|
2002
|
|
|
Euskaraz funtzionatuko lukeen unibertsitateak onura handiak ekarriko lituzke. Alde batetik, gaur egungo
|
euskarazko
hezkuntza sistema osoa biribilduko luke, euskararen normalizaziorako ezinbesteko bihurtuz; eta, bestetik, gu re nortasun ekonomiko, sozial, politiko eta kulturala berrindartuko luke, balio propioak hedatuz, nazioa eraikiz eta demokrazia sakonduz. Zalantzarik gabe, gainera, unibertsitatearen eta gizartea ren arteko uztartze sinergetikoberria erakutsi liguke.
|
|
2003
|
|
|
Izan daiteke demostratzea ea pertsona normalak garen eta ea euskaraz ere badakigunok hizkuntza menderatzeko gauza izan garen geure bizitza osoan euskaraz ikasi eta formatu izanda. Baina, EGAren benetako arrazoia ez bada ez geure burua umiliatzea, eta dirua ere ez bada, non gelditzen da
|
Euskarazko
Hezkuntza sistemak ematen digun hizkuntza gaitasuna?
|
|
2007
|
|
|
Nafarroako kasu bakarra da erabilera datua ezagutzaren anitzez ere gainetik duena9 Areago ere, Tuterak baino ezagutza datu hobeak dituzten bertze udalerri batzuetan (Tafallan, Iruñean, Atarrabian, Zizur Nagusian eta Agoitzen) erabilera datu apalagoak neurtu dira. Gainera, azken bortz urteotan izan diren aldaketa demografikoengatik Tuterako biztanleen% 12,1 Europako Batasunetik kanpoko atzerritarrak dira10 eta jakinda Tutera lege aldetik eremu ez euskaldun delakoan dagoela eta
|
euskara
hezkuntza sistema publikotik kanpo dagoela, pentsa dezakegu egungo datu demolinguistikoak 2 taulan jaso diren 2001eko erroldakoak baina apalagoak direla euskararen ezagutzari dagokiola. Beraz, hemen dugu atentzioa ematen digun datu onegia.
|
|
2009
|
|
|
Oyarzabalek ETBn egindako elkarrizketan esan duenez, Alderdi Popularrean arrazoizkoa iruditzen zaigu Euskal Herria terminoa erabiltzea, betiere hizkuntza esparru bati edo errealitate kultural bati aipamena egiteko bada.Buruzagi popularraren aburuz, aurreko gobernuek doktrinamendu politikoa egiteko erabili zituzten ikastetxeak eta oraingo Jaurlaritzak eskolak despolitizatu nahi ditu.Euskara babestearen alde agertu da, baina inposaketa saihestuz. Orain arte izan diren dekretuak inposizioarenak izan direla adierazi du,
|
euskara
hezkuntza sistemaren hizkuntza nagusi bihurtzen zuelako eta gaztelera eskoletatik ezabatzen zuelako.
|
|
|
epe horretan 1.422 tituluraino igo zen kopurua, eta gaiak eurak ere asko ugaritu ziren; liburu erlijiosoek pisu espezifikoa galtzeaz batera (produkzio totalaren% 42 izaten jarraitzen zuten, hala ere), dezenteko indarra hartu zuen literaturak(% 29), baina baita giza eta gizarte gaietako liburuek ere(% 15). Horrez gain, lehenengo biderrez ageri dira aisia liburuak zein irakaskuntzakoak (azken horiek erakusten dute
|
euskara
hezkuntza sisteman muturra sartzen hasia zela).
|
|
|
Arrakasta baten kronika da, gure irudiko,
|
euskarak
hezkuntza sisteman azken hogeita bost urtean egin duen bidearen kronika. Halere, azken urteetan, bai esparru politiko instituzionalean, bai hezkuntza elkartean, bai gizartean oro har, indar handia hartu dute euskal hezkuntza sisteman hizkuntza ofizialak eta atzerriko hizkuntzak, baina bereziki euskara, irakatsi eta ikasteko prozesua nabarmen hobetu beharraren aldeko aldarrikapenek.
