|
2001
|
|
|
Izan ere, Hego Euskal Herriko gazteen artean, adibidez, euskaldunak gero eta ugariagoak badira ere, horietako gehienek ez dute hiztun komunitate sendo eta trinkorik osatzen, Etorkizuna Aurreikusten 99: Euskal He rriko gaztetxoak eta euskara ikerlanak argi uzten duen bezala; gaztetxo euskaldun gehienak erdal hiztunen komunitatean sakabanatzen dira; ez dute euskaldunen arteko euskarazko harreman sarerik osatzen, eta horren ezean
|
ez
dago euskal komunitate osasuntsurik.
|
|
2002
|
|
|
Bestalde, erdaldunek ez dute euskara berreskuratzeko engaiamendurik adierazten. Bestela esanda,
|
ez
dago euskal hiztunen komunitaterik, ezta euskararen aldeko girorikere. Ingurune erdaldun horretan, euskaldunek ez dute euren burua legitimatuta sentituko euskararen aldeko aldarrikapenik egiteko eta, beraz, euskarazko produkt u/ zerbitzuen eskaera handirik ez da egongo.
|
|
|
Egia esateko, atal honen izenburua ez da bat ere egokia. Izan ere, hobe izango nukeen" Euskal Herriko unibertsitate sistemarik eza" izenburua jarri izan banu, zeren gaur
|
ez
baitago Euskal Herriko unibertsitate sistema dei daitekeen zerbaiti buruz hitz egiterik.
|
|
|
Ustekabeko aldaketa etorri ez eze, Euskal Unibertsita teaez dadekretuz etorriko, legeak ez du ekarriko alegia. Une honetan, behin eta birritan diogunez, ezinezkoa da,
|
ez
baitago Euskal Herri osoa barnebiltzen duen administraziorik. Euskal Herri osorako unibertsitate lege bakarra eskatzeapoli ti koki zuzena bada ere, alferrikakoa da.
|
|
|
Eta hauxe ikusten dugu garbi baino garbiago.
|
Ez
dago Euskal Herririk euskal unibertsitaterik gabe.
|
|
2004
|
|
|
Agian, lehen arazoa izango da Planaren 40 orrian aipatzen denari erantzuna ematea: " oraindik ikuspegi komunik
|
ez
dago euskal kultura zer den, zein eduki dituen eta bere garapenaren beharraren inguruan". Zeren, zintzo izateko," euskal kultura" z eta" cultura vasca" z ari garenean, gauza beraz ari gara?
|
|
2005
|
|
|
Morrongonekoak, Añananekoa k... Hauek ere bertakotuak. Giro sanoa zen oso, baina ez pentsa, gerra amaitu zenean, lau urte nituen, eta etxean euskaraz hitz egiten bagenuen ere, eskolan eta kalean
|
ez
zegoen euskal girorik.
|
|
2009
|
|
|
Halaber, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak Euskadiko webgune eta fitxategi elektronikoak jasotzea eta zabaltzea erabaki du. Kontua da, orain lehen bezala, Euskal Herrian ez dagoela ekoizpen digitala jasoko duen erakunderik; oraindik ez da sortu Euskal Liburutegi Nazionala, eta hortaz,
|
ez
dago euskal ekoizpen digitala jasotzeaz arduratzen den erakunde nagusirik. Aurreko artikuluan argi samar geratu zen digitalizazio politika planifikatua eta koordinatua edukitzeak daukan garrantzia edozein herrirentzat; eta, bereziki, liburutegi nazionala izateak, liburutegi digitalaren ardatza izan dadin, gure inguruko herri gehienetan gertatzen den bezala.
|
|
|
ikuspegi juridikotik, Europan badira euskal identitatea onartuta eta —gehiago edo gutxiago— aitortuta duten lurraldeak. Alta,
|
ez
dago Euskal Herri osoarentzat lurralde bateraturik. Euskal Herria, estaturik gabeko nazioa ez ezik, administratiboki ere existitzen ez den herria ere bada.
|
|
|
Ondorioz, Frantzian garatu den aldeari dagokionez, administratiboki
|
ez
dago Euskal Herria egituratzen duen entitaterik —eta are gutxiago Euskal Herririk bere horretan, herri bezala— Gaur egungo egoera, beraz, egituraketa horren ondorio zuzena da, baita haren asimilazio borondatearen ondorio garbia ere. Ez, ordea, Euskal Herriko orduko protagonisten nahia, erabaki hura cahiers de doleances zirelakoetan idatzitako eskarien kontra hartu baitzen, baita Frantziako Asanblea Nazionalean zenbait diputatuk azaldutako iritzien kontra ere.
