|
2000
|
|
|
|
Ez
dezagun ahantz XVI. mendean Nafarroa gehiena euskalduna zela Erribera inguruko mugetaraino. Horrela erakusten digu Iruñeko Apezpikutegiaren 1587 urteko herri zerrendak.
|
|
2003
|
|
|
|
Ez
dezakegu ahantz, hala ere, zer bilakatzen ziren printzipio eder horiek Enperadorearen edo Aita Sainduaren izenean gobernatzen ziren Erreinu Zaharretan ala Lur Berrietan. Baitzen, egia erran, printze haien gorteetako aholkularietan Martin Azpilkueta, Frantses Xabier, Frantzisko Vitoria, Bartolome de Las Casas, edo Tomas Moro iduriko gizon saindu, argi eta zuzen baino gehiago, Francisco Cisneros, Juan Sepulveda, Armand Richelieu, Jacques Bénigne Bossuet bezalako kardinale, apezpiku, erregeorde, gobernadore edo teologo ilun, oker eta leun.
|
|
|
Bizkitartean
|
ez
dezaket ahantz, egun batez, bere biziko esperientziak sustaturik, agian, honelako hitzaldia atera zuela: Jaunak, ez dakit zuek guztiak apeztuko zareten, baina uste dut guztiek nahiko duzuela kristau zintzo izaten saiatu.
|
|
|
Bizkitartean,
|
ez
dezaket ahantz, bizpalau hilabete lehenago, 1973ko abenduan, ildo bertsutik zihoan tesia aurkeztu nuelarik Tolosako fakultate katolikoaren aitzinean, aita René Coste jaun irakasleak lagundurik eta besteak beste Pierre Eyt kardinale beharrak epaiturik, nola entzungor egin zuten ez bakarrik Baionako apezpikutegiak, baina bai ere Pariseko Irakasle edo Argitaletxeek....
|
|
|
|
Ez
dezagun ahantz Mao Zedong lemazain handia ere bide beretik zebilela, fusilaren puntan zegoela boterea irakasten zuelarik.
|
|
2004
|
|
|
Euskararen ezaugarri izaera hortxe dagoela aitortuko nuke nik, nahiz eta oinarrizko planteamendu hau xehe xehe aztertu beharra egon diglosiaren minbiziak jotako hizkuntzen artean. Hori dela eta, oraindik geure zentzumenak kemen guztiak ahituak ez baditu behintzat,
|
ez
dezagun ahantzi minbizi horrek erasandako mintzaira dela gurea.
|
|
|
Arrotz bere lurraldean eta bere historian. Estatu totalitario honen mugarrien barruan bestelako lurralde, historia, hizkuntza eta kulturarik baldin bazegoen,
|
ez
dezagun ahantzi Nazio estatu gehien gehienak nazio askotarikoak direla (sei mila hizkuntza, berrehun estatu; atera kontuak!), hauek berezko espaziotik eta historiatik egotziak izan dira. Etxetik, identitatetik, hizkuntzatik, kulturatik... erauziak.
|
|
|
Berriz, nazio minorizatuak dituen estatu unitario batean, naziotasuna eta herritartasuna gauza bera direla esatea minorizatuen eskubideak zanpatzeko beste modu bat da. Onar dezagun demokrazia dela gatazka konpontzeko bidea, baina
|
ez
dezagun ahantz arazoa nazio desberdinen artekoa dela?. 8
|
|
|
Ez dugu guk antz handirik garai batekoekin.
|
Ez
dezagun ahantz, euskaltasuna, beste herri izaerak bezalatsu, aldakuntza etengabean ibili dabilen errekako uraren antzekoa dela: zahar bezain berri, berri bezain zahar.
|
|
|
Edo Euskal Herriaren egoera?
|
Ez
dezagun ahantzi Xamarrek esana eta berresana, arrazoi oso osoa du eta: –Ondorioz, euskararen alde gauden galdetzeak ez du zentzurik, euskara gu garelako; hizkuntzaren garapena gure garapena bera da.
|
|
|
Guztiarekin ere, ordea, auzi hau ez da itxuraz dirudien bezain zedagarria:
|
ez
dezagun ahantzi, izan ere, nahasbide semantiko hauen abiapuntuan bertan ideologia adigaiaren erabilera ideologikoa daukagula.179
|
|
|
Euskaldungoari ezarri zaion estatus kategoria hori, bazter talderik arloteenari ere nekez opa dakiokeen hori, ez ote bada gehiengoak gutxiengoari buruz daukan ideologia totalitarioaren uzta?
