|
2002
|
|
|
Bigarren maila?
|
ez
kontributiboa, da.
|
|
|
Honen helburua beharrizanean aurkitzen diren pertsonen errenten gabezia konpentsatzea da, eta, hain zuzen ere, laguntza hori talde profesional jakin bati lotuta ez dagoenez, ez da eskatzen Gizarte Segurantzari aurretiaz ordaindu beharrik izatea. Hortaz, prestazio
|
ez
kontributiboak aurrerapauso bat dira gizarte prestazioen arloan unibertsaltasuna lortzeko.Dena dela, maila hau oso mugatua da espainiar estatuan, eta, gainera oso berandusortutakoa, 1990ean hain zuzen. Maila honek ezinduak eta kontribuziozko mailansartzen ez diren baliabide gabeko urtetik gorakoak baino ez ditu bere gainhartzen (azken hauek, gehienetan, prestazioetako eskubidea izateko behar direnurteak ez kotizatzeagatik).
|
|
|
Kontuan hartzekoa da, azkeneko hamarkadetan prestazioak eskuratu ahal izateko baldintzak gogortu egin direla.Horrek, lan merkatuaren eskasiari lotuta, zergazko Gizarte Segurantzatik, kanporatzea? eragiten du, eta ez maila
|
ez
kontributibokorantz soilik, baizik eta baita Gizarte Laguntzarantz ere.
|
|
|
Horren ondoan, gizarte zerbitzuei dagozkien gizarte segurantzaren prestazioen eskumenak transferituak izan dira, (elbarrien berreziketa eta birgaikuntza, eta zahartzaro laguntza) eta baita erretiroko eta elbarritasuneko prestazio
|
ez
kontributiboen kudeaketa ere. Prestazio horien kudeaketa ekonomikoa transferitzekojarrera eta, ostera, prestazio kontributiboena ez transferitzeko espainiar gobernuenjarrera desberdin horren zioa honako hau da, alegia, azken hauen garrantzia paregabeki handiagoa dela eta, horri loturik, legebidezkotasun sozial handiagoa ematendutela.
|
|
2006
|
|
|
Jaso gabeko pentsio orekatzaileak etorkizuneko pentsio
|
ez
kontributiboa arriskutan jarri
|
|
|
Lan txiki batzuk (umeak zaintzea, baina kotizaziorik egin gabe) egiten ditut bizi ahal izateko, baina erretiroa hartzeko adina gerturatzen ari zait eta, inoiz ere kobratu ez dudan pentsio batengatik, Estatuaren pentsio
|
ez
kontributiboa hartu gabe geratuko ote naizen beldur naiz.
|
|
|
Gizarte Segurantzaren Lege Orokorrak 65 urte beteak dituzten pertsonei erretiro pentsio
|
ez
kontributiboa jasotzeko eskubidea aitortzen die, ezarritako mugak (2006rako, 4.222 euro urtean) gainditzen dituzten errenta edo bestelako diru sarrerak ez badituzte.
|
|
|
Hurrengo pausoa emateko 65 urteak bete arte itxaron duzu: orduan jo ahal izango duzu Gizarte Segurantzaren dagokion bulegora, pentsio
|
ez
kontributiboa eskatzera.
|
|
2007
|
|
|
Ostera, Osakidetzaeta IMSERSO transferituta daude. Beraz, osasun publikoa edo pentsio
|
ez
kontributiboak EAEren eskuduntza dira. Era berean, Gizarte Segurantzatik kanpo, EAEkgizarte gastu garrantzitsuak egiten ditu:
|
|
2008
|
|
|
Zenbateko hori familia osatzen duten pertsonen kopuruaren araberakoa da. Estatuak prestazio ekonomikoa bermatzen die erretiro, elbarritasun eta premia egoeran dauden herritarrei Baliaezintasun
|
ez
kontributiboko pentsioa eskatzen ahal da onuraduna 18 urtetik gorakoa eta 65 urtetik beherakoa denean eta gutxienez %65eko ezgaitasuna duenean. Gainera, eskatzaileak legez Espainian bizi behar du bost urtetik gora eskaera egin aurreko bi urteak.
