|
2004
|
|
|
Esate baterako, Rosa Miren Pagola: . Iparraldean agian euren euskalkia gardenago ari dira mantentzen, baina orokorrean nabarmena da
|
euskara
batuaren eraginez euskalkietan gertatzen ari den eraldaketa prozesua. Horrek ez du esan nahi bizkaitar batek eta nafar batek berdin egiten dutenik euskara batuan:
|
|
2008
|
|
|
Bizkaiera heteronomo izatean,
|
euskara
batuaren eragin handia jasotzen du, eta bizkaieradunok jo eta ke dihardugu bizkaierak ere euskara batuan eragin handia izan dezan.
|
|
|
Bizkaiera heteronomo izatean, euskara batuaren eragin handia jasotzen du, eta bizkaieradunok jo eta ke dihardugu bizkaierak ere
|
euskara
batuan eragin handia izan dezan.
|
|
|
Sakonean, gainera, uste bi behintzat badira, batak bizkaiera lehengoan mantendu behar dela dio, besteak, gaurkotu. Horien aurrean, nik uste dut
|
euskara
batuaren eragina bizkaieran ez onartzea, bizkaiera ez modernizatzea dela. Etorkizuna, ostera, euskalkiko eredua eta batukoa hurbiltzetik dator.
|
|
|
Azterketak hizkera zenbaitetan gertatzen ari den bilakaera zehaztea du helburu. Eta aldi berean
|
euskara
batuaren eragina zein motatakoa eta norainokoa den zehaztea.
|
|
2010
|
|
|
Gazteak aitagiñarreba, amagiñarreba eta asperen eman ditu, eta helduari ez zaio ezer atera. Dena den, nahiko argi ikus daiteke hiru erantzun horietan (bai eta bestelakoetan ere)
|
euskara
batuaren eragina.
|
|
|
7 Aldaera hau (larunbat) zaharren artean ere zapatu rekin lehian dago (Azurmendi, 1996 eta Hurtado, 2001), baina, ez dugu oinarri dialektalekotzat hartu, bestea zaharragoa baita alderdi hartan. Gainera, esanguratsua da gazteak larunbat nahiago izatea, horren atzean
|
euskara
batuaren eragina baitago ziur asko.
|
|
|
etxetio (helduak) vs etxetik (gazteak). Argi ikusten da hor
|
euskara
batuaren eragina gaztearengan.
|
|
|
|
Euskara
Batuaren eragina Tolosako gaztearengan(%) 13
|
|
|
Ikusten denez, Tolosan, herri handiago eta «erdaldunagoa» berau,
|
euskara
batuak eragin handiagoa izan du, ziur asko hizkuntzaren transmisioa, hein batean behintzat, eskolari esker ziurtatu delako. Ataunen, aldiz, gehienek euskaraz egiten zutela (eta dutela) kontuan hartuz, ez da harritzekoa eurenari hobeto eustea.
|
|
|
Bestalde, bada datu esanguratsu eta parekoren bat: gazteetarik batek ere ez du
|
euskara
batuaren eraginik izan sintaxian (beharbada, alde horretatik bi herriak estandarretik oso hurbil daudelako) eta, hortik at, eraginik txikiena bietan izen morfologiak jaso du. Horretan eta lexikoan, Ataungoak duen eraginaren bikoitza jasan du tolosarrak.
|
|
|
–Alde batetik, herri bakoitzaren barneko hizkuntz bariazioa aztertu nahi izan dugu, hots, lekuko helduaren mintzamoldetik gaztearenerainoko tartea «neurtu», bai eta, halaber,
|
euskara
batuaren eragina eta belaunaldien arteko kultur aldaketa (dela kulturatzeagatik, dela deskulturatzeagatik).
|
|
|
Estandarrari dagokionez, oro har, esan daiteke ez dagoela aldaera horren eragin handiegirik, Tolosako gaztearen aditz morfologian salbu. Oro har ere, Tolosako berriemaile berarengan atzeman dugu
|
euskara
batuaren eragin handiagoa. Horren zergatia arestian azaltzen saiatu gara, baina, berriz ere esango dugu labur labur:
|
|
2012
|
|
|
Hipotesi hau aurreko gizarte aldagaiarenarekin lotua dago, adinarekin; ikasketa maila altua dutenak, gehienetan, gazteak dira. Ikasketa maila altua dutenak adinekoak diren kasuetan (kasu bakar batean, gure laginean), gaztelaniaz ikasi dute, eta beraz, ez dute
|
euskara
batuaren eragin gehiago izanen ikasketen ondorioz.
