|
2007
|
|
|
X. Monasterio:
|
euskararen
mundu ikuskera 306
|
|
|
5 X. MONASTERIO:
|
EUSKARAREN
MUNDU IKUSKERA
|
|
|
|
Euskararen
mundu ikuskeraz, Oteizagandik Jon Baltzagana erdaraz, euskaraz Josu Naberan, Alfontso Martinez Lizarduiko, Txema Preziado, Patziku Perurena (euskal koloreen arazoak interes handia piztu du), etab., testu gehiago ere agertu den arren, hemen X. Monasterioren Mintzairaren miraria liburu politeko 8 kapituluaren aipamen laburra egingo dugu. Aurreko kapituluan («Mintzaira eta kultura») azalduak ditu polemika honetako autore eta puntu nagusiak1260.
|
|
|
Gogora bedi Unamuno-k, adibidez, ikusmolde horixe zeukala zientziaren itxuran sukaldatua bi arrautza jenero diferentegaz berak prantaturiko tortilla teorikoan, alde batetik historiaren filosofia (metafisika) eskematiko bat hiru estadiokoa (Spencer-i hartua hori), eta bestetik, Schleicher en sailkapen linguistikoa hizkuntzen tipologia halaber sinplistarekin hiru mailakoa berau ere. Schleicher en maila linguistikoak Spencer-en eboluzio historikoaren hiru estadioekin akomeatuz,
|
euskara
mundu ikuskera primitibo arlote baten izaerakoa ebatzi zuen, mundu modernorako gauzaeza, antzinate zaharreko erlikia beneragarri baina praktikan zertakogabea, onena lehenbailehen hiltzea zuena852 Hain zuzen hizkuntzen mundu ikuskeraren doktrinan eta horien mendekotasun historikoaren bere sinesmen dogmatikoan oinarriturik probokatu du Bilboko Lore Jokoetako eskandalu sonatua eta jarraitu du gero e... Ikus dezakegunez, bada, hizkuntzaren munduikuskeraren teoria gaur jende askok euskaltzale edo abertzaleen aburu alderdikoitzat jotzen duen arren (egia da Txillardegik, esate baterako, erabili izan duela bere argumentazioetan euskararen alde, eta ez batere gaizki, ene ustean), alabaina espainolaren edo frantsesaren gehiagotasunaren alde eta euskararen aurka lehenago eta hagitz bortizkiago baliatu izan da.
|
|
2012
|
|
|
Zu ari zara, Iowatik etorria euskaraz, baina hemen, ezker eskuin, ez da entzuten gaztelania edo frantsesa baizik. Nahiko lan badugu euskaldunak euskaraz hitz egin dezan, ondo egin dezan ondoren,
|
euskararen
mundu ikuskeraren jabe izan dadin, azkenik.
|
|
2022
|
|
|
Antolatu ditugun ekimen, hausnarketa, material, eta jardun oro euskaraz izan dira. Feminismoa euskaraz ulertu dugu sortu ginenetik,
|
euskararen
mundu ikuskeratik aritu gara herri feminista baten alde lanean, eta euskal mundua feministagoa egitea ere ez da erronka makala gero. Horretan gabiltza, eta horretan jarraituko dugu.
|
|
|
Erakundeetatik egiten diren hizkuntza politikek ere ikuspegi hori indartzen dute, eta ondorioz, iritzi artikuluan dioten bezala, euskaraz aritzea bera ekintza feminista bat dela uste dugu. Jakin badakigu
|
euskaraz
mundu ikuskera matxistak eta patriarkalak ere garatu direla eta, hortaz, euskarazko mundu ikuskera horiek ere feminismotik berrizendatu eta deseraiki behar ditugula. Baina jakin badakigu globalizazioak eta neoliberalismoak estatu hizkuntza bakarra eta ingelesaren hegemonia sustatzen dituztela, bestelako hizkuntza komunitateak azpiratuz, eta hala izanik, feminismo antikapitalista eta ekologista batek hizkuntza ekologia ere ardatz nagusi izan behar lukeela, lekuan lekuko hizkuntzekiko eta kulturekiko zaintza bere aldarri nagusi eginez.
|
|
|
Erakundeetatik egiten diren hizkuntza politikek ere ikuspegi hori indartzen dute, eta ondorioz, iritzi artikuluan dioten bezala, euskaraz aritzea bera ekintza feminista bat dela uste dugu. Jakin badakigu euskaraz mundu ikuskera matxistak eta patriarkalak ere garatu direla eta, hortaz,
|
euskarazko
mundu ikuskera horiek ere feminismotik berrizendatu eta deseraiki behar ditugula. Baina jakin badakigu globalizazioak eta neoliberalismoak estatu hizkuntza bakarra eta ingelesaren hegemonia sustatzen dituztela, bestelako hizkuntza komunitateak azpiratuz, eta hala izanik, feminismo antikapitalista eta ekologista batek hizkuntza ekologia ere ardatz nagusi izan behar lukeela, lekuan lekuko hizkuntzekiko eta kulturekiko zaintza bere aldarri nagusi eginez.
|