|
2007
|
|
|
Nafarroako kasu bakarra da erabilera datua ezagutzaren anitzez ere gainetik duena9 Areago ere, Tuterak baino ezagutza datu hobeak dituzten bertze udalerri batzuetan (Tafallan, Iruñean, Atarrabian, Zizur Nagusian eta Agoitzen) erabilera datu apalagoak neurtu dira. Gainera, azken bortz urteotan izan diren aldaketa demografikoengatik Tuterako biztanleen% 12,1 Europako Batasunetik kanpoko atzerritarrak dira10 eta jakinda Tutera lege aldetik eremu ez euskaldun delakoan dagoela eta
|
euskara
hezkuntza sistema publikotik kanpo dagoela, pentsa dezakegu egungo datu demolinguistikoak 2 taulan jaso diren 2001eko erroldakoak baina apalagoak direla euskararen ezagutzari dagokiola. Beraz, hemen dugu atentzioa ematen digun datu onegia.
|
|
2009
|
|
|
Oyarzabalek ETBn egindako elkarrizketan esan duenez, Alderdi Popularrean arrazoizkoa iruditzen zaigu Euskal Herria terminoa erabiltzea, betiere hizkuntza esparru bati edo errealitate kultural bati aipamena egiteko bada.Buruzagi popularraren aburuz, aurreko gobernuek doktrinamendu politikoa egiteko erabili zituzten ikastetxeak eta oraingo Jaurlaritzak eskolak despolitizatu nahi ditu.Euskara babestearen alde agertu da, baina inposaketa saihestuz. Orain arte izan diren dekretuak inposizioarenak izan direla adierazi du,
|
euskara
hezkuntza sistemaren hizkuntza nagusi bihurtzen zuelako eta gaztelera eskoletatik ezabatzen zuelako.
|
|
|
epe horretan 1.422 tituluraino igo zen kopurua, eta gaiak eurak ere asko ugaritu ziren; liburu erlijiosoek pisu espezifikoa galtzeaz batera (produkzio totalaren% 42 izaten jarraitzen zuten, hala ere), dezenteko indarra hartu zuen literaturak(% 29), baina baita giza eta gizarte gaietako liburuek ere(% 15). Horrez gain, lehenengo biderrez ageri dira aisia liburuak zein irakaskuntzakoak (azken horiek erakusten dute
|
euskara
hezkuntza sisteman muturra sartzen hasia zela).
|
|
2012
|
|
|
Hezkuntza sistemaren bidezko transmisioa: aurrekari historiko batzukahaztu gabe,
|
euskara
hezkuntza sisteman txertatzeko egungo dinamika XX.mendearen erdialdetik aurrera hasten da, Hegoaldean zein Iparraldean, ikastolenmugimenduari esker (Garmendia eta Etxezarreta, 2009).
|
|
|
Ondoren, Nafarroak eta EAEk hezkuntza ez unibertsitariorako eskuduntzalortu zutenean,
|
euskara
hezkuntza sistema publikora ere sartu zen, hizkuntza ereduezberdinen bitartez: A ereduan euskara ikasgaia baino ez da; elebiduna den Bereduak euskara eta gaztelaniaren arteko oreka bilatzen du; eredua da ikasleakeuskarazko irakaskuntzan murgiltzen dituena; Nafarroan oso zabaldua dagoen Gereduan ez da euskararik irakasten, ezta EAEko X eredu marjinalean ere.
|
|
2014
|
|
|
XX. mendeko 50eko hamarrurtekoanHegoaldean hasiriko mugimendua erreferentzia gisa harturik, Iparraldean lehen ikastola 1969an sortu zen, eta hartarako eragileek irabazi asmorik gabeko elkarte bat eratu zuten, Frantziako 1901eko lege baten gerizpean (Euskal Herriko Ikastolak Euskaltzaindia, 2010). 1969 urtean berean frantziar administrazioak 3 irakasle ibiltari jarri zituen
|
euskara
hezkuntza sisteman irakasteko (Aldasoro, 2001). Hainbat gorabeheraren ondotik, azken aldi honetan ikastolen eta oro har hezkuntza elebidun osoaren egoerak hobera egin du zenbapait ere, besteak beste Hegoaldeko mugimenduaren ondorioz edo hari lotuta (Harguindéguy & Itçaina, 2012). 2004an sortu zen Euskararen Erakunde Publikoa, Interes Publikoko Elkarte bezala, akordioa lortu ondoren hainbat instituzioren artean, hala estatu mailakoak, nola eskualde mailakoak, departamendu mailakoak eta tokiko administraziokoak (EEP OPLB, 2014).
