|
2001
|
|
|
|
Euskararen aldeko
eragileek ahal duten normaltasun handienez jarraitu behar dute lanean. Eta horrekin bateraelka rren arteko loturak sendotu, elkartasuna ezinbesteko tresna izango da-eta zenbait uneri aurre egiteko.
|
|
|
3. Nola jokatu behar du euskalgintzak (eta, orobat,
|
euskararen aldeko
eragileek oro) honen aurrean, epe laburrera zein luzera?
|
|
|
3.
|
Euskararen aldeko
eragileen eginkizuna da, epe laburrera eta urgentziazko erantzunak emateko, beren baitan biltzen den jendea aktibatzea eta euskararen aldeko neurrikonkretuetan parte har dezaten dei egitea eta lortzea. Jarrera aktibo hori ekimen ezberdinetan konkretatu liteke, haurrak euskarazko ereduan matrikulatuz, euskara ikasiz, lan munduko euskara planetan arituz, euskararen alde antolatzen diren festa, aldarrikapen eta ekimen ezberd inetan parte hartuz, administrazioan euskaraz egin diezaioten exijituz, euskarazko produktuak hobetsiz eta kontsumituz...
|
|
|
|
Euskararen
eragileei dagokie, halaber, hizkuntzari egiten zaion erasoen berri gure gizartean ez ezik nazioarteko estamentu eta erakundeetara iritsaraztea. Euskararen kontrako astinaldi honek nazioartean oihartzuna izatea garrantzitsua da, hango babesa jasotzeko ez ezik, erasoon eragileak deseroso sentitu daitezen eta hemengo herritarrak ere egoeraren larritasunaz eta transzendentziaz ohartu daitezen.
|
|
2004
|
|
|
3 SABINO ARANA,
|
EUSKARAREN
ERAGILE
|
|
|
Gehienek onartzen dutena da Sabino Arana izan dela
|
euskararen
eragile nagusia bere garaian (38). Aranak euskara galtzen ari dela egiaztatzen du, eus kara egiten denetan ere ez dela aintzakotzat hartua, hainbesteraino, ezen euskalduna arrotz sentitzen baita bere herrian, kasurako Gemikan (39).
|
|
2008
|
|
|
Halere, euskararen alde egiten dena aztertzen, neurtzen, ebaluatzen entseatzea garrantzitsua dela uste dugu, nondik nora gabiltzan ulertzeko, zer eta nola egin behar dugun jakiteko, hots gure hizkuntzaren aldeko lana hobetzeko1 Ikerketa alor horretan Erramun Baxokek parte hartu eta hartzen du noski Ipar Euskal Herrian. Bistakoa da, bere biografiak erakusten duen bezala, gure lurraldeko
|
euskararen
eragile inportanteenetarik bat izanez haraindian, hausnarketa ekarle garrantzitsuenetarik bat izan eta izaten dela oraino. Soziolinguistak gutxi dira Iparraldean eta, baldin badago, Erramun, era batez, hoien aita dela esan genezake.
|
|
2009
|
|
|
1990eko bukaera aldera Europa Ekialdeko eta Erdialdeko hizkuntza gutxituak lantzeari ekin zion. Gaeliko irlandarraren eta
|
euskararen aldeko
eragileek bi hizkuntza horientzako lekua eskatu zuten, baina erantzun zitzaien Ekialdeko eta Erdialdeko hizkuntzak zirela jomuga. Brezigarren hitzetan, halako zerbait uste zuen Europar Batasunak:
|
|
|
Ostegunetan, berriz," 8garren kalea" erreportaje saioa egongo da ikusgai, 22:30ean. Saio hori Hamaika Bilbo telebista eta Bilboko
|
euskarazko
eragile sozialak elkarlanean aritzearen emaitza da. Esate baterako, Hamaika Bilborentzat ekoiztu du saioa Ibaiazabal Telebistak, Bilbo Hiria Irratiak lagunduta.
|
|
|
Dena den, herriko
|
euskara
eragileak eta alderdi politikoak ez datoz bat Auzitegi Gorenaren arrazoiketarekin.
|
|
|
|
Euskara
eragileentzat ere euskararen kontrako erabakia hartu du Auzitegiak. Azpeitiko EHE taldearentzat eta" albiste oso txarra da" eta" euskaldunontzat oso iraingarriak diren arrazoiak ematen ditu".
|
|
|
|
Euskara
eragileen erreakzioak
|
|
2010
|
|
|
3 era berean ere, priminga zabaldu ahal izango litzateke; alegia,
|
euskararen
eragileak edo protagonistak eta euskararen inguruko ekimenak eta neurriak ebaluatu ahal izateko beharrezkoak diren egoera berriari lotutako sentsazio, irudi, sentipen eta ideia gakoak gizarteratzea (3 fluxua).
