|
2001
|
|
|
1.1
|
EUSKARAREN
TESTUINGURU SOZIO HISTORIKOA
|
|
2003
|
|
|
Mendetako historia erasokorra dute gogoan autoreek gutunean, eta azpimarratzen dute ezen XVIII. mendeaz gero bereziki bortitza izan dela euskararen kontrako borroka. Eta, diotenez," XX. mendearen komunikazioen munduan izandako bilakaerak eta globalizazioak
|
euskararentzat
testuinguru erasokorragoa osatu dute". XXI.ak berak sorpresa ugari dakar, argi ibili behar.
|
|
2011
|
|
|
Lehenengo eta bigarren ataletan zalbidek bere lan saioa kokatzen du, bigarren atalean Mitxelenari buruzko aipua baliatuz gaia
|
euskararen
testuinguruan eta tradizioan kokatzen du zalbidek eta" diglosia" kontzeptua hizkuntza plangintzaren esparruarekin duen lotura azpimarratzen du, euskararen biziraupenerako zein garrantzia duen kontzeptuak azaleratuz. zalbidek diglosiaren kontzeptua maila teorikoan aztertu ez ezik, kontzeptuaren atzean ezkutatzen diren arazo praktikoak ere bere artikuluan tratatuko dituela aurreratzen dig... Berez lanketa horiek laugarren eta bosgarren ataletan burutzen ditu.
|
|
|
Era berean, gerraurreaz hitz egitean, ezinbestean Euskaltzaindia (1918) aipatu behar dugu. Akademiak
|
euskara
testuinguru akademiko batean kokatu zuen eta hizkuntza estandarra sortzeko lehen pausoak eman zituen. Gerraurrean Euskaltzaindiak ez zuen lortu ez euskara batu bat finkatzea, ezta jarduera akademiko osoa euskaraz egitea ere, hainbat kasutan bere kideek erdara erabiltzen baitzuten.
|
|
|
«Catálogo General. Arte Garaikidea» erdal izena
|
euskarazko
testuinguruan.
|
|
2012
|
|
|
Espainiaren eta Frantziaren hedatze politikek Euskal Herria asimilatzen eta euskara txikitzen dute. Euskararen joera negatibo jarraikia egiturazkoa da,
|
euskararen
testuinguruak eragiten duena. Testuinguruek eta egoera minorizatuak euskara atzerakor eta erdarak hedakor bihurtzen dituzte Euskal Herrian.
|
|
2013
|
|
|
Arrazoi desberdinak topa daitezke zailtasun honi erantzuna emateko: gazteek eta
|
euskaraz
testuinguru informaletarako baliabide gutxi edukitzea, testuinguru informalak gaztelaniaren erabilerarekin lotzea edo ikerketako jarduerak ez izatea horren egokiak. Era berean, zailasunak adinarekin lotura duela ikusi ahal izan da; gazteenek dituzte zailtasun handienak.
|
|
2015
|
|
|
Zein izan daiteke horren arrazoia? Izan liteke gazteek
|
euskaraz
testuinguru informaletarako baliabide gutxi edukitzeagatik, izan liteke testuinguru informalak gaztelaniaren erabilerarekin lotzen dituztelako, baliteke testuinguru informaletako egoerak i (ra) kas objektu bihurtzea arrotz gertatu izana (Zabala 2014). Pentsa liteke, horrez gainera, SDen jarduerek eragitea deserosotasuna, baita eskola esparruan komunikazio egoera informalak eraikitzea bera arraro gertatzea.
|
|
|
Bestalde, Ezker Anitzak euskarak euskaldunentzako duen estatus berezia onartu etaEuskal Herriaren aitorpena burutzen duen era berean, euskara, euskal kultura eta Euskal HerriaEspainiar eta Frantziar Estatuen baitan kokatzen ditu. Horrela, Espainiar Estatua erreferentziamoduan hartzerakoan
|
euskara
testuinguru eleanitzeko hizkuntzetako bat izatera pasatzen da.
