|
2001
|
|
|
Frankotan ezinbestean, erdaldunekin ari ginelako eta erdaldun horiek euskara
|
ez
zekitelako eta gu txikiak ginelako; euskara jakiteaz gainera, erdararen bat ikasia genuenez gero, gu izaten ginen, eta gu izaten gara orain ere, besterekin erdaraz mintzatzen garenak. Zenbait gauza, eta ez dira nolanahiko gauzak, beti gure artean erdaraz agertu izan dira.
|
|
|
Ezaugarri nabarmena eta, erabat, itxaropenez bete gaitzakeen ezaugarri osasungarria. Gehiegitan, izan ere, ibili izan gara elkarren berri
|
ez
genekiela eta jakin ere nahi ez genuela, ez oraingoek lehengoen, ez alde batekoek bestekoen. Zaharrak, batik bat, ez genituen aldi batean gure artean nahi, ortografia moldakaitza erabili zutelako, mordoiloegi idazten zutelako eta aipatuko ez ditudan beste mila arrazoi eta aitzakia bide zirelako.
|
|
|
Segur naiz ezetz: orain zer esango lukeen, horixe da
|
ez
dakidana eta jakin gogo nukeena. Segur dakidana besterik da:
|
|
2002
|
|
|
Hasteko, ez du aparteko ahaleginik egin hizkuntza ikasteko. Ez, bere erdaldun ikaskideekin erkatzen badugu behintzat, hauek normalean erdaraz baizik
|
ez
dakitelako eta euskal gaiak euskaraz segitzeko eginahal handia egin behar dutelako.
|
|
|
Eta zientziako artikulu guztiak ere euskaraz? Eta Parisko unibertsitateetako ikerlariak, eta Harvardekoak, eta Oxfordekoak, kezkatuak egongo balira euskaraz
|
ez
dakitelako eta euskaraz argitaratu ezin dutelako. Eta Ameriketako Estatu Batuetako presidentea euskaraz mintzatuko balitz gaizkiaren indarrak mundutik garbitu nahi dituenean?
|
|
2003
|
|
|
Ez zara horretaz ohar  tzen ala? Euskararen alde bermatzen diren anitzek euskara
|
ez
dakite eta ez dute ikasteko kemenik ere erakusten. Zuen lurralde zatian, modatik kanpo dagoelako gaurkoan, armatua ez baina borroka aski zaiela irudi du.
|
|
|
Euskaldun batzuei halako zerbait gertatzen zaie erdaldunarekin giza eta gizarte harremanak garatzerakoan, zeren harekiko harremanak garatu nahi baldin badituzte beren ezaugarrietako bat edo batzuk baztertu eta bestearenak hartu behar baitituzte eskuetan; egia esan, bestearen hizkuntza ere badakite eta horregatik ez zaie hain bortitza egiten erdaraz min  tzatzea. Baina erdara dakite, jakin, erdaldunek euskararik
|
ez
dakite eta! Komunitate bi ez dira izango, horrela nahi baldin baduzu; baina orduan estatus desberdineko komunitate kideei buruz hitz egin litzateke.
|
|
2006
|
|
|
Segidan, kontatu zidan aingirek asko irauten dutela uretatik kanpo eta ez dela harrigarria gauez aingiraren bat topatzea ihintzak edo euriak bustitako belazeetan sigi saga, lamiak eta sugeak bezain isilpean eta limurtzaile. Kontatu zidana egia zen ala Umbertoren irudimenak asmatua,
|
ez
dakit eta bost axola, sekula ez dut Umbertok esaten zizkidanak egia ziren konprobatzeko premiarik izan.
|
|
2007
|
|
|
–Lisak, harri harri eginda?. Nik
|
ez
dakit eta ezer botika horietaz! Bestelako drogak hartzen ditut!
|
|
|
Leku horretarako jendeek ez dute ez jainkorik, ez eidolorik, ez elizarik. Izkiriatzen ere
|
ez
dakite eta eguneroko lanendako gerletan irabaziak dituzten esklaboak dituzte erabiltzen.