|
|
|
euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala. euskarari buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek: ...tiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean,
|
euskararen
eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz: egunkari hauek, hizkuntzen inguruko elkarbizitza aldarrikatzen dute. baina elkarbizitza honela ulertzen dute:
|
|
2011
|
|
|
|
Euskararen inguruko
eragile, elkarte eta erakundeek aniztasuna erakutsi beharra al dute euskararen munduan ez dagoena erakartzeko?
|
|
2012
|
|
|
Andra Mari ikastolako zuzendari den Adur Goikoetxeak Beleixe irratian (FM 107.3) azaldu bezala," azkeneko urte hauetan Nafarroako Gobernuaren politika dela eta euskarazko komunikabideak diru laguntzarik gabe bizirauten dute eta Sakanan Guaixek eta Beleixek duten presentzia ikusita, gure babes osoa merezi dutela argi daukagu". Maite dugun hori zaintzeko premia azpimarratu du Adur Goikoetxeak behin baino gehiagotan eta ikastola"
|
euskararen aldeko
eragile den heinean elkar laguntzeko beharra dugula" esan du.Denetarik Azokaren antolaketan eta objektuen bilketan parte hartu duten guztiei ere eskerrak helarazi nahi izan dizkie Andra Mari ikastolako zuzendariak. Ikastolako guraso eta ikasleek, Etxarriko Udalak, Etxarriko Gazte Asanbladak eta herriko denda ezberdinek elkartasunezko azoka honetan parte hartu nahi izan dute eta material asko eta polita jaso dute.Honela, prezio eskuragarrian jarriko dituzte salgai liburuak, arropak, elektra tresnak, altzairiak etab. larunbatean goizeko 11:00etatik aurrera Udaleko estalopetan.
|
|
2013
|
|
|
Administrazioari begira, ordea, ikasturtean legalizatu zuten, eta harrez gero ikastetxe kontzertatua da. Nafarroako eremu ez euskaldunean dago ikastola, eta eskualdeko
|
euskara
eragile nagusia da.
|
|
|
Balioen munduan gaude funtsean, eta horrela, estrategiaren sakoneko ametsa herritar guztiak euskalduntzea bada, guztiek euskaldunduak izan nahi duten ala ez jakin gabe, jarrera uzkurrak eta ezintasunak areagotu daitezke: jarrera uzkurrak, euskara euren baloreetan ez dutenen artean; eta ezintasunak,
|
euskararen aldeko
eragileen artean, ikusten dutenean haien mezuak oihartzun txikia duela merkatuko hainbat segmentutan.
|
|
2014
|
|
|
Duela mende laurden, helburu xume batekin hasi ziren egun euskal komunikazioaren erreferentziazko sari direnok ematen:
|
euskararen inguruko
eragileen elkargune izatea.
|
|
|
Gaiaren inguruko lan antropologiko batek hitanoaren bueltako orain arteko zenbait irizpide eta iritzi irauli, eztabaida mordo bat sortu eta etorkizunera begirako lan ildoak eskaini ditzazke hezkuntza munduari, aisialdian dabiltzan taldeei,
|
euskararen inguruko
eragileei eta jendarteari orokorrean.
|
|
|
Estatistika eta gizarteak zein
|
euskararen inguruko
eragileek hitanoari garrantzi gutxi emateak eragina izan dezake hezkuntzan hikak duen presentzia urrian.
|
|
|
Estatistika eta gizarteak zein
|
euskararen inguruko
eragileek hitanoari garrantzi gutxi emateak eragina izan dezake hezkuntzan hikak duen presentzia urrian.
|
|
|
Ardura beste esku batzuetan utzi arren, aurrera begirako asmo asko dituela azaldu du Azkolainek.
|
Euskararen aldeko
eragileek bat eginda lanean jarraituko dutela iragarri du, euskarak Arabako Errioxan mugarik izan ez dezan.
|
|
2015
|
|
|
Azpeitiko
|
euskara
eragilea.
|
|
|
Ekimen horiek eraginkorrak izan daitezen, ordea, egoeraren azterketa zehatza egitea behar beharrezkoa da eta horretarako sortu dira hainbat erakundek erabiltzen dituzten hizkuntzen bizi indarra neurtzeko eskalak.
|
Euskararen
eragileak adierazle sistema propioa sortu nahi duten honetan, nazioarteko eskala horiek azaldu eta era kritikoan aztertu dira, euren alde on eta txarrekin. Helburuak bi dira, 1) adierazle sistema berri honi hainbat aldagai proposatzea, denon artean egindako lanarekin gure hizkuntzak biziberritze prozesu luze eta malkartsu honetan pausu luze eta indartsuagoak ematen jarraitu dezan, eta 2) munduko eskala horiek nolakoak diren ezagutzea.