|
Ez
dezagun ahantzi, gaur egun gehiengoa den hori, euskal hizkuntzari eta kulturari etnozidioaren politika aplikatu dion Estatu itogarri bati esker dagoela nagusitasun egoera horretan.262
|
|
|
gauden egoeran bertan ere giltza horrek irekiko dizkigu, ezerk irekitzekotan, nazio eraikuntzaren euskaltasuna bermatzen duten ateak.
|
Ez
dezagun ahantzi, arren: bidea ez da tresna soila, bide horrek berak determinatzen du helburuaren zer nolakoa.
|
|
|
Hitz batez, hortaz, euskera gure herriaren zerbitzari izatea, euskal literaturaren izanean datza. Gure batasun gintzan, gramatika gintzan eta hiztegi gintzan ari garen artean, euskaldun jendeari traba zaio euskera (eta
|
ez
dezagun ahantz legearen aldetik ere traba zaiola eta, kondairak erakusten duenez, zenbait urtez bederen izango ere zaiola). Euskeraren prestaerak eta batasunak presa haundia dute.
|
|
2007
|
|
|
|
Ez
dezagun ahantz, gainera, gure Galaxiaren araberako Zenitean eta Nadirrean, hutsartea are hutsagoa dela (disko batean gaudela ez ahantz).
|
|
2008
|
|
|
Euskararen erabilera dela eta,
|
ez
dezagun ahantzi jadanik esandakoa: erabilera hori askoz ere nabarmenagoa da alderdi abertzaleen jendaurreko jardunetan.
|
|
|
Berriz, nazio minorizatuak dituen estatu unitario batean, naziotasuna eta herritartasuna gauza bera direla esatea minorizatuen eskubideak zanpatzeko beste modu bat da. Onar dezagun demokrazia dela gatazka konpontzeko bidea, baina
|
ez
dezagun ahantz arazoa nazio desberdinen artekoa dela?.
|
|
|
Eta gizakia, ezer izatekotan, egiten duena da, gizarte ekintzaren zurekoa da. Alde honetatik,
|
ez
dezagun ahantzi inoiz hitz egitea ere gizarte ekintza dela hizkuntza pragmatikaren argitan. Hitzaren baitan sozializatuz hornitzen ditugulako, besteak beste, geure ideologia, pentsaera eta jarrera politikoak.
|
|
2011
|
|
|
Jatorrizko hizkuntzari eusteko ahaleginari darion aldarrietan islatzen da jarrera aldakera hori, nahiz eta munduko herri indigena gehienen baldintza ekonomikoak eta sozialak arras makurrak izan.
|
Ez
dezagun ahantzi, izan ere, hizkuntza galeraren kontzientziari erraz hartzen diola gain komunitateak jasaten duen egoera ekonomiko eta sozial penagarriaren arazoak?. Belen Uranga,. Palabras y mundos:
|
|
|
Dakigunez, bizitza kulturalaren aurrebaldintza da hizkuntzaren zerizana, hura ahalbideratzen duen heinean, eta ez, gainera, kultura edukiaren adierazpide zuzena hitza bera denetan soilik, baita hitzaren esku hartze zuzenik ez duten kultura arloetan ere.
|
Ez
dezagun ahantzi, beraz, hizkuntzaren funtzio antropologikoak funtsatzen duela giza kultura ororen izatebaldintza, eta gainerako adierazpideak oro handik ondorioztatuak direla. Edgar Morinekin batera esateko:
|
|
|
Estatuaren jardunari darion bortxakeria sinbolikoaz ari garenez,
|
ez
dezagun ahantzi bere berea duen bortxa fisikoa: –Ez dute zalantzarik egiten biolentzia psikikoa eta fisikoa erabiltzeko, honako bi helburu hauek lortzearren:
|
|
|
ahalguztidunean.
|
Ez
dezagun ahantzi hegemoniaren efektu liluragarria giza portaeran: hots, denik basakeriarik handienak ezarritako egoera bera ere naturaltasunaren ispiluan ikusarazten baitigu hegemoniaren ideologiak.
|
|
|
hitza eta hitzaren bidezko mundu sinbolikoaren konkista.
|
Ez
dezagun ahantzi, bidenabar, naturaren baitako aniztasuna sortzeko aukerak handiagoak direla hizkuntz mundukoak baino.
|
|
|
Aldeak alde, tokian tokiko komunitateak bazuen, beraz, nolabaiteko beregaintasuna eta askatasuna, hizkuntzaren eta kulturaren eremuetan.
