|
2003
|
|
|
Bilbon ordea, 3.000 euskal hiztun gutxiago ziren 2001ean. Bost urtetik beherako haurren artean ere, lautik batek zuen
|
euskara
ama hizkuntza, aurreko azterketan bostetik bat ziren bitartean.
|
|
2007
|
|
|
" Goza nazazu gehiago" tribua.
|
Euskara
ama hizkuntza dute edo ikastolan ikasia. Gehienak ikastolatik iragan dira.
|
|
2008
|
|
|
Ikerketak dioenez, gurasoen hizkuntza gaitasuna oso garrantzitsua da seme alabei euskara transmititzeko orduan, eta gurasoek
|
euskara
ama hizkuntza izatea erabakigarria.
|
|
2009
|
|
|
Haur txiki, gazte, zahar; familian, lagun artean, bikotean; alde guztietako herrietatik, lanbide orotakoak; batzuk
|
euskara
ama hizkuntza, besteek ez mintzo, baina denak euskararen alde
|
|
2010
|
|
|
Ama hizkuntza berriz ikasiNik
|
euskara
ama hizkuntza nuen. Gero haur denboran, oso bazter utzi dut, debekatua baitzen eskolan eta familian aita amek ez baitzuten bortxatzen mintzatzea.
|
|
|
Eta %25eko marrara ailegatu da. Aipatzekoa da Derion euskadunen kopurua %32koa izanik,
|
euskara
ama hizkuntza dutenen kopurua (bakarrik ala gaztelaniarekin) ia ia parekoa izatea.
|
|
|
Alderdi horien diskurtsoan beste amarru batzuk ere badaude. Baten arabera, euskararen balorazioa oztopo oso larria omen da herritar gehienentzat, ez baitute
|
euskara
ama hizkuntza. Nolabait, Euskal Herrian erkidego bitan banatuta gaudela aldezten duen ideiari eutsi nahi diote.
|
|
2011
|
|
|
Epaltzak sekulako diskurtso polita egin zuen eta hitza hartu zuelarik Roberto Jimenez PSNko buruak, zer erran zuen? Aurelio Artetaren diskurtso retrogradoaren bertsio berritua egin zuen, iritsi zen erratera
|
euskara
ama hizkuntza duten horiek eskubideren bat eskatzea ongi dagoela, haiek azken batean ezin izan dutela euskaldun izatea saihestu, euskaldunak direla sortzetik, baina irakaskuntzaren bidez euskaldundu diren horiek zerbitzuak euskaraz eskatzerik ez dutela. Hori sozialista batek ez luke defendatuko ez Katalunian, ez EAEn, ez Galizian ezta burutik jota ere.
|
|
|
Ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipen hori da beraz, alde orotatik, lehentasun guztietan lehena. horren arabera antolatu behar dira planak: euskalgintzaren esparru batean edo bestean (baita corpus plangintzarenean ere) hartu nahi den neurri bakoitzak helburu hori segurtatzen asko ala gutxi laguntzen duen, edo batere laguntzen ez duen, ebaluatu behar da ahalik eta zorrotzen. ebaluazio horren emaitzaren argitan asignatu behar dira lehentasunak.
|
euskara
ama hizkuntza gisa hurrengo belaunaldira transmititzen laguntzen ez duen euskalgintza ez da euskalgintza ona. zenbat eta gutxiago laguntzen duen transmisio lan horretan, orduan eta energia gutxiago xahutu behar da euskalgintzaren ekimen horretan. horretarako, jakina, oso kontuan hartu behar da" etxe auzo ingurumen hurbil" eko katea. esparru multzo horretan gertatzen da izan ere, mende b... Beste esparru asko erdararen mende izango badira ere, hurbileneko esparru multzo hori bere eskuan izan behar du hiztun elkarte orok, era naturalean (munduko hizkuntza gehien gehienek egin ohi duten moduan) hurrengo belaunaldira proiektatzeko aukera minimoak izan nahi baditu. hori bere mende izango duen diglosia behar da orain ere, gurasoak euskaldun diren eta aski kontzentrazio demografiko sendoa osatzen duten ingurumenetan:
|
|
|
the basis of mother tongue transmission". Arnasguneetan zein gainerakoetan, beraz,"
|
euskara
ama hizkuntza gisa hurrengo belaunaldira transmititzen laguntzen ez duen euskalgintza ez da euskalgintza ona. zenbat eta gutxiago laguntzen duen transmisio lan horretan, orduan eta energia gutxiago xahutu behar da euskalgintzaren ekimen horretan".