|
|
|
|
Euskarak
hezkuntza sisteman azken bi hamarkadotan egin duen bideari lotuko gatzaizkio, eta prozesuaren abiapuntuan jarriko gara. Euskara irakaskuntza sisteman sartzeari ateak ireki zizkion lehen lege arau esanguratsua 1979ko apirilaren 29ko 1049/ 79 Errege Dekretua da, euskara Euskadiko hezkuntza ez unibertsitarioan sartzeko arauak ematen dituena.
|
|
|
" Eskolak ez du euskalduntzen" baino lehenago esango genuke guk hori.
|
Euskarak
hezkuntza sisteman lekurik ez izatetik euskara irakastera pasatu nahi izan dugu aurrena; eta, ondoren, euskara irakastetik euskaraz irakastera pasatu nahi izan dugu oso urte gutxian, behar bezala prestaturiko irakasle nahikorik ez zegoenean, eta azkar, oso azkar, zenbaitetan azkarregi, prestatu behar izan dira irakasleak. Horrek berealdiko ahalegina eskatu die irakasleei, eta euskara gaitasun ezberdinetako irakasleria osatu da, ezinbestez.
|
|
2012
|
|
|
Hezkuntza sistemaren bidezko transmisioa: aurrekari historiko batzukahaztu gabe,
|
euskara
hezkuntza sisteman txertatzeko egungo dinamika XX.mendearen erdialdetik aurrera hasten da, Hegoaldean zein Iparraldean, ikastolenmugimenduari esker (Garmendia eta Etxezarreta, 2009).
|
|
|
Ondoren, Nafarroak eta EAEk hezkuntza ez unibertsitariorako eskuduntzalortu zutenean,
|
euskara
hezkuntza sistema publikora ere sartu zen, hizkuntza ereduezberdinen bitartez: A ereduan euskara ikasgaia baino ez da; elebiduna den Bereduak euskara eta gaztelaniaren arteko oreka bilatzen du; eredua da ikasleakeuskarazko irakaskuntzan murgiltzen dituena; Nafarroan oso zabaldua dagoen Gereduan ez da euskararik irakasten, ezta EAEko X eredu marjinalean ere.
|
|
2013
|
|
|
1970 hamarkada amaieran, euskararen inguruko hizkuntza politika abian jartzearekin batera, EAEn aldaketa historiko garrantzizkoa gertatu zen euskarari dagokionean, helduen euskalduntze alfabetatzearen arrakastarengatik eta, batez ere,
|
euskarak
hezkuntza sistema arautuan hartu zuen lekuagatik. Harez gero, asko eta asko dira euskara etxetik kanpo ikasi duten pertsonak, lehen ez bezala.
|
|
2014
|
|
|
XX. mendeko 50eko hamarrurtekoanHegoaldean hasiriko mugimendua erreferentzia gisa harturik, Iparraldean lehen ikastola 1969an sortu zen, eta hartarako eragileek irabazi asmorik gabeko elkarte bat eratu zuten, Frantziako 1901eko lege baten gerizpean (Euskal Herriko Ikastolak Euskaltzaindia, 2010). 1969 urtean berean frantziar administrazioak 3 irakasle ibiltari jarri zituen
|
euskara
hezkuntza sisteman irakasteko (Aldasoro, 2001). Hainbat gorabeheraren ondotik, azken aldi honetan ikastolen eta oro har hezkuntza elebidun osoaren egoerak hobera egin du zenbapait ere, besteak beste Hegoaldeko mugimenduaren ondorioz edo hari lotuta (Harguindéguy & Itçaina, 2012). 2004an sortu zen Euskararen Erakunde Publikoa, Interes Publikoko Elkarte bezala, akordioa lortu ondoren hainbat instituzioren artean, hala estatu mailakoak, nola eskualde mailakoak, departamendu mailakoak eta tokiko administraziokoak (EEP OPLB, 2014).
|
|
|
Euskara suspertzeko ahalegin haren adierazpenik nabarmenena ikastolen mugimenduaren sorrera izan zela esan dezakegu.
|
Euskara
hezkuntza sisteman sartzea ametsa zen abertzale eta euskaltzaleentzat; ikastolen bidez, haurrak euskaraz hezteko eta euskaraz gizarteratzeko (nolabait nazionalizatzeko) aukera ikusten baitzuten. XX. mendearen hasieran saiakeraren bat edo beste izan bazen ere, 1936ko gerrak eskola elebiduna sortzeko eta zabaltzeko ekimen oro zapuztu zuen.