|
|
|
|
Ez
dago Euskal Herririk lurralde administratibo gisa, euskararen erabileran txertatutako nortasun batekin. Lurralde mugatuagoak baino ez daude, non herritar batzuk, proportzio aldakorrean, euskal nortasunari lotuta dauden.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, Gasteizko kide honek oso argi du Hego Euskal Herrian bizitzen jarraituko duela, eta argi du, hortaz, hura gabe
|
ez
dagoela Euskal Herriaz hitz egiterik. Baina hori esatean, nolabaiteko errezeloa agertzen ari da, nolabaiteko kritika abertzaletasunari, berorrek ez dezan aurrera eraman ezelako proiekturik etorkin izandakoekin kontatu gabe.
|
|
2012
|
|
|
Inkesta soziolinguistikoaren datuen arabera, orokorrean banaketa sozio funtzional trinkorik
|
ez
dago Euskal Herrian. Fergusonek edota Fishmanek deskribatu eta aztertu izan duten diglosia fenomenoa ez da gertatzen ari gaur egun Euskal Herrian.
|
|
2013
|
|
|
Horretan Espainiako Estatuaren eredua jarraitzen da. Salbuespen ohoragarriren bat aparte,
|
ez
dago Euskal Herririk, EAE Espainiako zati huts bat da," euskara EAEn, Nafarroako zenbait tokitan eta Frantziako hegoaldean" (sic) mintzatzen da, mapa gehienak EAEkoak dira, Trebiñu zulo batek irentsi du; testu historikoak espainiar ikuspegiz azaltzen dituzte gehienek, EAE Nafarroatik aparte, noski. Antolamendu politiko administratiboan arreta berezia egiten zaie Espainiako Konstituzioari eta Espainiako erakunde politikoei.
|
|
2015
|
|
|
Nekez ikusten dut gaur hori posible; beraz, sindikatu bakarra egoera horretan nekez ikusten dut ere. Gainera, ikusiz
|
ez
dagoela Euskal Herri osoko botere publikorik, beraz ez dagoela interlokutore bakar bat, pentsatzen dut gaurko egoerak iraunen duela oraindik... Horrek ez du kentzen aktualitatearen arabera, puntualki, gai batzuetan, elkar ikustea eta ere lan bat egitea...
|
|
2018
|
|
|
8 Hirugarren hizkuntzetatik euskarara eta erdaretara itzulitako hainbat libururekin gertatzeaz gain, euskaraz sortu eta erdaretara itzulitako zenbait libururekin ere gertatzen da. Hau fenomeno konplexua da, eta
|
ez
dago euskal argitaletxeen politikari loturik, ez eta seguruenik laguntza sistemari loturik ere. Arrazoiak merkatu potentzialaren tamainan bilatu behar dira.
|
|
|
Eta, orduan, kontrakarrean ipini ezinezko argudio hauek zerbitzatuko dizkigute zilarrezko azpil batean: 1) erdal lanei esker biziarazten ditugu euskal lanak; 2) erdal lanik gabe
|
ez
dago euskal lanik mantentzerik; 3) euskal lanekin bakarrik ezin dugu hazi, txikiagotu baizik; 4) euskal lanak esportatu ahal izateko, erdaretara itzuli eta erdaraz produzitu behar ditugu; 5) erdal produktoreei eta eragileei aurre egin ahal izateko, euskal produktoreek eta eragileek jabetu behar dugu erdal produkzioaz eta erdal produkzioaren salmenta gidatzeaz... etc....
|
|
|
gizarte honetan, ume batek eskola uzten badu bi hizkuntzak (euskara eta gaztelania) jakin gabe, ume horrek ez ditu besteek dituzten aukerak izango, ez lan munduan aritzeko ez, oro har, gizartean integratzeko. Eta esan beharrik
|
ez
dago Euskal Herriko kultura aberastasunaren zati handi bat galduko duela. Ikasle horrek euskara geroago ikasi nahi badu, ordaindu egin du zerbitzu hori.
|
|
2020
|
|
|
Baina, hala ere, ez da galdu euskararekiko konpromisoa. [...] Erantzukizuna ez dakit, baina
|
ez
dago euskal idazlerik pentsatzen duenik euskara egoera normalizatu batean dagoela eta idazten duena modu naturalean. Jarrera aktibo bat dago euskararen alde.
|
|
|
Izan ere, idazleei
|
ez
dagokie euskal gatazkaren gaineko errelatua osatzea, Canoren ustez. Hau da, idazleak gaia landu dezake nahi badu, baina ez du horretarako berezko konpromiso edo betebeharrik.
|
|
|
Zein da desabantaila? Ba
|
ez
dagoela euskal idazle Ferraridunik, eta, beraz, kultuzko idazle izatea edo bestsellerrekoa izatea gurean ez da hain definitiboa. Are gehiago gurean zentroa eta periferia hain malgua denean.
|
|
|
Kausak nahi beste, ondorioa herriaren heriotza. Modernian, badakigu,
|
ez
dago euskal izaterik, baina bada basco edo basque izatea, eta aukeran bada agoniari aurre egitea modernizazio propioa asmatuz.