|
|
2010
|
|
|
Bereziki alargunen egoera aztertuko dugu, gizarte zaurgarritasuna pairatzen duen talde esanguratsua baita. Kasu honetan, alargun bati egin zaio elkarrizketa (7 E), umezurtz pentsioa jasotzen duen bati (8 E) eta
|
ez
kontributiboa den pentsioaz gain oinarrizko errenta ere jasotzen duen bati (6 E). denez, elkarrizketatu bakoitzari ezizen bat eman zaio.
|
|
|
Adin talde honetan ere hainbat egoera topa ditzakegu. Alde batetik, kotizazio nahikorik ez dutenak eta, beraz, kopuru baxuko pentsio
|
ez
kontributiboa jasotzen dutenak, hauen kasua Emilio (E 6), jada komentatu egin dena azaletik bada ere, eta Mercedesena (E 8) da; Mercedesek 73 urte ditu eta bere bizitzan zehar aldizkako enpleguak izan dituenez, soilik hamaika urtez kotizatu egin du, gaur egun umezurtz pentsio bat kobratzen du.
|
|
|
Errealitate ezberdinengatik: enpleguaren behin behinekotasunagatik, beken ezaugarriengatik edota prestazio ekonomiko eskasengatik. Oinarrizko Errenta, pentsio
|
ez
kontributiboak, alargun pentsioak?. Pertsona hauek gabezia nabarmenak erakusten dituzte hainbat oinarrizko beharrizanetan eta zailtasun handiak izaten dituzte gutxieneko bizitza duin bat aurrera eramateko.
|
|
2012
|
|
|
Pentsiodunek ere ordaindu egin dituzte botikak, soilik prestaziorik gabeko langabeentzat eta pentsio
|
ez
kontributiboak jasotzen dituztenentzat izango dira doakoak aurrerantzean. Horixe erabaki zuen Espainiako Gobernuko ministro kontseiluak.
|
|
2014
|
|
|
Independentzia ekonomiko barik askatasuna eta independentzia pertsonala hitz hutsak baino ez dira eta. Izan soldata baxuagoak ditugula; izan lan prekarioagoak ditugula; izan feminizatutako sektoreak egokitzen zaizkigula; izan genero ikuspegirik gabeko aurrekontuak onartzen direla; izan emakumeak garela pentsio
|
ez
kontributiboak jasotzen ditugunak; izan zerbitzu sozialak eta publikoen murrizketetatik etortzen diren lanak gure gain erortzen direla; izan kristalezko sabaia; oinarrrizko eskubide sozialak ukatzen zaizkigu, emakumeok sortutako aberastasun ez kontabilizatua eta ez ordainduaz jabetzen diren bitartean. Zer esanik ez merkantzia bezala erabiltzen ditugun langile klaseko emakume migranteen kolektiboaz, sexu lanak eta zainketak egiten, krisitik era erraz batean ateratzeko erabiltzen ditugunak eta egun hain kriminalizatuak daudenak.
|
|
2015
|
|
|
Printzipioz, aurretiaz esandakoarekin pentsa genezake Gizarte Segurantzaren erregimen ekonomikoaren gain autonomia erkidegoek ez dutela eskumenik, baina ez da horrela. Bereizi behar da prestazio kontributiboen eta
|
ez
kontributiboen artean. Lehenengoen kasuan, Estatuak izango du eskumena, baina bigarren motatako prestazioetan, aldiz, autonomia erkidegoek eskumena bereganatu ahal izango dute, Gizarte Segurantzaren Lege Orokorraren 38.4 artikuluari jarraituz.
|
|
|
Ekonomia kudeaketari dagokionez, esan beharra dago jada eskumena autonomia erkidegoetan finkatuta dagoela, hau da, zerbitzu horiek kudeatu ahal izateko Estatuak besterendu dizkie giza baliabideak eta materialak. Pentsio
|
ez
kontributiboetan adibidez, posible da desberdintasunak egotea onuradunen artean, kontuan izanik zein lurraldetan duten egoitza. Aldiz, pentsio kontributiboetan hori ezinezkoa da.
|
|
|
Valdés dal Ré k, bere aldetik, askotariko sistema baten aurrean gaudela dio eta ez sistema misto baten aurrean. Horregatik, Konstituzioaren 41 artikulua modalitate kontritutiboan zein
|
ez
kontributiboan koka daiteke.