|
|
|
Batetik, ikan erdialdeko euskararen ezaugarri da, baina badirudi hiztunak bertako ezaugarritzat hartzen duela. Bestetik, ikan berria da, baina ez
|
euskara
batuaren eraginez sortua. Gure ustea da Goizuetan zaharrek baino gehiago erabiltzen dutela gazteek.
|
|
|
Izan ere, adinekoen multzoko gazteenek, 60 urte bitartekoek, dagoeneko nafarrerako ezaugarri gutxiago erabiltzen dituzte zaharragoen aldean, eta adin tarte hori ere erdiko belaunaldikoekin batera aztertu litzateke, segur aski. Erdiko belaunaldia tartean jaiotakoek osatuko lukete, 1968an sortu zen
|
euskara
batuaren eragina izan zutenek, baina eskolan gaztelaniaz ikasi zutenek.
|
|
2014
|
|
|
Bustiduraren inguruko ikerketa egin nuen,
|
euskara
batuaren eraginez zelan galtzen ari den bustiduraren eragina. [' Goixien',' aretxa',' gatxa';' goizien',' aretza',' gatza' beharrean edo' ixen',' badakixu';' izen' eta' badakizu' beharrean].
|
|
|
Arratian' ea' egiten da eta Lea Artibain' ia'. Aldaera hori ez da aldatu
|
euskara
batuaren eraginez, edo belaunaldien arteko aldaketen ondorioz. Hala ere, egia da herri batzuetan lehen' i' egiten zela eta galtzen dabiltzala,' etxi' esan ordez' etxie' esaten hasi dira.
|
|
|
Badira, bestalde, helduaren erantzunik gabe gelditu diren galderak ere. Gazteak«aitagiñarreba, amagiñarreba eta asperen» eman ditu, eta helduari ez zaio ezer atera.Dena den, nahiko argi ikus daiteke hiru erantzun horietan (bai eta bestelakoetan ere)
|
euskara
batuaren eragina (Ariztimuño, 2009: 85).
|
|
|
|
Euskara
batuaren eragina norainokoa den ezagutzea da gure xedea, eta nola gertatzenden adin eta mota guztietako hiztunengan. Jakina denez, euskara batua ezarri da azkenhamarkadetan (Zuazo, 2005), eta hori dela-eta, aldaera estandarraren ezaugarriakagertzen hasiak dira gazteen hizkeran eta baita helduen hizkeran ere.
|
|
2015
|
|
|
Euskal Herri osoan erabiltzen zen esanahi horrekin antzina. Oraintsu arte ekialdean baizik ez du iraun bizirik, baina,
|
euskara
batuak eraginda, Euskal Herri osoan ari da zabaltzen atzera berriro. Landuccik eta Lazarragak baliatu zuten.
|
|
2017
|
|
|
Horri buruz uste dut, Koldo Zuazo dialektologoak erraten duen bezala, emeki emeki Lapurdin eta Nafarroa Beherean euskalkiak bat egiten ari direla eta, era batez, Iparraldeko euskara batu bat sortzen ari dela, zuberotarrek ere erabiltzen dutena zuberotar ez direnekin mintzatzen ari direnean17 Orain berean egiten dudan bezala, artikulu hau idatziz. Pierre Lafitte-k «navarro labourdin» (nafar lapurtera) deitzen zuenaren oraingo idatzizko eta ahozko ondorioa, Hegoaldeko
|
euskara
batuaren eraginarengatik, besteak beste. Halere, euskara batu berri horrez gain euskalkiak bizi dira adineko euskal jendearen ahoan bereziki.
|
|
|
2 Hala ere, kontuan izan behar da egoera dialektala, gaur egun ere, ez dela hain garbia; batetik, bizirik dirauten euskalkietan
|
euskara
batuaren eragina handia da leku batzuetan; bestetik, gizartearen nahiz norbanakoen erabilera nahasiek konplikatu egiten dute sailkapen argi eta zehatz bat egitea; eta gainera, jende askoren euskalduntzea gertatu da. Gertakizun horien ondorioz, zaila da euskararen egungo egoera dialektala argi eta garbi zehaztea, bai espazio geolektalei baita maila idiolektalei dagokienez ere.
|
|
2022
|
|
|
Luzaidek, berriz, aldaera horren ehuneko aise goragoa du. Hegoaldean erabiltzen den
|
euskara
batuaren eragina salatzen digute datuok. Literatur tradizio luzea du* eradun erroak nafar lapurteraz, eta biziki ohikoa da gaur egungo Iparraldeko euskalaritzan ere.
|