|
2000
|
|
|
Badakigu jakin, gaztelaniazko paperetan Echevarriaedo SanAndrésde Echevarria dena,
|
euskaraz
, gureganainoheldudirenkantazaharetaahozkotradizioan, MarkinEtxebarri edota, Euskaltzaindiarenarabera, (Markin) Etxebarri dela; halaere, gauregun udaleandarabiltenizenofizialaEtxebarridaetagukerehalaerabilikoduguliburuhonetan.
|
|
|
Eta Kalahorran, Pedro Manso ren190 aginduz, Betolazaren191 Doctrina Christiana burutuko zen 1596an. Kalahorrako beste apezpiku batzuek ere, esaterako, Pedro Gonzalez de Castillo k192, Pedro Lepe k193 eta abarrek,
|
euskarazko
material kateketikoa argitaratzera eragin zuten.
|
|
|
|
Euskarazko
argitalpen kateketiko pastoral hauek XVII. mendean izango zuten jarraipena beste 8 euskal obrarekin194, eta XVIII. mendean beste195 14 argitalpene
|
|
|
Christiana;? [Titulua erderaz izan arren, beste guztia
|
euskeraz
, bizkaieraz idatzia da]; Silvain
|
|
|
Hauxe da
|
euskarazko
argitalpen kateketikoen egoera; horretan Bartolomek ere
|
|
|
bere ekarpena egingo du
|
euskarazko
apostolutzaren arloan, euskal prosa aberatsa, ezpal eta hari ederrekoa erabiliz, bestalde. Gainera Bartolome, gero ikusiko dugunez, aipaturiko gehienak baino originalagoa da bere lanean, haien lanak, kasurik gehienetan, gaztelaniazko edo frantsesezko lanen itzulpenak edo moldaketak baitira; benetako predikari eta hizlariak, ordea, bere beretik ematen daki eta horrek askoz ere handiagoa eskatzen du?
|
|
|
201 Cristauo Dtrina, ceñetan eracusten baitire gure fede sanduco gauzaric bearr enak, Iruña, 1802 (Astete Nafarroako
|
euskaran
). Hala ere bigarren liburua ez zen argitaratu askoz ere geroagora arte:
|
|
|
Sermoihau, ohidenez, Bibliakotestubatekinhastenda (latinezkotestua,
|
euskarazko
itzulpenarekin): Mulieremfortemquis inveniet? (Prov.31, 10).
|
|
|
Egunenbatean, zorionez, sermoihoriek aurkibagenitza, hura poza!
|
Euskararen
historiarakoaltxorpreziatuabailitzateke.
|
|
|
Bereherrikoeuskaradarabil, berakdakiena, barnetikdariona.Denadela, erlijio gaietako
|
euskara
, kutsatua etanahikomordoiloadeladiosku.Elizgizonenzabarkeriazeuskalgaiztoakjotaomendagoarlohau.Bestetanezbezala, arlohonetan, hitzmordoiloenbitartezizanezikezomenduherriakulertzenkristau doktrina. Horregatikezinbesteansartuditueladiosku, gogozkontra, sartuere, hainbathitz arrotz.HonahitzezhitzBartolomekdioena:
|
|
|
–A, itsatsiadutenetanetalexema, e, zamaituadutenetan, eeegingodigupluralekogenitiboanetapluralekotokizkokasuetan: nesqueen/ echeen/ placeetan/ placeetaco/ echeetaruz/ eguitadeetan/ dantzeen/ dantzeetan/ verbeetan/ eleiseetan/ legueetan (hau
|
euskara
estandarreanbezala) etab.. A, itsatsiadutenetan honakohaugertatzenda: a+ e= ee: plaza+ etan= placeetan.
|
|
|
Honenaztarna, lohi estari, hitzeansomatzenda Markinaaldeko
|
euskaran
. –Lohi estaria, zikinaedolohiagutxiantzematenzaionarropazesatendabatezere.
|
|
|
Markina aldeko
|
euskaran
, zenbait hitzetan, orain ere nabari da joera hori; z ren ahoskera markatuak utzitako arrastoa izan liteke.... Dena dela,, erretza?
|
|
|
darabilgehienetan, hamaikaaldiz, bainabehinedobehinidaztendualdaketafonikorikgabeaere, ezbereiznahizloturikduela: ez baberehirualdizetaezbabereezbada behin.Lokailuhau, gaureguneko
|
euskaran
, FraiBartolomekerabiltzen duentestuingurubereanerabiliohidainguruhonetan, bainaBartolomekberak ongibereiztenditubiak: ezbada=... baino/ baizik: Ezdaá, olgueetacodemporia; ezbadatempluSantuban JaungoicuaalaveetacodemporiaEuscal errijetaco... (41); ezpabere= bestela/ osterantzean/ horrelaezbada; gaztelaniazko`delocontrario': Baitaeguiijada, dantza naastauti urtetendaveelaedodantza zaliac diriala gueijenianezcutubeetaco, taaguiricooquerrijaguinac, tagaisquinac.
|
|
|
Esapide batzuetako forma hartuak, berriz, sarri darabiltza. Egia esan, maiz darabilen goxeric arrats ere halakotzat har genezake, baina
|
euskaraz
oso zabal dabiltzan gizaldirik gizaldi, herririk herri eta antzekoak esan nahi dugu hemen. Horrelakoetan, bizkaierazko joerari jarraituz, ric erabiliko du eta ez instrumentala.
|
|
|
ez+ partizipioa+ arren. Bizkaieraz, gukdakigula, Bartolomekdarabilenformaberaizan dagurebetiko
|
euskarakoa
; hauda: izan ezarren daguktxikitatikentzunetaerabiliizanduguna. Besteaorainsartuzaigunada; aditz jokatua+ arrenascoizanarrenceruraco deitubac, gui chi izangodiriala ereguretzatberriada.Hona FraiBartolomerenhurrenkeraetaegitura: ceruracuacEuscal errijetaco...
|