|
|
|
3 Sistemaren oinarrizko printzipioak unibertsaltasuna, batasuna, solidaritatea eta berdintasuna dira, eta Estatuari dagozkio antolamendua, jurisdikzioa eta gizarte segurantzaren inspekzioa. Hasiera batean, sistemak bakarrik langileak babesten zituen, baina ondoren, haren ezarpen eremua zabaldu da, jada ez direlako langileak eta haien senideak babesten bakarrik, baizik eta ezaugarri
|
ez
kontributiboak betetzen dituen pertsona oro ere. Aldaketa hori abenduaren 20ko 26/ 90 Legearen onarpenarekin egin zen, zeinetan gizarte segurantzaren pentsio ez kontributiboak onartu ziren.
|
|
|
Hasiera batean, sistemak bakarrik langileak babesten zituen, baina ondoren, haren ezarpen eremua zabaldu da, jada ez direlako langileak eta haien senideak babesten bakarrik, baizik eta ezaugarri ez kontributiboak betetzen dituen pertsona oro ere. Aldaketa hori abenduaren 20ko 26/ 90 Legearen onarpenarekin egin zen, zeinetan gizarte segurantzaren pentsio
|
ez
kontributiboak onartu ziren. Horrela, langile izatetik espainiar herritar izatera pasatu da eta kotizatzeko baldintzatik egoitza Espainian izatera.
|
|
|
Alarcon Caracuel ek dioen bezala, beharrizan egoera pentsio kontributiboetan langileari bere lan bizitzan gertatutako egoera zehatz batzuekin lotzen da (adibidez, gaixotasun batek lanera joatea oztopatzen dio?). Pentsio
|
ez
kontributiboetan, aldiz, beharrizan egoerak pentsioaz disfrutatu aurretiazkoa izan behar du, pobrezia egoerarekin lotuta baitago. Kontribuzio modalitatean, derrigorrezkoa da sisteman afiliatzea eta kotizatzea; eta modalitate ez kontributiboan, aldiz, onuradunek ez dute inongo aurretiazko erlaziorik sistemarekin.
|
|
|
Pentsio ez kontributiboetan, aldiz, beharrizan egoerak pentsioaz disfrutatu aurretiazkoa izan behar du, pobrezia egoerarekin lotuta baitago. Kontribuzio modalitatean, derrigorrezkoa da sisteman afiliatzea eta kotizatzea; eta modalitate
|
ez
kontributiboan, aldiz, onuradunek ez dute inongo aurretiazko erlaziorik sistemarekin.
|
|
|
Printzipio honek bi esanahi ditu: alde batetik, sistema kontributiboan, lanean dauden pertsonek lan egin ezin duten pertsonen pentsioak finantzatzen dituzte, eta sistema
|
ez
kontributiboetan, aldiz, baliabide nahikorik ez duten pertsonen pentsioak zerga orokorren bidez finantzatzen dira. Bestalde, kontuan hartu behar da gaur egun dagoen lurralde dimentsioa, eta, horrela, derrigorrezkoa da autonomia politikoaren eta finantzaketaren gogoeta bateratua egitea.
|
|
|
Kasu honetan, prestazioa jasotzeko babestutako arriskua eta errekurtso falta frogatu behar dira. Dena den, bi betekizun horiek zalantzak sor ditzakete prestazio
|
ez
kontributiboekin alderatuz gero, zeren azken horiek jasotzeko ere betekizun berberak bete behar baitira.
|
|
|
Horietatik arazo gehien sortzen dutenak gizarte segurantza eta gizarte laguntza edo asistentzia kontzeptuak dira, zeren Estatuaren, autonomia erkidegoen eta udalen arteko eskumenen banaketan hainbat arazo sortu baitira. Gaur egun, eskumen banaketen mugaketa zehaztugabea da, gizarte segurantzak alde asistentzial edo
|
ez
kontributiboa ere baitu, eta horrek zaildu egiten du gizarte asistentziaren prestazioekiko mugaketa egitea.