|
|
2015
|
|
|
ingelesa. Erreminta ezin hobea
|
euskarak
hezkuntza sisteman aurrera egiten jarrai ez dezan. Euskara ikasi da, baina askoz garrantzitsuagoa da ingelesa ikastea.
|
|
|
Esan bezala, aldizkaria Zeruko Argiak argitara eman zuen eta haurrentzako komiki aldizkaria izan zen. Omenaldian, ekimenaren antolatzaileek azpimarratu zutenez, garai horretan,
|
euskara
hezkuntza sisteman baztertuta zegoen eta komunikabideetan ia ez zen ikusten. Beraz, traba asko gainditu behar izan ziren, komiki hark argia ikus zezan.
|
|
|
Hala, hizkuntza hautu horien estrategikotasunak erakusten digu indibidualizazio prozesuak gero eta modu nabarmenagoan gauzatzen direla hizkuntzen esparruan ere gazteen artean. Akademiko horien pertzepzioan,
|
euskara
hezkuntza sisteman eskuratutako hizkuntza da, batik bat, eta euskararen erabilera esparru profesionalari loturik agertzen da, oroz gain.
|
|
2016
|
|
|
Euskalkien gurtza eta euskara batuaren gutxiespena erakusten duten zantzuak azaleratu dira azken urteotan, apalki bada ere. Alabaina, argi baino argiago eduki eta aldarrikatu behar dugu —batik bat belaunaldi gazteen atxikimenduari begira— euskara baturik gabe guztiz ezinezkoa litzatekeela
|
euskarazko
hezkuntza sistema bat edukitzea, guztiz ezinezkoa euskarazko eskaintza unibertsitarioa edukitzea, euskara administrazioan zabaltzea, euskara teknikoa garatzea edo euskarazko hedabideak edukitzea. Munduan ez dago hizkuntza aurreraturik eredu estandarrik ez duenik, eta eredu hori gizartean ondo errotua ez duenik.
|
|
2018
|
|
|
Euskara gaitasuna garatu dutenek berezko motibazioa izan dute horretarako, horrek bultzatu ditu euskarazko espazioak bilatzera eta jakina, gaitasuna eta erabilera elkar elikatuz joan direnez, egun, euskaldun osoak dira. Baina
|
euskarazko
hezkuntza sistemaren gehiengoa ez da kokatzen multzo horretan. Hori horrela, benetako motorra motibazioa dela ondoriozta dezakegu, eta euskara kontuetan gabiltzala, motibazioari euskaltzaletasuna deritzogu.
|
|
2019
|
|
|
42) Zalantzarik gabe esan dezakegu, euskararen estandarizaziotik harago, euskara biziberritzeko beste arduretan ere funtsezkoa izan dela euskal komunitatearen bulkada. Mugimendu hori euskararen lurralde guztietara zabaldu da, trinkotasun eta indar ezberdinarekin bada ere. herri mugimenduaren eskutik, EAEko lurraldeak izan dira proaktiboenak euskara biziberritzeari dagokionez, eta horietan egon dira euskarririk eta erakundeen babesik sendoenak
|
euskara
hezkuntza sisteman, hedabideetan eta herri administrazioan txertatzeko. (urla et al., 2018:
|
|
|
Herrimugimenduaren eskutik, EAEko lurraldeak izan dira proaktiboenak euskara biziberritzeari dagokionez, eta horietan egon dira euskarririk eta erakundeen babesik sendoenak
|
euskara
hezkuntza sisteman, hedabideetan eta herriadministrazioan txertatzeko.
|
|
2021
|
|
|
|
Euskara
hezkuntza sisteman txertatzeko lehen ahalegina egin izanaren meritua aitortzen zaio Iturriagari(). Eskola elebidun bat ireki zuen Hernanin(), eredu horretan oinarritutako Lehen Irakaskuntzako Egitasmo Orokor bat prestatu zuen Gipuzkoako Batzarren eskariz(" Memoria", 1830), eta baita material pedagogikoa sortu ere.