|
|
|
Garai batean asko aipatzen genuen ama hizkuntzan hezteko eskubidea. Hori bermatuta dagoela dirudienean, gertatzen da jaiotzen diren haurren bi herenek ez dutela
|
euskara
ama hizkuntza. Haiei herritartasunik ezin zaie ukatu.
|
|
|
jatorrizko hiztun primarioak; ez dute ibilbide kulturala egin eta, ondorioz, alfabetatu gabe daude.
|
Euskara
ama hizkuntza dute, baina ez dute eskolan ikasi;
|
|
2013
|
|
|
Aurreikusi daiteke ama hizkuntza gaztelera izango duten arrasatear euskaldunak geroz eta gehiago izango direla. Hartara, familia bidezko transmisioari bultzada esanguratsu bat eman ezean, eta, bereziki, jatorri elebiduneko euskaldunek euren seme alabei
|
euskara
ama hizkuntzatzat eman ezean, saihestezina izango da belaunaldi berri horientzat euskara bigarren hizkuntza izatea eta, ondorioz, euren egunerokoan gaztelerarako joera nagusitzea. Dela euskararekiko atxikimendu berezirik ez dutelako, dela gazteleraz aritzeko askoz gaitasun handiagoa dutelako.
|
|
|
Familia bidezko transmisioari bultzada esanguratsu bat eman ezean, eta, bereziki, jatorri elebiduneko euskaldunek euren
|
euskara
ama hizkuntzatzat eman ezean, saihestezina izango da belaunaldi berri horientzat euskara bigarren hizkuntza izatea eta, ondorioz, euren egunerokoan gaztelerarako joera nagusitzea.
|
|
2014
|
|
|
Elkarrizketetan nabaritu dudan bezala,
|
euskara
ama hizkuntza edo lehen hizkuntza den kasuetan; bizipen eta sentipenei oso lotuta ageri zaigu; nirea, aberatsa...
|
|
|
Seme alaben ama hizkuntzaren inguruan galdetuta, %60ak euskara dela erantzun du, %37ak gaztelania eta %3ak biak. Hortaz, esan daiteke, gehiengoak duela
|
euskara
ama hizkuntza. Baina, seme alabek euskaraz hitz egiteko duten ohiturari buruz galdetzerakoan, hauexek izan dira erantzak:
|
|
|
Denak kartzelatuak pasio baten menpe. Zorionez, badira kaiola horretatik aske
|
euskara
ama hizkuntza izan dutenak. Zorionez, bizirik.
|
|
|
Eta arte erromaniko paganoaren loraldia, pentsarazteko makina jakintsu eta Etxanoko argiaren miraria ezagutu zuen Orbaibarko lurra ez zen salbuespen.
|
Euskara
ama hizkuntza izango zukeen Azpilkuetaren portreta ere egin zigun pintore inpresionistak. Bere jaioterriko Santa Maria parrokian dagoen erretaulaz gain, beste hau, baxenafarrera goxoan:
|
|
2015
|
|
|
1 taula.
|
Euskara
ama hizkuntza edo bigarren hizkuntza bezala dutenen artean hizkuntza adierazleen argitan
|
|
|
Apez suharra eta euskal tradizioen sustatzaile zintzoa izan da beti, sail hauetan lan haundia eraman duena. Lehiatu da liturgia euskaratzen, elizako eta plazetako kantuak idazten, gainera bertsuzalea, pilotazalea, liburu idazlea, gure
|
euskara
ama hizkuntzari ere errotik atxikia, Euskaltzaindiko alkia mereziturik. Nola ez aipa Herria kaseta hunen zuzendari egon dela ainitz urtez eta idazletarik ere.
|
|
2016
|
|
|
1 Guraso euskaldunak sailkatzeko hiru multzotan ere egin dugu ama hizkuntzaren arabera, guraso biek
|
euskara
ama hizkuntza dutenak, bietako batek euskara ama hizkuntza eta besteak ez, eta biek euskaraz ez den beste hizkuntza bat ama hizkuntza modura dutenak.
|
|
|
1 Guraso euskaldunak sailkatzeko hiru multzotan ere egin dugu ama hizkuntzaren arabera, guraso biek euskara ama hizkuntza dutenak, bietako batek
|
euskara
ama hizkuntza eta besteak ez, eta biek euskaraz ez den beste hizkuntza bat ama hizkuntza modura dutenak.