|
|
|
Horrela, Borrajo k 1990 urtean, gizarte babesaren barnean, honako elementu hauek barneratu zituen: a) gizarte segurantza publikoa, izaera kontributiboarekin; b) gizarte asistentzia, publikoa, izaera
|
ez
kontributiboarekin; d) zerbitzu sozialak, autonomia erkidegoek edota erakunde lokalek kudeatuta; e) osasun zerbitzua. Hurtado González-ek sailkapen hirukoitza egiten du gizarte segurantzaren eta gizarte babesaren arteko desberdintasunez aritzen denean:
|
|
2017
|
|
|
Enpresa arruntetan baino apalagoak izaten dira soldatak zentro berezietan. Era berean, kontuan hartu behar da urritasun fisikoren bat duten gehienak pentsionistak direla, eta pentsio
|
ez
kontributiboak jasotzen dituztela (%20k egiten dute lan eta %77 dira pentsionistak). Bi faktore horiek batuta, emaitza kezkagarria ateratzen da:
|
|
2019
|
|
|
" Bereziki nabarmendu eta aldarrikatu nahi dugu alargunek %100eko pentsioa jasotzeko eskubidea dutela. Pentsio
|
ez
kontributiboak dituztenek, gehienak emakumeak, gutxieneko pentsio bat bermatua izan behar dute, pentsioen arteko arrakala desagerrarazteko".
|
|
|
Bere lan erreferenteetako batean (Duran 2014), pertsona helduek familia ereduetan duten paper ekonomiko aktiboa azaleratu zuen. Adibide bat ipintze aldera, soilik parametro monetarioetan, pentsio kontributiboetatik eta
|
ez
kontributiboetatik bizi diren familia unitateak nagusiki jubilaziotik, baina baita ere alarguntza, menpekotasun egoerak eta bestelako kasuak aintzat hartuzEspainiako Estatuan 2012an %32, 68 zirela azaleratu zen. Horietan, gainera, adin guztietako populazioaren %25, 7 bizi zen, hots, ez ziren zaharrez osaturiko familia unitateak soilik.
|
|
2020
|
|
|
Baita ere 65 urtetik beherako datuak ere. Gero, eskatu behar diogu pentsioekin tramuak egitea, hasiko zara 400 eurokoarekin(
|
ez
kontributiboa), 600, 700, etab. Datuak jakin nahi ditugu eta ez dituzte eman nahi. Guk beti esaten dugu:
|
|
2021
|
|
|
txantxetan ari zara?", dio Arrugaetak. " Itxaron behar dugu ez dakit zer adinera heltzea, pentsio
|
ez
kontributiboa eskatzeko". Aristizabal antzeko egoeran dago:
|
|
2023
|
|
|
Hego Euskal Herriko biztanleen %22, 3 dira pentsiodunak, eta haien artean alde handiak daudela azaldu zuen. Pentsio
|
ez
kontributiboa jasotzen dutenen egoera lazgarria deskribatu zuen, eta emakumeen egoera are zaurgarriagoa dela nabarmendu: «Bakarrik bizi diren askok ezin dute egin bizitza duinik».
|
|
|
Gainera, begirada nagi eta begi bakarreko horrek eraginda, ahaztu egin dugu hamarkadatan emakumeek ez dutela etxetik kanpo lanik egin; eta, horren ondorioz, eurek kobratzen dituztela pentsio baxuenak(
|
ez
kontributiboak), eta eurak direla, nagusiki, egun enplegu prekarizatu, partzial eta gaizki ordainduak dituztenak. Horri aurre egiteko ez bada neurri politikorik hartzen, emakumeak izango dira etorkizunean ere gutxieneko pentsioa jasoko dutenak, lan merkatuan sartu arren.
|
|
|
Espainian, nolako egurra halako ezpala, Bismarcken banaketa sistema kontributiboari jarraituz (langile bakoitzak kotizatutakoarekin lotua) 1919an sortu zen Gizarte Segurantza, Langileen Erretiroa izenarekin. Erresuma Batuan eta beste lurralde, berriz, Beveridge izenaz ezagutzen den sistema
|
ez
kontributiboa ezarri zen, non birbanaketa osagaia agertzen den, alegia, langile gehienei asistentzia pentsio finkoa eta berdina ematea.
|