|
|
|
Eskualdean finkatzen ari diren migratuak gero eta gehiago dira, eta pentsa daiteke familia proiektuak ere bertan garatuko dituztela. Horrez gain, gero eta nabariagoa da
|
euskarazko
hezkuntza sistemak ezin duela etxean euskara ikasterik eta erabiltzerik ez duten belaunaldi berrien euskalduntzea bermatu. Are gehiago, euskarazko hezkuntza sistema eta eskola orduz kanpoko aisialdi eskaintza osoa euskaraz izanda ere, egoera soziolinguistikorik optimoenean ere ezin dela beti bermatu belaunaldi berriak euskaldunduko direnik.
|
|
|
Horrez gain, gero eta nabariagoa da euskarazko hezkuntza sistemak ezin duela etxean euskara ikasterik eta erabiltzerik ez duten belaunaldi berrien euskalduntzea bermatu. Are gehiago,
|
euskarazko
hezkuntza sistema eta eskola orduz kanpoko aisialdi eskaintza osoa euskaraz izanda ere, egoera soziolinguistikorik optimoenean ere ezin dela beti bermatu belaunaldi berriak euskaldunduko direnik.
|
|
2022
|
|
|
Harrez geroztik denak berdin jarraitu du, ala? Pentsatu al daiteke oraindik,
|
euskara
hezkuntza sisteman sartu zela 40 urtetik gora joan direnetik, Araba erdaldunaren klixe zaharra erabili dezakegula 2022 urtean, ezer aldatu izan ez balitz bezala. Milaka euskaldun gara Gasteizen, bertakoak edo kanpotik etorriak, euskara ikasi, gure seme alabei euskara eman, eta euskara familia hizkuntza egin duguna.
|
|
|
Indibidualizazioaren garaian, non era askotako agertoki sozial eta ekintza logikak dauden, irakasle ikertzaile gazte askorentzat euskara ikastea eta erabiltzea izaera estrategikoa duten hautu indibidualen, bizi ikuspenen eta lan proiektuen esparruan kokatzen da. Azken urteotan unibertsitatera iristen ari den ikasle askok bezala, hainbat irakaslek ere bigarren hizkuntza gisa ikasi du
|
euskara
hezkuntza sisteman, eta gaur egun lan esparruan, eta horretan nagusiki, ulertzen du haren erabilera. Ez handik kanpo.
|
|
2023
|
|
|
Superbat(), Betizu() eta, 2011tik aurrera, Hiru3 (Larrinaga 2019, 231). Haur eta gazteen aisialdian presente egonda,
|
euskara
hezkuntza sistematik kanpo zabaltzen die. Irlandan bezala, audientzia hori bereganatuz haurren artean euskara sustatzea eta euren gaitasun linguistikoa hobetzea da eskaintza honen funtzioa (Barambones et al. 2012, 414).
|
|
|
|
Euskarazko
hezkuntza sistema abian jarri eta urte oso gutxitara jarri zen martxan EITB. Hain zuzen ere, EITB, hezkuntza eta administrazioaren euskalduntzea izan ziren Euskararen Erabilera Normalizatzeko Oinarrizko Legearen zutabeak.
|
|
|
diktaduratik aterata, euskara eremu publiko guztietara hedatzeko beharra zegoen, eta telebistaren sorrera ezinbestekotzat ikusten zen (Torrealdai 1985). Era horretan,
|
euskarazko
hezkuntza sistema abian jarri eta urte oso gutxitara jarri zen martxan EITB. Hain zuzen ere, EITB, hezkuntza eta administrazioaren euskalduntzea izan ziren Euskararen Erabilera Normalizatzeko Oinarrizko Legearen (10/ 1982) zutabeak.
|
|
|
|
Euskara
Hezkuntza Sisteman txertatzeko lehen ahalegina egin izanaren meritua aitortzen zaio Iturriagari. Eskola elebidun bat ireki zuen Hernanin(), eredu horretan oinarritutako Lehen Irakaskuntzako Egitasmo Orokor bat prestatu zuen Gipuzkoako Batzarren eskariz (Memoria, 1830), eta baita material pedagogikoa sortu ere.
|
|
|
|
Euskara
hezkuntza sistemako hizkuntza normalizatua izan dadin, ezaugarri soziolinguistikoak kontuan hartu behar dira, Kontseiluak azpimarratu duenez. «Euskara ezagutu gabe sartzen diren ikasleei arreta berezia eskaini zaie, eta legeak berak ezarri ditu hizkuntza proiektuak errealitate soziolinguistikora egokitzeko irizpide orokorrak».
|