|
2009
|
|
|
Gaurkotasun handiko gaia da memoria historikoarena,
|
ez
bakarrik geurean, baita inguruko literaturetan ere, batez ere, Holokaustoaren inguruko ikerketen ondorioz. Helburu etikoa du kasuotan literaturak, iraganeko sarraskiak berriro errepika ez daitezen arakatzen baitira behin eta berriro itxi gabeko zauriak (Assmann).
|
|
|
Hona abiatu aurretik hizkuntzaren mapa ohi den gramatikari begirada bat bota nion ikasketak izango zituen zailtasunei antzemateko. Geroago konturatu nintzen gaztelania ikastea erraza zela,
|
ez
bakarrik gramatika sinple samarra delako, izan, bada?, baita esaldi bakar bat osatzeko gai ez zarelarik ere espainiarrek hitz egiten eta entzuten dizutelako.
|
|
|
Berarentzat karnetak inportantzia zeukan profesional bezala ibiltzeko, baina gero debekuak etorri ziren,
|
ez
bakarrik beretzako, besteentzako ere bai, eta karnetak ez zuen balio handirik. Bi aldiz eraman zuten komisariara.
|
|
2010
|
|
|
–Nik maite ditut enbatak, esan zuen?.
|
Ez
bakarrik bezero gehiago izaten ditudalako, baizik eta jendea antzaldatu egiten delako, benetan zerbait gertatu izan balitzaie bezala?
|
|
2011
|
|
|
Benetako ikuskizuna zen orduan kros hura. Inguruko herrietatik jendea oinez inguratzen zen, eta atzeko aldeko zelai denak betetzen,
|
ez
bakarrik hipodromoa bera. Jendeak etxetik ekartzen zituen jana eta edana; ez zegoen dirua sobran.
|
|
|
Baina, hala ere, Euskadi Siouxen historia tristea izan zen. Ezin izan zuen gainditu mundu zaharkituaren zama, eta aldizkariaren oinarri izan zen taldeko jendea, Eguillorren hitzetan esanda «asperduraren, dogmen eta beste etsai unibertsal eta betikoen» kontra borrokatu zena, erraustua dago gaur egun.
|
Ez
bakarrik haietako asko gure artean ez daudelako. Vicente Ameztoy, Iván Zulueta, Juan Cruz Unzurrunzaga; Juan Carlos Eguillor bera orain?, baizik eta, itxura guztien arabera, ez dagoelako jada, gaurko mundu estuan, haiena bezalako heterodoxiarentzako tokirik.
|
|
|
Gero, eman dezagun, zelai batean egonak gara, eta orai ieup!, goitik ari gara, bereziki gazteekin. Gero eta gehiago sartzen da euskara eskoletan,
|
ez
bakarrik ereduan, baina ere ereduan, hor baitira eskola publikoak eta eskola pribatuak, hau da, katolikoak. Horrek bultzada polita emaiten du gure hizkuntzari.
|
|
|
Ni ez naiz nor eredu berriak inori erakusteko, baina egarri bat sortua zait, eta bide horri sakonago heldu behar zaiola iruditzen zait,
|
ez
bakarrik artista plastikoei eta musikariei «letra» apaingarri edo hurbilketa girokoak eskainiz, baizik eta sortze prozesuan berean inplikatuz. Musikariekin lan asko egin izan dute poetek gure artean, batik bat kantautoreekin, Javier Muguruzaren estilo errezitatibo poetikora iristeraino.
|
|
2013
|
|
|
J.I.:
|
Ez
bakarrik gaurkotzea, baita bertsolaritza goi maila batean jartzea ere. Kalitate handia baitauka gaur egiten den bertsolaritzak.
|
|
2016
|
|
|
Alkate dantzariarena bezalako adierazpenak entzuten dira, gero eta maizago,
|
ez
bakarrik diskurtso ofizialaren ahotik, baita euskalgintza deitzen dugun horren ahotik ere.
|
|
|
Baionako Quai Rouge etxea interesatua zenez lanari uztartu nintzaion. Ez zen erraza suertatu,
|
ez
bakarrik itsumandoka frantsesari berriz hurbiltzen nintzaiolako, baizik eta nire euskarazko idazkeraren ilun argiak larru has iragartzeak noizbehinka dudaz betetzen ninduelako: ama hizkuntza maskara zen niretzat, isiltasun guztiak estilo ironiko baten azpian lurperatzeko aitzakia, eta frantsesera pasatzeak maskara kentzera behartzen ninduen.
|
|
|
Kaukasiar kreazko borobila izan zen ernamuin haren jarraipen logikoa, duda barik, eta
|
ez
bakarrik gaiaren edo planteamendu eszenikoaren aldetik, baizik eta Baionako Chimères antzerki taldea. Txomin Hegi tartean, erabat inplikatu zelako proiektuan.