|
|
|
2 Guraso gehienek euskara etxetik badakarte ere, garrantzia handi handia ematen diote
|
euskara
ama hizkuntza izateari, baita ereduan ikasteari.
|
|
|
6
|
Euskara
ama hizkuntza jasotzeak eta ereduan ikasteak oinarri ematen die haurrei baina kezken bitartez agerian utzi dute bi faktore horiek ez dutela nahikotasunik izaten Gasteiz bezalako hiri batean.
|
|
|
2 Gaztelaniaren nagusitasuna horren da handia familiatik kanpoko inguruneetan ze erabateko garrantzia ematen baitiote ama hizkuntzari hizkuntzen arteko gaitasuna berdintze aldera, hau da,
|
euskara
ama hizkuntzatzat daukatenek errazago eutsiko omen diote gaztelania eta euskararen gaitasunen arteko orekari.
|
|
|
Horiek horrela, xede talde bakoitzarentzat ildo berezituak ikus ditzakegu. Alta, guraso euskaldunek garrantzia ematen diote euskararen transmisioari, izan ere,
|
euskara
ama hizkuntza izatea eta eredu euskaldunean matrikulatzea ez dela nahiko deritzote. Inguruaren eragina erabatekoa dela, Gasteizko egoera erdaldunak" txarrera" baldintzatu egiten baitu.
|
|
|
Era berean, haurren sozializazioa hainbat urtetako prozesua da, ez da gertatzen soil soilik bizitzaren lehenengo urteetan, ezta familian eta eskolan soil soilik ere. Beraz, gurasoek erantzukizuna dute haurren lehenengo urteetan hasitako bideari(
|
euskara
ama hizkuntza eta eredu euskaldunean matrikulatu) jarraipena ematen eta ahalik eta ingurunerik euskaldunena seme alabei ahalbidetzen, espazioz eta denboraz.
|
|
|
Herriko Etxeko agiantzak Herrialdeko, departamenduko, herri elkargoko, Garazi ta Baigorri eskualdetako herrietako hautetsi bai eta ikastetxe, erakunde eta elkartetako ordezkari, hots jende multxo ederra bildu da Plaza Xokon, Herriko Etxeko agiantza kari. Jean Michel Coscarat auzapezak 2015eko urteari egin behakoan aipatu duen lehen gauza izan da
|
Euskara
ama hizkuntza, oroitaraziz Urepeletik abiatu Korrikak mugiarazi duen jende saldoa eta ere, Herriko Etxeko zerbitzuetan, hunen garatzeko Euskararen Erakunde Publikoarekin izenpetu akordioa. Urte hastapenean, osagarri etxearen idekitzea eta estreina, gertaera nagusietarik izan da.
|
|
2017
|
|
|
Zein toki du euskarak ikasleen eguneroko bizitzan eta zeintzuk dira euren hizkuntza ohiturak? ikasleen ia erdiek
|
euskara
ama hizkuntza duela aitortu dute, zehazki lehen mailakoen %46, 4k. hala ere, gurasoekin beti euskaraz aritzen direnak %25, 1 besterik ez dira. honek islatzen du ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen dikotomia, etxean irakatsi dieten hizkuntza izan bada ere, egun ez omen delako etxeko elkarrizketetan nagusiki erabiltzen duten hizkuntza. ikasleek, oro har, euskara ondo dakitela aitortu dute (%...
|
|
|
Ikerketa honek bokalizazioen, keinuen, begiradaren eta ebidentzia prosodikoen jabekuntzan etakonbinazio eta koordinazio prozesuetan sakontzea du helburu
|
euskara
ama hizkuntzatzat (L1) dutenume euskaldunengan zizakadura etapatik hasita lehen hitzen fasera. Horretarako, luzetarako ikerlanaburutuko da behaketa ezparte hartzailea metodologia erabiliz.
|
|
|
Lan honek
|
euskara
ama hizkuntzatzat duten umeen hizkuntzaren jabekuntzaren ingurukoezagutza handia hornituko du. Baina hizkuntzaren jabekuntzan eragiten duten faktore asko daude, besteak beste, helduarekin duen elkarrekintza.
|
|
|
Hizkuntzak erabilerarik gabe galdu egiten dira, ama hizkuntza izanik ere. Ugari da hiztun mota hau Euskal Herrian, bereziki baldintza normaletan
|
Euskara
ama hizkuntzatzat izan behar zutenen artean. Pertsona hauek ez dute bakarrik hizkuntza bat ikasi, lapurtutako identitatea berreskuratu dute.
