu hori hainbat kasuk eman dezake tela aditzera, hala nola, inesiboak, ablatiboak, adlatiboak, instrumentalak eta baita soziatiboak ere (gauean, > ra, > ratsaldez, > rekin?). Jakin badakigu denborazko erreferentzia hauek normalean
|
ez
dutela aditzari dagokion
|
|
|
Grimshaw k (1990) eta Artiagoitiak (2000) aipatutako irizpideen arabera, plural marka hartzeak adieraziko luke ez dela, gertaera? izena (eta, beraz, izenak
|
ez
duela aditzaren argumentu egitura heredatu). Nobizio sarrera> elkartean, berriz, buru ez den osagaia, predikatu sintagmari dagokio, nobizio sartu?.
|
|
2010
|
|
|
Gipuzkeraz eta bizkaieraz atera nuen.
|
Ez
zuen aditzaren batasuna egiteko asmoa, beste betekizun bat zuen, baina berehalako batasunerako ere lagundu zuen bere bitasunarekin, bizkaitarrei batik bat.
|
|
2012
|
|
|
Multzo errematikoaren burua aditzarekin hasten duenean ere,
|
ez
du aditz trinkoarekin hasiko129, perifrastikoarekin baizik. Badirudi, bada, debeku horrek trinkoei gehiago eragiten diela perifrastikoei baino.
|
|
|
134 Ikusi besterik ez dago A tipoaren barnean ere aposizioen araberako aditzik gabeko enuntziatuak direla parentesien artean gutxien agertzen direnak, eta hori, gure ustez, enuntziatu mota horretan marka morfologiko bera agertzeak bi enuntziatuen (E1 eta E2) arteko lotura sendoagotu egiten dutelako gertatzen da. Aitzitik, enuntziatu parentetikoa, inolako lotura morfologikorik
|
ez
duten aditzik gabeko sintagmek osatzen dutenean, parentesien artean edo marren artean demarkatzeko joera izango du. Bada, beraz, parentesia E1 eta E2 enuntziatuen arteko haustura graduaren adierazle.
|
|
|
4.2.4.2.2 Morfologiazko loturarik
|
ez
duten aditzik gabeko enuntziatuak
|
|
|
4.2.4.2.2 Morfologiazko loturarik
|
ez
duten aditzik gabeko enuntziatuak
|
|
|
2) Ez dago izenari hertsiki loturik, adjektibo atributua edo adjektibo laguntzailea egon dagoen bezala eta, bestetik,
|
ez
du aditzarekin predikatiboek izan dezaketen loturarik ere.
|
|
2013
|
|
|
Jane larrituta zegoen. Elizabethek begirada esanguratsua jaurti zion Lydiari; baina Lydiak inoiz
|
ez
zuen aditzen ez ikusten aintzakotzat hartu gura ez zuenik, eta alaikiro jarraitu zuen:
|
|
|
Egunero sartzen da gure bizietan, begirale, zer egiten dugun zain, piezaz pieza atontzeko geroaren puzzlea, eta gu, gehienetan, ez gara ohartzen. Gero, etorkizunean, baldintza erabiltzen dugu damua edota zalantza adierazteko; lehenaldian erabili behar, erremediorik
|
ez
duen aditz denboran.
|
|
2015
|
|
|
|
Ez
ditut aditzak izenak bezain ondo gogoratzen baina uste dut aurkitu dutela dioela.
|
|
2016
|
|
|
– “Aitortu behar dizut ez duzula ondo hitz egiten gaztelaniaz sermoian,
|
ez
dituzula aditzak ondo jokatzen”.
|
|
2019
|
|
|
Eta barrenean, pertsona markarik eramaten
|
ez
duten aditzak izanen ditugu. Partizipioaren eta aditzoinen bitartez osatzen direnak.
|
|
|
Hori hala dela frogatzeko ikusi bertzerik
|
ez
dugu aditzarekin nola jokatu zuten.
|
|
|
Aginte esaldietan aditzaren eta erakuslearen beharra nabaria da; izan ere, horiek asmatu baino lehen, hiztunak lagunaren eskuan zerbait ikusi... eta, gero, eskaera egin zuen. Zerbait hori esku, harri... izena zuen edozein gauza izan zitekeen; baina, hiztunak zerbait hori ezagutu
|
ez
zuelako aditza eta erakuslea erabili zituen.
|
|
|
" Argumentu horiek bere garrantzia dute; baina, hau edo bertzea frogatzeko nahikoa ez direlako, halabeharrez, froga eske bertze leku batera joan behar dugu" ahaztu ez dugulako, iruditu zaigu bazterketa hau egin baino lehen, beharrezkoa dela perifrastikoaren hasmentara joatea ongi baloratzeko nolakoa izan zen trantsizio hau: oinarri batetik, zeinetan
|
ez
zuten aditzak jokatzeko inolako prozedurarik, hurrengo mailara goiti eginik, non lehendabiziko aldiz aditzak jokatzen hasi baitziren. Trantsizio hori oso garrantzitsua iruditzen zaigu.
