|
2019
|
|
|
Ahalera
|
euskararen
historian kokatzeko, bere premia izanen da ezinbertzeko laguntza emanen diguna:
|
|
|
" euskararen historia" eta" euskara Historian". Adibide gisa, Larramendik, euskararen historian sartu gabe, bertze hizkuntzekin batera
|
euskara
Historian kokatu zuen.
|
|
|
Bernard Etxeparek bere koplak liburu batean bildu eta argitaratu zituen momentutik
|
euskara
Historian kokatu zuen; XVI. mendean, hain zuzen. Antzinago zer zegoen jakiteko historialariek bertze motako aztarna batzuk erabiltzen dituzte; zuzenak edo zeharkakoak izan daitezke, baina, kasu gehienetan gizon emakumeak eta lurraldeak dira maneiatzen dituztenak.
|
|
|
Herri honen seinaleak ezagutu ondoren, baldin XVI. mendearen aitzin
|
euskara
Historian kokatu nahi badugu, badakigu nora joan behar dugun: Axularrek aipatutako lurralde horietara.
|
|
|
Hori bai, denbora kontua zen ahalera eta baldintza kontzeptuetan sartzea. Eta hori da, hain justu, kontuan izan behar duguna, momentu hura
|
euskararen
historian kokatu nahi baldin badugu. Lehendabizi, geroaldi garbia menturazkoetan sartu aitzin; gero, gai izan ala ez izan ibiliz gero, ahalera eta baldintzazko esaldiak etorri ziren.
|
|
|
Orainaldiko adizkiak dira zaharrenak eta
|
euskararen
historian kokatu nahi baditugu, dilema hau daukagu:
|
|
|
beti dago momentu bat non euskararen historian osagarri bat lehenengo aldiz erabilia izan baitzen. Desadostasuna, momentu hori
|
euskararen
historian kokatzerako orduan sortzen da; hori da orain arte ikusi duguna.
|
|
|
Espazioaren antolamendua aztertu eta gero, adberbio erakusle hauen beharraz jabetu gara. Adberbio hauek
|
euskararen
historian kokatu nahi baditugu, ezinbertzekoa da konturatzea nola eta zerekin erabiltzen ditugun, izan ere, hasiera hartan lehenengo aldiz erabili zuten horietako batek ezaugarri berberak izan baitzituen.
|
|
|
Bigarrena, hizkuntza osagai horien bidez ere
|
euskararen
historian kokatzeko ahaleginak egin ditugu: morfologia dela, erabilera dela, esanahia dela, haien beharra dela, adberbio hauek erakusten digutena ordenatu baino ez dugu egin.
|
|
|
Horrekin denok ados gaude, beraz. Desakordioa momentu hori
|
euskararen
historian kokatzerakoan agertzen da. Garrantzi handiko kontua da, ez baita gauza bera goiz edo berandu agertu izana, ezta lortuko ditugun ondorioak ere.
|
|
|
Eta hori da, hain justu, kapitulu honetan ikusi nahi duguna: perifrastikoaren hasmenta
|
euskararen
historian kokatu nahian, aditz nagusia izanen da gure aztergaia; adizki horrekin erabiltzen diren atzizkiek sekulako informazioa gordetzen dutelakoan gaude.
|
|
|
Gure azterketa gaur egungo euskaran jarri dugu eta subjuntibo perifrastikoa
|
euskararen
historian kokatu nahi baldin badugu, garrantzitsua da jakitea subjuntiboaren ikuspuntutik gure idazle klasikoen hizkuntza maila zein zen.
|