|
Ez
dezagun ahantzi, bestalde, orduko identitate zeinu nagusia ez zela hizkuntza, erlijioa baizik. Gizarte molde feudaletan autodefinizioaren faktorerik behinena erlijiotasunean zetzan. Sistema feudalaren ezaugarri ardatza zen erlijioarena, nazionalismoak, herrialde batzuetan, ahulduko zuen identitate faktorea, hain zuzen.
|
|
2014
|
|
|
|
Ez
dezadala ahantz pozaren zurian
|
|
2015
|
|
|
Hara, epaiketa horren atzean Espainiako erregearen eta oreka politikoa zegoen jokoan batetik, Espainiako Elizaren eta erregearen arteko oreka bestetik, eta,
|
ez
dezagun ahantz, Espainiako Inkisizioaren boterearen definizioa zegoen jokoan, baita ere eta ororen buru. Eta inork pentsa dezake, tamaina horretako arazo politikoak jokoan zeudelarik, auziari amaiera eman nahi/ ahal izango ziola begiak itxirik, justiziaren irudi proberbialak agintzen duen bezala?
|
|
|
Zentzu horretan, dispositibo, tramankulu eta artefaktu teknologikoak gizakien asmamenaren emaitzak dira,
|
ez
dezagun ahantz. Horiek egiten dituzten funtzioak kalkulu programagarri eta algoritmikoetan oinarritzen dira, eta lan horretan normalean substantzia ez karbonikoak, edo ez biologikoak?
|
|
|
Kontua orduan diseinuan datza; horrelako ordenagailu batek imitazioaren jokoa joka dezan nola diseinatu jakin behar dugu. Hari pentsatzen laguntzeko,
|
ez
dezagun ahantz, gizakiok egiten ditugun akats arruntak egiteko ere programatu dugu. Hori dena lortzen badugu, ordenagailua makina pentsalaria litzateke.36
|
|
|
Badirudi egia dela cyborgak niaren mugak ex professo ezabatzen dituela, eta batez ere naturaltasunaren janzkerak zeramatzaten dikotomia bitxi horiek ezabatzen dituela.
|
Ez
dezagun ahantz dikotomia horiek bere alde ahula zapaltzeko balio izan dutela beti: gizon emakume, gizaki animalia, natural artifizial, zuri beltz, ipar hego, gizaki makina.
|
|
|
15
|
Ez
dezagun ahantz badabilela hortik zehar indibiduo ugari oraindik, beren krudelkeria umiliagarriak zuritzeko gizakion ustezko izate berezi hori erabiltzen dutenak lotsarik gabe. Kulturaren izenean ari direla diote, eta XXI. mendean.
|
|
|
Hackingen ustez, baldintza horiek konstrukzionismo sozial deituriko posizioa islatzen dute.5 Ikusten denez, statu quoarekiko pentsamendu korronte oso kritikoa da printzipioz.
|
Ez
dezagun ahantz X hori gure gizartean arbuiaezina izan den zerbait legez ikusi izan dugula. Horrela onartu behar izan dugula, benetakoa eta aldaezina bailitzan.
|
|
|
Lehendik ere bagenekien beti dagoela ihes egiteko modua, ihes egitean datzala askatasuna, Bixente Serrano Izkok entsegu batean azaltzen duen bezala. Ihes egiteko modu asko dago, gainera, ihes egin baitaiteke hitzez, ihes egin baitaiteke oroimenez, eta hitza eta oroimena,
|
ez
dezagun ahantz, biak bat dira funtsean, biek ala biek baitute arima bera: arima handi, arima eder, arima iheslaria.
|
|
|
Baina, bestetik, turistek kontsumo gizartearen joerak ekartzen dituzte oso gizarte behartsura. Eta
|
ez
dezagun ahantzi Aldi Berezia oraindik ere ez dela bukatu, nahiz eta duela urte batzuk baino hobeto gauden. Talka horrek fenomeno ezohikoak eragin ditu:
|
|
|
suplicaetan nachaçu, nic merecidu ezbadot bere, ez naguiçula ancitu, suplikatzen dizut, nik merezi ez badut ere,
|
ez
nazazula ahantzi?
|
|
|
260.000 biztanlez ari gara mintzatzen, gutiengogutiengo bat euskaraz alfabetaturik dagoela jakinda.
|
Ez
dezagun ahantz.
|
|
|
Mahai gainean dauden eredu nagusi biak, dena den, desberdinak dira: tokian tokiko elkarte eta kazeten autonomian oinarriturikoa da Topagunearen ildoa (ez alferrik, federazioa da TEEF;
|
ez
dezagun ahantz, gainera, tokiko informazioan lidergoa daukala, 36 kazeta biltzen baititu, hauen botaldi globala 160.000 alekoa dela), eta eredu zentralizatuagoa da EKTrena.