|
|
|
Orduan guk, erakundetik, gure eskumenak diren heineangauza batzuk bultzatu behar ditugu, diruz lagunduko ditugu, baina nik pilota denon teilatuetanjartzen dut, ez teilatu baten, denonean baizik. Herri mugimenduak ere,
|
euskara
eragileak ere hasibehar dira esaten, ostra, hau aztertu behar da?. Halako plangintza estrategikoek ez dute balio horrelako azterketak ez badira egiten.
|
|
|
Topagunean euskalgintzako eragile jardun duzu, eta orain instituzioetarako jauzia eman duzu. Horrek lagun dezake
|
euskararen inguruan
eragileen eta instituzioen arteko harremanak estutzen. Kargu berri honetarako izendatu nautenek hori bilatu dute. Borondatea badago.
|
|
|
Gurean, bigarren subjektu horrek izan du protagonismoa: administrazio autonomikoak lagundu arren, Estatuaren kontrako herri mugimendua
|
euskararen aldeko
eragile inportantea izan da, baina, oro har, errekonozitu behar da politikoki etiketatu ezineko jendetza bat mugitu dela etengabe euskararen errekuperazioaren alde.
|
|
2016
|
|
|
Lege oztopoekin batera, euskara sustatzeko politiketarako baliabide eskasak jartzen direla, hori da
|
euskararen aldeko
eragileen beste kexu nagusia. 2015eko abenduan, adibidez, EEPko aholku batzordea uztea erabaki zuten Euskal Konfederazioan bilduta dauden eragileek:
|
|
|
Korrikaren 20 edizioa dela eta, Korrikarekin eta AEKrekin zorra sentitzen dugu. Gainera, Korrikako azken kilometroan korrika egingo dugu, herrian tokian tokiko
|
euskararen gaineko
eragileekin batera, eta hori oso polita izango da. Kanpotik ikusten duen batentzat arraroa edo absurdoa izan daiteke Korrika.
|
|
2017
|
|
|
taldearen izenean hamar urtez oposizioan egon ondoren, Uztaritze Bai hautagaitzaren izenean herriko auzapeza da: " Lurraren Antolaketa eta Garapenerako proiektua berritzea (PLU), ingurumena zaintzea (Agenda 21), arlo finantzario zailari buru egitea eta
|
euskararen
eragileekin sinatutako akordioak bermatzea ditugu xede nagusi. Egonkortu eta garatzeko beste hiru urte behar ditugu.
|
|
2018
|
|
|
Ez noakizu" Eta hemendik aurrera, zer?" dokumentuak jasotzen duen guztia esatera, Euskararen Aholku Batzordeak aho batez onartu zuena, eta diputazioek eta orduko Jaularitzak eta
|
euskararen
eragile sozial askok, eta pisu handikoek, onartua. Hantxe ageri dira erronkak.
|
|
|
Bigarren legealdikoak urte gogorrak izan ziren, hala ere, ekonomiaren egoeragatik. Lehenengo legealdian aurrekontu jauzi inportantea eman ahal izan genuen, euskaltegiei, hedabideei eta
|
euskararen
eragile askori zegokienean. Aurrerapauso inportantea izan zen.
|
|
|
Kirola aipatu da gune estrategiko moduan, futbola, batez ere. Bada, kirolaren bueltan dabiltzanak ahalduntzea eta
|
euskararen aldeko
eragile bihurtzea estrategikoa da. Horrez gain," erreferente domestikoak" deritzenei ere indarra eman behar zaiela ondorioztatu dugu, hau da, gurasoei, begiraleei, irakasleei eta abarrei.
|
|
2019
|
|
|
Egitasmo berritzaileek euskalgintzaren muga txikiak zabaltzen> dituzte edo euskalgintza «txiki» horren mugak gainditzen dituzte. Beste arloetako eragile sozialak
|
euskararen aldeko
eragile bihurtzen dira, horien bidez.
|
|
2020
|
|
|
Euskaraldiari esker, euskara berriro agenda sozio-politiko komunikatiboan azal dadin lortu dugu, jakinik gure hizkuntzak pandemia egoera honetan agenda horretatik desagerrarazteko arriskua duela. Baina alderantziz gertatu da, egoera honek
|
euskararen
eragileei beren eskariak egiteko, kezkak plazaratzeko eta proposamenak aurkezteko bidea ireki baitie.
|
|
2021
|
|
|
Kutxa ailegatu aitzin, bi hitzorduak ber mementoan baitziren,
|
euskararen aldeko
eragile batzuk, Baionako manifestazioarekin bat egiteko, bildu dira hizkuntza guttituen egoera aldarrikatzeko ere bai.
