|
2010
|
|
|
...ldea, Mendebaldeko ibarrak eta aranatzaldea, batez ere). horretan, euskara demografikoki kontzentratua eta belaunez belaun jarraitua da. hau da, euskaldun jendea ehunekoan nagusi da eta euskara historikoki gurasoengandik seme alabengana eten sozialik gabe transmititu izan da. eremu euskaldun horretakoak dira gure gazteetatik 16 batzuk herri oso euskaldunetan haziak dira eta, haiek hala adierazita,
|
euskara
etxean ikasi dute, zenbait kasutan eskolan hasi artio" euskara bertzerik" ez zekitela. bertako euskalkiak elikatu ditu gazte horiek umetatik, anitz bidetan egin ere: etxekoen eta belaunaldien arteko harremanetan, lagun arteko jolasetan, herriko bizimoduan oro har... inguruko eguneroko hizkuntza izateak balio positiboak lotu dizkio euskarari. gazte horiek euskaran daude errotuak, euskara ohikoa, erabilgarria, beharrezkoa eta, ondorioz, erraza zaie. hau da, haien hizkuntza da:
|
|
|
[Iruñea]...
|
Euskara
etxean ikasi dut familia gehiena euskalduna dudalako, beraz, nire ama hizkuntza da. Gurasoekin, izeba osaba gehienekin, lehengusuekin eta amatxi aitatxiekin hitz egiteko erabiltzen dut.
|
|
2011
|
|
|
Gaur egun EAEko gazte gehienak elebidunak dira eta gehienek
|
euskara
etxetik kanpo ikasi dute, eskolan edo euskaltegian hain zuzen ere. Honek izugarrizko eragina izango du hauen euskararen erabileran, esparru horietatik kanpo dituzten harreman sare nagusiak erdara hutsez izango baitira.
|
|
|
Gaur egun EAEko gazte gehienak elebidunak dira eta gehienek
|
euskara
etxetik kanpo ikasi dute, eskolan edo euskaltegian hain zuzen ere. Honek izugarrizko eragina izango du hauen euskararen erabileran, esparru horietatik kanpo dituzten harreman sare nagusiak erdara hutsez izango baitira.
|
|
2012
|
|
|
familien glotohistoriek erakutsi dutenez, 1945 aldera herrigunean hazitako haurren (oraingo aitatxi amatxien) hamarretik lauk ikasi zuen euskara etxean; 1970 inguruan sortutakoen artean aldiz, hamarretik bat bik baizik ez. hau da, oraingo aitona amonek beren seme alabekin (oraingo haurren gurasoekin) hizkuntza aldetik nola jokatu zuten aztertuta ikusi dut herrigunean bizi zirenek ez ohi zietela beren umeei euskara egin, nahiz eta aita amak euskaldunak izan. Guraso bakarra euskalduna zen kasuetan, batean ere ez zuten seme alabek
|
euskara
etxean ikasi. hirrigunean hazitako iruritarrek honelatsu diote:
|
|
2013
|
|
|
1970 hamarkada amaieran, euskararen inguruko hizkuntza politika abian jartzearekin batera, EAEn aldaketa historiko garrantzizkoa gertatu zen euskarari dagokionean, helduen euskalduntze alfabetatzearen arrakastarengatik eta, batez ere, euskarak hezkuntza sistema arautuan hartu zuen lekuagatik. Harez gero, asko eta asko dira
|
euskara
etxetik kanpo ikasi duten pertsonak, lehen ez bezala. Horien artean, ordea, bi talde bereizi dira ikasketa adinaren eta motaren arabera:
|
|
|
Hau da, euskara transmisio bide kulturaletik (eskolan) jasotakoa.
|
Euskara
etxean ikasitakoak %35 ziren eta gainontzeko %10ak, jatorrizko elebidunak.
|
|
2017
|
|
|
Elebidun kopurua asko igo bada ere (185.600 elebidun gehiago 1991n baino), biztanle elebidunen perfil soziolinguistikoa ez da berbera. 1991n bildutako datuen arabera, elebidunen %79, 3" euskaldun zaharra" edo
|
euskara
etxean ikasi zuen elebidun motak osatzen zuen, mota honetako elebidunak adin tarte guztietan nagusi zirela.
|
|
|
Elebidun kopurua asko igo bada ere, biztanle elebidunen perfil soziolinguistikoa ez da berbera. 1991n bildutako datuen arabera, elebidunen %79, 3" euskaldun zaharra" edo
|
euskara
etxean ikasi zuen elebidun motak osatzen zuen, mota honetako elebidunak adin tarte guztietan nagusi zirela.
|
|
|
Bai gazte eta bai helduek, ‘euskaldun zahar’ izatea eskura ezin dezaketen" abantaila" bat bezala ikusten dute
|
euskara
etxean ikasi ez dutenek.
|
|
|
Euskararen kasuan, Ortega eta besteren (2013) ikerketan, ikertutako hiztun batek berak ere ez du bere burua euskaldun zahartzat jo, honetarako arrazoitzat ama hizkuntza izanik, beste era batera esanda, ez dutelako
|
euskara
etxetik ikasi. Beraz, euskararen kasuan behintzat, hiztunek euren burua hiztun zahartzat ez jotzeko lehen eragilearen aurrean egongo ginateke.
|
|
|
Laburbilduz, bai gazte eta bai helduek, ‘euskaldun zahar’ izatea eskura ezin dezaketen" abantaila" bat bezala ikusten dute
|
euskara
etxean ikasi ez dutenek.
|
|
2018
|
|
|
Zergatik aztertu, ordea, berariaz hiztun berri goiztiarren eta ezagutza maila handikoen ibilbideak? Pentsa liteke ezin duela alde handirik egon
|
euskara
etxean ikasi dutenen eta euskara txiki txikitan eskolan ikasi dutenen artean. Are gehiago batzuen eta besteen hizkuntza gaitasuna altua baldin bada.
|
|
|
Benetakotasunaren balioari zentralitatea kentzen dieten diskurtsoak, oraindik orain, ez daude erabat artikulatuta bertso munduaren baitan ere, gizartean hegemonikoa den ideologiarekiko alternatiba gisa. Esan liteke, beharbada," ama hizkuntzaren" ideologia muturreraino eraman izan duten diskurtsoak ez direla hain hegemonikoak gaur egun. Eta bertso ekitaldi nabarmenetako diskurtsoetan positiboki aipatu ohi direla bai euskaraz etxean jabetu izana20 eta bai
|
euskara
etxetik kanpo ikasi izana ere21 Azpimarra dezagun, hala ere, diskurtsootan, euskaldun legitimoaren posizio eztabaidaezinean kokatzen dela igorlea, eta hizketa gai duen bestea dela, ia beti, hiztun berria. Bertso munduko eragileek, modu inplizitu zein esplizituagoan, ezinbestean euskaldun zaharren ordezkari gisa irakurriak diren horiek, abegi egiten diete hiztun berriei.
|