|
2008
|
|
|
Bilbon, Betibat aldizkari karlistak, Peru Abarca euskarazko eleberria argitaratzeari ekin zion atalka 1880an, mende bat lehenago Mogelek idatzitako obra hau publiko eginez. Hori izan zen Bilbon, dakidala behintzat, aldizkari batean atera zen
|
euskarazko
lehen testu luzea. Nolanahi ere, oker ez banago, Betibat aldizkarian ez zen sorkuntzazko euskal testu berririk agertu, bere ohiko edukia gaztelaniaz idatzita egonik.
|
|
2009
|
|
|
|
Euskarazko
lehen testuetatik harago, Agustin Xahoren ekimenez heldu zen 1848an euskara hutsezko lehen kazeta: Uscal Herrico Gaseta.
|
|
2015
|
|
|
Nagusiki bi esparrutatik, erlijioa eta politika. Biak ere
|
euskarazko
lehen testuan, Bernat Etxepareren Linguae Vasconum Primitiaen, topatzen ditugu sinbolikoki: liburua osatzen duten hamabost kantuetatik bi erlijiozkoak dira eta beste bi euskararen gorazarre egiteko.
|
|
2018
|
|
|
Hau da, segundo batean igaro ditu 700 bat urte. Ager litezke grafiak milagarren urtearen bueltan, baina horiek gertuago daude
|
euskarazko
lehen testutik Veleiakoa idatzi omen zenetik baino. Gainera, akitanierazko grafiak aipatzen ditu, eta horietan ez dago eta inongo letrarik, testuinguruak eskatzen badu ere.
|
|
2020
|
|
|
Hortxe hasi zitzaion agertzen bertsolaritzaren historia. Boucher de Crevecourrek 1823an bertsolaritza aipatu zuen artikulua, esaterako, Parisko Journal des Voyages bidaia aldizkarian; eta Agosti Xahok 1844n Trilby aldizkarian bertsolaritzari egin zion gorazarrea; eta 1880an Klaudio Otaegik Euskal Erria aldizkarian argitaratu zuen bertsolaritzari buruzko
|
euskarazko
lehen testua; eta beste asko. Milaka.
|
|
2021
|
|
|
Azaldu den bezala, liberalek El Correo del Norte egunkarian 1834an prentsako
|
euskarazko
lehen testua argitaratu ondotik, euskara hutsezko lehen aldizkariaren bidez egingo da hurrengo urratsa. Agosti Xaho izango da berriro bidegile, 1848an argitaratutako Uskal Herriko Gazetarekin.
|
|
|
Nafarroako Euskararen Adiskideak elkartearen sortzaile eta euskaltzain urgazle Euskaltzaindiaren sorreratik. Kazetari gisa, bera da Nafarroako prentsan
|
euskarazko
lehen testuak argitaratu zituena (Irigarai, 2004: 6).
|
|
|
Antonio Zavalak, bertsopaperek izan duten ikertzaile garrantzitsuenak, kazetaritzaren eta genero horren arteko paralelismoa ezartzeko aukera irekitzen du, bestalde. Euskal kazetaritzaren lehen gailurra Lehen Karlistaldietan gertatu zen, polarizazioak ekarri zuen propaganda beharrari erantzunez, eta behar hori muturreraino iritsi zenean, apaiz karlistek nekazariengan zuten eraginari aurre egin nahian, liberalek
|
euskarazko
lehen testuak sartu zituzten prentsan, errendizioa eskatuaz. Zavalak bertsopaperen lehen gailurra ere Lehen Karlistaldietan jazo zela dio, propaganda beharrek ekarri zutela loratzea, eta liberalek ireki zutela bidea, errendizioa eskatzeko:
|
|
|
25.1.5a Aditzoina oinarri duten adizki analitikoak urriak dira.
|
Euskararen
lehen testuetatik,* edin,* ezan, eta irolaguntzaileekiko adizkiak baizik ez dugu aurkitzen, eta gainera, azken mendeetan, hauen erabilera eremuak murriztuz joan dira. Hamaseigarren mendean, euskalki guztiek [aditzoina+* edin] eta [aditzoina+* ezan] —mendebaldean [partizipioa+ egin] — adizkiak erabiltzen zituzten iraganaldi burutua adierazteko (askotan aoristo gisa izendatu dira forma horien iraganeko erabilerak):
|
|
2022
|
|
|
Zendrea"," Erechipela"," Krupa"," Kokelucheta"," Charrampina"," Pikota"," Chertoa"," Basa pikota"," Handitchuia"," Legarra"," Ahoa"," Mihia"," Marranta"," Sukhar gorria"," Haurren paralesia"," Chichariak"," Chichari nausia"," Hazteria"," Urtsuia"," Erhietako urtsuia"," Hezur hautsiak"," Gazteen hezurretako urtsuia"," Sudurretik odola?"," Beharriko mina"," Zintzurreko urtsuia"," Ausin sukharra"," Odol edaleak"," Basoak"," Onjoak"," Bichikatorea"," Loa"," Ahoko pintzak"," Behardurak"," Zintzur eta sudur barneko haragiak"," Lothurak"," Alditchartzea"," Musuia"," Jatekoak garbi"," Cherri zainen eritasuna"," Aire irestea" eta abar. Zer esanik ez, luke Maurice Souberbielleren idazlan guztiak biltzea eta txukun argitaratzea, haren
|
euskarazko
lehen testutik ehun urte bete direnean.
|
|
|
Oraintxe ehun urte plazaratu zen Maurice Souberbielle jaun medikuaren
|
euskarazko
lehen testu ezaguna, 1921ean. Izatez, ongietorri alokuzio bat da:
|