|
|
2008
|
|
|
Umeak ez daki bera holakoxea bihurtuko dela noizbait eta zaharra ez da oroitzen bera holakoxea izana dela.
|
Ez
jakite eta ez oroitze horiei esker irauten du, bere eskasean, belaunaldien arteko tratuak.
|
|
|
Agian, bidean zehar topa genitzakeen zailtasunen berri izan banu, adopzioaren munduaz gaur egun dakidana âez gehiegi, hala ere, ez pentsa dakidana gure eta gure ingurukoen esperientziatik baino askoz haratago doanikâ jakin izan banu, erantzuna bestelakoa zatekeen.
|
Ez
dakit eta ez dut inoiz jakingo.
|
|
2009
|
|
|
Oso erraz ulertzekoa da, hain zuzen ere horrexegatik, Euskararen Legeak benetako elebitasun baten aldeko apustua egin eta hartara pixkanaka iristeko neurriak ezartzea. Izan ere, euskararen ezagutza eta erabilera herritar guztien integraziorako bide eta tresna baldin badira, beharrezkoa dirudi elebitasuna euskal gizarte osoaren helburu izatea, euskaraz badakitenena eta euskara erabiltzen dutenena bezala, oraindik euskaraz
|
ez
dakitenena eta erabiltzen ez dutenena, guztiena, alegia.
|
|
2010
|
|
|
Berrogeita hamar urte paseak dauzkanean ezagutzea bere aita, hobeto esanda, gurasoak zirela uste zituenak izeba osabak izatea, eta izeba, berriz, ama eta ezezagun bat aita dela jakitea seko erortzeko modukoa da. Kontatu, Ramon, zer gertatu zaion, Andresek
|
ez
daki eta.
|
|
2011
|
|
|
–Ez dizut esaten hau mailegua denik, gogor lan egin eta laster itzuliko dizugunik... ez dakit, ez dakit,
|
ez
dakit eta ez dizut gezurrik esan nahi... Baliteke itzultzea... eta baliteke honek ezertarako balio ez izatea ere, eta Lucek beti bezala jarraitzea...
|
|
|
Erdaldunak ziren eta Andresek izan ohi zuen haiekaz hartu emana. Erramun, erdaraz
|
ez
zekiela eta, ez zen sekula hurreratzen soldaduengana. Baina ez dut uste hori zela haiekaz ez batzeko benetako arrazoia.
|
|
|
–Bizkaitar higuingarri hauek kantuan besterik
|
ez
zakitek eta horretan ere ezin asmatu! Balio ote du, bada, zuen txakur berbetak kanturako?
|
|
|
Diru kontuekin jarraituz, 1960an, bigarren eskuko Renault 4x4 bat Donostiako Iradierren erosi zuen Avelinok 80.000 pezeta ordainduta. Ura eman behar zitzaionik
|
ez
zekien eta motorra erre zitzaion. Kulata berria jarri behar, eta Baionatik kontrabandoz beste bat ekarri zioten, hau ere bigarren eskukoa.
|
|
|
Horrek animatu egin ninduen, baina nik jakin nahi nuena zen zenbat denbora pasako zuen Axunek ospitalean, umeekin zer egin jakiteko. Esan zidan oraindik
|
ez
zekiela eta hitz egingo zuela gizarte segurantzarekin, baina ebakuntza gogor samarra zela.
|
|
2012
|
|
|
Gaixoen azalpenei jaramonik egitea zer zen
|
ez
zekien eta gaixoak sekula auskultatzen ez zituen mediku hark purga jakin bat ematen zien guztiei, zeukatela zeukaten gaixotasuna. Hura zen, edozein ordutan joanik ere, egunez zein gauez, komunean baten bat beti aurkitzeko arrazoietariko bat.