|
|
2021
|
|
|
ekarri aditzak norbaitek zerbait ekartzea eskatzen du (beraz, nor eta zer argumentuak ezinbestekoak ditu, eta anitzetan nori ere). Baina
|
ez
du aditzak berez eta ezinbestean eskatzen nola ekarriko duen, noiz, norekin edo zergatik, horiek guztiak gertaera posibleen konstanteak baitira. Gertaerak beti gertatzen dira noizbait, nonbait, nolabait... zirkunstantzia batzuetan alegia.
|
|
|
Gertaerak beti gertatzen dira noizbait, nonbait, nolabait... zirkunstantzia batzuetan alegia. Horiek
|
ez
ditu aditz batek, honek edo besteak, berez eta bereziki eskatzen. Nahi izanez gero, hiztunak zehatz ditzake, jakina, edo ez, baina ez da aditzen kontua hori.
|
|
|
Haurrek aulkia bota dute. Badira subjektutzat kasu ergatiboko sintagma hartu arren, objektu zuzenik
|
ez
duten aditzak: Jonek oso ondo eskiatzen du.
|
|
|
23.2.2.2a Subjektu funtzio sintaktikoa betetzen duen argumentua baino hautatzen
|
ez
duen aditzari esaten zaio aditz intrantsitibo; objekturik hartzen ez duenari. Da laguntzailea hartzen dute aditz intrantsitibo gehienek (intrantsitibo absolutibodunek, alegia); eta perpausean absolutibo kasua hartzen du aditzaren argumentu bakarrak.
|
|
|
Har dezagun, esate baterako, Patxi hunkituta/ negarrez inguratu zen adibidea. Hunkituta eta negarrez subjektuari begirako bigarren mailako predikatuak dira, subjektuaren une bateko egoera deskribatzen dutenak; berez
|
ez
dute aditzak adierazten duen ekintza (‘inguratzea’) nola gertatzen den deskribatzen. Baina lehenean (hunkituta) egoera soil gisa ulertuko dugu; aldiz, bigarrenean (negarrez) egoera eta jokabidea, biak uztar daitezke.
|
|
|
25.1.1f Iparraldeko euskalkiek aditzoinaren eta partizipioaren arteko bereizketa formala partizipio atzizkirik
|
ez
duten aditz zenbaitetara ere zabaldua dute. Izan ere, ki atzizkiz bukaturiko aditzetan, k aditz erroko morfema gisa eta i partizipio marka gisa berranalizatu dira, eta beraz, k vs ki bereizketa dugu aditzoinaren eta partizipioaren artean:
|
|
|
hil da/ hil du; atera da/ atera du; zuritu da/ zuritu du (§ 23.2.2.2f, § 23.2.2.5c, § 23.2.2.5d). " Kausatibo lexiko" deitzen diete Ortiz de Urbinak (2003a) eta Oyharçabalek (2003b) horrelakoei1 Absolutiboko argumentua besterik
|
ez
duten aditzak dira forma kausatiboa horrela adieraz dezaketenak; eta horien artean ere, jarduera edo gertatzea adierazten duten aditzek ez dute balentzia aldaketa onartzen (gertatu da/* gertatu du; mintzatu da/* mintzatu du); ezta aditz bihurkariek ere (ikus § 23.2.2.2): jantzi dut edo garbitu dut aditz trantsitibo hutsak dira, ez jantzi naiz eta garbitu naiz bihurkarien aldaera kausatibo edo arazleak.
|
|
|
11 tu ezta moldeak moduzko adieran
|
ez
du aditz guztietara hedatzen den tradiziorik. Aldiz, tu ezta ere moldea, kontzesiozko balioarekin, arrunta da hizkera horietan (ikus 39 Kontzesio perpausen kapituluan § 39.3.5c atala):
|
|
|
77; Garzia 2014a). Sekuentzia mota horiek guztiek
|
ez
dute aditza kokagune berean izaten; hau da, ez dute erakusten goian ordena kanoniko edo neutrotzat hartu duguna.
|
|
|
41.4.2c Adizki analitikoetan, ostera,
|
ez
dugu aditzari horrelako markarik gaineratzeko modurik. Bai adberbioa baino ez dugu:
|
|
|
Ikerketa honek
|
ez
du aditz ezaugarri bakoitzaren aldakortasun faktorea kontuan hartu, ezta bere inplikazioa bariazio ereduak eratzeko ere; hau da, aditz aldagai jakin batek taldeen osaketan izan dezakeen aldaera kopuruak duen eragina sailkapenean. Adibidez, orainaldiko izan [hura zuei] aditzaren aldagaiak, 27 aldaera dituenak, lotura handiagoa izan dezake aldaera asko dituzten beste batzuekin, gutxi edo bat ere ez duten beste batzuekin baino, hala nola orainaldiko izan aditzaren [hura] da aldagai bakarra duenarekin.
|
|
2023
|
|
|
Belarriak buxatu zaizkit, ez dut ondotik pasatzen diren kotxeen burrunbarik aditzen, ezta elkarrizketak iraun bitartean frontoitik zetorren zalaparta ere. Metro gutxitara dagoen Jazz Berri zaharreko" Bunba, bunba, bunba" baino
|
ez
dut aditzen barreneko isiltasunaren ezkerreko birikan," tukutukutuku tukutuku tukutuku".
|