|
|
|
Amaitzeko, gure esker onak proiektuan zehar bidaide izan ditugun guztiei, nabarmentzekoa izan baita
|
euskara
eragileen, ikastetxeen, irakasleen eta ikasleen prestutasuna proiektuan parte hartzeko eta denbora luze honetan zehar haien lankidetza izateko. •
|
|
|
Hainbat ekitaldi antolatzen dituzte, euskara ardatz gisa hartuta, betiere». Horrez gain,
|
euskararen aldeko
eragileen plataforma baten parte da ikastola, beste hainbat elkarterekin batera, euskara ikastolaren esparrutik kanpo ateratzeko xedez.
|
|
|
Politikaren plazan ez da hizkuntza ardatzean jartzen, ez aurrekontutan, ez eskaeratan; herriko plazari bizkarra emanda beste behin, Pantailak
|
Euskaraz
eragilearen manifestuari entzungor. Exijitzen hasi dugu euskara lehenesten duen ingurune digital eleanitz bat.
|
|
2022
|
|
|
Erabilera sustatzea, finean,
|
euskararen inguruko
eragile guztien ardura da. Horixe utzi du agerian Iruñeko irailaren 28ko jardunaldiak:
|
|
|
Izan ere, ariketa jendetsua izateari garrantzi handia eman diote Euskaraldiaren sustatzaileek, parte hartzaileen hizkuntza ohiturak aldatzeko" inguruan belarriprest eta ahobizi ugari" izatea lagungarria dela iritzita. Hori baita asmo nagusia, baina ez bakarra, Euskaraldiarekin" norberaren hizkuntza portaera eta ohituren inguruan gogoeta eragitea, inertziak apurtzea, gizartean eragina duten era guztietako entitateek hizkuntza ohitura aldaketan babes neurriak hartzea, gizartea aktibatzea, herriz herriko euskaltzaleen artikulazioa bultzatzea eta
|
euskararen aldeko
eragileak ekimen bateratu baten bueltan antolatzea" ere bilatzen baitute.
|
|
2023
|
|
|
Energia berriztagarrien garapeKontseilua Euskalgintzaren azaroko manifestazioaren deialdian,
|
euskararen
eragileekin
|
|
|
Aipatzekoa da hezitzaileen papera ere, haiek baitira jardueraren erdigunean daudenak eta gazteentzat eredu direnak. Topagunearentzat hezitzaile onak izatea oso garrantzitsua da, baina ez du garrantzi gutxiagorik guretzat, pertsona horiek euskaraz aktiboak izatea,
|
euskara
eragile izatea.
|
|
|
Ondorioz, gizarte mailan euskararen sustapenerako helduentzako ikasketa, sustapen eta normalizaziorako baliabideak eskaintzeaz gain, garrantzia eman behar zaie haur eta gazteei eskaintzen dizkiegun jarduera eta baliabideei, ikastetxeaz eta etxeaz gain, horiek ere haurren eta gazteen garapenean eragin nabarmena izan dezaketen hezkuntza guneak baitira. Gaur sortzen ditugun euskal hiztunak eta
|
euskara
eragileak, biharko euskaldun hizlariak eta militanteak izanen dira, eta prebentzioan inbertsioa eginik baliabideak eta arazoak aurreztuko ditugu datozen urteetan.
|
|
|
|
Euskararen aldeko
eragileak biltzen dituen erakundeak azaldu duenez, apirilaren 20ko agerraldian ez zuten soilik euskararen esparruko eragileek parte hartu; «askotariko esparruetan aritzen diren eragileek ere adierazi zioten atxikimendua ofizialtasunaren aldarriari, hala nola pertsona migratzaileen elkarteek, memoria historikoa lantzen dutenek eta kultura mundukoek. Denetariko gizarte eragileak batu ditu kohesioaren, justizia sozialaren eta bizikidetzaren alde lerratzen den eskaerak».
|
|
|
|
Euskararen aldeko
eragileak biltzen dituen erakunde horrek ohar baten bidez azaldu duenez, apirilaren 20an Iruñean egin zuten agerraldian ez zuten soilik euskararen eremuko eragileek parte hartu: «Askotariko esparruetan aritzen diren eragileek ere adierazi zioten atxikimendua ofizialtasunaren aldarriari, hala nola pertsona migratzaileen elkarteek, memoria historikoa lantzen dutenek eta kultura mundukoek.
|
|
|
Horrela adierazi zuen alkatea izan aurretik, 2015eko maiatzean, sare sozialetan egin zioten elkarrizketa batean: «EAJk espazio hori [Oihaneder]
|
euskararen
eragile proaktibo gisara indartu nahi du, betiere gure helburu nagusia —Gasteiz antzokia errealitate bihurtzea— ahaztu gabe». Urtaran joan da eta antzokia ez da ireki.
|