|
|
2017
|
|
|
Euskararen alorrean, EAEko eta Ipar Euskal Herriko hiriekin baduzue ezelako proiekturik edo elkarlanerako asmorik. Momentu honetan Iruñeko Udalaren baitan euskararen egoera aldatzeko lanean ari gara buru belarri, lan handia baitago egiteke. Euskararen ordenantza eguneratzen dugunean beste egoera bat izango dugu eta orduan agian posible izango da beste udalerri batzuekin elkarlan proiektuak egitea, baina egia da udalerri bakoitzak oso egoera soziolinguistiko ezberdinak dituela eta tokian tokiko
|
euskararen
testuingurua arras ezberdina dela.
|
|
2018
|
|
|
Euskara batu eta eredua erabakitzeko orduan, Krutwigek alemanaren batasun bideari mimetikoki jarraiki nahi zion, eta, Martin Lutherren ereduari so eginez, oraingo euskalki bizien arteko bat hautatu beharrean, Leizarragaren garaiko lapurtera klasikoa bultzatzea proposatu zuen. Baina alemanaren eta
|
euskararen
testuinguruak erabat ezberdinak ziren. Bai, idazteko orduan Lutherrek bere garaiko aleman dialekto bizi bat (Hochdeutsch) aukeratua zuen, bere denboran, diplomazian eta merkataritzan, jada aski hedatua.
|
|
2019
|
|
|
Nagusiki, bi arrazoigatik: alde batetik, euskararen normalizaziorako interesgune garrantzitsua delako ezagutzea nerabeek zenbat erabiltzen duten
|
euskara
testuinguru informaletan eta, era berean, zer nolako euskara darabilten; eta bestetik, interesgarria delako jakitea euskal hiztun gazteek zenbateko lekua ematen dioten euskarari sare sozialen bidezko komunikazioan, zeina bihurtu baita haien eguneroko —eta ia une roko— harreman bide nagusietako bat.
|
|
|
...itxaropentsuak diren, hizkuntzaren geroaren inguruko kezka azaldu dute. eurei dagokienez, euskararekiko jarrera positiboa daukatela agerian geratu da emandako erantzunen arabera, eta ahal dutenetan euskaraz hitz egiten dutela diote. kasu horretan, Arakistain eta Andresek erraztasun gehiago dute hizkuntzaren erabilera hori egiteko, inguruko elkarrizketak euskaraz egiteko traba gutxiago dituztelako.
|
euskararen
testuingurua ahula den eremuan, hala ere, gero eta gehiago erabiltzen dela aipatu du etxezarretak, eta horregatik bere hizkuntza ohitura ere apurka aldatzen ari direla dio. horregatik esan liteke hiruek dutela hizkuntzarekiko jarrera positiboa.
|
|
|
i)
|
Euskarak
testuinguruzko balentzia aldatzaile fonologikoak ditu. Ikusi dugun moduan, Euskarazko Iritzi Corpusean hiru bustidura adierazkor mota topatu ditugu eta denek balentzia indartzen dute.
|
|
|
Gure helburua dokumentu mailako sentimendu sailkapena ardatz hartuta eta corpusa eta sentimendu lexikoiabaliabide izanda,
|
euskarako
testuinguruzko balentzia aldatzaileak identifikatzea da.
|
|
|
Zentzu berean, euskal hiztun legitimoen ikerketan Ortega eta bestek (2013) esandakoari jarraituz, ezaugarri bi dituzte euskaraz egiten duten hiztun berrien artetik euskaldun estatusa lortzen dutenek:
|
euskara
testuinguru informalean erabiltzeko gai dira eta euskalkia daukate. Euskal hiztun berriek legitimotzat zer jotzen duten ikusita, beraz, euskalkidun hiztunek (arnasguneetako biztanleek besteak beste) hiztun legitimoa zein den ikertzeak argi gehiago ekarriko luke, gure ikerketako datuetan azaldutako" tokikotasunari" buruzko azalpenetara.
|
|
2020
|
|
|
Euskal Herrian, historikoki, euskarak eta bere gizarte hezurmamitzeak gizarte berrikuntzarekin izan du lotura zuzena:
|
euskarak
testuinguru historiko eta sozial ezberdinetan izaten ari den rol eraldatzaile ezberdinduari ere erreparatu genioke.