|
|
|
pilota, trailer, eskubaloia, errugbia, hots hogei bat ordezkarik hartu dute lekukoa. Horrek erakusten du herrian
|
euskara
ama hizkuntzaren amodioa badaukagula.
|
|
2018
|
|
|
Hein batean bai. Hein batean bai, ze emantzat jotzen da guk bestelako prozesu bat izan behar dugula, hizkuntzarekiko lotura gatazkatsuagoa izan behar dugula agian, ez hain naturala, ez dakit, nahiko arrarotzat jotzen da
|
euskara
ama hizkuntza ez izanik, adin batera iritsita euskaraz hobeki moldatzea beste edozein hizkuntzatan baino... gehienbat ikuspegi horretatik. (Aitor) r
|
|
|
Gure arrazoiak eta irudiak nola fabrikatzen ditugun han dago gure ama hizkuntza. Eta posible da, bizitzan zehar,
|
euskara
ama hizkuntza bilakatzea, euskaraz pentsatzen ikastea. Bide horretan zatoztenoi miresmen eta goraintzi, eta norbaitek esaten baldin badizue zuek euskaldun berriak zaretela, edo euskara ez dela zuen ama hizkuntza, esaiozue zaharra izatea ez zaiola inori gustatzen, eta bide batez, esaiozue, ama hizkuntza ez dela lehenik ikasten den hura, pentsamendua sortzen duen bakoitzaren hizkuntza baizik.
|
|
|
Eta bidegurutze horretan gaude: erabaki egin behar dugu
|
euskara
ama hizkuntza bezala iraun dezala nahi dugun ala ez. Beste aukera bat da euskara belaunalditik belaunaldira bigarren hizkuntza bezala iragan dadila."
|
|
|
Eta bidegurutze horretan gaude: erabaki egin behar dugu
|
euskara
ama hizkuntza bezala iraun dezala nahi dugun ala ez. Beste aukera bat da euskara belaunalditik belaunaldira bigarren hizkuntza bezala iragan dadila."
|
|
|
Gaztelania ama hizkuntza dutenen kasuan, gehiengoa azkeneko 50 urtean, euskara gaitasunak ez du gainditzen erdara gaitasuna hezkuntza ibilbidearen momentu batean ere, nire ustez. Eta
|
euskara
ama hizkuntza daramatenen kasuan, ordezkapena 14 urte bete baino lehen suertatzen da kasu gehienetan. Bi zertzelada baino ez dira, nahiz luza gintezkeen honetan gura beste.
|
|
|
Eta bidegurutze horretan gaude: erabaki egin behar dugu
|
euskara
ama hizkuntza bezala iraun dezala nahi dugun ala ez. Beste aukera bat da euskara belaunalditik belaunaldira bigarren hizkuntza bezala iragan dadila.
|
|
|
" Erabaki egin behar dugu
|
euskara
ama hizkuntza bezala iraun dezala nahi dugun ala ez." Ados.
|
|
|
Mintzalagun egitasmoaren baitan, astero ordubete egiten dute elkarrekin hainbat bidelarik (euskara praktikatu nahi dutenak) eta bidelagunek(
|
euskara
ama hizkuntza dutenak). Batzuek ez diote erlojuari begiratu ere egiten, beste batzuk urte osoan biltzen dira; bada paseoan ibiltzen denik, mendian, edo pintxo poteoan, edo kultur ekitaldietara joaten denik ere.
|
|
|
Alabaina, hizkuntza bat armada baten jabe den dialektoa dela zioen besteak. Guk ez daukagu armadarik, eta, hortaz, behar dugu indar zentripeturen bat (are gehiago
|
euskara
ama hizkuntza ez duen jende kopuruari erreparatuta), hots, zerbait biratzen ari den ardatzaren alderantz erakartzen duen indarren bat, korronte zentrifugoak erabat orokortuta hondartzako gazteluaren antzera desegin ez dakigun nekez eraikitako estandarra eta mikroklimara jotzea ez dadin bihurtu adierazkor izateko modu bakar. Armadarik ezean, gure indar zentripetuak Administrazioa (salbuespen barik) eta hedabideak (berorietara gonbidatutako lagunen salbuespenarekin) izan behar lirateke.