|
|
2019
|
|
|
Aitak halaxe ematen du Zoritxar Pilo horien menua, gutxi gorabehera (badira egun okerragoak ere), eta entzuten digunak aurpegi etsia jartzen du, bai zorte txarra neska horrena esanez bezala, zer zorigaiztoa; eta orduan nik irribarre egiten dut, edo antzeko zerbait, aurpegiko muskuluek ez didate-eta beti obeditzen nik nahi nukeen bezala, eta gero imajinatzen dut oso triste jartzen direla guztiak. Imajinatu, jakin
|
ez
dakit eta.
|
|
2020
|
|
|
Bale, oso ondo, errepikatu zuen Alanek imintzioka neskatila ahots batekin. Ez da harritzekoa lagunik ez izatea, elkarrizketa normal bat eramaten ere
|
ez
dakizu eta.
|
|
|
Errezital melodikoa batzuetan, zaratotsa kupidagabea besteetan, ia deabrututa aldegin nuen handik. Aneren adinean ukimena zer zen
|
ez
nekien eta... Gurasoak elkarri ukitzen, noiz ikusi nituen nik?
|
|
|
Bai, gazteok
|
ez
jakinez eta zaharrek ezinez, inprobisazioa galtzen ari zitzaigun. Urrats handirik eman da, egile gehiagorekin eta praktika usuagoz hobe dezagun gure hegoalde herri gehienek obratu dutena Kubatik Argentinara.
|
|
|
Aitortu zidaten eredu ona zela, baina gehiago egiteko dirurik ez zela. Paramilitarren isilarazteko, matxo horiek
|
ez
zekitelako eta ez zutelako jende tirokatzeaz kanpo deusik egin nahi, horientzat bazen sosa.
|
|
|
Musika jaisteko esan nahi dio, eta badela ordua ni neure etxera joateko. Juaninek, ordea, deika ari zaiola besterik
|
ez
daki eta sukaldera joan da ni jangelan bakarrik utzita. Huraxe bai estualdia!
|
|
2021
|
|
|
Idatzi dizudan umezaroko pasarte horretatik abiatuta, nire ibilbidea ez da izan batere eredugarria, are gutxiago mirestekoa, jakin ezazu; honetara jarrita, ez natzaizu ibiliko ezer leuntzen, gordin botako dizkizut neure kontuak, aho bixarrik gabe, iritsi naizen puntura iritsita berdin dit eta ostiko ala zizta. Barrua hustea ez zait gaizki etorriko; edo bai, auskalo; baina, behin kamioiaren iraulkiari eraginda, hustu dadila dena, nahiz eta iruditzen zaidan barruaren axala besterik ez dela agertuko hemen, barruaren barrua zer den inork
|
ez
daki eta. Gu bion artean geratuko ahal da hau guztia; egia esan, ez lidake axola handirik inoren ahotan ibiltzeak, baina nahiago xomorro xomorro.
|
|
|
Lekutan! Hik gizalegea zer den ere
|
ez
dakik eta!", garrasika bota zion Daviden aitak, sarkasmoz. " Kontatuko al diat hemen hire bizitza, alkate jauna.
|
|
2022
|
|
|
Bi egun barne edo iritsiko dira hona. Eta atzo jakin nuen?
|
ez
nekien eta grazia egin zidan dezente. Sherlock Holmes hil zuela Doylek, izan ere.
|
|
|
Alaitasun are samurrago batek gainezka egin zion bihotzetik eta turrusta beroan barreiatu zitzaion zainetan barrena. Izarren su eztien antzera piztu zitzaizkion elkarren arteko bizitzako momentuak, inork
|
ez
zekizkienak eta inoiz jakingo ez zituenak, eta memoria argitu zioten. Momentu horiek gogorarazi nahi zizkion Grettari:
|
|
|
–Nondik heldu ere
|
ez
dakizue eta! Lotsagabe zikinok, nire bizitzaren zorigaitza, Jaungoikoaren zigorra, horixe zarete zuek!
