|
2009
|
|
|
Euskararen minorizazioari eta ikasleek testuinguru akademikotik kanpo duten hizkuntza jokabideari erreparatuz gero, argi dago hizkuntza horren erabilera eremu akademikora mugatzen dela. Elkarrekintzari garrantzi handia eman zaion arren —ikasi beharreko hizkuntza integratuz, Hamers (1992), Genesee (1992) —, badira
|
euskararen
erabilera mugatzen duten beste faktore batzuk ere. Hizkuntza bat ikasteko, behar beharrezkoak dira hizkuntza horrekiko afektu loturak garatzea, lotura pragmatikoez eta instrumentalez gain; izan ere, hizkuntza norberaren bizitzan eta kulturan integratzen denean, inklusio sentimenduak sortzen dira.
|
|
2010
|
|
|
Sakoneko aldaketa baten aitzinean gaude, populazioaren piramidea irauli egin da zeharo: ...mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko,
|
euskararen
erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du euskararen etorkizunerako. izan ere, elebidunak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko ... elebidun guztiak ez dira neurri berean elebidun. elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden euskal elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. beste hitzetan esanda:
|
|
|
euskal autonomia erkidegoan seme alaben %86k euskara jasotzen dute etxean; baina %71k besterik ez nafarroan; eta %45era ez dira iristen iparraldean. erratzeko beldurrik gabe esan dezakegu euskararen hiru lurraldeen arteko alde hauek lurralde bakoitzeko herritarren atxikimendu maila ezberdinen adierazle direla. hezkuntza sistema da hiztunen gehikuntza gehien ahalbidetu duena. ...n mendeko 80 hamarkada arte oro har erdalduna zen irakaskuntza, derrigorrezkoa nahiz unibertsitatekoa. ikastolena zen salbuespen bakarra. baina, ikastolei ondo merezitako merezimendu guztiak aitortugaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko,
|
euskararen
erabilera mugatuagoa baitute.
|
|
|
Julien Vinson euskalariak 1880 urtearen inguruan aditutako solasak
|
Euskararen
erabilera mugatuaren berri eman zuen:
|
|
2017
|
|
|
28). Nafarroako erregionalisten eta espainiar autoritate zentralen arteko aliantzak forma anitzak hartu ditu, baina euskal nazionalistak boteretik baztertzeko balio izan du beti, euskal kulturaren garapena eta
|
euskararen
erabilera mugatuz. Horrek nafartasunaren eta euskaltasunaren arteko oposizioa sortu du, Ulsterren unionismoaren eta errepublikanismoaren arteko gatazkaren antzekoa, edo valentzianismoa versus katalanismoa borrokaren antzekoa (Blas, 2016).
|
|
2023
|
|
|
Mutrikun, hainbat euskaltzalek deituta atera ziren kalera; haien ustez, epaiak
|
euskararen
erabilera mugatzeaz gain, euskararen ofizialtasuna ere auzitan jartzen duelako.
|
|
|
espainiarrek ez lukete onartuko beren herrian gu gure herrian bizi garen bezala hizkuntzaren kontuan. Eta Justiziak ez dezala erabakirik hartu
|
euskararen
erabilera mugatzeko Konstituzioak hau edo hura dioela argudiatuta. Gure eskubidea euskaraz bizitzeko Konstituzioa baino lehenagokoa da, eta oinarrizko eskubidea.
|
|
|
Behatokia ez dago ados: «Uste dugu espazio horietan
|
euskaren
erabilera mugatzeko eta oztopatzeko asmoa erakusten duela».
|