|
|
|
Euskaraz jabetzeko bideei dagokienez, bi tipo nagusi ditugu: ama hizkuntza euskara (bera bakarrik edota beste hizkuntza batetik) duen euskalduna edo euskaldun zaharra; eta
|
euskara
ama hizkuntza izan ez duen euskalduna, edo euskaldun berria. Bi kategoria horietako euskaldunek oso jokabide ezberdina dute euskararen praktikari eta euskarazko kultur produktuen kontsumoari dagokienez, Siadecoren inkestaren arabera.
|
|
2019
|
|
|
Gure arrazoiak eta irudiak nola fabrikatzen ditugun han dago gure ama hizkuntza. Eta posible da, bizitzan zehar,
|
euskara
ama hizkuntza bilakatzea, euskaraz pentsatzen ikastea. Bide horretan zatoztenoi miresmen eta goraintzi, eta norbaitek esaten baldin badizue zuek euskaldun berriak zaretela, edo euskara ez dela zuen ama hizkuntza, esaiozue zaharra izatea ez zaiola inori gustatzen, eta bide batez, esaiozue, ama hizkuntza ez dela lehenik ikasten den hura, pentsamendua sortzen duen bakoitzaren hizkuntza baizik.
|
|
|
Aztertutako corpusa Lekaroz herriko IES Lekaroz Elizondo BHI ikastetxean bildu zen 2016/ 2017 ikasturtean eta laugarren mailako talde batean jasotako aurre eta ondo testuek osatzen dute. Laugarren mailako talde horretan
|
euskara
ama hizkuntzatzat duten ereduko 16 urte bitarteko 16 ikaslek ziharduten.
|
|
2020
|
|
|
Eñaut Etxamendiren euskararekiko lotura bikoitza da, gutxienez. Batetik,
|
euskara
ama hizkuntza bakarra izan zuen, sei urteak arte. Ondotik, Ezterenzubiko eskolan frantsesa ikasi zuen.
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, euskara praktikatzeko aukerak falta zaizkigu euskal ingurumenean bizi ez garenoi. Euskaraldiak dizkigu ematen horrelako paradak baina ezin da xedeetara heldu euskaldun zaharrak engaiatu gabe, hots, ez da euskara ikasten ari direnen inplikazioa bakarrik behar, baina
|
euskara
ama hizkuntza duten guztien parte hartzea ere!
|
|
|
|
Euskara
ama hizkuntza izateari dagokionez... hor daukagu euskararen magia propioaren adibide zoragarria. Hizkuntza esnea bezala datorkigula adierazten digu, edoskitzean hartzen dugula, nolabait.
|
|
2022
|
|
|
Biztanleriaren azken errolda erreparatuz gero (2016), 5 urte arteko gazteen %37, 73k euskara edo euskara zein gaztelania ditu ama hizkuntza (%20, 59k euskara soilik eta %13, 14k biak, euskara eta gaztelania). Gipuzkoa da
|
euskara
ama hizkuntza duten gazte gehien dituen lurraldea, %51, 53, hain zuzen ere. Bizkaia eta Araba datoz ondoren, %26, 4 eta %17, 44ekin, hurrenez hurren.
|
|
|
Araba Bizkaia eta Gipuzkoan, %61, 95ek dute gaztelania ama hizkuntza eta %4, 33k, berriz, beste hizkuntza bat du ama hizkuntza. 1991an, duela ia 30 urte,
|
euskara
ama hizkuntza zuten 25 urtetik beherako gazteen kopurua %22, 31koa zen. Hazkunderik handiena izan duen lurraldea Araba izan da.
|
|
|
(20) Lizarrakoekin,(...) mailak oso ezberdinak dira, ordun, bakarrik hitz egiten dute ba e kanpokoak direnak edo
|
euskara
ama hizkuntza dutenak. (BE Z)
|
|
|
Horrez kontutan hartzekoak dira Eñaut Etchamendyren lanak, euskara indo-europar hizkuntzetarik uste baino askoz ere hurbilago ikusten dutenak.
|
Euskara
ama hizkuntza bat balitz. Ikus Euskera Erderak.
|
|
2023
|
|
|
Ildo beretik Olasagarrek eta Ramosek (2021) diote, ikasleak motibatu egin behar direla hizkuntzen arteko aukeraketa etengabean euskarari lekua emateko. Bada, iritsi berriak diren eta
|
euskara
ama hizkuntza ez duten ikasle oro, hizkuntza eta kultura testuinguru berrian murgiltzeko, ezinbesteko premisa da murgiltze eredua. Izan ere, oinarrian hizkuntza ikastea ez ezik, murgiltze ereduak motibazioa ere jartzen du hezkuntza prozesua bideratzeko ardatz gisa.
|