|
|
|
" Lea, ezetz, ezetz, ezetz, hauek ezetz, Miguel nirekin gustatuta dagoela, eta esan zidan erakutsiko didala eta nik nahiago dinat gazta kontuan jakin oilasko kontuan baino, eta gehiago ordaintzen zidan." Eta Javierrek esan zuen" Catalina, ezkonduta dagoela, ume bat duela". " Ez duk ulertzen, Javier, hik
|
ez
dakik eta, emazteak maitale bat zuelako etorri dituk-eta hona, engainatu egiten omen zian eta emazteak gutxi maite omen dik semea. Ez omen dik ez ukitzen ez janzten.
|
|
|
ona izatearen kontrako eragozpenak ateratzeko daukagun erraztasun hori ez ote den susmagarritxoa eta ez ote duen erakusten eragozpena, eragozpenik latzena, geugan dakargula. Azken beltzean, pentsa dezakegu
|
ez
dakigula eta ez daukagula modurik jakiteko zer den (benetako, tamainako) pertsona ona izatea, baina bada beste eragozpen bat are haundiagoa: pertsona ona izatea zer den ikasteko edo ikertzeko ez daukagula gogo berezirik.
|
|
2023
|
|
|
Galerako hiltzailerik krudelena dun, eta gezurtietan gezurtiena. Koitadua hi, erdiaren erdia ere
|
ez
dakin eta.
|
|
|
Rozina hizketan ari zen bitartean komandantea isilik zutitu eta leihora gerturatu zen, bizkarra emanez, aintzira distiratsuari begira; neska non zegoen galdetu zion Rozinak, gauerako etxera itzuli beharra zeukatela, basoetan lapurrak zebiltzala eta zerbait kentzera irten zitezkeela, nahikoa zoritxar gertatua zitzaiela familian, basoetan zehar joan zutela bi emakumeek. Komandanteak galdetu zion ea gehiago berriz agertuko zen hara; gero, urtsulatarrenera deitu zuen telefonoz, Pia Garantini amak erantzun zion frantses egoki batean Karmela ahizpa ez zegoela monasterioan, eta galdetu ziolarik alemanez ea 14 egun zeramatzan agertu gaberik, baietz besteak, hala zela; ama eriarekin ote zegoen ere galdetu zion, eta ama nagusiak
|
ez
zekiela eta adio esanez agurtu zuen. Pia amak ordea bazekien, Rozinak alaba Minka bidalia baitzuen Antonen emaztearen etxera, Stob eko Alojzija Lojza Lujza ren etxera, hasieran Alojzija Lojza Lujza k Minkari esan zion ama lapur hutsa zuela, urte batzuk lehenago mahaspasak saldu zizkiola eta, etxean pisatuta, ehun gramo falta zirela, harrokerian ibiliko zela bere urrearekin baina lapurra zela.
|
|
|
Bestalde, badira hainbat nerabe, bizi dituzten gorabehera psikoemozionalei nola erantzun
|
ez
dakitenak eta terapiara etortzen direnak. Primeran.
|
|
|
Batetik, psikologian indefentsio edo babesgabetasun gisa ezaguna dena, eta, kasu hauetan, amotibazional sindromearekin lotuta dagoena, hau da, egindakoa eginda ere balio ez duenaren sinesmena (hortik ematen diren mezuen garrantzia eta jadanik aipatuak izan diren gure espektatiben eraginak); eta, bestetik, bakardadearen sentimendua dago, gero eta zabalduagoa gazteen artean, inoiz baino (des) konektatuago gauden mundu honetan. Bakardadearen sentimendu hori, txikitatik landu ez diren giza harremanen ondorio izateaz gain, nerabezaroko egoeren eta haien sentimenduen aurrean nola jokatu
|
ez
jakitearen eta isolatzeko joeraren ondorioz ere sortzen da, eta horri erantsi behar zaie taldean onartuak izateko gaur egun dauden zailtasun gero eta handiagoak eta teknologia berriak lagun bilakatzea, ezinbesteko babesleku.
|