|
|
|
Dena dela,
|
ez
dezagun ahantz erabateko subiranotasuna edo bestelako Europa edo dena delakoa eduki arte zain egon beharrean, hizkuntza komunitate bakoitzak gauza dezente egin ditzakeela hemen eta orain ere. Gurean, zereginetan estrategikoenetakoa euskarazko komunikazio esparrua trinkotzea da.
|
|
|
Hurrengo atalean aipatuko ditugu sortzear ziren kazeta elebidunak;
|
ez
dezagun ahantz, dena den, Zeruko Argiaren 1976ko lehen zenbakian (669, I) bazela beste berrikuntza nagusi bat. Izan ere, hirugarren orrialdean haren luze zabal osoa betetzen zuen editoriala baitzetorren, izenburu esanguratsu honekin etorri ere:
|
|
|
Armentia, Caminos eta Palaziok ondo laburbildu digute kontua;
|
ez
dezagun ahantz, dena dela, 1998ko uztailean Egin egunkaria ez ezik Egin Irratia ere zarratu zutela. Bistan denez, bazterrak inarrosi zituen albistea izan zen hura.
|
|
|
Funanbulistarenak egitera erdi behartuta zeudela, alegia. Nolanahi dela, gorabeherok albo batera utzita,
|
ez
dezagun ahantz Botzan euskara/ frantsesa proportzioa euskararen mesedetan aldatzen joan dela beronen sorreraz geroztik. Enbataren 732 zenbakian (VIII), bestalde, Gure Irratia eta Radio Oloronekin kolaboratzea laket zutela zioen Allande Etxartek.
|
|
2016
|
|
|
–Egiten badut, esan nuen?, galduko naiz?. Beraz, eskutik hartu nuen, ateraino lagundu nion eta erregu egin
|
ez
zezala ahantz eman berria nion lezioa. Neskak esan zuen ez zuela inola ere ahantziko, eta nola esan baitzuen suharki samar, buelta eman eta bere bi eskuak luzatu zizkidalarik, nireen kontra estutu zituen.
|
|
|
Gizartearen teoria egoki bat (eta politikabide zuzen bat) funtsatzeko antropologia sakondu behar da(...) Inkontzientearen garrantzia gailen erazten dute gaur, hain zuzen giza jakintza guztiek.
|
Ez
dezagun ahantz, esate baterako, Saussure eta geroko estrukturalistek bide beretik bultzatu dutela: ez dugu inolaz ere libroki pentsatzen, baina INKONTZIENTE (eta guretzako ezezagun) diren pentsabide, egitura eta moldura izkutu eta oharkabeen arabera baizik.
|
|
|
–
|
Ez
ditzagun ahantzi tabernan zeuden gizonak, gogoratu zuen Mateok?. Ez zakiat nola ez gintuzten ikusi haiekin gaztainadian.
|
|
|
Ea ez al zen animatzen.
|
Ez
zezala ahantz libretoa Hugo von Hofmannsthal poetarena zela. Bi sarrera oparitu zizkioten eta ez zeukan berarekin joan nahi zuen lagunik.
|
|
|
|
Ez
gaitzatela ahantzi
|
|
|
|
Ez
dezagun ahantz, halere, garai hartan, zer baldintzatan ari ginen lanean, mugaz bi aldeetako euskal kulturako langile profesionalak. Espainiar Estatuan, Francoren sistema diktatoriala oraino (oraindik) indarrean zegoen.
|
|
2017
|
|
|
89. Egoera bat kolonialtzat jotzen da metropoliaren eta lurralde okupatuaren artean ur gazia dagoenean. Inoiz gutxitan kritikatzen da Sobiet Batasuna edo Txina kolonialismoari jarraipena emateagatik, nahiz eta batak nahiz besteak lurralde aski zabalak bereganatu iragan kolonialaren ondoren;
|
ez
dezagun ahantzi lurralde horiek jatorrizko gutxiengoen lurraldeak direla?. Walker Connor, Etnonacionalismo, 1998, 136.
|
|
|
Motibazio estrintsekoak edo pragmatikoak ez dauka behar adinako erakarpen indarrik euskaldun berria euskararen mundura lerrarazteko.
|
Ez
dezagun ahantzi euskarak uztartzen duen komunitatea ez dela komunitate nazional estandarra, horren mende eta horren mirabe den komunitate etnikoa baizik. Motibazioaren ahuldadea hortik datorkio euskarari, hots, gizarte nazional normalizatu baten estatusik ez edukitzetik.
