|
2007
|
|
|
Azkenik, gogora dezagun Iñaki Iurrebasok atera duen ondorioa: "
|
euskararen alde
administrazioek, herri mugimenduek eta orokorrean euskaltzale guztiek egindako lanak balio izan duela. (...) Horrela, beraz, lan egitea merezi duela berretsiko lukete datuek, eta bide horretan guztien ahaleginak direla beharrezko." Mamitsu eta zentzudun deritzet iritzi horiei eta ondo baino hobeto laburtzen dute aurreko lerroetan jorratu ditugun informazioak eta interpretazioak.
|
|
2009
|
|
|
Nafarroako Parlamentuak eskaturik, Nafarroako Unibertsitate Publikoa 1987an sortu zen. 1995ean, lehenbiziko estatutuak onetsi ziren13, eta 2003an14, estatutuak aldatzea onartu zen15 Bi estatutuetan euskara eta gaztelania Unibertsitateko hizkuntza gisa aitortuak daude eta, era berean, aitortua dago unibertsitate erkidegoko kide orok duela
|
euskara
administrazioan nahiz irakaskuntzan erabiltzeko eskubidea. Dena dela, desberdintasunak ere badaude bi estatutuen artean euskararekiko tratuari dagokionez; horrela, estatutu berriek legezko estaldura murriztu diote euskarari NUP barnean.
|
|
2010
|
|
|
Laurogeiko hamarkadaren hasieran, Euskal Herriak eta Bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanle kopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. Bada, hogeita hamar urte geroago, Bretainiako eskualdean 600.000 biztanletik 200.000ra igaro dira, eta hiztunen ehunekoa 22tik 6,5era jaitsi da. men aldaketarekin batera,
|
euskara
administrazio, merkataritza, zuzenbideedo politika inguruneetatik kanpo zegoen erabat, eta hedabideetan eta hezkuntzan ere hutsaren hurrengo presentzia zuen. euskal herriko udalerri edo bailara guztietan, barruraino sartu zen gaztelania, eta hegoaldean normaltasunez bizitzeko guztiz ezinbesteko bilakatu zen. hiriingurunean, familiaren bidezko transmisioa bertan behera geratu zen, ia erabat. eta s... 1981 urteko erroldako datuen arabera, eaen 430.000 euskaldun zeuden, 5 urtetik gorakoak. euskaldun guztien kopurua kalkulatzen badugu, nafarrak eta iparraldekoak gehituta, 560.000 euskal hiztun inguru izango ziren garai hartan, zazpi probintzietako guztizko 2.890.000 biztanleen %19, 5 ia aldi berean, 1983 urtean, rbo (Radio France Bretagne Ouest) hedabideak bretoierari buruzko inkesta bat egin zuen. bretainiako administrazio eskualdeko 2.700.000 biztanleen artean, 600.000 inguru ziren elebidunak, biztanleriaren %22 inguru2 beraz, alderaketa oso antzekoa da. laurogeiko hamarkadaren hasieran, euskal herriak eta bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanlekopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. bada, hogeita hamar urte geroago, bretainiako eskualdean 600.000 biztanletik 200.000ra igaro dira, eta hiztunen ehunekoa 22tik 6,5era jaitsi da. bretoieran eskolatzen direnen tasa %2 ingurukoa da, eta familiaren bidezko transmisioa, berriz, hutsaren hurrengoa3 horixe zen, eta ez besterik, euskararentzat prestatzen joan zen etorkizuna. eta demokraziaren hastapenetan euskarak zuen egoera berme ezin hobea zen bretoieraren moduko bilakaera izateko. eSpainiaKo demolinguiSTiKaren HiSToriari
|
|
2012
|
|
|
Esaten ari garen hau argi uzten du, izan ere, landutako datuen lehen irakurketa azaleko batek:
|
euskararen alde
administrazioek, herri mugimenduek eta orokorren euskaltzale guztiek egindako lanak balio izan duela. Ez dugu astirik hartu datuak berariaz ikuspegi horretatik lantzeko, eta" egindako lanaren" eta" lortutako emaitzen" arteko harremana sistematikoki aztertzeko.
|
|
2016
|
|
|
Euskalkien gurtza eta euskara batuaren gutxiespena erakusten duten zantzuak azaleratu dira azken urteotan, apalki bada ere. Alabaina, argi baino argiago eduki eta aldarrikatu behar dugu —batik bat belaunaldi gazteen atxikimenduari begira— euskara baturik gabe guztiz ezinezkoa litzatekeela euskarazko hezkuntza sistema bat edukitzea, guztiz ezinezkoa euskarazko eskaintza unibertsitarioa edukitzea,
|
euskara
administrazioan zabaltzea, euskara teknikoa garatzea edo euskarazko hedabideak edukitzea. Munduan ez dago hizkuntza aurreraturik eredu estandarrik ez duenik, eta eredu hori gizartean ondo errotua ez duenik.