|
|
|
Mintegiko lehen hitzaldian, Begirune Fundazioko José Antonio Oleagak inklusioaren eta gizarteratzearen arloan gauzatzen ari diren zenbait politika publiko azaldu ditu, bai eta
|
euskarak
testuinguru horretan duen lekua ere. Horrela, gizarteratze eredu zenbait aurkeztu ditu, datu ugari mahairatuta.
|
|
2021
|
|
|
6 Gazteek maiz aipatu dute
|
euskarak
testuinguru batzuetan sortzen duen" marka": euskara erabiltzen duena" markatuta" gelditzen da, hau da, nabarmendu egiten da, testuinguru jakin horretan euskara erabiltzea ohikoa ez delako.
|
|
|
Eratu eta aurkeztutako markoaren baitan, nazio mailako bosgarren funtzioa lortu ezinik dagoen
|
euskararen
testuinguruan, hizkuntzak eta kulturak komunikatu egiten dute, baina ez dute komuniorik eragiten. Horren ondorioz, gure ustez, hizkuntza ulertzeko lerro nagusi bi agerian geratzen dira:
|
|
|
Gaurko munduan, nazio estatuek hezkuntzan hizkuntza aniztasuna nola jorratzen duten ere ikergai garrantzitsua da (Liddicoat & Taylor Leach 2015). Ikerketa horiek guztiak gaurkotasun handiko gaiak dira
|
euskararen
testuinguruan. Euskarak hezkuntza arautuan duen ibilbidean etengabeko kezka izan da eta da zer modutan jorratu behar den hizkuntza aniztasuna.
|
|
|
Hizkuntzak diren edo ez garaiko ideologiaren arabera erabakitzen bada ere, gure garunean, gaur egun ditugun ideia horiek eragina izango ote dute azken batean" kode" moduan prozesatzeko? Nola azaldu
|
euskararen
testuinguruan maiz gertatzen diren hainbat fenomeno. Esate baterako, euskarazko hitzak erabiliz erdal egitura gramatikalen erabilpena egiten denean zein" kode" ote da une horretan garuna erabiltzen ari dena?
|
|
2022
|
|
|
Bai, gurea herri menderatua dela haurrei ahoan bilorik gabe adierazten zitzaien garaietakoa naiz, Euskal Herriaren (eta hizkuntzaren) gatazka, herri zapaldu baten testuinguruan kokatzen zenekoa. Eta eskerrak, 50 urte berantago sortu izan banintz, oso bestelakoa zatekeelako
|
euskararen
testuinguru soziopolitikoaz helaraziko zitzaidan diskurtsoa, eta oso diferentea, seguruenik, ondorioa.
|
|
|
Hauetariko batek dio, kirol taldeek euskara bultzatu nahi badute, hauen" lana litzateke [ela] hizkuntzaren inguruan giro babestu bat sortzea" (Soziolinguistika Klusterra, 2019, 16 orr.). Alegia, kirol taldeen helburuetako bat, beraien taldeko praktiketan
|
euskararen aldeko
testuinguru bat sortzea izan litzatekeela azpimarratzen da.
|
|
|
3 Aurretik esan den moduan,
|
euskararen
testuinguru soziologikoari erreparatuta, egingarria dena eta ez dena, non eta nola, erritmoak, intentsitateak eta gainerako zenbait faktore aztertu behar dira.
|
|
|
Lehenik eta behin, hizkuntza ekologiaren paradigma aurkeztuko dut.
|
Euskararen aldeko
testuinguru fisiko eta sozialak sortu eta indartzeak duen balioan jarriko da azpimarra, eta ingurumenerako babes teknika eta aktibismoa hizkuntzen babeserako ekartzeak zer ezaugarri dituen jasoko da.
|
|
2023
|
|
|
Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen.
|
Euskararen
testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik. Horregatik ere pixka bat etsita nago, gorago irakasle (batzu) en inguruan esandakoaren haritik, eta irakaslegaien aldetik sumatzen dudanari erreparatuta, ez duelako ematen etorkizuna oso itxaropentsua izan daitekeenik.
|
|
|
Euskara ardatz hartuta, bi hizkuntza ofizialen eta gutxienez atzerriko hizkuntza baten gainean egituratuko da sistema. Era berean,
|
euskara
testuinguru formaletan eta ez formaletan erabiltzea bultzatuko du». Ereduak ere izan ditu aipagai:
|