|
|
|
Guk euskal kulturaren agoniaren sentimendua genuen (agoniaren adiera unamunotar agresiboan hein batean); orain Mitxelko Urangak" euskal kultura hilik dago" botatzen digu, hasteko. " Ez dago jada euskal kulturarik,
|
ez
dago euskal kultura gorpuzten duen masarik[...] Ez dago jada euskaldunik, espektroak bilakatu dira".
|
|
|
Gaur egunean zertarako ibili gezur politekin?
|
ez
dago euskal herririk[...] Euskal Herriarekin sinesteak adierazten duena da hori guztia sineskizun bat dela, ikusten (edo entzuten) ez den zerbaitetan sinestea, ez den zerbait badela.
|
|
|
Ikerketa elektoralen alorrean, zoritxarrez, ikerketa solteak daude soilik.
|
Ez
dago euskal ikertzaileen artean ikertzaile talderik urte luzez ikerketa elektoralak aztertzen aritu denik. Bai, ordea, erdal ikertzaileen artean; horretaz arduratzen dira hamaika erakunde eta ikertzaile.
|
|
|
De facto, egun ere, hezkuntza liburu produkzio handiena
|
ez
dago euskal editorialen esku, baizik eta estatu mailako argitaletxeetan; hori ez dator bat curriculum propioa proposatzearekin, bistan denez. " Nik berariaz errepikatzen dut urtero, alarma gorria pizteko esperantzan" (Arrula 2018:
|
|
2021
|
|
|
Ez da euskal kulturaren curriculuma zehaztu, garatu eta gauzatu. Lekuan lekuko herri ekimen esanguratsu eta arrakastatsuak badaude ere, ez dago egitasmo orokor iraunkorrik; euskal kultura irakasteko material didaktiko eta baliabide adosturik ez da; Unibertsitateak irakaskuntzako profesionalak trebatzeko orduan,
|
ez
dago euskal kulturaren transmisioa bermaturik; hezkuntzako kultur eragileen arteko sare sendorik ez dago.
|
|
|
Luis anaiak deitu zidan esanez Gotzon Garateren deia jaso zuela ezaguna zuen, eta euskal filologian jendea behar zuela esan zion, apuntatzeko. Kontua da Bilboko Deustuko Unibertsitatean
|
ez
zegoela euskal filologiarik, eta Gotzon Garatek tranpa eginez atera ahal izan zuela aurrera.
|
|
|
Kontua da ekoizpenaren erabakigunea nork duen, bereziki hezkuntza curriculumari lotutako arloan. Izan ere, hezkuntza edo irakaskuntzako liburu produkzio handiena
|
ez
dago euskal editorialen esku, baizik eta estatu mailako argitaletxeetan. Curriculum propioa proposatzen duen Eusko Jaurlaritzarentzat badu garrantzirik gertakari horrek.
|
|
2022
|
|
|
Errealitatea agerikoa da:
|
ez
dago Euskal Unibertsitaterik, ez baitago unibertsitate nazional herritarrik, ezta %100 euskalduna denik ere, edo, behintzat, ikasketa guztiak euskaraz egin ahal izatea bermatzen duenik. Azken horri dagokionez, EHU da helburu horretara gehien hurbiltzen den unibertsitatea.
|
|
|
Esan beharrik
|
ez
dago euskal gizarteak desafio handiak dituela aurrean, ez etorkizunean, oraintxe bertan baizik. Eta desafio horiek beren unibertsitateenak ere bereziki publikoenakizan behar dute, nahitaez.
|
|
|
Eta apur hori ere gaztelaniaz egiten zuten.
|
Ez
zegoen Euskal Unibertsitatearen surik, txingarra edo brasa ahula bakarrik. Akademikoak baino, ‘afizionatuak’ biltzen ziren; zientzialariak baino, liburuzaleak, idazleak, medikuak, abokatuak eta halakoak.
|
|
2023
|
|
|
|
Ez
dago euskal herritartasun ofizialik aldarrikatuko duen euskal estaturik, baina bai hura lortzeko nazio mugimendu indartsu bat.1 Egoera horrek hainbat korapilo sortzen du; izan ere, mugimendu horietako aktibistek iritzi eta jarrera ezberdinak erakusten dituzte herritartasunak dituen inplikazioen inguruan hitz egiterakoan.
|
|
|
Kontua da ekoizpenaren erabakigunea nork duen, bereziki hezkuntza curriculumean. De facto, esaterako, hezkuntza edo irakaskuntzako liburu produkzio handiena
|
ez
dago euskal editorialen esku, baizik eta estatu mailako argitaletxeetan. Curriculum propioa proposatzen duen Eusko Jaurlaritzarentzat badu garrantzirik gertakari horrek.
|