|
|
|
Kurioski, azaleratze prozesu hartan ere soziolinguistika kontuek agindu zuten gazte belaunaldi hura euskararengandik sortua eta euskararengatik kezkatua izango zela. Jaiotzetiko ezaugarri bikoitz horrek hainbat ondorio osasungarri ekarri zuen euskal antzerkiaren eremura, gazte haiekin errotik ezabatu baitziren antzerki konbentzionalean gehiegitan sufritzen ditugun ahoskera, prosodia eta intonazio arazoak, eta
|
ez
bakarrik antzezleen jatortasunagatik, aktore jatorrak ere baditugu ohiko eremuan?, baizik eta muntaietako zuzendariek. Ander Lipus eta Fuchs anaiek nagusiki, beren prestakuntza sendoa jarri zutelako/ jartzen dutelako funtsezko eskakizun horien zerbitzura.
|
|
2017
|
|
|
Elorrabiko bat Fritz Langen Metropolis egiten!» Harrituta Xabier.
|
Ez
bakarrik Hernanikoa, Elorrabikoa!! Hortxe hasi zen gure amistadea.
|
|
2018
|
|
|
Virgilioren kadentzia, tonua, zehaztasuna errespetatzea beste erremediorik ez dauka. Lehia horretan, itzultzaileak forma berriak jartzen ditu zirkulazioan,
|
ez
bakarrik hitzak, eta hizkuntzaren erabilpen sofistikatuago eta aberatsago baterako oina ezartzen du. Horrelaxe hazi eta garatu ziren hizkuntza guztiak.
|
|
|
Iruditzen zait niri garai bateko idazle eta intelektual euskaldunek, 1936ko gerra aurrekoek eta, beren lanaren inguruko bi helburu nagusi izan zituztela:
|
ez
bakarrik ohikoa, pragmatikoa, «fisikoa»; ez bakarrik irakurleak biltzekoa, haiengan era bateko edo besteko eragina lortu nahian. Kirikiñoren eta Lizardiren artikuluak etortzen zaizkit burura, Salbatore Mitxelenaren poemak, Tormes, ko itsu-mutila bezalako liburu erraz eta atseginen itzulpenak?, baizik eta, batez ere, bigarren bat, ez hain ohikoa, ez hain pragmatikoa, «metafisikoa», hots, eusk... Bigarren helburu hori gogoan, testu klasikoak itzultzeari ekin zioten.
|
|
|
Iruditzen zait niri garai bateko idazle eta intelektual euskaldunek, 1936ko gerra aurrekoek eta, beren lanaren inguruko bi helburu nagusi izan zituztela: ez bakarrik ohikoa, pragmatikoa, «fisikoa»;
|
ez
bakarrik irakurleak biltzekoa, haiengan era bateko edo besteko eragina lortu nahian. Kirikiñoren eta Lizardiren artikuluak etortzen zaizkit burura, Salbatore Mitxelenaren poemak, Tormes, ko itsu-mutila bezalako liburu erraz eta atseginen itzulpenak?, baizik eta, batez ere, bigarren bat, ez hain ohikoa, ez hain pragmatikoa, «metafisikoa», hots, euskara kultura hizkuntza eder bat izan zitekeela ... Bigarren helburu hori gogoan, testu klasikoak itzultzeari ekin zioten.
|
|
|
alabaren heriotza. Protagonistari dagokionez, «den dena itzulpenaren ikuspegitik begiratu» beharrak asko markatzen du,
|
ez
bakarrik eremu profesionalean. Aukera ematen dio bi esparruren artean kokatzeko, translazioan, ama dagoen lurraldearen eta bera dagoenaren arteko amildegian zubiak eraiki nahirik.
|
|
|
Azkuerentzat eta Broussainentzat oso garrantzitsua zen muga igarotzea eta bestaldeko euskaldunekin harremanetan egotea. Zazpi euskal herriak zituzten buruan eta bihotzean,
|
ez
bakarrik bakoitzaren ingurutxoa. Hona txango horietako baten harira idatzitakoaren zertzelada batzuk.
|
|
|
Honek hausnarketa orokor bat eginarazi liguke euskal intelektualek euskararen erabilera praktikoaz izan duten jarrerari buruz. Denok dakigunez, ez da guztien baitan bat eta berdina izan, aldatuz joan da historian zehar eta, gainera, mundu zabalari apur bat begiratuz gero, ez genuke arazo berezirik izango oso antzeko kasuak aurkitzeko, bereziki (baina
|
ez
bakarrik!) nazio txikien hizkuntzen kasuan. Ez da hau, ordea, hausnarketa horri ekiteko leku eta une egokia.
|
|
|
Alegialari bezala, Martin Goihetxeren ildotik heldu da. Nafar lapurteraren baliabide erretoriko eta foniko guztiez maestriarekin baliatzen da Oxobi,
|
ez
bakarrik alegietan baizik eta bere produkzio osoan. Gai da, adibidez, paregabeko dialogo irri egingarrien eraikitzeko (bi arratoinen euskaskoinezko kalaka eta «Eskualtzale bati» har ditzagun etsenplutzat).
|