|
|
|
Esparru biek azken hamarkadotan izanikako bilakaera soziokultural eta politiko administratibo diferentearen errainu izan liteke dibergentzia hori, neurri ohargarrian. Batean (EAEn eta, oro har, Hegoaldean) lehen baino maizago dihardugu
|
euskaraz
administrazio publikoetako eta gizartezerbitzuetako langilezein arduradun jendearekin, eta bestean (Iparraldean) gero eta bakanago.
|
|
2017
|
|
|
" Beren zereginak batez ere euskaraz betetzen dituzten administrazio atalak izango dira
|
euskarazko
administrazio atalak." administrazio atal elebidunak eta euskaldunak izango dira, dekretuaren 15 artikuluaren arabera, herri administrazioekin euskarazko harremanak izateko eskubidea bermatzeko herritarrek dituzten gutxieneko antolamendu atalak. laugarren atalburuko 20 artikuluan, derrigortasun datak ezartzean kontuan hartu beharreko hiru faktore xedatzen ditu. lehenik, lanpostuak publikoare... 45 urtetik gorakoak, oinarrizko ikasketarik ez dituztenak, ezgaitasun fisiko
|
|
|
9.11 Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiaren maiatzaren 29ko 238/ 2017 epaia bukatzeko, epai irmoa ez den arren, aipagarria iruditu zait azkeneko hilabeteotan puripurian egon den epai baten azterketarekin amaitzea, hain zuzen ere, gipuzkoako Foru aldundiko euskararen erabilera planaren aurka jarritako helegitearen gainekoa. epai hau ere, egitasmoaren aztergaien ikuspuntutik aztertuko dugu. estatuko abokatuak helegitean argudiatu zuen euskara planak euskarari ematen ziola gaztelaniaren gaineko zilegitasunik gabeko lehentasuna. horren gainean, auzitegiak ebatzi zuen euskara planak hizkuntzaren errekuperazio eta sustapen politika bat jasotzen duela, gaztelania eta euskararen arteko euskararen kalteko asimetria egoeratik hasita, bi hizkuntza ofizialen berdintasuna helburu duena. horregatik, plana bera ezin dela arrazoi horregatik, legez kontrakotzat jo, betiere, bi hizkuntzen koofizialtasun egoera eta gaztelania hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzen baditu. (6 oinarri Juridikoa) horregatik, gaineratzen du legezkotzat jo behar zituela euskararen erabilera sustatzen duten planaren atalak, betiere herritarren hizkuntzaeskubideak bermatzen badituzte. ondorioz, legearen aldekotzat ebatzi zituen euskarari lehentasuna ematen dioten planaren atalak, batez ere euren funtzioak euskaraz nagusiki egiten dituzten
|
euskarazko
administrazio atalei buruzkoak. atal horien hiru adibide aipatuko ditugu jarraian. lehenik, gipuzkoako Foru aldundiko euskara planaren bigarren artikuluaren lehenengo atalak, auzitegiak legezkotzat jo zuena, honela dio:
|
|
2019
|
|
|
47 herritarren eta udaleko arduradunen edo zerbitzarien arteko hizketaz ari gara, ez bertako langile apurren idatzizko jardun espezifikoaz. arau nagusi izatera gutxitan iritsi den arren, bide batez esanik, idatzizko jardunean indartuz doa
|
euskarazko
administrazio lana hainbat arnasgunetan.
|
|
2021
|
|
|
Alde batetik, euren iritziz ez dago herrialdean euskaraz hitz egiten ez dakien pertsonarik, beraz, komunikatzeko ez da ezinbestekoa, eta gaztelaniaz hitz egiten guztiek dakitenez, erraz moldatu daitezke soilik hizkuntza horrekin. Horrez gain, azpimarratzen dute
|
euskarak
administrazioan zein gizartean duen presentzia konparatiboki oso urria dela-eta, lasai asko bizi daitezkeela bertan euskaraz hitz egiten ikasi gabe. Horiek horrela, euskaraz ikasteko motibazioa nahiko ahula antzeman da kasu horietan, eta ahalegina egin badute ere batzuk, oso etorkin gutxik lortu dute.
|
|
2023
|
|
|
Ondorengo taulan ikus daitekeen bezalaxe,
|
euskara
Administrazio Publikoan eta hirugarren sektorean dago osasuntsuen; kontrara, industrian eta merkataritzan du euskarak presentzia gutxien. Barruko idatzizko komunikazioetan eta laneko bileretan euskararen presentzia oso baxua da Oarsoaldeko entitateetan.
|