|
2001
|
|
|
3 Ukipen egoerako menpeko hizkuntzen erabilera (hirugarren atala, Garcia). Berriz ere sarrera baten ondoren, ondoko kapituluak bereiziko dira: aztergaia psikologia sozialaren tradizioan nola kokatzen den, identitate etnolinguistikoaren teoria, sare soziala,
|
euskararen
erabilera azaltzeko eredupsikosoziolinguistiko berezia, eta azken emaitza eta ondorio teorikoak.
|
|
|
3.5
|
EUSKARAREN
ERABILERAREN AZALTZEKO PROPOSATZEN DENEREDU PSIKOSOZIOLINGUISTIKOA
|
|
|
Hori guztia integratuz,?
|
euskararen
erabilera azaltzeko eredu psikosoziolinguistikoa, proposatzen da ondoren:
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuaz, hau ikusten da: euskararen erabilera bi aldagaiek baldintzatzen dutela; alde batetik, aldagai soziodemografikoak, hau da, subjektuen testuingurua (jaoiterria eta bizilekuaren euskaldun proportzioa); eta, bestetik, aldagai psikosozialak, hau da, subjektuen euskararen ezagutza maila eta euskal identitatea. Bi aldagai horien artean, psikosozialakpisu handiagoa du
|
euskararen
erabilera azaltzeko.
|
|
|
|
Euskararen
erabilera azaltzeko proposatu den eredua kontuan harturik, zeraikusten da: euskararen erabilera bi aldagaik baldintzatzen dutela, batetik, subjektuaren testuinguruan euskaldunen presentziak (aldagai estari soziodemografikoa) eta, bestetik, subjektuek duten identitate etnolinguistikoak eta euskararen ezagutza mailak (aldagai estari psikosoziala).
|
|
|
euskararen erabilera bi aldagaik baldintzatzen dutela, batetik, subjektuaren testuinguruan euskaldunen presentziak (aldagai estari soziodemografikoa) eta, bestetik, subjektuek duten identitate etnolinguistikoak eta euskararen ezagutza mailak (aldagai estari psikosoziala). Euskararen ezagutza altua denean, subjektueneuskararekiko jarrerak ere garrantzi handia du
|
euskararen
erabilera azaltzeko.
|
|
|
Lan honen emaitzetan ikusten den bezala, testuinguru objektiboak eta testuinguru horrekiko jarrerak, hautemateak, usteak eta gehienbat identitateak eragina duteeuskararen erabileran. Areago joanez, euskaraz egiteko gai direnen artean, aldagisoziodemografiko eta soziolinguistikoek, edo testuinguruak aldagai psikosozialekbaino eragin gehiago dute, pertsona horien
|
euskararen
erabilera azaltzeko lortu deneredu psikosoziolinguistikoak adierazten duen bezala. Azken emaitza hori bat dator orain arte euskarari buruz egin diren ikerketa gehienetan lortutako emaitzekin.
|
|
|
Lan honetan lortu den
|
euskararen
erabilera azaltzeko, eredu psikosoziolinguistikoa gehixeago zehaztea komeni da. Ikerketan proposatutako eredua biazpilagin hauetan aztertu da:
|
|
|
Hau da, alde batetik, euskararen erabilera testuinguruaren egoerarilotutako aldagai soziodemografikoek eta soziolinguistikoek baldintzatzen dute, baina baita subjektuen egoerari lotutako aldagai psikosozialek ere; bestalde, baldintzatze hori egoera soziolinguistiko edo eremu ezberdinetan gertatzen da, etabaita subjektuen sare sozialean egiten den euskararen erabileran ere, bi kasuhorietan erabilera soziala edo kanpokoa delarik, eta ez subjektuen barne erabilerapertsonalean. Bi aldagai moten artean,
|
euskararen
erabilera azaltzeko eraginzertxobait handiagokoak edo gehixeago baldintzatzen dutenak, euskararenpresentziarekin lotzen direnak dira: subjektuen jaioterrian eta bizilekuan gertatzenden euskaldunen proportzioa; hau da, aldagai soziodemografiko linguistiko erakoaldagaiak.
|
|
|
Aurreko atalean ere, teoria hauek erabiliz, euskal testuinguruan ikerketaezberdinetan lortutako emaitzak aipatu dira. Hori dena egin ondoren, lan honenikerketa enpirikora hurbilduko gara, bertan
|
euskararen
erabilera azaltzeko kontuanhartzen diren bi teoria aipatuz (identitate etnolinguistikoa eta sare sozialak) etateoria horien alderdi batzuk azpimarratuz.
|
|
|
Gaur egungo psikologia soziala kontuan hartzea nahikoa da, bai psikologiasozialaren bilakaeran gaur egungo egoera aukeratze eta akumulatze prozesuen ondorioa delako, baita lan hau psikologia sozialaren gaur egungo egoeran txertatzendelako ere. Argi dago aurrekari ugari topa daitezkeela hizkuntza erabilera gaiariburuz ere, baina hemen ez da kontuan hartuko aurrekarien historia; lan honetan interesa duena da, gaur egungo
|
euskararen
erabilera azaltzeko baliagarri gerta daitezkeen gaur egungo funtsezko teoriak kontuan hartzea. Hala ulertu behar dira oinarriteorikoari eskainitako atal honetan aukeratu diren eta bereizten diren azpiatalak.
|
|
2011
|
|
|
Ondorengo artikuluan, Martinez de Luna eta Suberbiolak eskolaren testuinguruan
|
euskararen
erabilera azaltzeko eredu bat proposatzen dute. Irakurri eta eztabaidatu:
|
|
2017
|
|
|
udako euskal unibertsitatea, pp.117157 garcia, i. (2004).
|
euskararen
erabilera azaltzeko eredu psikosoziala. Soziolinguistika klusterra.
|
|
|
Leticia Garcia Fernandez, Nekane Arratibel Insausti eta Asier Irizar Mezo – Euskararen ezagutza eta erabilera binomioa: ...n Unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak hortaz gain, hizkuntza portaera azaltzeko, identitatearen garrantzia jaso da beste hainbat lanetan (giles, 1977; bourhis, 1979, giles eta Johnson, 1971, 1987; Sachdev eta bourhis, 1990; Clément eta noels, 1996; liebkind, 1999, azurmendi, 1999 in garcia, 2001; iztueta, 2016). iñaki garciak (2004),
|
euskararen
erabilera azaltzeko eredu psikosozialean, bi faktore nagusi bereizi ditu: testuinguruari dagozkion aldagaiak eta norbanakoarenak. lehenengoen artean, euskaldunen presentzia erabaki du azpi aldagai nagusi. eta, bigarrengoen artean, ezagutza, jarrera eta horien arteko zubi den identitatea. arratibelek enpirikoki baieztatutako ikerketan, ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntzaren eta erabileraren eremua aztertu du. gurasoen lehen hizkuntzak, jaioterriak, inguruko sareak duen ezagutza mailak, besteak beste, dira subjektu baten sare soziala ahalbidetzen dutenak. horrela bada, sare honek eragina izango du pertsona baten identitatearen eraketan, jarreretan eta motibazioetan. horregatik, subjektu baten sarean euskararen ezagutza eta erabilpena zenbat eta handiagoa izan, orduan eta jarrera positiboagoa eta motibazio integratzaileagoa izango du subjektu horrek euskararekiko. horrenbestez, identitatea continuum batean koka daiteke, talde identitatea eta identitate pertsonalaren artean (garcia, 2001).
|