|
|
2015
|
|
|
Esan bezala, aldizkaria Zeruko Argiak argitara eman zuen eta haurrentzako komiki aldizkaria izan zen. Omenaldian, ekimenaren antolatzaileek azpimarratu zutenez, garai horretan,
|
euskara
hezkuntza sisteman baztertuta zegoen eta komunikabideetan ia ez zen ikusten. Beraz, traba asko gainditu behar izan ziren, komiki hark argia ikus zezan.
|
|
|
Hala, hizkuntza hautu horien estrategikotasunak erakusten digu indibidualizazio prozesuak gero eta modu nabarmenagoan gauzatzen direla hizkuntzen esparruan ere gazteen artean. Akademiko horien pertzepzioan,
|
euskara
hezkuntza sisteman eskuratutako hizkuntza da, batik bat, eta euskararen erabilera esparru profesionalari loturik agertzen da, oroz gain.
|
|
2019
|
|
|
42) Zalantzarik gabe esan dezakegu, euskararen estandarizaziotik harago, euskara biziberritzeko beste arduretan ere funtsezkoa izan dela euskal komunitatearen bulkada. Mugimendu hori euskararen lurralde guztietara zabaldu da, trinkotasun eta indar ezberdinarekin bada ere. herri mugimenduaren eskutik, EAEko lurraldeak izan dira proaktiboenak euskara biziberritzeari dagokionez, eta horietan egon dira euskarririk eta erakundeen babesik sendoenak
|
euskara
hezkuntza sisteman, hedabideetan eta herri administrazioan txertatzeko. (urla et al., 2018:
|
|
|
Herrimugimenduaren eskutik, EAEko lurraldeak izan dira proaktiboenak euskara biziberritzeari dagokionez, eta horietan egon dira euskarririk eta erakundeen babesik sendoenak
|
euskara
hezkuntza sisteman, hedabideetan eta herriadministrazioan txertatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Harrez geroztik denak berdin jarraitu du, ala? Pentsatu al daiteke oraindik,
|
euskara
hezkuntza sisteman sartu zela 40 urtetik gora joan direnetik, Araba erdaldunaren klixe zaharra erabili dezakegula 2022 urtean, ezer aldatu izan ez balitz bezala. Milaka euskaldun gara Gasteizen, bertakoak edo kanpotik etorriak, euskara ikasi, gure seme alabei euskara eman, eta euskara familia hizkuntza egin duguna.
|
|
|
Indibidualizazioaren garaian, non era askotako agertoki sozial eta ekintza logikak dauden, irakasle ikertzaile gazte askorentzat euskara ikastea eta erabiltzea izaera estrategikoa duten hautu indibidualen, bizi ikuspenen eta lan proiektuen esparruan kokatzen da. Azken urteotan unibertsitatera iristen ari den ikasle askok bezala, hainbat irakaslek ere bigarren hizkuntza gisa ikasi du
|
euskara
hezkuntza sisteman, eta gaur egun lan esparruan, eta horretan nagusiki, ulertzen du haren erabilera. Ez handik kanpo.
|
|
2023
|
|
|
Superbat(), Betizu() eta, 2011tik aurrera, Hiru3 (Larrinaga 2019, 231). Haur eta gazteen aisialdian presente egonda,
|
euskara
hezkuntza sistematik kanpo zabaltzen die. Irlandan bezala, audientzia hori bereganatuz haurren artean euskara sustatzea eta euren gaitasun linguistikoa hobetzea da eskaintza honen funtzioa (Barambones et al. 2012, 414).
|