|
|
|
Giza duintasunaren auzia identitateari dagozkion gizakiaren oinarrizko giza eskubideekin lotua dago. Giza askapenaren giltzarri bat identitatearen zer nolakoan datza101
|
Ez
dezagun ahantzi, ildo horretan, norberaren identitatearen muineko eskubide eta balioak direla hizkuntzaren egoeratik datozkigunak, eta gutako bakoitzaren nortasunaren muinari dagozkiola102 Beraz, euskalduntasunak gutxieneko baldintza soziolinguistiko batzuk bete behar ditu euskaldunok herritar normal eta askeak izateko. Ezin dugu amore eman, euskararen arazoari nola halako sasi irtenbide bat emanda, euskaldun etnikoak horretarako joera duen arren.
|
|
|
Euskararen berreskurapenak, hortaz, halako izenik merezi izatekotan, ezinbestekoa du funtzio nazionalak behar bezala gorpuztuko dituen estatus politikoa eta legitimazio soziala jorratzea.
|
Ez
dezagun ahantzi funtzio informal lokaletan oinarritutako politikak funtsean politika etnikoak direla. Horregatik, nazio hizkuntzaren funtzioak taxuz gauzatu gabe diglosiaren logika etniko galgarriari ezin dio gain hartu euskararen berreskurapenak.
|
|
|
Horretaz gainera, eta horrekin batera, Quebec-eko esperientziak izan zuen arrakastaren gakoa ematen digu: ?
|
Ez
dezagun ahantzi Quebec-en lortu zutena ezinezkoa izango zela boterea hiztun frantsesen esku egon ez balitz? 250 Errepika dezagun: –hiztun frantsesen esku?
|
|
2019
|
|
|
nire beharrean dagoen orotarako. Baita erredurak direnean ere,
|
ez
beza ahantzi! Baina, nola arraio konponduko naiz ni deabru maltzurrak pattarra ez lapurtzeko.
|
|
2020
|
|
|
Eta ez soilik potentzia militarra.
|
Ez
dezagun ahantzi munduko inbertsio funts nagusiak dolarrean eta AEBetako altxorraren bonuetan babesten direla, sekulako finantza zein ekonomia gaitasuna duela, baita nekazaritza industrialean ere, hala nola autokontsumo energetikorako gaitasun osoa duela. Halere, Brookings Institutioneko Rush Doshik dioen bezala, hau mundu mailako lehen krisia izango da AEBen lidergo nabaririk gabe eta Txinaren lidergo maila batekin11 Ikusteko dago oraindik AEBetan izurriteak izango duen bilakaera, eta horren ondorioak udazkeneko hauteskundeetan.
|
|
|
Baina gero otu zait, hilda egonda, bihurrikeria horiek ezin direla hain handiak ere izan, ezin dutela hainbesteko garrantzirik hartu. Beste era batera esanda, Karontek barka diezaiokeela errua ahizpari, nahikoa zigor du-eta bestela ere, barka diezaiokeela eta gerturatu dezakeela ibaiertzera, hona, nigana, nik
|
ez
dezadan ahantzitako kanpandorre batean albo batera utzia bezala jarraitu behar izan, denboraren izkina ahaztu batean.
|
|
2021
|
|
|
Hala ere, gorteko mihigaiztoek ezin miztoak kamustu, eta marmarrean jarraitu zuten: " Jauna, berorrek albora ekarri berri du Elizak emazte egin zion emakumea, baina
|
ez
beza ahantzi erruduna dela: ez da emakume hori bi urtez senarra ez zuen norbaitekin bizi izan?
|
|
2022
|
|
|
Eta hori, uda betean:
|
ez
dezagun ahantz urte sasoi honetan lora zitezen uda erdian landatuak izan behar zutela.
|
|
2023
|
|
|
Halako gertaerek, irakasle eta ikasleen arteko botere desberdintasun izugarri handiari ezikusia egiteaz gainera, orobat ezikusia egiten diete zuritasunak akademian dituen botere dinamikei, eta, hala, oraindik eta zilegitasun gehiago kentzen zaie komunitate beltz eta marroien kontakizunei. Irakasle" salbatzaile feminista zuria" da, beraz, kontakizun mendebaldarzentrikoak bultzatzen dituen errudun nagusia, baina
|
ez
dezagun ahantz Mendebaldeko emakume zuriek eskubidea dutela munduko gainerako emakumeak epaitzeko. Botere dinamika horiek onartzeak esan nahi du emakume zuriek, zeinak ohituta baitaude pribilegioak izatera, beren ikuspegien pribilegioen galera bat bizi behar dutela, eta horixe behar du, hain zuzen, aliantza esanguratsu batek.
|